Đọc bài Thân Mỹ của "bạn" Doan Trang trên trang chủ của trang điện tử X-CafeVN và Dân Luận tôi muốn phản ảnh cặp mắt nhìn vào nước Mỹ từ lúc bắt đầu biết đến nước Mỹ và cuối cùng trở thành người Mỹ. Và có cơ hội nói lên những gì nhìn thấy về Việt Nam.
Đối với người Việt Nam trong nước "Thân Mỹ" hay không thì tùy theo từng cá nhân suy nghĩ. Đối với tôi đây là cơ hội nhìn lại về lich sử của chữ Thân Mỹ này. Trong thời chiến tranh Việt Nam thì thân Mỹ là một "lựa chọn" duy nhất cho người miền Nam và "chống Mỹ" là khẩu hiệu của miền Bắc hòng thống nhất đất nước dưới chủ nghĩa Cộng Sản và cũng có lẽ "chống Mỹ" lúc đó là khẩu hiệu thời thượng của các quốc gia, đoàn thể, cá nhân ghét kẻ nhà giầu đế quốc Mỹ này, trong đó đứng đầu phải là các quốc gia Cộng Sản như Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam, etc... Do đó câu "Thân Mỹ" đã có từ lâu và được hiểu khác nhau tùy theo hoàn cảnh chính trị, xã hội và kinh tế.
Theo tôi "Thân Mỹ" khác rất nhiều với "Thân Anh-Mỹ" như bạn Doan Trang đề cập. "Chúng tôi", chữ này tôi dùng vì tôi là công dân Mỹ hơn 30 năm nay và mặc dầu tôi sinh trưởng ở Việt Nam nhưng thời gian lớn lên đi học, trưởng thành và làm việc thì hoàn toàn gần như là người Mỹ. "Chúng tôi" đã có một thời kỳ chiến tranh với người Anh và giành độc lập với họ và "chúng tôi" cũng đã vui sướng có một Boston Tea Party trong đó người Mỹ vui sướng giả danh làm người da đỏ vứt trà xuống cảng Boston Harbor chống lại chính sách sưu cao thuế nặng qua đạo luật Thuế Tea Act năm 1773. Và cuối cùng chúng tối có cơ hội đánh đổ triều đại người Anh và dành độc lập từ chính quyền của Hoàng Gia Anh.
Những gì bạn Doan Trang nói về nước Mỹ, có thể được cho là "đánh bóng cho nước Mỹ" vì bạn đã hiểu là nước Mỹ được thành lập cho đến ngày hôm nay hoàn toàn có được từ mọi người trên thế giới di dân đến mảnh đất gọi là Hiệp Chủng Quốc này. Đại đa số những người đến đây đều khổ cực vì những đàn áp bất công tại chính xứ sở, quốc gia của họ trong đó có người Mỹ gốc Việt hiện nay. Những người da trắng tới đây trong thời kỳ đầu, họ đã bị đàn áp về khác biệt tôn giáo. Những người Puritans di dân sống tại New England, người Đức định cư tại Pennsylvania, và cũng có cả người Tây Ban Nha, Pháp và Nga di dân qua Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ sống trong 13 bang đầu tiên. Người nô lệ da đen có một lịch sử bị đàn áp trong khi sinh sống tại đây mà ngày nay mọi học sinh từ tiểu học cho đến đại học khi học về lịch sử Hoa Kỳ đều phải biết đến là lich sử của Hoa Kỳ cũng có một thời kỳ đen tối và chúng tôi phải học để không thể hãnh diện mọi thứ đến từ Hoa Kỳ. Những chính sách trong thế kỷ 19 để tiêu diệt đại đa số người da đỏ tại đây cũng là một vết nhơ nhuốc cho quốc gia Hoa Kỳ này mà mỗi lần nhắc đến các công dân Mỹ đều cảm thấy xấu hổ và không thể nào hãnh diện về quá khứ này được.
