- Quản lý lao động nước ngoài: siết đã đủ chặt?
Chuyên gia làm việc... tay chân
SGTT.VN - Chính phủ vừa ban hành nghị định 46/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của nghị định 34/NĐ-CP về quản lý lao động nước ngoài, trong đó có nhiều điểm mới nhằm siết lại chuyện cấp phép, quản lý lao động nước ngoài vốn bị xem là quá lỏng lẻo hiện nay.
Điểm mới nhất của nghị định này là quy định bổ sung việc đăng ký sử dụng lao động nước ngoài đối với các nhà thầu và các chủ đầu tư công trình, bổ sung trách nhiệm của bộ Công an, bộ Công Thương và vai trò trách nhiệm của các tỉnh, thành phố. Theo ông Lê Trung, phó cục trưởng cục Việc làm thuộc bộ Lao động – thương binh và xã hội, khi rõ ràng trách nhiệm của các bộ, địa phương thì việc phối hợp quản lý sẽ chặt chẽ hơn dựa trên nhiệm vụ của các bộ.
Ông Hoàng Bình, phó giám đốc sở Lao động – thương binh và xã hội tỉnh Lâm Đồng, nơi đang quản lý khoảng 1.000 lao động nước ngoài cho biết, quy định bắt buộc các nhà thầu phải đăng ký số lao động nước ngoài sẽ giúp các địa phương quản lý tốt hơn. “Sự thực là các nhà thầu dùng lao động nước ngoài qua cả hai nguồn chính thức là có giấy phép và không chính thức là lao động có visa du lịch, nên nếu có quy định bắt buộc phải đăng ký đi cùng với chế tài thì sẽ dễ hơn cho địa phương quản lý”, ông Bình nói.
Tuy nhiên, một phó giám đốc khác của sở Lao động – thương binh và xã hội tỉnh Lâm Đồng là ông Ngô Hữu Hay cho rằng, hiện vẫn chưa có tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn kỹ thuật đối với lao động nước ngoài nên thực tế chúng ta vẫn nhập khẩu lao động phổ thông.
Theo ông Hay, điều quan trọng nhất để nhà thầu nước ngoài không đưa lao động phổ thông nước ngoài vào làm việc là trong nước phải chuẩn bị được nguồn lao động. Theo quy định tại nghị định 46/NĐ-CP, nếu trong vòng 60 ngày với yêu cầu tuyển 500 lao động và 30 ngày với yêu cầu tuyển dưới 500 lao động mà tỉnh không giới thiệu hoặc đáp ứng nhu cầu tuyển dụng cho nhà thầu nước ngoài, thì quyết định cho phép nhà thầu nước ngoài được tuyển lao động ngoại. “Đây là thời gian quá gấp chưa kịp để đào tạo sơ cấp nghề cho lao động nên sẽ khó đáp ứng được yêu cầu của nhà thầu”, ông Hay nói, do vậy, tỉnh sẽ khó có cách nào khác là cho phép tuyển dụng lao động nước ngoài.
Tây Giang
Chuyên gia làm việc... tay chân
Vài năm trở lại đây, khi các dự án khai thác quặng bauxite, sản xuất alumin bắt đầu triển khai ở Lâm Đồng và Đắk Nông thì hơn 1.000 lao động Trung Quốc (TQ) đã đến cao nguyên…
 |
Công trường thi công Nhà máy alumin Nhân Cơ - Vinacomin (nằm trên địa bàn xã Nhân Cơ, H.Đắk Rlấp, Đắk Nông) - Ảnh: T.N.Q |
| Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Nguyễn Đức Nguyên, Phó giám đốc Sở LĐ-TB-XH Đắk Nông, cho biết trong tỉnh còn có 100 lao động người nước ngoài đang làm việc ở 7 doanh nghiệp khác trong lĩnh vực thủy điện, chế biến gỗ, cồn sinh học… Theo ông Nguyên, có hiện tượng một số doanh nghiệp sử dụng lao động người nước ngoài đã không tuân thủ các quy định nhà nước, cố tình lách luật khi chỉ đăng ký lao động làm việc dưới 3 tháng nhằm trốn tránh các thủ tục và nghĩa vụ liên quan theo quy định tuyển dụng và quản lý người nước ngoài tại VN. |
Theo ông Vũ Hải Việt, Phó trưởng phòng Tổ chức - lao động - chuẩn bị sản xuất thuộc BQL dự án Nhà máy alumin Nhân Cơ - Vinaconmin (chủ đầu tư), hiện 291 lao động TQ tham gia xây dựng nhà máy, chủ yếu là chuyên gia, công nhân kỹ thuật. Trong vài tháng tới, khi Nhà máy alumin Tân Rai (Lâm Đồng) hoàn thành, có gần 700 lao động TQ đang xây dựng nhà máy này sẽ đến Đắk Nông để bổ sung lực lượng xây dựng Nhà máy alumin Nhân Cơ - Vinaconmin, đưa tổng số lao động TQ ở đây lên xấp xỉ 1.000 người.
