- – China: Ai Weiwei’s prophetic interview (Global Post). Về cuộc phỏng vấn có tính tiên tri đối với số phận Ngài Vị Vị.
Trung Quốc: Cuộc trả lời phỏng vấn đầy tiên tri của Ngải Vị Vị
Emily Lodish
GlobalPost – Ngày 7-4-2011- Người dịch: Đỗ Quyên Đăng bởi anhbasam on 10/04/2011
“Tôi phải luôn luôn, hàng ngày, tự hỏi mình: “Tôi sẽ tồn tại được bao lâu, nếu tôi phải ở trong những điều kiện khủng khiếp như nhà tù?””.
10 ngày trước khi bị bắt tại sân bay Bắc Kinh vào chủ nhật 3-4, nghệ sĩ Trung Quốc Ngải Vị Vị đã có một buổi trả lời phỏng vấn mang tính “tiên tri” đến kỳ lạ với phóng viên Dan Rather.
Trong cuộc phỏng vấn, ông giữ vai trò một nhà bất đồng chính kiến, và giải thích rằng ông hiểu tất cả những rủi ro liên quan tới hoạt động của mình. Khi được hỏi có sợ điều gì không, có lo lắng về khả năng bị bắt đi không, Ngải đáp:
“Bạn biết đấy, là con người, tôi cũng khá yếu đuối… Bạn phải không ngừng tự hỏi mình liệu bạn có đủ khỏe mạnh về thể chất, tinh thần để tồn tại không. Tôi phải luôn luôn luôn, hàng ngày, tự hỏi mình: “Tôi sẽ tồn tại được bao lâu, nếu tôi phải ở trong những điều kiện khủng khiếp như nhà tù?””.
Hôm thứ năm, Trung Quốc đã thừa nhận rằng Ngải đang bị giam để điều tra về “tội kinh tế”, nhưng họ phủ nhận việc ông bị bắt do đã không ngừng phê phán chế độ.
Ngải có vai trò như một nhân vật lãnh tụ tinh thần đối với những người Trung Quốc muốn thể hiện sự bất đồng chính kiến, đặc biệt trên Internet.
Ông vẫn viết blog, giao lưu trên mạng với hàng nghìn người Trung Quốc mỗi ngày, trả lời các câu hỏi của họ và cho lời khuyên. Ông sử dụng biệt hiệu (bí danh) để tránh bị chính phủ kiểm duyệt. Tới khi chính quyền biết được hoạt động của Ngải, ông biến mất không ai trông thấy một thời gian ngắn, rồi lại xuất hiện đột ngột ở đâu đó.
Ai cũng mong sẽ lại được trông thấy ông sớm.
Dưới đây là toàn bộ nội dung phỏng vấn:
VIDEO : Dan Rather Reports, Ai Weiwei Entire Story
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=bVEQEQNIJmA
Phóng sự điều tra: Đằng sau Vạn Lý Trường Thành ở Trung Quốc
Một trong những tiếng nói bất đồng chính kiến quan trọng nhất ở Trung Quốc, một người đàn ông vốn thể hiện sự can đảm đáng chú ý và công khai thách thức chính quyền Trung Quốc, và cũng là một người có tên tuổi, đã đột nhiên mất tích. Tên ông là Ngải Vị Vị, và mặc dù các bạn có thể không biết ông ta, nhưng các chính quyền phương Tây, giới quan sát tình hình Trung Quốc, cùng các nhà hoạt động ở nước này, lo sợ rằng vụ bắt giữ ông cho thấy chính phủ Trung Quốc đang đi theo một hướng mới.
“Tôi nghĩ công cụ mạnh nhất đối với xã hội này là để cho sự thật được bộc lộ”.
Cuộc phỏng vấn này diễn ra 10 ngày trước khi Ngải bị bắt. Phóng viên kiêm quay phim Dan Report đã gặp Ngải tại Bắc Kinh để điều tra về chế độ kiểm duyệt Internet ở Trung Quốc.
“Sử dụng Internet vẫn bị coi là một lĩnh vực nhạy cảm, thậm chí nguy hiểm”.
Ngải là nhà bất đồng chính kiến gần đây nhất bị bắt trong một cuộc trấn áp toàn quốc nhằm vào các nhà hoạt động chống chính quyền. Kể từ khi các cuộc nổi dậy bắt đầu lan rộng, chính quyền Trung Quốc ngày một cảnh giác. Trong vài tuần qua, hàng chục nhà hoạt động nổi tiếng ở Trung Quốc đã mất tích trong những trường hợp bị coi là do chính phủ tiến hành bắt bớ. Có điều gì đó rất giống như sự lo ngại, hiện diện trong Ngải Vị Vị khi chúng tôi nói chuyện với ông.
