RSF, ngày 3/5/2013 – Ngày Tự do Báo chí thế giới.
Trong thâm tâm của Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam:
“Tôi rất quen thuộc với các phương tiện truyền thông và báo chí kể từ khi bản thân tôi làm việc như một nhà báo giữa năm 1967 và 1996, và sau đó phục vụ như biên tập viên của Tạp Chí Cộng Sản, tạp chí lý luận của Đảng Cộng sản. Phương tiện truyền thông không có chức năng tuyên truyền chống nhà nước. Các nhà báo chỉ phải đưa tin thực tế và không nên đưa ra các bình luận thúc đẩy một hệ thống đa đảng trong các bài xã luận của họ hoặc đăng trực tuyến. Tổ chức phương tiện truyền thông nước ngoài như Đài phát thanh Á Châu Tự Do, VOA hay BBC đang phát sóng một cách nhanh chóng những ý kiến như vậy cho các công dân của chúng tôi trong chiêu bài tin tức “độc lập” và những thông tin không được sự chấp thuận của chúng tôi.
Ở Việt Nam, các nhà báo có thể thực hiện công việc của họ, miễn là họ không chỉ trích đảng. Tháng Hai vừa qua, nhà báo Nguyễn Đắc Kiên đã vi phạm các quy định của tờ báo Gia đình và Xã hội, do đó anh ta bị sa thải. Bằng cách từ chối giới hạn bài viết của mình liên quan đến bài phát biểu và bày tỏ ý kiến về những gì tôi đã nói, nhà báo này đã vi phạm đạo đức báo chí và đang cố tạo ra bất ổn chính trị.
Những kêu gọi cải cách trong vài tháng qua là hành vi phạm tội phá hoại chính trị, tư tưởng và đạo đức. Từ khi tôi nhậm chức, biên tập viên của tờ báo đảng, Nhân Dân hằng ngày, cũng lên án những lời kêu gọi đa nguyên.
Tuy nhiên một số người nặc danh vẫn tiếp tục cổ xúy cho những thông tin có hại và quan điểm chính trị. Mặc dù Nghị định tôi đưa ra buộc các nhà báo phải tiết lộ nguồn của họ và cấm sử dụng bút danh. Điều đó không ngăn tôi tung ra tổng cộng 100 năm tù lên các blogger và bất đồng chính kiến trên mạng trong suốt 12 tháng qua. Khoảng 30 người đang vật vã trong các nhà tù của chúng tôi. Tôi tin rằng hồ sơ của tôi tốt hơn nhiều so với người tiền nhiệm của tôi là ông Nông Đức Mạnh”.
***
CÓ 39 NHÀ LÃNH ĐẠO, NHÓM BỊ GỌI LÀ SÁT THỦ CỦA TỰ DO THÔNG TIN NĂM 2013
Trong ngày Tự Do Báo Chí Thế Giới, Phóng Viên Không Biên Giới phát hành một danh sách cập nhật 39 Sát thủ của Tự Do Thông Tin – gồm các chủ tịch, chính trị gia, nhà lãnh đạo tôn giáo, lực lượng dân quân và các tổ chức tội phạm đã kiểm duyệt, bỏ tù, bắt cóc, tra tấn và giết các nhà báo và những người đưa tin khác. Có quyền lực, nguy hiểm và bạo lực, những sát thủ này tự cho mình đứng trên luật pháp.
“Những sát thủ của tự do thông tin chịu trách nhiệm về các vụ lạm dụng tồi tệ nhất đối với các phương tiện truyền thông và các nhà báo,” Phóng viên không biên giới Tổng thư ký Christophe Deloire nói. “Họ đang trở nên càng lúc càng thành công hơn. Trong năm 2012, mức độ bạo lực đối với những người cung cấp tin tức là chưa từng có và một con số kỷ lục của các nhà báo đã bị giết.”
“Ngày Tự do Báo chí Thế giới, được thành lập theo sáng kiến của Phóng viên không biên giới, phải được sử dụng để vinh danh tất cả các nhà báo, chuyên nghiệp và nghiệp dư, những người đã trả giá bằng sự dấn thân cuộc sống, sự toàn vẹn thân thể hoặc tự do của họ, và để tố cáo tội ác không bị trừng phạt mà những Sát thủ này đang thụ hưởng”.
