D. S. Likhachev – Trí thức, bộ phận độc lập về trí tuệ của xã hội --
Lời người dịch: Dmitry Sergeyevich Likhachev (1906-1999), viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Nga, nhà ngữ văn học xuất sắc, nhà bác học nhân văn lớn của nước Nga thế kỷ XX. Cả cuộc đời và sự nghiệp khoa học của mình ông luôn đấu tranh để giữ gìn và phát triển các giá trị văn hóa, giá trị tinh thần của con người, cho con người, vì con người. Tầm ảnh hưởng về văn hóa của D. S. Likhachev ngày càng lan tỏa sâu rộng ở Nga và trên thế giới. Bài viết này là trích đoạn phát biểu của ông tại một cuộc tranh luận khoa học về số phận của trí thức Nga (23/5/1996).
Đồng thời, người không tôn trọng tự do trí tuệ của người khác, truy bức người khác về chính kiến, cũng không thể được coi là người trí thức, bởi vì tự do trí tuệ của riêng anh đòi hỏi sự tôn trọng đối với tự do này ở những người khác, bất luận nó được bộc lộ ra ở đâu và bằng cái gì. Ở đây yếu tố đạo đức có hiệu lực. Yếu tố đạo đức đối với trí thức rất quan trọng, tự do trí tuệ trong chừng mực nhất định luôn là sự thể hiện của đạo đức. Mà đạo đức là quyền lực duy nhất có sức mạnh không chỉ tước đoạt của con người tự do, mà còn bảo đảm tự do cho con người. Tôi hết sức đề nghị suy nghĩ về điều này, nó rất quan trọng. Lương tâm bắt buộc, nhưng sự bắt buộc của lương tâm là sự bảo đảm cho con người tự do đầy đủ, bởi vì lương tâm bắt buộc từ bên trong, còn tất cả những sự bắt buộc khác đều đến từ bên ngoài: đảng phái, giai cấp, và đủ loại khác.
Người đã phụ thuộc vào lương tâm thì không bị phụ thuộc vào cái gì nữa hết. Mà đã phụ thuộc lương tâm thì anh ta có thể chỉ là người tự do tuyệt đối. Điều này có nghĩa, lương tâm là cái bảo đảm cho tự do của con người-trí thức. Một mối tương quan như thế xuất hiện.
.....
Trí thức luôn là tấm bia công kích của nhà nước, và việc đầu tiên mà bất kỳ nhà nước nào cũng làm để củng cố quyền lực của mình là tìm cách hủy diệt giới trí thức và tất cả những gì thúc đẩy việc hình thành nên trí thức.
Mỗi cuộc cách mạng trong bất kỳ nước nào cũng đều đi kèm sự truy nã trí thức. Đó là việc cần thiết để củng cố quyền lực. Kể từ khi lên nắm chính quyền những người Bolshevik đã bắt giam và trục xuất các trí thức; cấm đoán các tổ nhóm, hội đoàn và thậm chí cả những nơi trí thức gặp mặt nhau tưởng như hoàn toàn vô hại - nhà hàng, tiệm cà phê, quán trà; đóng cửa các tờ báo và tạp chí đem các vấn đề quan điểm xã hội ra thảo luận; tìm cách hạ nhục giới trí thức trong mắt nhân dân. Điều này rất tiêu biểu cho những năm đầu cách mạng. Tôi nhớ rất rõ.
Ban lãnh đạo bolshevik xếp chung trí thức với tư sản và quý tộc. Mọi người trí thức đều bị coi là tư sản. Dù đó là viện sĩ Shakhmatov hay một ai đó khác. Bởi lẽ sự tự do tư tưởng vốn có đối với trí thức bao giờ cũng khiến cho các nhà nước kiểu độc tài hay ý hệ lo ngại nhiều nhất.
Nguồn: http://www.lihachev.ru/