“Thật đáng sợ. Rất nhiều người trong những năm qua, tôi biết họ, những người ấy là cây viết, là nghệ sĩ, sử dụng Internet, và họ bị bắt đi”.
Một số phận có vẻ như đã được an bài, mà giờ đây rơi vào chính Ngải Vị Vị: biến mất không để lại dấu vết.
Internet đã tạo điều kiện cho người Trung Quốc lên tiếng phê phán chính quyền họ; nhưng Internet bị chính quyền theo dõi và kiểm duyệt rất chặt chẽ.
“Họ có thể khóa (shut up) Internet bất cứ lúc nào”.
Ngải đã trở thành một lãnh tụ tinh thần Internet trong phong trào chống đối trên mạng ở Trung Quốc, cho thấy công nghệ có thể được sử dụng như thế nào để làm nổi bật sự lạm dụng (quyền lực) của một chính quyền tham nhũng.
“Thường thường tôi trả lời những câu hỏi…”.
Ông lên mạng trao đổi với hàng nghìn người Trung Quốc mỗi ngày trên mạng Sina.
“Tôi dùng nick name để chui vào Sina này”.
Ông sử dụng biệt hiệu (bí danh) để tránh bị chính phủ kiểm duyệt. Nhưng đó là trò mèo đuổi chuột, và khi chính quyền phát hiện ra, họ lại đá văng Ngải ra khỏi mạng, cho đến khi ông lại xuất hiện ở đâu đó.
“Tôi nghĩ ý niệm về sự thay đổi đã hình thành trên mạng rồi. Tôi thấy rất nhiều người trẻ tuổi sôi nổi”.
Lý do vì sao việc Ngải bị bắt đã trở thành một tin quan trọng trên toàn thế giới là bởi vì ông không phải là một blogger vô danh ở Bắc Kinh. Ông là một nghệ sĩ nổi tiếng thế giới, từng được mệnh danh là “Andy Warhol của người Trung Quốc”. Kể cả nếu bây giờ bạn vẫn chưa biết ông thì bạn có lẽ cũng đã nghe nói tới một số tác phẩm của ông. Chính Ngải là người thiết kế công trình ấn tượng “Sân Vận Động Tổ Chim” trong Thế Vận Hội Bắc Kinh 2008. Nó được coi là thành tựu đáng tự hào của Trung Hoa hiện đại. Nhưng đến giờ phút khai mạc, Ngải tung ra một bài phê phán công khai, nói rằng ông sẽ không tham dự bởi vì ông thiết kế sân vận động là để làm biểu trưng cho tự do chứ không phải cho sự toàn trị của chính quyền Trung Quốc.
Nghệ thuật của Ngải Vị Vị hoàn toàn phản ánh quan điểm chính trị của ông. Không bao giờ ngại chia sẻ cảm nghĩ của mình về chính quyền. Một trong những dự án gây tranh cãi nhất của ông – trong mắt chính quyền Trung Quốc – diễn ra sau thảm họa động đất Tứ Xuyên, tháng 5/2008. Hàng nghìn trẻ em chết trong những ngôi trường xây tệ hại, và chính quyền không công bố thậm chí cả tên những đứa trẻ thiệt mạng. Thế là Ngải quyết định hành động.
“Tôi đưa ra rất nhiều, rất nhiều lập luận, tôi nói “đó là sự thật mà chúng tôi phải được biết bởi vì nếu không chúng tôi sẽ không thể tin vào số liệu của các vị”. Thế là, cuối cùng họ từ chối, họ nói là “OK, chúng tôi sẽ tiến hành điều tra sâu”. Tôi bèn viết một entry trên blog, tôi nói, bây giờ, với tư cách một nghệ sĩ, tôi quyết định cố gắng tìm tên những người đã chết”.
“… Khoảng 5000 nhân mạng”.
Các nghệ phẩm cùng những hoạt động trên mạng của Ngải đi cùng nhau, đã như một lời đe dọa trực tiếp tới chính quyền Trung Quốc. Những người hâm mộ ông (follower) trên mạng đưa tên tuổi và thông tin nhân thân của các nạn nhân lên Internet.
“Con gái, sinh năm 1994”.
Câu chuyện ấy đã đưa tới tác phẩm nghệ thuật này, được trưng bày tại Bảo tàng Munich ở Đức. Đó là một tác phẩm đầy màu sắc, gồm hàng trăm chiếc ba-lô học sinh giống như những chiếc ba-lô mà các nạn nhân trẻ em đã để lại trong đám đổ nát của trận động đất. Chúng xếp thành hình một dòng chữ, đó là những lời mà một người mẹ đau khổ đã kể cho Ngải nghe về con gái của bà: “Em chỉ tồn tại trên trái đất có 7 năm”.