Năm sát thủ mới đã được thêm vào danh sách: Chủ tịch mới của Trung Quốc, Tập Cận Bình; Các nhóm thánh chiến Jabhat Al-Nosra từ Syria; Các thành viên và những người ủng hộ Hồi giáo Brotherhood của Ai Cập; Các nhóm vũ trangBaloch Pakistan; và nhóm cực đoan tôn giáo Maldives. Bốn sát thủ đã được loại bỏ khỏi danh sách: Cựu Bộ trưởng truyển thông Abdulkadir Hussein Mohamed của Somali; Tổng thống Miến Điện Thein Sein, đất nước của ông đang trải qua những cải cách chưa từng có mặc dù hiện tại vẫn còn bạo lực dân tộc; Nhóm ETA; và Hamas với lực lượng an ninh Palestine, vì đã giảm sự sách nhiễu đối với các nhà báo.
Chú ý tới sự lạm dụng của họ, Phóng viên Không Biên giới đã soạn thảo bản cáo trạng chống lại một số trong những Sát thủ này với hy vọng rằng họ sẽ có một ngày bị đưa ra trước tòa án có thẩm quyền. Để làm nổi bật hơn vực sâu ngăn cách giữa tuyên truyền và thực tế, lời phát biểu của một số người trong số họ đã tương phản với các sự thật. Và để thấy những Sát thủ thực sự suy nghĩ như thế nào, chúng tôi đã thể hiện những suy nghĩ sâu xa nhất của họ trong vai của chính họ. Tất nhiên chúng tôi đã phải sử dụng một chút trí tưởng tượng, nhưng những dữ kiện được ám chỉ phù hợp với thực tế.
Những tên mới trong danh sách Sát thủ :
Một Sát thủ ra đi và được thay thế bởi một sát thủ khác. Thật không có gì ngạc nhiên khi Tập Cận Bình đã nhận lấy vị trí của cựu Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào cũng là Sát thủ. Sự thay đổi nhân sự đã không có ảnh hưởng nào đến hệ thống đàn áp đã được phát triển bởi Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Danh sách các Sát thủ đã bị tác động bởi những ảnh hưởng từ mùa xuân Ả Rập và cuộc nổi dậy trong thế giới Ả Rập. Các thành viên và những người ủng hộ Đảng của Tổng thống Ai Cập Morsi, Huynh đệ Hồi giáo, chịu trách nhiệm về quấy rối và tấn công các nhà báo và phương tiện truyền thông độc lập đã chỉ trích đảng này.
Jabhat Al-Nosra tiến vào danh sách Sát thủ phản ánh sự tiến triển trong các cuộc xung đột Syria và thực tế là sự ngược đãi không còn chỉ riêng do chế độ Bashar al-Assad đại diện trong danh sách, mà còn do các nhóm vũ trang đối lập, đang được chứng minh ngày càng nhiều sự bất dung và nghi ngờ đối với các phương tiện truyền thông. Ít nhất 23 nhà báo và 58 công dân làm báo đã bị giết chết ở Syria kể từ 15 tháng 3 năm 2011 và bảy nhà báo hiện đang mất tích.
Tại Pakistan, các nhóm vũ trang Baloch, trong đó có Quân đội giải phóng Balochistan, Baloch Mặt trận giải phóng và quân đội Baloch Musallah Defa, đã biến các tỉnh Tây Nam Balochistan thành một trong những khu vực nguy hiểm nhất thế giới cho các ký giả. Gồm các nhóm ly khai vũ trang và lực lượng dân quân đối lập ra đời để bảo vệ chính phủ trung ưng Pakistan, họ đã gieo rắc khủng bố lên các phương tiện truyền thông và tạo ra “lỗ đen thông tin”. Cơ quan tình báo của Pakistan cũng nằm trong danh sách Sát thủ vì sự vi phạm của họ chống lại các phương tiện truyền thông.
Kể từ khi cuộc binh biến quân đội đã lật đổ Tổng thống Mohamed Nasheed ở Maldives trong năm 2012, các nhóm tôn giáo cực đoan đã cố gắng sử dụng sức mạnh quấy rối của họ để mở rộng ảnh hưởng của mình. Họ đã trở nên hung tợn hơn khi cuộc bầu cử tổng thống vào Tháng Bảy 2013 đến gần, đe dọa các phương tiện truyền thông và các blogger và sử dụng tự do ngôn luận để áp đặt một nghị trình tôn giáo trong khi từ chối quyền tự do này đối với người khác.