Tại Mỹ, những gì về cuộc chiến tranh Việt Nam mặc dầu được viết vào lịch sử nhưng hiện giờ vẫn còn được bàn cãi chỉ vì nhiều người vẫn còn có những quan điểm khác biệt như ý thức hệ về chủ nghĩa Cộng Sản và Tư Bản, điều lo ngại và sợ hãi chủ nghĩa Cộng Sản xâm lăng nước Mỹ thời thập niên 1950s mà sau 60 năm, chủ nghĩa McCarthyism vẫn thỉnh thoảng còn được nhắn đến vì chia rẽ sâu xắc, nó đã đẻ ra những chính sách về Chiến Tranh lạnh (Cold war), xung đột tại vịnh Con Heo tại Cuba, chiến tranh Đông Dương và Việt Nam và cuộc chiến tranh chống Cộng cục bộ xẩy ra trên toàn thế giới từ Châu Mỹ Latin cho đến nhiều nước tại Phi Châu. Sẽ tới lúc người dân Hoa Kỳ sẽ thực sự có kết luận về cuộc chiến Việt Nam này khi lịch sử được học hỏi rõ ràng thêm, nhưng từ giờ cho đến lúc đó người Mỹ có bổn phận phải viết "thật" về cuộc chiến tranh Việt Nam để nước Mỹ không thể để lịch sử sẽ phải tiếp diễn một lần nữa. Người Mỹ biết rõ là người Cộng Sản Việt Nam đã viết lại, đánh bóng và thần thánh về cuộc chiến tranh này do đó họ rất ít đề cập đến những gì mà người Việt trong nước học về lịch sử về chiến tranh Việt Nam. Nhưng không vì đó mà Hoa Kỳ bỏ qua những chi tiết quan trọng để họ học hỏi để tránh sai lầm sau này. Nhìn lại, một bên dùng lịch sử để mua chuộc, tuyên truyền cho chính người dân trong nước, trong khi thì bên kia muốn tìm hiểu thực sự tại sao đã xẩy ra, những tiến tình của nó ảnh hưởng đến chính trị, ngoại giao, kinh tế và xã hội, và kết quả cùng những ảnh hưởng lâu dài.
Nhiều người nói người Mỹ rất "thực tế". Tôi nghĩ khi bắt đầu dựng nước, không hẳn người Mỹ đã biết là "thực tế" phải là điều kiện tiên quyết trong Hiến Pháp. Họ biết rằng muốn muốn có một quốc gia xây dựng trên một nền tảng vững chắc trong đó kết tụ cả triệu người rải rác khắc nơi trên trái đất đến đây miếng đất Mỹ này để xây dựng đất nước thì luật lệ phải rõ ràng, nghiêm minh và áp dụng đồng đều cho bất kỳ một ai. Không phân biệt đối xử, phải công bằng và bắt buộc áp dụng rộng rãi từ những người nắm chính quyền cho đến người dân. Chính phủ phải được chia ngành và không một bộ phận nào có thể dẫm chân lên nhau. Quốc Hội ban ra luật lệ, Hành pháp thi hành luật của Quốc Hội ban ra và Tối Cao Pháp Viện thì diễn giải luật pháp nếu những đạo luật không rõ ràng hay vi phạm Hiến Pháp. Mọi việc đều biên chép rõ ràng trong Hiến Pháp và Luật Pháp. Chính quyền Liên Bang có những quyền và giới hạn, chính quyền Tiểu Bang biết rõ đâu là việc làm của họ và đâu là việc làm của chính quyền Trung Ương. Nếu Tổng Thống Nixon, Clinton vi phạm luật pháp hay không, thì Thượng Viên xét sử công khai minh bạch, đây không phải "thực tế" của Mỹ thì là gì? Nhiều người nói Tổng Thống Hoa Kỳ là một người có quyền hành nhiều nhất và tối cao trên thế giới, tôi không nghĩ như vậy vì tôi cho là người có thể truất phế Tổng Thống Hoa Kỳ là người có quyền tối cao nhất, và đó là người dân Hoa Kỳ.