“Đối với tôi, đó là một thông điệp rất, rất mạnh mẽ. Bạn biết đấy, bao nhiêu cuộc đời và bao nhiêu người, quyền con người đã bị phớt lờ ở đất nước này, và không một ai quan tâm. Chúng ta phải nhắc nhau nhớ điều ấy, bởi vì cuộc sống thật sự là một tài sản của tất cả. Tất cả chúng ta đều chia sẻ những giá trị chung khi nói về cuộc sống, về nhân phẩm, về quyền sống”.
“Và những gì tôi đã làm chỉ là hành động như một con người, bạn biết đấy. Tôi không nghĩ tôi dũng cảm hay là… hay là không có ý định điên rồ thách thức xã hội. Nhưng tôi thật sự muốn là chính mình – chỉ để nói với người khác rằng “bạn cũng có thể làm như thế”. Hãy là chính mình, hãy nói rõ suy nghĩ của mình, điều ấy giúp mọi người hiểu ra cái đúng cái sai”.
“Không ai đàn áp được xu hướng – mọi người đều đòi hỏi được hạnh phúc và tận hưởng cuộc sống. Không quyền lực nào ngăn chặn được điều ấy. Chỉ là vấn đề thời gian”.
Cần nhớ là cuộc phỏng vấn diễn ra 10 ngày trước khi Ngải bị bắt, và ông hoàn toàn ý thức được về rủi ro mà ông đang đối mặt.
Ông có sợ điều gì không? Sợ rằng họ sẽ bắt ông, mang ông đi đâu đó?
“Tất nhiên là có chứ. Bạn biết đấy, là con người, tôi cũng khá yếu đuối… Bạn phải không ngừng tự hỏi mình liệu bạn có đủ khỏe mạnh về thể chất, tinh thần để tồn tại không. Tôi phải luôn luôn luôn, hàng ngày, tự hỏi mình: “Tôi sẽ tồn tại được bao lâu, nếu tôi phải ở trong những điều kiện khủng khiếp như nhà tù?””.
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2011
- Trung Quốc bắt đầu truy tố hình sự nghệ sỹ Ngải Vị Vị (Kichbu/Lenta).
-Run sợ trước một hạt hướng dương: Tại sao Trung Quốc chẳng phải cường quốc gì sất Tạp chí Da Màu -
(Nguồn: Từ nguyên bản Anh ngữ, “Cowering before a Sunflower Seed: Why China is not a Great Power,” Tạp chí Foreign Policy, David Rothkopf’s Blog, Thứ Năm, Ngày 7 tháng 4 năm 2011)
-Những Hạt Hướng Dương của Họa sĩ Tạo hình Ngải Vị Vị được chế tạo bằng sứ từ Cảnh Đức Trấn, hiện được trưng bày (cho đến mùng 2 tháng 5 năm 2011) ở bảo tàng nghệ thuật đương đại Tate Modern, Luân Đôn, Anh Quốc
Họa sĩ Ngải Vị Vị đang “dâng hiến” những hạt hướng dương của ông
Foreign Policy
-Bài trên trang blog của David Rothkopf
Thứ năm, 7 tháng Tư, 2011
Có nhiều phép đo sức mạnh của một quốc gia. Hầu hết các phép đo đều có những chỗ vô cùng sai sót. Nhóm công tác của Bộ Thương mại Hoa Kỳ ngay từ lúc đầu đưa ra khái niệm Tổng Sản phẩm Quốc nội (GDP) cũng cảnh báo đừng dùng khái niệm đó để đo tình trạng kinh tế thực thụ của một nước, bởi vì khái niệm đó quá hạn hẹp và có quá nhiều nhân tố đã bị bỏ ra ngoài không được tính đến. Việc chi tiêu cho quốc phòng cũng chỉ cho thấy phần nào các khả năng quân sự của một quốc gia, bởi vì có nhiều nhân tố khác – như nguyện vọng chính trị của việc dùng vũ lực – lại tỏ ra vô cùng quan trọng đối trong việc cân bằng phương trình này.
Có nhiều nguồn lực tự nhiên là tốt đấy, nhưng nguồn lực lại có thể thành lời nguyền nếu một quốc gia phát triển quá mạnh về những phương diện khác chứ không vì bản thân sự phát triển của đất nước ấy. Dân số đông là một nguồn lực tiềm tàng của một cường quốc, nước đó sẽ phát triển không giới hạn nếu như cái dân số đó được giáo dục tử tế và có đầy đủ công ăn việc làm và người dân đó có cùng những mục tiêu như chính phủ, thế nhưng như chúng ta luôn luôn thấy, điều này thường không hay xảy ra đâu.