Việc không bị trừng phạt là không thể chấp nhận đối với Sát thủ.
Tấn công thân thể các nhà báo và mưu sát các nhà báo thường không bị trừng phạt tí nào. Điều này khuyến khích những Sát thủ để tiếp tục vi phạm nhân quyền và tự do thông tin. 34 Sát thủ đã nằm trong danh sách năm 2012 tiếp tục chà đạp quyền tự do thông tin với thái độ hoàn toàn khinh khi và sự thờ ơ.
Các nhà lãnh đạo của chế độ độc tài và các nước bế quan tỏa cảng thụ hưởng một cuộc sống yên ổn trong khi giới truyền thông và các nhà cung cấp tin tức bị bịt miệng hoặc bị loại bỏ. Các nhà lãnh đạo như vậy bao gồm Kim Jong-un ở Bắc Triều Tiên, Issaias Afeworki ở Eritrea và Gurbanguly Berdymukhammedov tại Turkmenistan. Ở những nước như tại Belarus, Việt Nam, Uzbekistan và các nước Trung Á khác, sự im lặng của cộng đồng quốc tế không chỉ là đáng xấu hổ mà đó là đồng lõa.
Phóng viên không biên giới kêu gọi cộng đồng quốc tế không ẩn mình đằng sau lợi ích kinh tế và địa chính trị. Dựa vào các nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú của họ, Ilham Aliyev của Azerbaijan và Nursultan Nazarbayev của Kazakhstan tin tưởng rằng sẽ không ai khiển trách họ. Lợi ích kinh tế đi trước mọi thứ khác như họ làm với Trung Quốc. Nó cũng giống như các quốc gia mà phương Tây coi là “chiến lược”.
Hai sát thủ của Iran – Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad và lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei – đã thực hiện hai biện pháp cản trở các phương tiện truyền thông đưa tin độc lập về cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo vào tháng sáu. Những làn sóng bắt giữ các nhà báo bắt đầu từ ngày 27 tháng 1, “Ngày Chủ nhật đen” là bằng chứng rõ ràng cho điều đó.
Tổ chức tội phạm và các nhóm bán quân sự mà thường liên quan đến buôn bán ma túy – Mexico Zetas, Urabeños Colombia và Mafia Ý – tiếp tục nhắm vào các phóng viên và phương tiện truyền thông mà họ coi là quá tò mò, độc lập hay thù địch. Tại Mexico, một quốc gia đặc biệt nguy hiểm cho nhân viên truyền thông, 87 nhà báo đã thiệt mạng và 17 đã biến mất kể từ năm 2000. Công lý đã không được thực thi thõa đáng cho bất kỳ trường hợp nào.
Kể từ khi ông Vladimir Putin trở lại chức vụ tổng thống ở Nga, nhà chức trách đã thắt chặt nắm đấm của họ hơn nữa để đối phó với cuộc biểu tình phản đối chưa từng có. Đất nước này vẫn được đánh dấu bằng sự miễn trừ trách nhiệm ở cấp độ không thể chấp nhận được đối với những hành vi bạo lực lên các nhà báo. Tổng số 29 đã bị sát hại kể từ năm 2000, trong đó có Anna Politkovskaya.
Tại sao các Sát thủ không bao giờ bị đưa ra công lý ?
Mức cao liên tục của không bị trừng phạt không phải là do một khoảng trống pháp lý. Có những luật lệ và các thiết chế bảo vệ các nhà báo liên quan đến công việc của họ. Trên tất cả, nó tùy thuộc từng quốc gia bảo vệ các nhà báo và nhân viên truyền thông khác. Điều này đã được nhấn mạnh trong Nghị quyết 1738 về an toàn của các nhà báo mà Hội đồng bảo an LHQ thông qua trong năm 2006.
Tuy nhiên, các quốc gia thường không làm những gì họ có nghĩa vụ phải làm, hoặc vì họ thiếu ý chí chính trị để trừng phạt loại lạm dụng này, hoặc bởi vì hệ thống tư pháp của họ yếu hoặc không tồn tại, hoặc bởi vì bản thân chính quyền là người gây ra vi phạm đó.