Người dân không cứ được đại diện bởi chính quyền trung ương mà họ cũng được đại diện tại cấp địa phương trong đó người dân sẽ quyết định ai sẽ là Thống Đốc, Thị trưởng, Nghị Viên và ngay đến cả trong Tòa Án. người dân không cứ bầu ra ai là Chánh Án mà họ còn được tham dự vào quyết định xử án qua hệ thống Jury Duty (Thẩm Phán Nhân Dân ?) trong đó người dân quyết định từng bản án cho từng vụ án một. Luật lệ nghiêm minh và rõ ràng đến mức độ là không một ai được phép lũng đoạn người dân đang thi hành Jury Duty. Thử hỏi nếu luật pháp không công minh thì làm sao Hoa Kỳ có thể đứng vững hơn 200 năm nay và tiếp tục là cường quốc trong đó người dân của họ đến từ khoảng 200 quốc gia trên thế giới, với những chủng tộc khác nhau và văn hóa dị biệt tạo ra một Hoa Kỳ có những thứ mà các quốc gia khác trên thế giới cũng có và có những thứ mà các quốc gia khác không có.
Hoa Kỳ luôn luôn chứng tỏ sự "thực tế" của mình không phải ở lúc thành công mà là lúc thất bại. Năm 2003, khi biến cố về chiếc phi thuyền con thoi Columbia với 7 phi hành gia gồm nhiều quốc tịch khác nhau đã mất khi nó bị nổ tung trong lúc quay trở về quả đất. Người Mỹ nhìn nhận sự thất bại. Tổ chức NASA đã phải điều tra và cải tổ. Một Columbia Accident Investigation Board đã phải thành lập không phải để chỉ trích ai trái ai sai mà thực tế là nhằm khắc phục những sai lầm để tránh tình trạng này có thể tiếp tục xẩy ra.
Cuộc chiến tranh Việt Nam khi đến hồi kết thúc, người Mỹ nhìn nhận trách nhiệm của mình. Họ chấp nhận hơn một triệu người Việt miên Nam từng một thời đứng bên phía của họ chiến đấu chống lại người Cộng Sản miền Bắc, định cư tại Hoa Kỳ và họ cũng chấp nhận bang giao với kẻ thù cũ của họ và ngày nay họ đã tạo được một hình ảnh trung thực mà nhiều người sống và trưởng thành trong xã hội Cộng Sản Việt Nam như ban Doan Trang chấp nhận "Thân Mỹ" hơn những kẻ một thời được gọi là đồng chí vĩ đại Trung Quốc mà ngày nay muốn lăm le nuôt chửng Việt Nam. Cái thực tế của người Hoa Kỳ có lẽ nên là bài học cho những người tự nhận là Việt Nam Quốc Gia và Cộng Sản. Cả hai bên đã tiếp tục mất hướng đi, người Việt Quốc Gia tiếp tục chỉ tiếp tục soi mói và nhìn thấy những lỗi lầm của người Cộng Sản và chỉ trích. Họ không nhìn thấy sự thay đổi của lớp trẻ hiện nay tại Việt Nam mà nuôi dưỡng họ. Những người trẻ này, họ sẽ là những người sẽ lãnh đạo Việt Nam trong những thập niên mới, họ bắt đầu có những cặp mắt khác hơn là những 12 người trong Bộ Chính Trị của đảng Cộng Sản Việt Nam hiện nay, những kẻ tiếp tục tuyên truyền và theo đuổi chính sách của đảng Cộng Sản và làm nhiều người tự hỏi là Việt Nam đang vẫn đang trong cuộc chiến tranh Việt Nam hay là cuộc chiến đã kết thúc hơn 30 năm nay? Với những khẩu hiệu tiếp tục ca ngợi những vĩ đại của cuộc chiến thắng cách đây hơn 30 năm không giúp họ giảm bớt tình trạng tham nhũng, cũng không giúp đỡ cuộc sống của những nông dân và nhân công mà luôn luôn được ca ngợi trên những băng rôn nhưng thức tế vẫn miệt mài trên những cánh đồng ruộng cháy nắng hay mệt mỏi trong những công trường đẫm mồ hôi mà tham nhũng đã nuốt đi phần lớn những lương bổng của họ và họ không có những quyền tối thiểu như đình công. Đảng Cộng Sản hiện nay ác thay lại là cánh tay dài của Tư Bản ngoại quốc và công nhân không nhìn thấy sự đại diện của họ ở đây. Nó chỉ giúp những người lãnh đạo tại Hà Nội che dấu những khuyết điểm hiện này mà chưa có phương cách cứu chữa mà nó càng đẩy người anh em đối nghịch là người Việt Quốc Gia với cặp mắt có ác cảm thêm.
