Chuyện ở tù

Người buôn gió
Một người tù.
Từ nhỏ mình đã bị ấn tượng về những người bị bắt tù , mình luôn say sưa đọc về những chiến sĩ cách mạng bị giam ở Hỏa Lò, Sơn La, Côn Đảo, những vị anh hùng như Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ, Trần Phú...đến Hồ Chí Minh. Thật ra hồi mình bé thời bao cấp chỉ có sách về các nhân vật này thôi. Lớn chút mới đọc được Pa Pi Lon, thiên hạ say mê anh chàng Bướm lắm, nhưng mình cũng chả thấy có gì hâm mộ anh chàng này, bá tước Monte của Đuy Ma cũng không ấn tượng lắm vì có lẽ thời kỳ của các nhân vật này khá xa lạ với Việt Nam, sau này có điều kiện mới lùng được sách của Solzenitsyn như cuốn Tầng Đầu Địa Ngục, Một Ngày Trong Đời của I Van , hay cuốn Lửa Yêu Thương, Lửa Ngục Tù của Re Mac, cuốn Chuyện Kể Năm 2000 của Bùi Ngọc Tấn. Mỗi nhật vật đều để lại cho mình những ám ảnh, những ấn tượng. Nhưng có lẽ đoạn văn của Phùng Quán viết lại theo lời kể của Tuân Nguyễn khi Nguyễn ở trong tù là ám ảnh hơn cả'