Thế nhưng có một chỉ số hết sức chắc chắn về sức mạnh thực sự của một quốc gia, đó là bản chất các kẻ thù hoặc các yếu tố đối địch mà quốc gia đó thấy sợ hãi. Những cường quốc thực sự lớn không sợ những mối đe dọa nhỏ, mà nếu chúng xuất hiện, thì tự chúng sẽ giảm thiểu đi và các đe doạ nhỏ đó sẽ được làm cho tự tiêu vong đi. Hoa Kỳ là trường hợp minh họa rõ cho hiện tượng này khi nó tổ chức lại hoàn toàn bộ máy an ninh quốc gia để đáp trả mối đe dọa của hàng trăm hoặc có thể vài ba nghìn tên khủng bố rất vô tổ chức với khả năng hạn chế và đầu óc cực đoan bị co kéo theo các hướng địa-chính trị.
Thế nhưng bất kể công cuộc chống khủng bố quá đà có tuyệt với đến đâu, và bất kể điều đó được thực hiện một cách vũ phu thô bạo đã dẫn tới sự xuyên tạc cấc giá trị của chúng ta ra sao và phá hoại vị trí quốc tế của Mỹ như thế nào, xem ra nó vẫn hợp lý một cách tích cực và thậm chí còn làm cho Hoa Kỳ cao cả lên so với mức độ nước Tàu co rúm lại trước những con người đã có tuổi, trước các nghệ sĩ, trước các giáo phái, và thậm chí trước cả những ngôn từ. Về mặt này, nước Tàu xếp chung hàng với những quốc gia có vẻ như “cường quốc” khác, kể từ nước Đức Quốc xã cho đến nước Nga Xô-viết, những quốc gia đã lộ rõ sự yếu kém căn bản ngay cả khi họ huy động quân lính đông đảo của mình và lên gân lên cốt xông lên sân khấu thế giới. Các Nhà nước vĩ đại và những con người vĩ đại không sợ hãi quá nhiều một con người nhỏ bé đến nỗi họ phải biến anh ta thành con quỷ, phải đặt ra ngoài vòng pháp luật những lời lẽ nói lên các quan niệm của anh ta, hoặc phải ném anh ta vào tù.
Ấy thế nhưng đó chính là những gì đã lại xảy ra ở nước Tàu khi luồng hương thơm hoa nhài từ Trung Đông thổi qua xã hội nước họ. Người Tàu quá sợ những ngôn từ như “biểu tình” hoặc “phản kháng” và thậm chí cả chữ “hoa nhài”, khiến họ phải theo dõi và kiểm duyệt chặn các từ này trên trang mạng. Chỉ hơi có dấu hiệu bất an thế là họ liền huy động cảnh sát. Và họ bao vây những nhà bất đồng chính kiến.
Trong số những người hiện đang bị bắt có nghệ sĩ tiên phong Ngụy Vi Vi. Xem ra, cái chính phủ của quốc gia đông dân nhất thế giới, của nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới, của quốc gia chi tiêu về quốc phòng cao hơn tất cả các nước ngơại trừ một nước thôi, cái quốc gia đó đang sợ một anh đàn ông là người có lẽ ai ai cũng biết tên tuổi nhờ cuộc trình diễn sắp đặt tại Gallery Tate ở London với một triệu hạt hướng dương bằng sứ được tô màu bằng tay. Ông là một nghệ sĩ và nhà giao tiếp với công chúng sáng tác nhiều sòn sòn và ông đã thành cái gai của chế độ cai trị nước Tàu ngay cả khi ông đã là một trong những nhà thiết kế cái sân vận động dạng “tổ chim” nổi tiếng sau đã trở thành biểu trưng cho cả quốc gia trong suốt thời ký Thế Vận Hội Bắc Kinh. Nhưng ông cũng chỉ đơn độc là một anh đàn ông, chỉ đơn độc là một anh nghệ sĩ. Hệt như nhà Giải thưởng Nobel trong tù Lưu Hiểu Ba cũng chỉ đơn độc là một anh đàn ông thôi.
Đại sứ Hoa Kỳ Jon Huntsman tại Trung Hoa sắp mãn nhiệm, có thể là nhân vật Cộng hòa sẽ ra tranh cử tổng thống, đã chào mừng cả hai người đàn ông này trong bài nói ở Bắc Kinh hôm thứ tư, rằng hai người đàn ông kia “thách thức chính phủ Trung Hoa hãy phụng sự công chúng bất kỳ ở đâu và bất kỳ lúc nào”. Đó là thứ thách thức mà chính phủ nào cũng nên hào hứng chấp nhận. Đó là cái lý do tồn tại của các chính phủ. Và các nhà lãnh đạo Bắc Kinh đang chao đảo, đang sợ hãi và đang tháo chạy trước các cá nhân kia với những tư tưởng chứa đựng một thông điệp sáng tỏ gửi tới họ.
