“… thế nhưng VN vẫn cứ “ổn định‟ mà chẳng có cuộc cách mạng hoa nhài, bông bưởi nào xảy ra cả. Vì sao? Rõ ràng còn thiêu thiếu cái gì đó? Vâng, cái thiếu duy nhất ấy chính là sự thờ ơ đến “vô cảm‟ đối với những gì đang diễn ra trên chính đất nước thân yêu của mình của đại đa số người dân…”
Ngày 29/1 vừa qua, trên tờ The Starcó bài viết nhan đề “Vụ tự sát đã giúp lật đổ chế độ Tunisia” (Suicide protest helped topple Tunisian regime) kèm theo bức ảnh chụp cảnh một người đang cố vẫy vùng do bị phỏng lửa khi toàn thân đã bốc cháy!
Cách mạng từ đây
Nhân vật trong ảnh chính là công dân nước này Mohamed Bouazizi, 26 tuổi, bán hàng trái cây và rau quả trên đường phố Sidi Bouzid, một tỉnh nhỏ nằm ở mạn trung tây Tunisia với dân khoảng 400 ngàn người. Bức ảnh thương tâm này ngay sau đó đã tràn ngập khắp các trang mạng suốt hơn tháng qua, gây xúc động cho hàng triệu người khắp nơi trên thế giới.
 |
| Cuộc nổi dậy bắt đầu từ đây |
 |
| Thích Quảng Đức tự thiêu năm 1963 |
Có trang khi trích đăng lại bài báo này chắc do chưa hài lòng với tựa đề trên đặt lại thành “The Revolts Started Here” -
Những cuộc cách mạng đã bắt đầu từ đây, xem cái chết của Mohamed chính là nguyên nhân gây ra làn sóng cách mạng hừng hực tại vùng Bắc Phi hiện nay.
Cũng chẳng có gì quá đáng khi đánh giá như vậy, bởi cách chết để phản đối như thế này xưa nay luôn là nỗi ám ảnh đối với tất cả các nhà cầm quyền, mà trường hợp tự thiêu của nhà sư Thích Quảng Đức tại Sàigòn năm 1963 góp phần làm sụp đổ chính thể đệ nhất cộng hòa của cố tổng thống Ngô Đình Diệm không lâu sau đó, vẫn chưa phai nhòa trong ký ức hàng triệu người VN.
Chỉ có điều, nếu hậu quả ngày xưa mới Tấm hình chụp nhà sư Thích Quảng Đức tự thiêu này đã thành mười lần “khủng khiếp” hơn.
Ngọn đuốc sống Mohamed Bouazizi không chỉ “thiêu rụi” chính quyền Zine al-Abidine Ben Ali thôi, lửa của nó đã lan sang một số quốc gia lân cận làm nóng bỏng cả vùng Trung Đông suốt hơn tháng qua.
“Lê văn Tám” của Tunisia
Theo tờ The Star nói trên thì Mohamed Bouazizi do gia cảnh khó khăn với tám “miệng ăn” đã phải sớm rời ghế nhà trường khi còn đang là học sinh trung học (chứ không như nhiều bản tin bảo là “sinh viên”). Anh có thời gian làm việc trong một trang trại nhỏ của người chú ở vùng quê R'gueb, gần tỉnh Sidi Bouzid, nhưng trang trại này sau đó đã bị đóng cửa vì nạn phân bổ đất đai tham nhũng trong khu vực. (chắc cũng tương tự như chuyện nhân danh “qui hoạch” đểcướp đất của dân dẫn đến khiếu kiện tràn lan ở VN ta?)