Theo ông Nguyễn Đức Nguyên, Phó giám đốc Sở LĐ-TB-XH Đắk Nông, khó có thể đánh giá chính xác việc nhà thầu sử dụng lao động phổ thông người nước ngoài hay không. Chẳng hạn, nhiều lao động TQ tại Nhà máy alumin Nhân Cơ có giấy tờ là cán bộ, công nhân kỹ thuật nhưng theo ghi nhận tại công trường họ chỉ thực hiện những phần việc giản đơn của lao động phổ thông.
Khi cơ quan chức năng thắc mắc thì nhà thầu cho rằng “không thuê được lao động phổ thông ở địa phương” hoặc “kỹ sư cũng có lúc phải đào đất”… Hiện nay, trong tổng số 391 lao động nước ngoài đang làm việc tại Đắk Nông thì có đến 275 người chưa được Sở LĐ-TB-XH cấp phép lao động; trong đó Nhà máy alumin Nhân Cơ - Vinacomin có 199 lao động.
Còn tại công trường xây dựng Nhà máy alumin Tân Rai (H.Bảo Lâm, Lâm Đồng), đến ngày 16.6 có 644 lao động TQ; trong đó 255 người là quản lý, kỹ sư, còn lại 389 người là công nhân đang làm việc. Cuối năm 2009, Sở LĐ-TB-XH Lâm Đồng đã xử phạt 45 triệu đồng đối với 6 nhà thầu tại công trường này vì vi phạm an toàn lao động và sử dụng một số lao động nước ngoài chưa được cấp GPLĐ.
Công an vất vả hơn
 | Sắp tới, chúng tôi được biết số lao động TQ tăng lên cả ngàn người nên sẽ ảnh hưởng nhất định đến sinh hoạt, đời sống nhân dân địa phương; công tác quản lý trật tự trị an trên địa bàn sẽ nhiều việc hơn |  |
| Ông Lâm Trí Hy - Chủ tịch UBND xã Nhân Cơ, H.Đắk Rlấp, Đắk Nông | ||
Theo ông Hy, hiện chưa có vấn đề gì nổi cộm về an ninh trật tự tại địa phương do phần lớn lao động TQ mới sang, sinh hoạt khép kín trong các khu nhà ở riêng biệt, giao dịch với người dân địa phương còn ít. Tuy nhiên, ông Hy cũng tỏ ra lo lắng: “Sắp tới, chúng tôi được biết số lao động TQ tăng lên cả ngàn người nên sẽ ảnh hưởng nhất định đến sinh hoạt, đời sống nhân dân địa phương; công tác quản lý trật tự trị an trên địa bàn sẽ nhiều việc hơn”.
Trung tá Nguyễn Văn Vỵ, Phó trưởng Công an huyện Bảo Lâm, cho biết cơ quan chức năng đã phát hiện một số trường hợp phụ nữ VN sống chung với lao động TQ nhưng không đăng ký kết hôn. Có trường hợp như cô V. (30 tuổi, quê Gia Lai) cùng với một lao động TQ thuê nhà để sống với nhau như vợ chồng, không đăng ký kết hôn. Khi người TQ về nước, cô V... đành phải về quê. Ngoài ra, còn một số trường hợp tương tự như cô V. nhưng đã đi khỏi địa phương.
Trần Ngọc Quyền - Việt Anh - Gia Bình
Luật không cho phép doanh nghiệp, đơn vị, tổ chức sử dụng lao động phổ thông là người nước ngoài. Vậy mà ở Ninh Bình, có công trường, số công nhân lao động phổ thông Trung Quốc lên đến gần 1.500 người. Nhếch nhác
Không phải ngẫu nhiên mà người dân xã Khánh Phú, H.Yên Khánh (Ninh Bình) đặt cho một đoạn đường của quốc lộ 10 chạy qua địa bàn cái tên “Phố của người Trung Quốc”, bởi mỗi khi phố lên đèn, hàng trăm thanh niên Trung Quốc từ các ngả đường đổ về con phố này. Một người dân địa phương cho biết: “Trước kia ở đây bình yên lắm, nhưng từ khi người Trung Quốc đến đây, phố xá ồn ào hẳn lên. Tối tối, nhiều thanh niên Trung Quốc cởi trần trùng trục uống rượu, cãi nhau, khạc nhổ, rồi trêu chọc gái qua đường”.