Bắc Kinh đang sợ. Rành rành là họ đã thừa nhận điều gì đó hấu hết các nhà quan sát trên thế giới đang phê phán. Trong khi Nhật Bản có thể bị đe dọa vì những đường đứt gãy làm nền tẳng xây dựng cho những hòn đảo của nước này, thì nước Tàu lại đã được xây dựng trên miệng núi lửa. Sự bất bình xã hội đang sôi sục ngay bên dưới bề mặt với hàng trăm triệu người không có công ăn việc làm, những người có việc làm nhưng làm không đủ số giờ lao động và những con người bị tước đoạt các quyền bằng mọi cách – trong đó có nhiều người rất có học thức và đủ sức để nắm lấy các cơ may lý ra họ có thể có ở khắp nơi trên thế giới – những điều đang là mối đe dọa thường xuyên cho chính phủ đương nhiệm khi cái chính phủ từng là cách mạng ấy nay đã trở thành hệt như một chính phủ của một chế độ xưa cũ nào khác đang cố bám víu lấy quyền lực.
Họ đang sợ hãi ông Ngụy vì họ biết rằng họ nhỏ bé hơn các tư tưởng của ông này, nhỏ bé hơn những hạt hướng dương kia, hạt nào nom cũng bé nhỏ, thế nhưng tất cả lại đầy tiềm năng lớn lao, đang nằm im bên trong lớp vỏ và đợi cho thiên nhiên tác động một cách tự nhiên. Trung Hoa là nước lớn và là ngôi nhà của một nền văn hóa lớn. Nhưng qua những nỗi sợ của nó, và qua những ai nó đang sợ, thấy rõ cái nước này vẫn còn phải cần đến cả một đọan đường dài nữa mới thành được một đại cường.
Người dịch: Đại Phúc
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2011
-Huyết Biến Vi TàNguyễn Xuân Nghĩa - Việt Tribune San Jose 20110406Thứ năm, 7 tháng Tư, 2011
Có nhiều phép đo sức mạnh của một quốc gia. Hầu hết các phép đo đều có những chỗ vô cùng sai sót. Nhóm công tác của Bộ Thương mại Hoa Kỳ ngay từ lúc đầu đưa ra khái niệm Tổng Sản phẩm Quốc nội (GDP) cũng cảnh báo đừng dùng khái niệm đó để đo tình trạng kinh tế thực thụ của một nước, bởi vì khái niệm đó quá hạn hẹp và có quá nhiều nhân tố đã bị bỏ ra ngoài không được tính đến. Việc chi tiêu cho quốc phòng cũng chỉ cho thấy phần nào các khả năng quân sự của một quốc gia, bởi vì có nhiều nhân tố khác – như nguyện vọng chính trị của việc dùng vũ lực – lại tỏ ra vô cùng quan trọng đối trong việc cân bằng phương trình này.
Có nhiều nguồn lực tự nhiên là tốt đấy, nhưng nguồn lực lại có thể thành lời nguyền nếu một quốc gia phát triển quá mạnh về những phương diện khác chứ không vì bản thân sự phát triển của đất nước ấy. Dân số đông là một nguồn lực tiềm tàng của một cường quốc, nước đó sẽ phát triển không giới hạn nếu như cái dân số đó được giáo dục tử tế và có đầy đủ công ăn việc làm và người dân đó có cùng những mục tiêu như chính phủ, thế nhưng như chúng ta luôn luôn thấy, điều này thường không hay xảy ra đâu.
Thế nhưng có một chỉ số hết sức chắc chắn về sức mạnh thực sự của một quốc gia, đó là bản chất các kẻ thù hoặc các yếu tố đối địch mà quốc gia đó thấy sợ hãi. Những cường quốc thực sự lớn không sợ những mối đe dọa nhỏ, mà nếu chúng xuất hiện, thì tự chúng sẽ giảm thiểu đi và các đe doạ nhỏ đó sẽ được làm cho tự tiêu vong đi. Hoa Kỳ là trường hợp minh họa rõ cho hiện tượng này khi nó tổ chức lại hoàn toàn bộ máy an ninh quốc gia để đáp trả mối đe dọa của hàng trăm hoặc có thể vài ba nghìn tên khủng bố rất vô tổ chức với khả năng hạn chế và đầu óc cực đoan bị co kéo theo các hướng địa-chính trị.
Thế nhưng bất kể công cuộc chống khủng bố quá đà có tuyệt với đến đâu, và bất kể điều đó được thực hiện một cách vũ phu thô bạo đã dẫn tới sự xuyên tạc cấc giá trị của chúng ta ra sao và phá hoại vị trí quốc tế của Mỹ như thế nào, xem ra nó vẫn hợp lý một cách tích cực và thậm chí còn làm cho Hoa Kỳ cao cả lên so với mức độ nước Tàu co rúm lại trước những con người đã có tuổi, trước các nghệ sĩ, trước các giáo phái, và thậm chí trước cả những ngôn từ. Về mặt này, nước Tàu xếp chung hàng với những quốc gia có vẻ như “cường quốc” khác, kể từ nước Đức Quốc xã cho đến nước Nga Xô-viết, những quốc gia đã lộ rõ sự yếu kém căn bản ngay cả khi họ huy động quân lính đông đảo của mình và lên gân lên cốt xông lên sân khấu thế giới. Các Nhà nước vĩ đại và những con người vĩ đại không sợ hãi quá nhiều một con người nhỏ bé đến nỗi họ phải biến anh ta thành con quỷ, phải đặt ra ngoài vòng pháp luật những lời lẽ nói lên các quan niệm của anh ta, hoặc phải ném anh ta vào tù.