Nhưng điều may mắn này mới là quan trọng hơn cả: trong mười năm qua, mình đã sống giữa những con người vô cùng phong phú và phức tạp, chất liệu sống vàng ròng cho các nhà văn. Mình chỉ đơn cử với cậu một người…
***
"… Anh ta vào trại trước mình khá lâu, bị trừng phạt vì tội gì, mình không rõ. Người thì bảo anh ta phạm tội hình sự, người lại bảo mắc tội chính trị. Nhưng cả hai tội mình đều thấy khó tin. Anh ta không có dáng dấp của kẻ cướp bóc, sát nhân, và cũng không có phong độ của người làm chính trị. Bộ dạng anh ta ngu ngơ, dở dại dở khùng. Mình có cảm giác anh ta là một khúc củi rều, do một trận lũ cuốn từ một xó rừng nào về, trôi ngang qua trại, bị vướng vào hàng rào của trại rồi mắc kẹt luôn ở đó. Nhìn anh ta, rất khó đoán tuổi, có thể ba mươi, mà cũng có thể năm mươi. Gương mặt anh ta gầy choắt, rúm ró, tàn tạ, như một cái bị cói rách, lăn lóc ở các đống rác. Người anh ta cao lòng khòng, tay chân thắng đuồn đuỗn, đen cháy, chỉ toàn da, gân với xương.
Trên người, tứ thời một mớ giẻ rách thay cho quần áo. Lúc đầu mình cứ tưởng anh ta bị câm vì suốt ngày ít khi thấy anh ta mở miệng dù là chỉ để nhếch mép cười. Thật ra anh ta chỉ là người quá ít lời. Gặp ai trong trại, cả cán bộ quản giáo lẫn phạm nhân, anh ta đều cúi chào cung kính, nhưng không chuyện trò với bất cứ ai. Nhưng không hiểu sao, ở con người anh ta có một cái gì đó làm mình đặc biệt chú ý, cứ muốn làm quen… Nhiều lần mình định bắt chuyện, nhưng anh ta nhìn mình với ánh mắt rất lạ, rồi lảng tránh sau khi đã cúi chào cung kính. Hầu như tất cả các trại viên, kể cả những tay hung dữ nhất, cũng đều thương anh ta. Những trại viên được gia đình tiếp tế người để dành cho anh ta viên kẹo, miếng bánh, người cho điếu thuốc. Ở trại, anh ta có một đặc quyền không ai tranh được, và cũng không ai muốn tranh. Đó là khâm liệm tù chết. Mỗi lần có tù chết, giám thị trại đều cho gọi "thằng khùng  (tên họ đặt cho anh ta) và giao cho việc khâm liệm. Với bất cứ trại viên chết nào, kể cả những trại viên đã từng đánh đập anh ta, anh ta đều khâm liệm chu đáo giống nhau. Anh ta nấu nước lá rừng, tắm rửa cho người chết, kỳ cọ ghét trên cái cơ thể lạnh ngắt cứng queo, với hai bàn tay của người mẹ tắm rửa cho đứa con nhỏ. Lúc tắm rửa, kỳ cọ, miệng anh ta cứ mấp máy nói cái gì đó không ai nghe rõ. Anh ta rút trong túi áo một mẩu lược gãy, chải tóc cho người chết, nếu người chết có tóc. Anh ta chọn bộ áo quần lành lặn nhất của người tù, mặc vào rồi nhẹ nhàng nâng xác đặt vào áo quan được đóng bằng gỗ tạp sơ sài. Anh ta cuộn những bộ áo quần khác thành cái gói vuông vắn, đặt làm gối cho người chết. Nếu người tù không có áo xống gì, anh ta đẽo gọt một khúc cây làm gối. Khi đã hoàn tất những việc trên, anh ta quỳ xuống bên áo quan, cúi hôn lên trán người tù chết, và bật khóc. Anh ta khóc đau đớn và thống thiết đến nỗi mọi người đều có cảm giác người nằm trong áo quan là anh em máu mủ ruột thịt của anh ta. Với bất cứ người tù nào anh ta cũng khóc như vậy. Một lần giám thị trại gọi anh ta lên:
- Thằng tù chết ấy là cái gì với mày mà mày khóc như cha chết vậy?
Anh ta chấp tay khúm núm thưa:
- Thưa cán bộ, tôi khóc vờ ấy mà. Người chết mà không có tiếng khóc tống tiễn thì vong hồn cứ lẩn quẩn trong trại. Có thể nó tìm cách làm hại cán bộ. Lúc hắn còn sống, cán bộ có thể trừng trị hắn, nhưng đây là vong hồn hắn, cán bộ muốn xích cổ, cũng không xích được.
Thằng khùng nói có lý. Giám thị trại mặc, cho nó muốn khóc bao nhiêu thì khóc. Nhưng mình không tin là anh ta khóc vờ. Lúc khóc, cả gương mặt vàng úa, nhăn nhúm của anh ta chan hòa nước mắt. Cả thân hình gầy guộc của anh ta run rẩy. Mình có cảm giác cả cái mớ giẻ rách khoác trên người anh ta cũng khóc… Trong tiếng khóc và nước mắt của anh ta chan chứa một niềm thương xót khôn tả. Nghe anh ta khóc, cả những trại viên khét tiếng lỳ lợm, chai sạn, "đầu chày, đít thớt, mặt bù ìoong" cũng phải rơm rớm nước. Chỉ có nỗi đau đớn chân thật mới có khả năng xuyên thẳng vào trái tim người. Mình thường nghĩ ngợi rất nhiều về anh ta. Con người này là ai vậy? Một thằng khùng hay người có mối từ tâm lớn lao của bậc đại hiền?… Thế rồi, một lần, mình và anh ta cùng đi lùa trâu xuống con sông gần trại cho đầm nước. Trời nóng như dội lửa. Bãi sông đầy cát và sỏi bị nóng rang bỏng như than đỏ. Trên bãi sông mọc độc một cây mủng già gốc sần sùi tán lá xác xơ trải một mảng bóng râm bằng chiếc chiếu cá nhân xuống cát và sỏi. Người lính gác ngồi trên bờ sông dốc đứng, ôm súng trú nắng dưới một lùm cây. Anh ta và mình phải ngồi trú nắng dưới gốc cây mủng, canh đàn trâu ngụp lặn dưới sông. Vì mảng bóng râm quá hẹp nên hai người gần sát lưng nhau. Anh ta bỗng lên tiếng trước, hỏi mà đầu không quay lại:
- Anh Tuân này - không rõ anh ta biết tên mình lúc nào - sống ở đây anh thèm cái gì nhất?
- Thèm được đọc sách - mình buột miệng trả lời, và chợt nghĩ, có lẽ anh ta chưa thấy một cuốn sách bao giờ, có thể anh ta cũng không biết đọc biết viết cũng nên.
- Nếu bây giờ có sách thì anh thích đọc ai? - anh ta hỏi.
- Voltaire! - một lần nữa mình lại buột miệng. Và lại nghĩ: Nói với anh ta về Voltaire thì cũng chẳng khác gì nói với gốc cây mủng mà mình đang ngồi dựa lưng. Nhưng nhu cầu được chuyện trò bộc bạch với con người nó cũng lớn như nhu cầu được ăn, được uống… Nhiều lúc chẳng cần biết có ai nghe mình, hiểu mình hay không. Đó chính là tâm trạng của anh công chức nát rượu Marmeladov bất chợt nói to lên những điều tủi hổ nung nấu trong lòng với những người vớ vẩn trong một quán rượu tồi tàn, mà Dostoievsky miêu tả trong Tội ác và trừng phạt. Anh ta ngồi bó gối, mắt không rời mặt sông loá nắng, hỏi lại:
- Trong các tác phẩm của Voltaire, anh thích nhất tác phẩm nào?
Mình sửng sốt nhìn anh ta, và tự nhiên trong đầu nảy ra một ý nghĩ kỳ lạ: một người nào khác đã ngồi thay vào chỗ anh ta… Mình lại liên tưởng đến một cậu làm việc cùng phòng hồi còn ở Đài phát thanh, tốt nghiệp đại học hẳn hoi, đọc tên nhạc sĩ Chopin (Sôpanh) là Cho Pin.
Mình trả lời anh ta:
- Tôi thích nhất là Candide.
- Anh có thích đọc Candide ngay bây giờ không?
Không đợi mình trả lời, anh ta nói tiếp:
- Không phải đọc mà nghe… Tôi sẽ đọc cho anh nghe ngay bây giờ.
Rồi anh ta cất giọng đều đều đọc nguyên bản Candide. Anh đọc chậm rãi, phát âm chuẩn và hay như mấy cha cố người Pháp, thầy dạy mình ở trường Providence. Mình trân trân nhìn cái miệng rúm ró, răng vàng khè đầy bựa của anh ta như nhìn phép lạ. Còn anh ta, mắt vẫn không rời dòng sông loá nắng, tưởng chừng như anh ta đang đọc thiên truyện Candide nguyên bản được chép lên mặt sông…
Anh đọc đến câu cuối cùng thì kẻng ở trại cũng vang lên từng hồi, báo đến giờ lùa trâu về trại. Người lính gác trên bờ cao nói vọng xuống: "Hai đứa xuống lùa trâu, nhanh lên!".
- Chúng mình lùa trâu lên bờ đi! - anh nói.
Lội ra đến giữa sông, mình hỏi anh ta:
- Anh là ai vậy?
Anh ta cỡi lên lưng một con trâu, vừa vung roi xua những con trâu khác, trả lời:
- Tôi là cái thanh ngang trên cây thập tự đóng đinh Chúa.
Rồi anh ta tiếp:
- Đừng nói với bất cứ ai chuyện vừa rồi…
Giáp mặt người hnh canh, bộ mặt anh ta thay đổi hẳn - ngu ngơ, đần độn như thường ngày. Cuối mùa đông năm đó, anh ta ngã bệnh. Nghe các trại viên kháo nhau mình mới biết.
Thằng chuyên gia khâm liệm e đi tong. Thế là nếu bọn mình ngoẻo, sẽ không còn được khâm liệm tử tế và chẳng có ai khóc tống tiễn vong hồn… - những người tù nói, giọng buồn.
Mình gặp giám thị trại, xin được thăm anh ta.
Giám thị hỏi:
- Trước kia anh có quen biết gì thằng này không?
Mình nói:
- Thưa cán bộ, không. Chúng tôi hay đi lùa trâu với nhau nên quen nhau thôi.
Giám thị đồng ý cho mình đến thăm, có lính đi kèm. Anh ta nằm cách ly trong gian lán dành cho người ốm nặng. Anh ta nằm như dán người xuống sạp nằm, hai hốc mắt sâu trũng, nhắm nghiền, chốc chốc lại lên cơn co giật…
Mình cúi xuống sát người anh ta, gọi hai ba lần, anh ta mới mở mắt, chăm chăm nhìn mình. Trên khoé môi rúm ró như thoáng một nét cười. Nước mắt mình tự nhiên trào ra rơi lã chã xuống mặt anh ta. Anh ta thè luỡi liếm mấy giọt nước mắt rớt trúng vành môi. Anh ta thều thào nói:
- Tuân ở lại, mình đi đây… Đưa bàn tay đây cho mình…
Anh ta nắm chặt bàn tay mình hồi lâu. Một tay anh ta rờ rầm mớ giẻ rách khoác trên người, lấy ra một viên than củi, được mài tròn nhẵn như viên phấn viết. Với một sức cố gắng phi thường, anh ta dùng viên than viết vào lòng bàn tay mình một chữ nho. Chữ NHẪN.
Viết xong, anh ta hoàn toàn kiệt sức, đánh rớt viên than, và lên cơn co giật.
Người lính canh dẫn mình lên giám thị trại với bàn tay có viết chữ Nhẫn ngửa ra. Người lính canh ngờ rằng đó là một ám hiệu.
Giám thị hỏi:
- Cái hình nguệch ngoạc này có ý nghĩa gì? Anh mà không thành khẩn khai báo, tôi tống cổ anh ngay lập tức vào biệt giam.
Mình nói:
- Thưa cán bộ, thật tình tôi không rõ. Anh ta chỉ nói: tôi vẽ tặng cậu một đạo bùa để xua đuổi bệnh tật và tà khí.
Nghe ra cũng có lý, giám thị trại tha cho mình về lán…