Còn theo một công nhân Việt Nam đang làm việc tại công trường xây dựng Nhà máy đạm Ninh Bình thì ở đây cũng thường xảy ra xích mích qua lại giữa lao động Việt và lao động Trung Quốc hoặc giữa lao động Trung Quốc với nhau.
Tiếp xúc với PV Thanh Niên, anh Nguyễn Hoàng Tâm, ngụ tại xã Khánh Phú, cho biết: “Ngay sau khi khởi công Nhà máy đạm Ninh Bình, vùng quê này đã đổi thay hẳn. Các nhà hàng, quán cóc, tiệm gội đầu, mát-xa, nhà nghỉ, đua nhau mọc lên như nấm để phục vụ những lao động Trung Quốc. Mà những lao động Trung Quốc thì..., họ cứ kéo từng tốp mươi người, đánh độc một chiếc quần đùi, đi nghênh ngang trên đường, gặp con gái là thế nào cũng xông tới quờ quạng”. Anh Tâm kể thêm, cách đây mấy tháng, có một hộ dân xây nhà trọ cho công nhân Trung Quốc thuê, nhưng sau vài tuần đã phải cắt hợp đồng vì không chịu nổi sự nhếch nhác trong sinh hoạt của họ. Mỗi buổi chiều, sau giờ tan ca, họ về nhà trọ và tạo ra cảnh sinh hoạt rất chướng mắt, đi chơi về khuya, nói to ông ổng, khiến người dân mất ngủ. “Có hôm, trong lúc đang tắm rửa, mấy thanh niên đùa nghịch, rồi gào thét, đuổi nhau tồng ngồng chạy ra phố, rồi tụt luôn cái quần lót của người chạy trước, khiến cả phố náo loạn lên!”, anh Tâm kể. Một người dân ở khu “phố Trung Quốc” bức xúc: “Cứ rượu xong là họ lại kéo từng toán vài chục người, nghênh ngang, xiêu vẹo trên đường, rồi dòm ngó vào nhà dân, trông rất khó chịu. Kinh khủng hơn, có lần họ còn tụt quần tiểu tiện ngay trước nhà tôi và nhiều nhà dân khác. Chúng tôi bức xúc, thậm chí xua đuổi, nhưng những lúc như thế, bọn họ dừng lại hằm hè, chửi lại, nên ai cũng ngại, không dám va chạm với họ”.
Trên 1.600 lao động không phép
Theo thống kê của Sở LĐ-TB-XH tỉnh Ninh Bình, hiện trên địa bàn tỉnh có 26 công ty, doanh nghiệp và nhà máy sử dụng lao động người nước ngoài, với tổng số 2.400 lao động (chiếm 15,2% số lao động đang làm việc tại 26 công ty, doanh nghiệp này). Trong số 2.400 người nước ngoài này chỉ có 717 người được cấp giấy phép lao động, còn lại chưa được cấp phép, trong đó Nhà máy đạm Ninh Bình có tới 1.448 lao động không được cấp phép.
Số lao động người nước ngoài chiếm tỷ lệ lớn nhất là Trung Quốc, tập trung chủ yếu ở hai ngành xây dựng và xi măng. Tại công trường xây dựng Nhà máy đạm Ninh Bình có tới 1.988 người Trung Quốc đang làm việc. Trong đó, chỉ có 82 người giữ chức danh tổng giám đốc, phó tổng giám đốc, giám đốc, phó giám đốc, 514 người làm kỹ thuật, còn lại là lao động phổ thông, họ đều làm những công việc bình thường như phụ hồ, kéo sắt, kéo cáp...
Ông Vũ Đức Dương - Phó phòng Việc làm, Sở LĐ-TB-XH tỉnh Ninh Bình - cho biết: Lao động Trung Quốc đang làm việc tại Ninh Bình chủ yếu nhập cảnh qua đường du lịch.
“Luật pháp vẫn chưa mở cửa đối với đối tượng lao động phổ thông nước ngoài nhưng dường như một dòng chảy lao động phổ thông lớn vẫn vào Việt Nam”, ông Dương nói. Cũng theo ông Dương: “Sở đã nhiều lần phối hợp với Ban quản lý các KCN đề nghị BQL nhà máy đạm yêu cầu các nhà thầu Trung Quốc cung cấp đầy đủ thông tin, chi tiết lao động được thuê nhưng hiện nay vẫn chưa được triển khai”. Theo ông Dương thì các chủ đầu tư thường nại rằng, nếu trục xuất lao động “chui” này thì tiến độ dự án chậm, hoặc dừng.