Ấy thế nhưng đó chính là những gì đã lại xảy ra ở nước Tàu khi luồng hương thơm hoa nhài từ Trung Đông thổi qua xã hội nước họ. Người Tàu quá sợ những ngôn từ như “biểu tình” hoặc “phản kháng” và thậm chí cả chữ “hoa nhài”, khiến họ phải theo dõi và kiểm duyệt chặn các từ này trên trang mạng. Chỉ hơi có dấu hiệu bất an thế là họ liền huy động cảnh sát. Và họ bao vây những nhà bất đồng chính kiến.
Trong số những người hiện đang bị bắt có nghệ sĩ tiên phong Ngụy Vi Vi. Xem ra, cái chính phủ của quốc gia đông dân nhất thế giới, của nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới, của quốc gia chi tiêu về quốc phòng cao hơn tất cả các nước ngơại trừ một nước thôi, cái quốc gia đó đang sợ một anh đàn ông là người có lẽ ai ai cũng biết tên tuổi nhờ cuộc trình diễn sắp đặt tại Gallery Tate ở London với một triệu hạt hướng dương bằng sứ được tô màu bằng tay. Ông là một nghệ sĩ và nhà giao tiếp với công chúng sáng tác nhiều sòn sòn và ông đã thành cái gai của chế độ cai trị nước Tàu ngay cả khi ông đã là một trong những nhà thiết kế cái sân vận động dạng “tổ chim” nổi tiếng sau đã trở thành biểu trưng cho cả quốc gia trong suốt thời ký Thế Vận Hội Bắc Kinh. Nhưng ông cũng chỉ đơn độc là một anh đàn ông, chỉ đơn độc là một anh nghệ sĩ. Hệt như nhà Giải thưởng Nobel trong tù Lưu Hiểu Ba cũng chỉ đơn độc là một anh đàn ông thôi.
Đại sứ Hoa Kỳ Jon Huntsman tại Trung Hoa sắp mãn nhiệm, có thể là nhân vật Cộng hòa sẽ ra tranh cử tổng thống, đã chào mừng cả hai người đàn ông này trong bài nói ở Bắc Kinh hôm thứ tư, rằng hai người đàn ông kia “thách thức chính phủ Trung Hoa hãy phụng sự công chúng bất kỳ ở đâu và bất kỳ lúc nào”. Đó là thứ thách thức mà chính phủ nào cũng nên hào hứng chấp nhận. Đó là cái lý do tồn tại của các chính phủ. Và các nhà lãnh đạo Bắc Kinh đang chao đảo, đang sợ hãi và đang tháo chạy trước các cá nhân kia với những tư tưởng chứa đựng một thông điệp sáng tỏ gửi tới họ.
Bắc Kinh đang sợ. Rành rành là họ đã thừa nhận điều gì đó hấu hết các nhà quan sát trên thế giới đang phê phán. Trong khi Nhật Bản có thể bị đe dọa vì những đường đứt gãy làm nền tẳng xây dựng cho những hòn đảo của nước này, thì nước Tàu lại đã được xây dựng trên miệng núi lửa. Sự bất bình xã hội đang sôi sục ngay bên dưới bề mặt với hàng trăm triệu người không có công ăn việc làm, những người có việc làm nhưng làm không đủ số giờ lao động và những con người bị tước đoạt các quyền bằng mọi cách – trong đó có nhiều người rất có học thức và đủ sức để nắm lấy các cơ may lý ra họ có thể có ở khắp nơi trên thế giới – những điều đang là mối đe dọa thường xuyên cho chính phủ đương nhiệm khi cái chính phủ từng là cách mạng ấy nay đã trở thành hệt như một chính phủ của một chế độ xưa cũ nào khác đang cố bám víu lấy quyền lực.
Họ đang sợ hãi ông Ngụy vì họ biết rằng họ nhỏ bé hơn các tư tưởng của ông này, nhỏ bé hơn những hạt hướng dương kia, hạt nào nom cũng bé nhỏ, thế nhưng tất cả lại đầy tiềm năng lớn lao, đang nằm im bên trong lớp vỏ và đợi cho thiên nhiên tác động một cách tự nhiên. Trung Hoa là nước lớn và là ngôi nhà của một nền văn hóa lớn. Nhưng qua những nỗi sợ của nó, và qua những ai nó đang sợ, thấy rõ cái nước này vẫn còn phải cần đến cả một đọan đường dài nữa mới thành được một đại cường.