Trong số bao nhiêu nhân vật tù đã được nổi tiếng nhờ tiểu thuyết hóa, người bạn tù của Tuân Nguyễn chỉ là hạt bụi bay qua so với những tác phẩm đồ sộ để đời ấy, mấy ai biết đến nhà thơ Tuân Nguyễn và mấy ai biết hơn về người bạn tù bí ẩn của ông.Người ta ấn tượng cách ông già của Solzennitsyn đầu rụng hết tóc, nhai bánh mỳ bằng lợi hay già Đô của Bùi Ngọc Tấn chết vất vưởng đâu đó trên phố phường Hà Nội khi mãn hạn tù..mình cũng ấn tượng những nhân vật ấy.

Nhưng hình ảnh người tù xấu xí, nghèo khổ đọc nguyên bản Candide bằng tiếng Pháp khiến mình luôn bị ám ảnh trong đầu, Tuân Nguyễn cả Phùng Quán đều về thiên thu, giá như các cụ ấy còn sống mình cũng cất công đi tìm hỏi người mà các cụ nói ấy là ai.

Tình cờ hôm nọ được cho tập hồi ký của Đức Cha Phao Lô Lê Đắc Trọng mới láng máng biết rằng đó là cha Chính Vinh của nhà thờ lớn Hà Nội, vì can tội không cho chính quyền trang trí trước cửa nhà thờ, cha Chính Vinh bị kết án 3 năm tù, nhưng đi tù mãi chả thấy về , tăm hơi biệt tích, hơn 40 năm sau nhờ bạn tù chỉ dẫn, người thân mới biết nơi cha Chinh Vinh chết để chuyển thi hài ngài về.

Sau này cất công đi hỏi một vài vị cao tuổi nữa, mới càng khẳng định chính xác là Cha Chính Vinh. Đúng như lời Tuân Nguyễn nói, đây là chất liệu vàng ròng cho các nhà văn. Tuân Nguyễn thì mất rồi, liệu ai tiếp nối ước nguyện của ông để khai thác những chất liệu quý báu như thế này không.

Tù ở phường.

Có nhiều loại gọi là tù, bị bắt ở công an phường một ngày, ở quận, bị khởi tố, bắt khẩn cấp... cũng tạm gọi là tù,bài viết này chỉ kể về một ngày trong tù ở từng nơi. Tội danh hay mức độ không bàn đến.

Ở công an phường.

Công an phường có một buồng giam nhỏ chừng chục mét vuông, tùy theo diện tích của từng phường. Tuy nhiên chẳng bao giờ công an phường làm nhà tù rộng cả, vì họ hiếm khi giữ qua đêm, một là giải quyết cho về hai là cho lên nhà giam quận.