Cách đây hơn 30 năm người Cộng Sản Việt Nam chứ không phải nhân dân Việt Nam mở cuộc chiến tranh tại Campuchia và kết quả là bị Việt Nam bị người láng giềng thân thiết Trung Quốc tấn công trừng phạt và kết quả là bao nhiêu chiến sĩ và nhân dân miền Bắc thương vong và thiệt hai. Người Cộng Sản ngày nay không thể trả lời con đáp số mà cả triệu người Việt đặt câu hỏi là đảng Cộng Sản Việt Nam đã và đang làm gì cho những hải đảo và đất liền đã bị chiếm đóng. Một câu hỏi mà không một ai trong Bộ Chính Trị, Nhà Nước và Mặt Trận Tổ Quốc đã có câu trả lời thích đáng. Nhưng tại Hoa Kỳ với một quan điểm "thực tế" và Hoa Kỳ là một quốc gia trong đó người dân nói là chính quyền phải thi hành, thì từ sau sự "thât bại" của cuộc chiến tranh Việt Nam (như những người thiên tả nói), người Mỹ vẫn tiếp tục tham dự vào những cuộc xung đột trên thế giới. Người Mỹ cảm thấy họ phải tham dự vào những cuộc chiến tranh như chiến tranh Việt Nam vì họ cho là họ có trách nhiệm. Ai cũng nghĩ là sau cuộc chiến tranh Việt Nam, người Mỹ sẽ bị ám ảnh về sự sa lầy và "thất bại" tại Việt Nam thì họ sẽ không bao giờ dám nghĩ đến chiến tranh. Nhưng không, chỉ sau khi chính quyền của Tổng Thống Ford và Carter đi xuống, người Mỹ không thể chấp nhận một tình trạng không "thực tế" khi các đồng minh của họ bị tấn công và họ bị bó tay vì "ám ảnh" của cuộc chiến tranh Việt Nam. Tổng Thống Reagan đã có cuộc chiến tại Grenada, Trung Mỹ. Tổng Thống George H. Bush tham dự cuộc chiến tại Panama, The Gulf War giải phóng Kuwait. Tổng Thống Clinton tham chiến với NATO tại Kosovo. Tổng Thống George W. Bush mở hai cuộc chiến tại Afghanistan và Iraq. Và Tổng Thống Obama tiếp tục hai cuộc chiến này cho đến hiện nay. Người Mỹ đã đủ trưởng thành sau cuộc chiến Việt Nam để có thể giải thích lý do tại sao phải tiếp tục tham chiến trên thế giới nhưng tại VIệt Nam, chính phủ Việt Nam vẫn không thể giải thích được cuộc Chiến tranh biên giới Việt-Trung năm 1979 nhưng mỗi khi có cơ hội chỉ trích đến chính sách của Hoa Kỳ tham chiến tai các cuộc chiến tranh trên thế giới thì Việt Nam lại chỉ có một bài vở cũ là so sánh sự sa lầy của Hoa Kỳ trong chiến tranh Việt Nam cách đây 35 năm!