Sau rất nhiều lần cố gắng, vượt qua rất nhiều thủ tục, chúng tôi vẫn không có được bất kỳ câu trả lời nào từ Công an tỉnh Ninh Bình về nguy cơ tiềm ẩn những diễn biến an ninh trật tự khó lường từ số lao động chui. Theo ông Màn Chí Nguyện, Trưởng phòng PX15, thì: “Thông tin nghiệp vụ không thể cung cấp được”.
Ông Vũ Đức Dương lo ngại những lao động phổ thông ở Ninh Bình đang bị lao động Trung Quốc lấy đi phần việc lẽ ra dành cho họ.
- Lao động nước ngoài tràn ngập Việt Nam: Tấp nập lao động phổ thông Trung QuốcKhông phải ngẫu nhiên mà người dân xã Khánh Phú, H.Yên Khánh (Ninh Bình) đặt cho một đoạn đường của quốc lộ 10 chạy qua địa bàn cái tên “Phố của người Trung Quốc”, bởi mỗi khi phố lên đèn, hàng trăm thanh niên Trung Quốc từ các ngả đường đổ về con phố này. Một người dân địa phương cho biết: “Trước kia ở đây bình yên lắm, nhưng từ khi người Trung Quốc đến đây, phố xá ồn ào hẳn lên. Tối tối, nhiều thanh niên Trung Quốc cởi trần trùng trục uống rượu, cãi nhau, khạc nhổ, rồi trêu chọc gái qua đường”.
Còn theo một công nhân Việt Nam đang làm việc tại công trường xây dựng Nhà máy đạm Ninh Bình thì ở đây cũng thường xảy ra xích mích qua lại giữa lao động Việt và lao động Trung Quốc hoặc giữa lao động Trung Quốc với nhau.
 |
Những hàng quán dành cho người Trung Quốc đua nhau mọc lên - Ảnh: Cường Trung |
Tiếp xúc với PV Thanh Niên, anh Nguyễn Hoàng Tâm, ngụ tại xã Khánh Phú, cho biết: “Ngay sau khi khởi công Nhà máy đạm Ninh Bình, vùng quê này đã đổi thay hẳn. Các nhà hàng, quán cóc, tiệm gội đầu, mát-xa, nhà nghỉ, đua nhau mọc lên như nấm để phục vụ những lao động Trung Quốc. Mà những lao động Trung Quốc thì..., họ cứ kéo từng tốp mươi người, đánh độc một chiếc quần đùi, đi nghênh ngang trên đường, gặp con gái là thế nào cũng xông tới quờ quạng”. Anh Tâm kể thêm, cách đây mấy tháng, có một hộ dân xây nhà trọ cho công nhân Trung Quốc thuê, nhưng sau vài tuần đã phải cắt hợp đồng vì không chịu nổi sự nhếch nhác trong sinh hoạt của họ. Mỗi buổi chiều, sau giờ tan ca, họ về nhà trọ và tạo ra cảnh sinh hoạt rất chướng mắt, đi chơi về khuya, nói to ông ổng, khiến người dân mất ngủ. “Có hôm, trong lúc đang tắm rửa, mấy thanh niên đùa nghịch, rồi gào thét, đuổi nhau tồng ngồng chạy ra phố, rồi tụt luôn cái quần lót của người chạy trước, khiến cả phố náo loạn lên!”, anh Tâm kể. Một người dân ở khu “phố Trung Quốc” bức xúc: “Cứ rượu xong là họ lại kéo từng toán vài chục người, nghênh ngang, xiêu vẹo trên đường, rồi dòm ngó vào nhà dân, trông rất khó chịu. Kinh khủng hơn, có lần họ còn tụt quần tiểu tiện ngay trước nhà tôi và nhiều nhà dân khác. Chúng tôi bức xúc, thậm chí xua đuổi, nhưng những lúc như thế, bọn họ dừng lại hằm hè, chửi lại, nên ai cũng ngại, không dám va chạm với họ”.