Việc này đã buộc Mohamed quay trở lại Sidi Bouzid kiếm sống bằng bán rong trái cây và rau quả trên đường phố. Do bán hàng rong bị xem là “bất hợp pháp” tại Tunisia, Mohamed đã đã từng bị chính quyền tịch thu chiếc xe cút kít bán hàng nhiều lần, thế nhưng anh ta cũng không còn sự lựa chọn khác, vẫn cứ phải mua sắm hàng hóa để rồi bị tịch thu. Cái vòng tròn luẩn quẩn này cứ lặp đi lặp lại khiến Mohamed dần lâm vào cảnh nợ nần, túng thiếu và rồi chuyện gì phải đến cũng đã đến…
 |
| Ảnh Mohamed Bouazizi trên Wikipedia |
Ngay sau đó Mohamed đã đi thẳng đến trụ sở chính quyền tỉnh để cố gắng bào chữa về trường hợp của mình với vị chủ tịch. Thế nhưng chẳng những anh không được lắng nghe mà còn bị
họ “ném” ra ngoài không thương tiếc!
Chính cách đối xử tận cùng tệ mạt như thế đã trở thành gịọt nước cuối cùng đổ vào chiếc ly
bất mãn đang đầy lên đến miệng khiến Mohamed trở nên tuyệt vọng và giận dữ chưa từng có.
Anh vét sạch các túi có được ít tiền vừa đủ mua hai chai “paint thinner”, một loại dung môi Aceton, Xylene dùng để sơn phủ lên bề mặt lớp sơn có khả năng gây cháy không kém cồn xăng, rồi quay trở lại trụ sở ủy ban Sidi Bouzid và đã tự biến thân mình thành cây đuốc sống ngay trước tòa nhà trụ sở ủy ban.
Đến lúc này các “đầy tớ nhân dân” Sidi Bouzid mới nhận ra sự nghiêm trọng của vấn đề nhưng mọi chuyện đã quá muộn!
Ngay khi Mohamed đang được điều trị tại bệnh viện một cuộc biểu tình đã nổ ra. Cảnh sát lúc này vẫn chưa hết nông nỗi, bắn hơi cay để giải tán đám đông chẳng khác nào “đổ dầu thêm vào lửa”.
Hai tuần tiếp theo các cuộc biểu tình vẫn tiếp tục diễn ra nhưng còn lẻ tẻ, chỉ đến khi tin Mohamed đã thiệt mạng hôm 4/12 được loan đi, chính quyền nhanh chóng mất dần quyền kiểm soát đất nước. Qua hai trang cộng đồng Twitter và Facebook, giới trẻ bắt đầu tuần hành ở thủ đô Tunis và lan sang một số vùng đất giàu có khác của Tunisia ở ven biển bày tỏ sự bất mãn. Kết quả là chưa đầy 1 tháng sau vụ tự thiêu của Mohamed tổng thống Zine al Abidine Ben Ali đã phải chạy trốn khỏi đất nước, chấm dứt 24 năm cai trị độc tài.
 |
| Mohamed Bouazizi tại bệnh viện Phải chi bài học về sự vô cảm với dân này được các “dầy tớ VN thấm nhuần” |
nhưng hiếm ai dám nghĩ đến tự thiêu. Mà chỉ những ai cố tình muốn kẻ đã đẩy mình vào con
đường cùng sẽ phải „khốn đốn‟ vì cái chết của mình, họ mới thực sự có đủ sự can đảm sự tự
tin dám thực hiện hành vi này. Càng ít tuổi, còn nhiều “ham sống sợ chết” càng sợ tự thiêu
hơn. Trường hợp „đuốc sống‟ Lê văn Tám mà dân chúng VN xem là biểu tượng suốt nhiều
thập niên mãi đến gần đây mọi người mới „té ngửa‟ vì sự giả dối của huyền thoại này. Nhưng
Mohamed Bouazizi ngày nay thì khác. Tên tuổi anh sau này chắc hẳn không chỉ được dân
Tunisia ghi nhận như bậc anh hùng, mà ngay đối với các nước láng giềng cùng cảnh ngộ bị
cai trị bởi sự độc tài, cũng sẽ nhắc đến anh với lòng khâm phục. Vì anh mới chính là đuốc sống thứ thiệt chứ chẳng phải loại “anh hùng bịp bợm”.
Nhìn người lại ngẫm đến ta!