Hồi choai choai học trung học Trần Phú chỗ Hai Bà Trưng mình múc nhau liên tục. Từ nhà mình đến trường học đi qua mấy đồn , đồn nào cũng bị bắt ít nhất 1 lần, đồn Hàng Vôi, Lò Sũ, Nguyễn Xí, Phan Chu Trinh và tất nhiên cả đồn Hàng Buồm chỗ mình ở. Buồn cười nhất là bị bắt ở đồn 90 Trần Nhật Duật lúc đồn đó là đồn cảnh sát giao thông, nguyên nhân mình có tờ 1 đồng màu đỏ có in chùa một cột, mình lấy kim chọc một lỗ rồi lấy chỉ xuyên qua buộc lại, nhá nhem tối mình quẳng ra đường rồi nấp sau gốc cây. Khối người đi thấy tiền bỏ cả xe đạp để nhặt, mình cứ rút chỉ tà tà như gió thổi tiền khối người chạy theo vồ như vồ ếch. Lừa được bao người, có lần một chị nhanh tay giật đứt chỉ, mình chạy ra xin lại chị ý không cho, thế là mất toi. Thế vẫn chưa đen bằng lần gặp một chú công an mặc áo vàng ( ngày ấy áo vàng như csgt bây giờ ) bị lừa, chú ấy điên tiết cho mình lên cái gióng ngang xe đạp nam mang về đồn 90 Trần Nhật Duật, làm kiểm điểm xong đến tối cho về, đồn CSGT thì không có chỗ giam người, chỉ ngồi ở cái ghế tiếp dân mà thôi.

Còn lần bắt ở đồn Hàng Bạc vì tội treo cây bàng, mình cả thằng hàng xóm trèo bàng ở phố Hàng Bạc, công an khu vực gọi xuống mang hai thằng về đồn tống luôn vào kho, hai thằng ngồi trong kho tối om lò mò vớ được đống chai lọ của bà hàng nước nào đó bị công an thu, sờ soạng trong lọ bột lại vớ được mấy cái kẹo bột, ôi chao thế là vừa ăn vừa sung sướng, ngon hơn bàng nhiều. Vụ này đến chiều thì được thả với điều kiện không được trèo bàng ở chỗ đó, mình cũng sợ  phải chuyển sang Hàng Muối trèo bàng.

Lên cấp 3 thì hạn nhiều, vì ở trường cấp 3 hay có bọn bên ngoài trường gọi là bọn '' quân khu'' mặc quần áo bộ đội bằng vải ga, phin tá hay bộ Ponpot đi dép tông cỏ,  gò trắng ( dép quai hậu tiền phong), bọn này chuyên bắt nạt học sinh, trấn tiền, tán gái. Cứ đầu giờ và cuối giờ chúng trực ở cổng trường làm ăn, hay chúng lảng vảng xa hơn tí xem có thằng học sinh nào đi lẻ gọi lại hỏi han, dọa dẫm vì tội nhìn đểu chúng, rồi chúng lục  cặp, túi xem có gì lột sạch. Học sinh nào nhịn thì thôi, chứ cương lại là đánh nhau, mà đánh nhau với bọn chúng thì xác định không chỉ một ngày, sẽ là liên miên từ ngày này sang ngày khác, lúc đến trường, lúc tan học, nhất là lúc tan học. Đợt này mình bị bắt liên miên vì tội đánh nhau, nhưng được cái toàn thầy cô giáo đến đồn xin cho, công an cũng biết nguyên nhân nên chỉ bắt viết tường trình rồi cho về. Lần ngồi ở đồn Nguyễn Xí, thấy có hai ông già bị bắt vào vì tội đánh đầu đít ở quán bia, hai ông già ngồi viết kiểm điểm, lợi dụng công an trực đi vệ sinh hai ông té luôn. Lát sau công an trực quay ra hỏi mình hai ông kia đâu, bảo đi ra ngoài rồi. chú công an đi ra nhìn quanh rồi quay vào hậm hực bới xấp giấy nói

- Được, chúng mày còn kiểm điểm đây.

Chắc chú ý tìm kiểm điểm để truy nhà hai ông kia, mình nói

- Cháu thấy hai ông ý lục giấy chỗ đó rồi bỏ  túi cầm đi rồi.

Chú ý nhìn mình cáu quát.

- Sao mày không gọi tao, mày ngồi đấy làm gì, biến mẹ mày đi cho khuất mắt tao.