 |
Những hàng quán dành cho người Trung Quốc đua nhau mọc lên - Ảnh: Cường Trung |
Theo thống kê của Sở LĐ-TB-XH tỉnh Ninh Bình, hiện trên địa bàn tỉnh có 26 công ty, doanh nghiệp và nhà máy sử dụng lao động người nước ngoài, với tổng số 2.400 lao động (chiếm 15,2% số lao động đang làm việc tại 26 công ty, doanh nghiệp này). Trong số 2.400 người nước ngoài này chỉ có 717 người được cấp giấy phép lao động, còn lại chưa được cấp phép, trong đó Nhà máy đạm Ninh Bình có tới 1.448 lao động không được cấp phép.
| "Lao động Trung Quốc đang làm việc tại Ninh Bình chủ yếu nhập cảnh qua đường du lịch" - ông Vũ Đức Dương, Phó phòng Việc làm, Sở LĐ-TB-XH tỉnh Ninh Bình |
Ông Vũ Đức Dương - Phó phòng Việc làm, Sở LĐ-TB-XH tỉnh Ninh Bình - cho biết: Lao động Trung Quốc đang làm việc tại Ninh Bình chủ yếu nhập cảnh qua đường du lịch.
“Luật pháp vẫn chưa mở cửa đối với đối tượng lao động phổ thông nước ngoài nhưng dường như một dòng chảy lao động phổ thông lớn vẫn vào Việt Nam”, ông Dương nói. Cũng theo ông Dương: “Sở đã nhiều lần phối hợp với Ban quản lý các KCN đề nghị BQL nhà máy đạm yêu cầu các nhà thầu Trung Quốc cung cấp đầy đủ thông tin, chi tiết lao động được thuê nhưng hiện nay vẫn chưa được triển khai”. Theo ông Dương thì các chủ đầu tư thường nại rằng, nếu trục xuất lao động “chui” này thì tiến độ dự án chậm, hoặc dừng.
 |
Công nhân Trung Quốc trở lại khu nhà tạm sau giờ tan ca |
Ông Vũ Đức Dương lo ngại những lao động phổ thông ở Ninh Bình đang bị lao động Trung Quốc lấy đi phần việc lẽ ra dành cho họ.
Ngọc Minh - Cường Trung
Luật không cho phép các doanh nghiệp, đơn vị, tổ chức sử dụng lao động (LĐ) phổ thông là người nước ngoài. Thế nhưng, tại nhiều địa phương hiện vẫn tồn tại hàng ngàn LĐ phổ thông nước ngoài, dù từ năm 2009 Thủ tướng đã yêu cầu các cơ quan chức năng rà soát xử lý số LĐ này...
Phố Trung Quốc bên hông công trường
Tại Hải Phòng, Quảng Ninh, đi kèm một nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) do nhà thầu Trung Quốc (TQ) đảm nhận là hàng trăm công nhân (CN) TQ đổ về. Cứ thế, xung quanh NM những "phố Tàu" cũng xuất hiện, làm đảo lộn cuộc sống của người dân địa phương.
Chạy dọc con đường nối từ TP Hải Phòng ra bến phà Rừng, qua xã Ngũ Lão, H.Thủy Nguyên, khách sẽ thấy bất ngờ bởi nơi đây mọc lên hàng loạt hàng quán với biển hiệu chữ Tàu, đèn lồng treo đỏ rực. Một bà hàng nước chỉ vào khu nhà dành cho CN TQ: “Hàng trăm CN người Hoa họ ở trong kia nên ngoài này mới biến thành một góc phố Tàu thế chú ạ”.
Theo số liệu từ Công an xã Ngũ Lão, hiện trên địa bàn xã có khoảng 300 người TQ đang tạm trú, đại đa số là CN làm việc tại công trường NMNĐ Hải Phòng II.
Đi dọc con đường nhỏ từ Ngũ Lão hướng về xã Tam Hưng, những biển hiệu chữ TQ màu đỏ vẫn liên tục mọc lên, từ hàng ăn, quán massage chân cho đến dịch vụ cà phê, cắt tóc...
Nằm ngay bên công trường NMNĐ Hải Phòng II cũng là một khu tập trung khá đông CN người TQ. Chúng tôi bước vào một căn nhà khoảng 40m2 ở xóm 5, Tam Hưng, nơi có 4 người TQ đang thuê trọ. Dưới bếp, một phụ nữ đang nấu cơm. Chị tên Đỗ Thị Hương, 35 tuổi, từng đi Đài Loan vài năm nên có vốn tiếng Trung kha khá, giờ làm nghề nấu cơm thuê cho mấy người TQ.