Việc tạo ra một cơ chế giám sát tuân thủ Nghị quyết 1738, mà Phóng viên Không Biên giới đã đề xuất, sẽ khuyến khích các quốc gia thành viên phải áp dụng quy định xử phạt cụ thể đối với vụ giết người, tấn công thân xác và mất tích mà các nhà báo là mục tiêu, sẽ mở rộng trách nhiện của các nước thành viện đối với “những người đưa tin không chuyên nghiệp” và sẽ củng cố những nỗ lực của họ để chống lại không bị trừng phạt đối với tội ấy.
Ở cấp độ quốc tế, bảo vệ pháp lý cho các nhà báo cũng được đảm bảo bởi Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, Công ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị, Công ước Geneva và các thiết chế khác. Liên Hợp Quốc vừa công bố kế hoạch hành động về an toàn của các nhà báo và các biện pháp để chống lại sự không bị trừng phạt vì những tội ác bạo lực đối với họ.
Sự thành lập ra Tòa án Hình sự Quốc tế đã không may không giúp thúc đẩy cuộc chiến chống lại không bị trừng phạt đối với những người chịu trách nhiệm về những tội ác bạo lực nghiêm trọng nhất đối với các nhà báo, mặc dù các nhà báo đóng một vai trò cơ bản trong việc cung cấp thông tin và phát hành báo trong xung đột vũ trang trong nước và quốc tế. ICC chỉ có thẩm quyền khi tội phạm xảy ra trên lãnh thổ của một quốc gia thành viện của Hiệp ước Rome (cái đã tạo ra ICC), hoặc nếu bị cáo là một công dân của nước thành viên.
Ngoài ra, Hiệp ước Rome không cung cấp tội danh đặc biệt nào đối với các cuộc tấn công thân thể có chủ ý vào các nhà báo. Điều 8 của Hiệp ước cần phải được sửa đổi để một cuộc tấn công có chủ ý vào giới truyền thông chuyên nghiệp được coi là một tội ác chiến tranh.
Loại bỏ khỏi danh sách Sát thủ
Abdulkadir Hussein Mohamed
Cũng biết như “Jahweyn,” chính trị gia Somali là không còn Bộ trưởng thông tin và viễn thông. Người kế nhiệm ông có vẻ không trực tiếp chịu trách nhiệm về quấy rối, đe dọa hoặc vi phạm khác đối với nhân viên truyền thông. Báo chí dù sao vẫn còn rất nguy hiểm ở Somalia, với tổng số 18 nhà báo bị giết trong năm 2012.
Tổng thống Miến Điện Thein Sein
Được đưa lên như Tổng thống tháng 3 năm 2011, Thein Sein không còn đủ tiêu chuẩn là Sát thủ của tự do thông tin. Trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, chính quyền quân sự đã bị giải tán . Các nhà báo và các blogger, bao gồm 17 phóng viên thời sự của Tiếng nói Dân chủ của Miến Điện, đã được trả tự do. Trong năm 2012, việc kiểm duyệt trước đã bị bãi bỏ và báo chí lưu vong bắt đầu hoạt động công khai trong nước. Tờ báo tư nhân hàng ngày đầu tiên xuất hiện vào đầu năm 2013.
Hamas và lực lượng an ninh Palestine
Lực lượng an ninh của chính quyền Palestine ở Bờ Tây và những người của chính quyền Hamas ở Dải Gaza đã được loại ra khỏi danh sách Sát thủ năm nay vì con số vi phạm quyền tự do báo chí của họ đã giảm đáng kể trong bốn năm qua. Tình hình tự do thông tin ở Bờ Tây và Dải Gaza, dù sao vẫn là chủ đề đáng quan tâm. Chính phủ Hamas gần đây cấm các nhà báo địa phương làm việc cho phương tiện truyền thông Israel, và nhiều nhà báo bị truy tố vì xúc phạm Tổng thống Mahmoud Abbas.
ETA
Tổ chức ETA đã được loại khỏi danh sách năm 2013. Do công bố “dứt khoát chấm dứt hành động vũ trang” vào năm 2011 và đã không có các cuộc tấn công đối với các nhà báo hoặc phương tiện truyền thông kể từ đó. Phóng viên không biên giới tất nhiên không quên tất cả các nhà báo đã bị tấn công hoặc bị giết bởi ETA và tiếp tục đòi công lý cho những tội phạm bạo lực. Phóng viên không biên giới cũng sẽ tiếp tục cảnh báo ETA cho bất kỳ mối đe dọa tương lai lên tự do báo chí.