Ơ hơ, may quá, thế là mình giả bộ lấm lét sợ hãi, trong bụng mừng rơn. Lủi nhanh, lần ấy là ngồi đồn ít nhất có hơn 1 tiếng đồng hồ.

Lần ngồi phường Phan Chu Trinh là lâu nhất, vẫn tội đánh nhau. Căn bản tại hôm đó công an bắt được đúng một mình mình, không tóm được hội kia. Cho nên phải ngồi lâu xem có thằng nào đến trình báo vỡ đầu, mẻ trán gì không . Đến khuya không thấy thằng nào là nạn nhân đến ăn vạ  mới thả cho về. Hôm ấy được chú trực ban cắt cho một góc bánh chưng vì mới qua Tết ít hôm. Mình ăn xong chú ý còn hỏi

- Mày thấy bánh chưng nhà tao có ngon không, tao gói lấy đấy.

Xong chú hỏi chuyện mình ở nhà thế nào, học hành sao , đủ thứ chuyện đến nỗi mình quên là ở trong đồn. Mình nghĩ hay cái ông này trực buồn quá, không cho mình về bắt mình ở lại để có người nói chuyện.

Rồi chú đưa tiền sai mình đi mua mấy điếu thuốc lá Du Lịch, mua xong mang về chú ấy bảo đợi tí nữa có người trực tao đưa mày về, khuya rồi. Chú ấy đưa về tận nhà, đồn chú ấy ngay gần trường nên hay gặp lại chú  lắm. Cứ nhìn thấy chào là chú lại hỏi thăm lại học hành thế nào, con gà chọi mày nuôi đã lớn chưa, đám bạn học nể lắm. Xì xào thằng ấy nó quen cả công an.

Bây giờ không còn chuyện hồn nhiên như thế, lần trước được đưa về đồn công an phường 26 quận Bình Thạch, chỗ gần bến xe đi Hà Nội. Rõ ràng công an phường đưa về đồn nhưng ở trong đó toàn công an thành phố làm việc. Đến 7 giờ tối tưởng được  về ai ngờ ông Long đội phó đội A35 đập bàn quát.

- Mày thích tao giam mày 24 tiếng ngay. Mày có biết chính tao làm vụ Điếu Cày không ?

Mình thì thào hỏi cái cậu hỏi cung ngồi đối diện, trạc tuổi mình thôi, tên là Tuấn thì phải.

- Ông ơi, cái ông kia nói thế có làm thật không ?

Cậu Tuấn lắc đầu nói nhỏ

- Ông ý nói thế thôi.

Thế là mình ngẩng đầu lên bảo ông trung tá Long.

- Ối xời, giam bao lâu chả được. Tùy tâm anh thôi.

Hôm ấy mệt, vì bao nhiêu công an hỏi cung, nhưng được cái thuốc lá hút thả cửa, ăn gì cũng mua, uống gì cũng chiều, cà fe, nước suối, cơm gà, xôi..có hết. Các anh ý đấu tranh chỉ làm rõ một điều là Lê Trần Luật có xui mình chụp ảnh không. Mình vốn phàm ăn, tục uống lại nhát gan muốn ừ mẹ cho nó xong, nhưng chả lẽ anh Luật không xui mà mình bịa ra thì lại tội to hơn vì khai láo. Vậy đành cứ phải nói thật là tự ý mình làm.

Lúc đi vệ sinh mới biết anh Luật bị giữ ở tầng dưới, khổ thân anh ấy chả được thuốc nước gì. Mãi đến khuya hai anh em mới tạm được cho về,anh ý xin lửa châm thuốc rồi phàn nàn chuyện chả được hút thuốc, uống nước, mình an ủi thôi chắc em là khách xa tới nên được đãi đằng hơn anh.

Đúng là mình được đãi đằng hơn thật, 7 ngày liên tiếp cứ sáng lên công an phường gặp công an thành phố, chiều về. Có hôm tối cũng chưa được về, cái cậu hỏi cung về rồi, một cậu khác đến thay chỉ hỏi chuyện linh tinh về bóng đá, tình yêu hỏi mãi hết chuyện, cậu ý bảo mình lên bàn mà nằm, còn lấy cả bộ quần áo công an ai đó treo trên mắc cho mình gối đầu, kiếm cho mấy tờ báo cho mình đọc. Đến 9 giờ tối thì đột ngột bảo thôi anh dậy về đi.