Qua phiên dịch của chị Hương, chúng tôi trò chuyện với ông Vương Bân, 52 tuổi. Ông Vương nói đã bỏ vợ ở TQ và giờ sống với một người phụ nữ Việt. “Chúng tôi làm việc lắp máy tại công trường, một ngày được 120 tệ (khoảng gần 400.000 đồng). Nhưng phần lớn tiền chuyển về tài khoản ở TQ, ở đây chỉ nhận được một phần nhỏ để chi tiêu hằng ngày”, ông Vương nói. Ngồi bên cạnh ông Vương Bân là Trần Thông, 24 tuổi. Thông đang xem tivi với toàn kênh tiếng Trung. Thông bảo, cậu ta muốn cưới một cô gái Việt làm vợ, nhưng không biết tiếng nên rất khó làm quen.
Cả xã Tam Hưng cũng có khoảng 300 người TQ tạm trú. Theo ông Lại Thế Minh, Trưởng công an xã, so với năm trước thì lượng người TQ giảm đi khá nhiều bởi NMNĐ Hải Phòng I đã cơ bản hoàn thành, NMNĐ Hải Phòng II chưa vào giai đoạn cao điểm.
“Hiện nay, đại đa số CN nước ngoài đã có khai báo tạm trú tạm vắng, có vài trường hợp nam CN lấy phụ nữ ở địa phương, nhưng khi hết nhiệm vụ tại VN, họ cũng đã đưa vợ về TQ. Còn một vài trường hợp hiện đang sống với phụ nữ người Việt tại xã nhưng không đăng ký kết hôn”, ông Minh nói.
Cũng ghép cốt pha, buộc sắt...
Cách những con "phố Tàu" ở Hải Phòng vài chục cây số, tại Đông Triều, Quảng Ninh, hơn 700 CN nước ngoài đang làm xáo trộn cuộc sống của người dân bản địa.
Chúng tôi đến cổng NMNĐ Mạo Khê - Vinacomin (440 MW) tại xã Bình Khê, H.Đông Triều khi trời đã chập choạng tối. Trên con đường nhỏ trước cổng NM, vài tốp CN TQ cởi trần đi dàn hàng ngang chiếm nửa lề đường. Trong quán bia, một nhóm khác oang oang tiếng xì xồ, vài người khạc nhổ bừa bãi.
Từ đầu năm nay, khi công trường NM sôi động với lượng CN TQ về nhiều, cuộc sống của dân cư quanh NM đã thay đổi đột biến. Khi trời tối, ánh đèn điện của biển hiệu chữ Trung lập lòe chi chít, có những tấm biển đề song ngữ như vịt quay, nhà hàng, có cả biển hiệu toàn chữ Trung khiến người Việt nhìn vào đành... chào thua.
Hàng trăm CN nước ngoài cũng tạo ra một số việc làm và thu nhập cho vài hộ gia đình quanh NM qua việc cho thuê chỗ ở, bán quán..., nhưng họ lại khiến nhiều người dân bản địa mất đi cơ hội có việc làm và nếu có việc cũng phải chịu thiệt thòi vì không biết ngoại ngữ.
Anh Lê Văn Hưng, nhà ở Bình Khê, người làm tại công trường đã nửa năm, chỉ sang một người TQ bên cạnh: “Cậu này cũng làm ghép cốt-pha, buộc sắt như chúng tôi, nhưng lương họ được gấp 3 lần, khoảng 500.000-600.000 đồng/ngày. Anh ta hưởng lương cao vì anh ta là người TQ, chủ nói gì là hiểu. Chúng tôi không có phiên dịch nên chỉ làm việc theo bằng các động tác tay, chân ra hiệu”. Lượng CN TQ quá đông ở vài nơi đôi khi còn lấn át cả dân bản địa. Một chị bán hàng nước ngay cổng NM ta thán: “Đội CN này bạo lắm, họ mua túi bánh mình đòi 17.000 đồng nhưng họ chỉ trả 15.000 đồng rồi cầm bánh bỏ đi. Ngôn ngữ bất đồng, họ không mặc cả mà toàn bớt tiền kiểu đó, chúng tôi cũng không biết làm sao...”.
Ông Lê Văn H., một người dân gần đó lắc đầu: “Tôi thấy bảo một số CN làm ở đây là những người dân tộc miền núi sống ngay gần khu vực Móng Cái của mình. Họ thường cởi trần trùng trục đi trên đường, khuya về cũng nói oang oang, có khi say rượu còn đi tiểu ngay lề đường”.