Người dịch: Đại Phúc
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2011
Thiên triều bất an, ngửi hương nhài ngỡ là ngải độc....
Ngải Vị Vị
Hôm mùng ba vừa qua, lãnh đạo Bắc Kinh đã đánh một đòn tuyên truyền ngoạn mục - vào mặt mình.
Nhà chức trách bất thần bắt giam ngay tại phi trường quốc tế Bắc Kinh một người đàn ông rậm râu, tướng mạo phi phàm kỳ dị như nhân vật tiểu thuyết Trung Hoa. Người khách chuẩn bị lên máy bay qua Hương Cảng rồi Đài Loan để lo chuyện riêng tư mà cũng rất nhân loại: nghệ thuật. Và người khách cũng là tên tuổi quốc tế: kiến trúc sư kiêm nghệ sĩ dị kỳ đã cộng tác với một văn phòng kiến trúc Thụy Sĩ để thiết kế vận động trường có hình ổ chim cho Thế vận hội Bắc Kinh 2008. Ông đang chuẩn bị mở thêm một phòng tranh tại Bá Linh của nước Đức.
Đó là Ngải Vị Vị, một loại nhân tài của thế giới, con trai một nhà thơ cũng được thế giới ngợi ca và được Chính quyền Pháp trao giải cao quý. Ngải Thanh. Họ là những sản phẩm quý của văn hoá Trung Hoa nhưng lại có vấn đề với nhà cầm quyền Trung Quốc.
Là đảng viên cộng sản từ thời quốc-cộng kháng Nhật, Ngải Thanh ghét Tưởng Giới Thạch đến độ xoá bỏ họ Tưởng của mình để chơi chữ thành ra họ Ngải. Ông làm thơ, đọc thơ và dịch thơ Âu Châu ra Hán ngữ cho dân Tầu và là người đi tiên phong trong thế giới thơ. Vì đi tiên phong nên thơ đụng vào đảng và ông cùng với vợ vào tù từ trước khi nổi lên vụ Đại văn cách!
Năm 1958 đó, đứa con trai mới lên một. Trong tù vẫn cứ hiên ngang. Đứa con trai là Ngải Vị Vị cũng vậy.
Cống hiến rất nhiều cho việc quảng bá tinh hoa Trung Quốc cho thế giới, Ngải Vị Vị cũng đi tiên phong trong nhiều lãnh vực, điện ảnh, nhiếp ảnh, hội họa và kiến trúc. Nên lại đụng vào đảng. Ông không tham dự lễ khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh để kín đáo phản đối nạn đàn áp. Sau này, hết còn kín đáo, ông nói thẳng. Tiếng nói đó được thế giới chú ý vì xuất phát từ một tài năng lớn.
Vì vậy. hôm mùng ba vừa rồi, Ngải Vị Vị bị bắt giữa phi trường.
Ông không mấy ngạc nhiên vì đã điện thoại cho bằng hữu ở bên ngoài, rằng tuần trước, phòng triển lãm của ông bị công an đột nhập ba lần, với lý cớ là kiểm tra lý lịch của nhân viên người nước ngoài làm việc trong phòng tranh. Thực tế lại là chuyện khác. Ngay sau khi Ngải Vị Vị bị bắt, công an lại đến phòng tranh rồi xộc vào tận tư gia để bắt giữ bà vợ, một người bạn xưa kia là nhà báo và tám nhân viên khác. Nhà chức trách Bắc Kinh biết phối hợp nhịp nhàng như trong một bản luân vũ: tịch thu rất nhiều tài liệu, hơn ba chục máy điện toán và tất cả những bộ nhớ của nơi làm việc. Một kho tàng không phải là nghệ thuật mà an ninh!
Dù có sống ở một hành tinh khác, ta cũng có thể đoán rằng họ Ngải lâm họa vì hương hoa nhài! Nếu không đoán ra thì lãnh đạo Bắc Kinh đã bật lên một tín hiệu khác - cũng vào mặt mình.
Trước đó một tuần, công an hay mật vụ gì đó tại thủ phủ Quảng Châu của tỉnh Quảng Đông đã phù phép. Hô "biến" là có người biến mất. Đó là Dương Hằng Quân, nhân vật cũng lạ không kém Ngải Vị Vị.
Sinh năm 1965 tại Hồ Bắc, họ Dương này tốt nghiệp Đại học ưu tú của Trung Hoa trước khi Trung Hoa thành Trung Cộng là trường Phục Đán - mặt trời lại mọc. Làm nhân viên ngoại giao tại Bắc Kinh chán rồi, ông bước qua tư doanh tại Hương Cảng, rồi còn đi Hoa Kỳ tu nghiệp trong một lò trí tuệ Mỹ là Atlantic Council. Đáng ngghi quá!