Có hôm anh công an phường bảo anh công an thành phố

- Chả mấy khi các anh xuống đây làm việc, tí ăn trưa ở đây nhé.

Mọi khi thì mình và ông kia toàn gọi cơm hộp ăn, ăn xong leo lên bàn ngủ, ông ý nghe cải lương, mình cũng thích nghe nên tán chuyện danh ca, tài tử nào hát được. Hôm ấy ăn ké với công an, ngồi cùng bàn với chục anh, có nem cuốn rất ngon, bia nữa mình chén tự nhiên như bạn bè , quên cha nó mất là đang ở trong tư thế '' tội phạm'' may là các anh cũng chả để ý khoảng cách gì. Ăn xong còn nước trà xanh tráng miệng , cái ông công an nấu ăn hỏi

- Chú thấy anh nấu ăn được không, nước trà xanh anh pha đấy ,uống đi xem ngon không.?

Làm mình nhớ đến chú công an cho ăn bánh chưng năm nào, hai ông này có vẻ tốt như nhau. Ông này hơn 50 mà quân hàm vẫn chỉ đại úy, lại phải trực ban, nấú cơm nhìn rất hiền lành, trái ngược với anh Long trung tá phòng A35 CATPHCM. Anh Long cứ mở mồm ra nói câu nào là toàn những câu không hề tình cảm chút nào , chỉ có bắt, trừng trị, liệu hồn, không xong đâu, đừng tưởng dễ qua mặt....

Chả biết cứ thế này đến bao giờ, mình cũng chẳng nghĩ chuyện xong việc để về Hà Nội, vì kinh nghiệm cho thấy nhãn tiền như anh Luật đó, có 3 năm cũng chưa xong với công an. Mình cứ kệ đến đâu thì đến, cò cưa kéo xẻ suốt cả tuần , một hôm anh hỏi cung nói

- Anh H này, qua mấy ngày làm việc, thái độ anh thì tốt nhưng hiệu quả công việc không có. Làm việc thế này anh chắc cũng mệt lắm rồi ( ngừng một lát anh ý buông tiếp ), mà chúng tôi cũng mệt. Thôi mai anh tạm nghỉ , chúng tôi chưa có căn cứ hiệu quả công việc để giải quyết đồ đạc cho anh về. Anh cứ ở tạm chỗ đang ở, nếu nghĩ lại thì gọi chúng tôi theo số này, còn không cứ đợi có gì chúng tôi gọi.

Mình ra khỏi công an phường, hít mũi vào không khí thấy khoan khoái vì có mùi tự do. Đang lúc hứng phấn vì nghĩ mai không phải lên đồn, rảnh rang đi loanh quanh Sài Gòn chơi cho đã, thấy hàng bán băng đĩa ghé luôn vào hỏi mua đĩa nhạc về thư giãn sau mấy ngày căng thẳng. Thế nào cái hàng đĩa nhà nó rộng và sâu, nhìn thấy cả đường đằng sau. Mình mua điã xong hỏi, cho em đi nhờ ra đường kia được không. Chủ quán ừ. Mình đi xuyên qua nhà ấy ra cổng sau, còn tử tế kéo hộ cái cửa xếp nhà nó đóng lại. Xong mình gọi xe ôm ra đầu  xa lộ, nhẩy tót lên cái xe ca đầu tiên mình thấy, 4 ngày sau về tới Hà Nội. Trên đường đi vẫn văng vẳng nhớ lời anh công an căn dặn là về chỗ ở tạm nghĩ lại. Nghĩ cái gì cơ chứ, em chỉ nghĩ tới đường về thôi.

Nói chung tù ở phường gọi cho vui, chưa chưa hẳn là tù. Vì phần lớn là phải hỏi cung , trong lúc đó vẫn tạt té ra ngoài để mua cốc nước , điếu thuốc. Nếu có bị nhốt bên trong thì cơm nước cũng tử tế, không được ăn bằng suất công an thì cũng bánh mỳ pa tê hay xôi ruốc.

Còn càng lên các cấp cao hơn như quận, thành phố, bộ thì càng khác hẳn nữa, tù những chỗ ấy mới gớm, đáng gọi là tù.