Điều đáng nói là công trường NMNĐ Mạo Khê đang có tới 760 CN người TQ, trong khi đó chỉ có hơn 100 CN VN. Anh Phạm Văn Hảo, Phó phòng Hành chính Ban quản lý dự án NMNĐ Mạo Khê, cho biết có khoảng 80% LĐ TQ trên công trường là LĐ phổ thông, còn lại 20% là kỹ sư, công nhân kỹ thuật... “Chúng tôi cũng muốn nhà thầu lấy nhiều CN VN, nhưng CN của mình không biết tiếng nên rất khó giao tiếp, phía nhà thầu họ cần đảm bảo tiến độ nên họ đã lấy LĐ từ TQ sang để dễ điều hành. Đây là hợp đồng EPC nên chủ đầu tư cũng không thể can thiệp sâu vào chuyện nhà thầu tuyển người”, anh Hảo phân trần.
Theo ông Nguyễn Văn Hát, Trưởng công an xã Bình Khê, từ ngày có NM, khối lượng công việc của anh em công an đã phải tăng lên rất nhiều. Thời gian gần đây, khi huyện tổ chức một đội công tác đặt trụ sở ngay tại NM, tình hình mới tạm yên ổn.
“Qua hoạt động quản lý trật tự địa bàn, chúng tôi nhận thấy phần lớn những người có hành động thô lỗ, hay uống rượu, hò hét là những người LĐ giản đơn. Chính vì vậy, nếu ngay từ việc cấp phép, cho vào VN đã được sàng lọc, chỉ đồng ý cho người có trình độ vào, hạn chế người LĐ chân tay thì chúng tôi cũng đỡ vất vả trong việc quản lý an ninh trật tự ở địa bàn”, ông Hát cho biết.
Tại Hải Phòng, Quảng Ninh, đi kèm một nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) do nhà thầu Trung Quốc (TQ) đảm nhận là hàng trăm công nhân (CN) TQ đổ về. Cứ thế, xung quanh NM những "phố Tàu" cũng xuất hiện, làm đảo lộn cuộc sống của người dân địa phương.
Chạy dọc con đường nối từ TP Hải Phòng ra bến phà Rừng, qua xã Ngũ Lão, H.Thủy Nguyên, khách sẽ thấy bất ngờ bởi nơi đây mọc lên hàng loạt hàng quán với biển hiệu chữ Tàu, đèn lồng treo đỏ rực. Một bà hàng nước chỉ vào khu nhà dành cho CN TQ: “Hàng trăm CN người Hoa họ ở trong kia nên ngoài này mới biến thành một góc phố Tàu thế chú ạ”.
Tại Thủy Nguyên, Hải Phòng có hàng chục biển hiệu tiếng Trung như thế này - Ảnh: K.T.L |
Đi dọc con đường nhỏ từ Ngũ Lão hướng về xã Tam Hưng, những biển hiệu chữ TQ màu đỏ vẫn liên tục mọc lên, từ hàng ăn, quán massage chân cho đến dịch vụ cà phê, cắt tóc...
Nằm ngay bên công trường NMNĐ Hải Phòng II cũng là một khu tập trung khá đông CN người TQ. Chúng tôi bước vào một căn nhà khoảng 40m2 ở xóm 5, Tam Hưng, nơi có 4 người TQ đang thuê trọ. Dưới bếp, một phụ nữ đang nấu cơm. Chị tên Đỗ Thị Hương, 35 tuổi, từng đi Đài Loan vài năm nên có vốn tiếng Trung kha khá, giờ làm nghề nấu cơm thuê cho mấy người TQ.
| Nếu ngay từ việc cấp phép, cho vào VN đã được sàng lọc, chỉ đồng ý cho người có trình độ vào, hạn chế người LĐ chân tay thì chúng tôi cũng đỡ vất vả trong việc quản lý an ninh trật tự ở địa bàn | |
| Ông Nguyễn Văn Hát Trưởng công an xã Bình Khê, H.Đông Triều | ||
Cả xã Tam Hưng cũng có khoảng 300 người TQ tạm trú. Theo ông Lại Thế Minh, Trưởng công an xã, so với năm trước thì lượng người TQ giảm đi khá nhiều bởi NMNĐ Hải Phòng I đã cơ bản hoàn thành, NMNĐ Hải Phòng II chưa vào giai đoạn cao điểm.
“Hiện nay, đại đa số CN nước ngoài đã có khai báo tạm trú tạm vắng, có vài trường hợp nam CN lấy phụ nữ ở địa phương, nhưng khi hết nhiệm vụ tại VN, họ cũng đã đưa vợ về TQ. Còn một vài trường hợp hiện đang sống với phụ nữ người Việt tại xã nhưng không đăng ký kết hôn”, ông Minh nói.