Sau khi sự bất mãn của dân chúng Tunisia bùng nổ và thành công đã xuất hiện những dự đoán
về những điều tương tự rất có thể sẽ xảy ra cho VN nay mai, dựa vào những tương đồng giữa
hai nước. Như bài “Vietnam as Tunisia in waiting” trên tờ Á châu Thời báo hôm 29/1 của Adam Boutzan Việt Nam sẽ là một Tunisia của tương lai‟. Bài này ngay sau đó đã được dịch ra tiếng Việt và đăng tải trên nhiều trang mạng. Trong đó tác giả nhận định “Ở nhiều nước đang phát triển, giáo dục và mạng xã hội số hóa đã khiến các cư dân thành thị trẻ tuổi nhận thức được những gì mà họ không có. Ở một số nơi, họ không có được những món đồ mà một người bình thường có thể mua nếu anh ta hoặc cô ta có nghề nghiệp ổn định. Ở vài nơi khác, họ không được quyền nói ra những gì họ nghĩ, không được phép thay đổi lãnh đạo, chứ đừng nói gì thay đổi hệ thống. (bản dịch của Đan Thanh, nguồn: Namvietnetwork )
Nhìn chung, nguyên nhân dẫn đến cuộc nổi dậy của người dân Tunisia trước hết xuất phát từ
những mâu thuẫn nội tại đã âm ỉ lâu ngày ngay trong lòng của chính đất nước này. Đó là
những bất công về thu nhập, về phân phối phúc lợi của cải xã hội cùng sự bất hợp lý của các
chính sách nhà nước có liên quan trực tiếp đến đời sống người dân dẫn đến sự phân hoá,
chênh lệch giàu nghèo trong xã hội ngày càng trở nên trầm trọng
Vậy liệu ở VN ta đúng là cũng đang có những „thùng thuốc nổ‟ tương tự các nước Bắc Phi
chăng, thiết nghĩ không gì chính xác hơn là dựa vào một số biểu đồ so sánh sau sau:
1. Dân số VN đông nhất so với các nước Bắc Phi đang gặp khủng hoảng hiện nay
 |
| |
 |
| |
(Dữ liệu Ngân hàng Thế giới )
3. Kết quả là mức thu nhập bình quân / đầu người (GDP) của VN là thấp nhất (2009)
 |
| |
 |
| |
 |
| |
6. Lại đang ‘được cai trị’ bởi một nhà nước độc đảng lâu đời nhất,
mà chỉ tính riêng từ 30/4/1975 đến nay thôi đã là 36 năm. Tổng thống Zine al-Abidine Ben Ali của Tunisia hay H.Mubarak của Ai Cập chỉ là… “đàn em” !
 |
| |
Thay lời kết
Chính xác là VN hiện đang có không những „thùng thuốc nổ‟ nổi dậy thậm chí còn lớn hơn cả họ. Bởi mức độ nghèo đói của dân chúng VN là gấp 3 lần Tunisia, gấp 2 lần Ai Cập, gấp 4 lần Algeria và chỉ ngang bằng với tiểu quốc Yemen, thế nhưng VN lại hiểu biết hơn và cũng đang có một chính quyền độc quyền cai trị lâu hơn ai hết.
Nhưng tiếc là chính trị không phải là toán học! Bấy nhiêu bất công, bấy nhiêu độc tài đã đủ khiến người dân Tunisia làm nên cách mạng, nhưng với một nước VN XHCN dường như vẫn còn rất thiếu!
Đất nước chúng ta bất công vẫn tràn lan, tham ô thất thoát tài sản hàng trăm tỷ, người dân vẫn cứ chết oan ức trong đồn công an… thế nhưng chính trị thì vẫn cứ ổn định trên cả tuyệt vời! Lý do đơn giản chỉ vì còn có 2 yếu tố quan trọng khác không thể thiếu đối với mọi cuộc cách mạng, đó là: (1) thời điểm "châm ngòi‟ (mà thường không ai được định trước được) và (2) khả năng gây bùng nổ tức thời của nó mạnh yếu ra sao.