Rồi qua sống tại Úc, lấy quốc tịch Úc từ năm 2002 và là tiểu thuyết gia. Tiểu thuyết gia Henry Yang này rất nổi tiếng vì đề tài nhạy cảm - trinh thám gián điệp. Lại còn chọn nhân vật chính là chính mình, với tình tiết nhạy cảm không kém: là điệp viên hai mang nhị trùng của Tầu và của Mỹ, nhưng chỉ nhìn vào cái tâm của mình, làm gì có lợi cho mình thì làm!
Bây giờ, đang là kiều dân Úc gốc Hoa, Dương Hằng Quân bỗng dưng biến mất! Bên Úc liền náo động.
Ba ngày sau, công an Quảng Châu lại phù phép.
Hô "hiện" là họ Dương lại hiện ra và liên lạc với bạn bè, rằng "tất cả chỉ là sự hiểu lầm làm mọi người âu lo mất 50 tiếng đồng hồ. Dương Hằng Quân vẫn mãi mãi là Dương Hằng Quân". Nhân tiện, nhà văn này còn vuốt má nàng phát ngôn viên Khang Du của Bộ Ngoại giao Bắc Kinh về cái tội trả lời lửng lơ như không biết gì cả: "Bộ không biết Dương Hằng Quân là ai sao? Đấy không phải là vô minh dốt nát, mà là vô xỉ!"
Xong rồi, Dương Hằng Quân lên máy bay trở về nhà ở Sydney....
Trong tháng này, Thủ tướng Úc rất khả ái là bà Julia Gillard sẽ thăm viếng Bắc Kinh. Vụ Ngải Vị Vị làm các nhà ngoại giao Tây phương đều lên tiếng than phiền. Bà Gillard không thể không biết, càng biết rõ hơn khi công dân Henry Yang bị bắt mất mấy ngày mà không có lời giải thích. Trong khi hệ thống an ninh Úc cũng báo cáo lên trên rằng năm qua, mạng lưới điện toán của Úc bị tin tặc của Trung Quốc xâm nhập. Và hôm 29 vừa qua lại bị một đợt nữa!
Tất cả thì 10 cơ quan liên bang, kể cả Phủ Thủ tướng và nhiều bộ khác như ngoại giao hay quốc phòng lẫn văn phòng Hạ viện đều được báo rằng hệ thống điện toán bị ai đó đột nhập hơn một tháng trời, kể từ đầu tháng Hai. Nguồn tin bên ngoài cho biết rằng tình báo Úc (ASIO) đang điều tra và tìm ra bàn tay Trung Quốc.
Nghĩa là sau các cơ quan an ninh Hoa Kỳ, Google và các đại tổ hợp Mỹ, sau nước Pháp - chủ tịch luân phiên năm nay của khối G-20 bị ai đó moi tin về G-20 - thì đến lượt Úc Đại Lợi cũng được Trung Quốc chiếu cố. Mà Úc là một quốc gia cung cấp rất nhiều nguyên liệu và khoáng sản cho Hoa lục, đã từng nhức đầu khi kiều dân Stern Hu - Hồ Sĩ Thái - nhân viên cao cấp của tổ hợp Rito Tinto bị bắt giam tại Thượng Hải năm 2009.
Đúng lúc đó, Ngải Vị Vị lại bị bắt đi mất tích và Dương Hằng Quân được ai đó mời đi làm việc mất ba ngày! May ra sau này họ Dương sẽ đưa chuyện vào truyện trinh thám của mình!
Thật ra, cả hai người đều chẳng có liên hệ gì đến chuyện hoa nhài ở Bắc Phi và Trung Đông.
Cũng chẳng thuộc thành phần được vận động để đi biểu tình định kỳ từ hồi tháng Hai tại mấy chục thành phố của Trung Quốc. Trong các cuộc biểu tình không hô khẩu hiệu mà chỉ nhẹ nhàng như kẻ hiếu kỳ cưỡi ngựa xem hoa, người ta thấy công an mật vụ còn đông hơn khách hiếu kỳ. Chính là sự kiện đó mới khiến dân chúng càng tò mò hỏi nhau: "Có chuyện gì vậy?" Bây giờ, chính lãnh đạo Trung Quốc lại khiến thế giới bên ngoài hỏi nhau:
"Có chuyện gì vậy?"
Ở ngay tuyến đầu, Thủ tướng Úc hiển nhiên cũng sẽ phải hỏi các đấng con trời: "Có chuyện gì vậy?"
Làm sao họ có thể giải thích được rằng hương hoa nhài mới khiến họ sợ ngải độc! Nếu hiểu rõ y lý Đông phương, bà Gillard có thể nhẹ nhàng khuyên giải họ: "huyết biến vi tà!"