Cũng ghép cốt pha, buộc sắt...
Cách những con "phố Tàu" ở Hải Phòng vài chục cây số, tại Đông Triều, Quảng Ninh, hơn 700 CN nước ngoài đang làm xáo trộn cuộc sống của người dân bản địa.
Chúng tôi đến cổng NMNĐ Mạo Khê - Vinacomin (440 MW) tại xã Bình Khê, H.Đông Triều khi trời đã chập choạng tối. Trên con đường nhỏ trước cổng NM, vài tốp CN TQ cởi trần đi dàn hàng ngang chiếm nửa lề đường. Trong quán bia, một nhóm khác oang oang tiếng xì xồ, vài người khạc nhổ bừa bãi.
Từ đầu năm nay, khi công trường NM sôi động với lượng CN TQ về nhiều, cuộc sống của dân cư quanh NM đã thay đổi đột biến. Khi trời tối, ánh đèn điện của biển hiệu chữ Trung lập lòe chi chít, có những tấm biển đề song ngữ như vịt quay, nhà hàng, có cả biển hiệu toàn chữ Trung khiến người Việt nhìn vào đành... chào thua.
 Ông Vương Bân và Trần Thông ngồi xem tivi kênh tiếng Trung tại nhà trọ |
| Thả “Dê” vào nhà dân Ông Đoàn Trung Tâm ở thôn Đông Sơn, Bình Khê (H.Đông Triều, Quảng Ninh) dở khóc kể về tình huống mấy người CNTQ vào tán tỉnh con gái ông. “Hồi tết năm rồi, hai đứa con gái tôi đi làm xa về nhà. Hôm mùng 1 tết có 3-4 anh người TQ đến, toàn anh đã gần 40 tuổi. Ngôn ngữ không biết, hai bên chỉ ra hiệu cho nhau. Một anh mang gói bánh đến, tôi bảo đặt lên bàn mà ăn, anh ta không nghe, có thể do hai bên không hiểu nhau, anh ta nổi cáu, xé tung gói bánh vương vãi khắp nền nhà”. Suốt 3-4 ngày sau, ngày nào nhóm CN cũng đến, có khi còn chạy vào buồng ngó nghiêng tìm cô gái trước sự khó chịu của chủ nhà. Có hôm, khách không mời ngồi đến 10-11 giờ đêm mới về. Sau này, ông Tâm phải cương quyết khách mới không dám đến nữa. |
Ông Lê Văn H., một người dân gần đó lắc đầu: “Tôi thấy bảo một số CN làm ở đây là những người dân tộc miền núi sống ngay gần khu vực Móng Cái của mình. Họ thường cởi trần trùng trục đi trên đường, khuya về cũng nói oang oang, có khi say rượu còn đi tiểu ngay lề đường”.
Điều đáng nói là công trường NMNĐ Mạo Khê đang có tới 760 CN người TQ, trong khi đó chỉ có hơn 100 CN VN. Anh Phạm Văn Hảo, Phó phòng Hành chính Ban quản lý dự án NMNĐ Mạo Khê, cho biết có khoảng 80% LĐ TQ trên công trường là LĐ phổ thông, còn lại 20% là kỹ sư, công nhân kỹ thuật... “Chúng tôi cũng muốn nhà thầu lấy nhiều CN VN, nhưng CN của mình không biết tiếng nên rất khó giao tiếp, phía nhà thầu họ cần đảm bảo tiến độ nên họ đã lấy LĐ từ TQ sang để dễ điều hành. Đây là hợp đồng EPC nên chủ đầu tư cũng không thể can thiệp sâu vào chuyện nhà thầu tuyển người”, anh Hảo phân trần.
Theo ông Nguyễn Văn Hát, Trưởng công an xã Bình Khê, từ ngày có NM, khối lượng công việc của anh em công an đã phải tăng lên rất nhiều. Thời gian gần đây, khi huyện tổ chức một đội công tác đặt trụ sở ngay tại NM, tình hình mới tạm yên ổn.
“Qua hoạt động quản lý trật tự địa bàn, chúng tôi nhận thấy phần lớn những người có hành động thô lỗ, hay uống rượu, hò hét là những người LĐ giản đơn. Chính vì vậy, nếu ngay từ việc cấp phép, cho vào VN đã được sàng lọc, chỉ đồng ý cho người có trình độ vào, hạn chế người LĐ chân tay thì chúng tôi cũng đỡ vất vả trong việc quản lý an ninh trật tự ở địa bàn”, ông Hát cho biết.
Káp Thành Long