Khi tôi đến Hoa Kỳ lần đầu tiên, sự hiểu biết và tiếng Anh hạn chế, chỉ biết đi học nhưng nhận thấy một quốc gia to lớn như Hoa Kỳ đang đi vào thời kỳ đen tối. Nhân viên và quan chức ngoại giao Mỹ của tòa đại sứ họ tại Teheran, Iran bị bắt giữ mà Hoa Kỳ không làm gì được. Cuộc cấm chặn bán dầu cho Hoa Kỳ và Tây Phương được Tổ Chức OPEC phát động để trừng phạt và tìm cách giết đồng minh Israel của họ tại Trung Đông. Giá xăng chỉ qua đêm tăng gấp đôi. Xe hơi đậu dài cả cây số để mua xăng. Xe hơi nhỏ của Mỹ sản suất thua xa xe cộ của Nhật. Lạm phát và phân lời của chính phủ tăng vọt lên gần 20%. Kinh tế đi xuống thất nghiệp cao không thua gì cuộc khủng hoảng kinh tế năm ngoái 2009. Nhưng chỉ trong vài năm sau, với các biện pháp kinh tế của Hoa Kỳ trong thời kỳ Tổng Thống Reagan, người Mỹ đã phục hồi và trở lại vị thế cường quốc với những các phát minh hiện đại như Vi Tính, Internet, Biotech, thuốc mem, kỹ thuật hàng không, không gian,... Người Mỹ thành công không phải vì họ có Tổng Thống Reagan, họ thành công vì người dân Hoa Kỳ có một kiến thức rõ rệt về hệ thống cơ sở chính trị kinh tế và xã hội vững chắc. Nhưng chỉ có nó cũng không đủ vì rất nhiều quốc gia trên thế giới như Âu Châu, Nhật Bản đều như vậy. Hoa Kỳ có những thứ mà Trung Quốc cũng khó bắt kịp nếu họ không chịu thay đổi guồng máy chính trị. Đó là tại Hoa Kỳ nền giáo dục và người dân Hoa Kỳ chấp nhận sự tự do tuyệt đối của con người. Khi một con người có tự do nói lên điều suy nghĩ của họ về chính trị, xã hội, kinh tế,... họ sẽ là những thiên thần về khoa học, họ sẽ là những nhạc trưởng vĩ đại. Tại Hoa Kỳ trẻ em đã được tập thói quen này và nó sẽ ảnh hưởng sau này đến những sáng tạo tự nhiên mà xã hội hy vọng các em sẽ tạo dựng nên. Chưa kể nói đến một ưu điểm đặc biệt khác: Hoa Kỳ là một quốc gia luôn mở của cho các giống dân khác đến lập nghiệp. Những người di dân này mang tới Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ những nguồn sinh lực mới, những suy nghĩ mới mà một quốc gia thuần chủng như Việt Nam không thể làm được. Trung Quốc hay Việt Nam có thể có những đội ngũ tay nghề cao, sản suất được những món đồ tỉ mỉ và tinh vi nhưng Việt Nam và Trung Quốc không thể có những Khoa Học Gia, không thể phát minh được những kỹ thuật hoàn toàn mới lạ ngoài sự suy nghĩ của trí tuệ bình thường của con người như phát minh ra như máy vi tính, vì người Trung Quốc hay người Việt Nam không có tự do. Thiếu tự do, họ không thể có những mơ tưởng ngoài khoảng không gian cho phép của đảng và Nhà Nước cho phép. Những nước Á Châu và đặc biệt là những nước Cộng Sản không thể có những bác học vì họ được trưởng thành trong gò bó, chỉ biết tuân lệnh, biết chịu đưng và chấp nhận bị kiểm soát. Chuyên gia Việt Nam có thể là những con chim biết bay trong khoảng trời Việt Nam, những con chim này có thể bay tới được những không gian mới nhưng không thể nghĩ rằng một ngày họ sẽ khám phá những vì sao mới trong không gian, đơn giản vì họ không có tự do để mơ màng.
Hoa Kỳ đã có và sẽ có những bác học, khoa học gia như Eugene H. Trinh, Tuan Vo-Dinh, Xuong Nguyen-Huu, Nguyen Xuan Vinh, Nguyet Anh Duong, Duy-Loan Le, Jane Luu gốc Việt nhưng Việt Nam sẽ không có cơ hội đạo tạo những con người trên. Cho dù Việt Nam được cai trị bởi người Việt Cộng Sản hay người Việt Quốc Gia, Việt Nam sẽ không được như Hoa Kỳ vì người Việt phải thức tỉnh. Họ phải biết nói lên những gì họ muốn nói. Họ phải có những tự do tuyệt đối để phát huy trí tuệ của họ. Chính quyền Quốc Gia trước 1975 và chính quyền Cộng Sản Viện Nam hiện nay chưa đủ tư cách và lãnh đạo để ban phát cho người Việt những quyền tự do tối thiểu thì nói chi tới quyền tự do tuyệt đối để so sánh với Âu Mỹ. Do đó "Thân Mỹ" là một hình thức đốt giai đoạn hy vọng làm ngắn cuộc hành trình thành công cho một số người tại Việt Nam như bạn Doan Trang.
Tôi không có gì hơn là chúc bạn có đạt được những mơ ước của bạn trong khoảng thời gian đẹp nhất của đời người.
MM
________________________
Đoan Trang - Thân Mỹ