Nhìn vào thực tế chúng ta thấy trong nước trước nay không ít „ngòi nổ‟ đã được châm, điển hình rất sớm ngay sau khi VN mở cửa đó là vụ nông dân nổi dậy ở Thái Bình hồi năm 1997.
Chuyện người nghèo khố rách áo ôm bán hàng rong bị cướp mất phương tiện như Mohamed là “chuyện thường ngày ở huyện‟ tại các thành phố lớn với các chiến dịch làm đẹp lòng lề đường, làm đẹp hè phố. Hà Noi, Saigòn, Đà Nẵng, Đà Lạt v.v… cũng đã từng ra lệnh cấm bán hàng rong, cấm bán vé số gây bức xúc cho dư luận y hệt như Tunisia. Cũng có loại "ngòi nổ‟ lớn và nguy hiểm do đụng chạm đến các tôn giáo, như vụ Tòa Khâm Sứ, Thái Hà, Tam Tòa, Đồng Chiêm hay Bát Nhã v.v… thế nhưng VN vẫn cứ “ổn định‟ mà chẳng có cuộc cách mạng hoa nhài, bông bưởi nào xảy ra cả. Vì sao? Rõ ràng còn thiêu thiếu cái gì đó?
Vâng, cái thiếu duy nhất ấy chính là sự thờ ơ đến “vô cảm‟ đối với những gì đang diễn ra trên chính đất nước thân yêu của mình của đại đa số người dân.
Đã thế sự độc tài ở VN lại không quá lộ liễu “thô thiển‟ như tại các nước Bắc Phi. Trong khi các lãnh tụ Zine al-Abidine Ben Ali, Ali Abdullah Saleh, Abdelaziz Bouteflika, Hosni Sayyid Mubarak, Cadafi… một mình một chợ cai trị hết thập niên này sang chục năm khác khiến cho dân “nhìn mặt riết chán!” thì CSVN lại “khôn ngoan‟ hơn rất nhiều khi dựng lên cho mình một chính quyền với đầy đủ ban bệ, nghi thức y hệt như các nước dân chủ. Lãnh tụ VN cũng leo lên bước xuống ra vẻ không có chỗ cho độc tài nào chen chân vào v.v… nhưng người dân thì chẳng phải ai cũng có đủ sự hiểu biết để nhận ra sự „độc tài tập thể‟ dưới kiểu dân chủ giả hình này.
Bởi vậy, ngày nào cái "lỗ hổng‟ thờ ơ đối với vận mệnh đất nước của người dân còn chưa được lấp đầy chắc khó có cuộc cách mạng hoa nhài, bông bưởi nào xảy ra nổi. Mọi sự đổi thay vẫn mãi là “ơn trời” (đúng như lời Adam Boutzan trong bài báo trên), nếu xảy ra thật chẳng qua đó là chuyện hên xui do bản thân hệ thống chính trị hiện nay vì vấp phải lỗi nào đó quá trầm trọng gây nên mà thôi.
Nội tình đấu tranh dân chủ tại VN còn khó khăn là thế, việc WikiLeaks tiết lộ Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) từng lên kế hoạch chi 66,5 triệu USD trong năm 2008 và 75 triệu USD trong năm 2009 cho các chương trình thúc đẩy dân chủ và quản lý ở Ai Cập, hành động được xem như ngầm ủng hộ lật đổ "đồng minh‟ lâu năm H.Mubarak, chắc sẽ khiến Hà Nội lưu tâm và cảnh giác hơn trong mọi quan hệ với nước này. Nỗi ám ảnh về "diễn biến hòa bình‟ sẽ còn nằm trong đầu họ lâu hơn và như vậy, mọi sự đổi thay nhờ tác động từ bên ngoài càng khó có thể xảy ra hơn.
Alf. Hoàng Gia Bảo
Sàigòn, 11/2/2011
-http://www.thongluan.org/vn/modules.php?name=News&file=article&sid=5525
