Lữ Giang
Như mọi người đã biết, sau khi có sự phát hiện các phóng viên của tạp chí News of the World ở Anh đặt máy nghe lén điện thoại của trên 4.000 người để loan tin giựt gân, trong đó các gia đình trong quân đội cũng là nạn nhân, cơn bao truyền thông đã bùng nổ. Không những thế, News of the World còn phải đối mặt với các vụ điều tra khác liên quan tới việc chi tiền "bôi trơn" cho cảnh sát.
Ngày 7.7.2011 ông James Murdoch, chủ của News International, người sở hữu tạp chí News of the World, thông báo số báo này là số báo cuối cùng được xuất bản sau 168 năm tồn tại.
Lời thông báo trên đã gây chấn động dư luận, không phải chỉ ở Anh mà trên khắp thế giới vì đây là một tờ bào giải trí đứng hàng đầu ở Anh hiện nay. Biên tập viên Colin Myler của News of the World nói rằng đây là "ngày buồn nhất trong sự nghiệp của tôi". Ông nói thêm: "Không gì có thể phủ nhận những thành công mà tờ tạp chí danh tiếng này đã đạt được".
Ông James Murdoch cho rằng tờ báo đã đánh mất niềm tin của độc giả. Ông nói với các nhân viên của tạp chí: "Những điều tốt đẹp mà News of the World đã làm được lại đang bị những hành vi sai trái này bôi nhọ. Nếu những cáo buộc trên là đúng, đây quả là một hành vi vô nhân đạo và nó không thể có chỗ để tồn tại trong công ty của chúng ta".
Điều được dư luận quan tâm hơn là có nhiều viên chức của chính quyền Anh đã dính líu đến biến cố của tờ báo.
Để độc giả có thể theo dõi nội vụ một cách dễ dàng, chúng tôi xin trình bày qua tập đoàn truyền thông to lớn trên thế giới mà tờ News of the World chỉ là một bộ phận đã được tổ chức và hoạt động như thế nào.
“ĐẠI GIA” VỀ TRUYỀN THÔNG
Qua vụ News of the World, thế giới bắt đầu chú ý đến cái tên Murdoch. Nghe đến tên ông, nhiều người đã tỏ ra ngạc nhiên.
Ông Rupert Murdoch sinh ngày 11.3.1931 ở Melbourne, Australia, trong một gia đình khá giả. Cha là Keith Murdoch, một chủ báo tại địa phương, và mẹ là Elisabeth Joy. Lớn lên, Murdoch học triết học, chính trị và kinh tế tại Worcester College, Oxford University ở Anh, và theo Đảng Lao Động.
Năm 1953, cha ông qua đời, ông trở về Úc và điều khiển việc kinh doanh của cha, làm giám đốc công ty News Limited, mua lại tờ Sunday Times ở Perth, phía tây Australia. Năm 1969, ông qua Anh, mua lại tờ News of the World và xuất bản tờ nhật báo The Sun.
Năm 1973 ông qua Mỹ, mua San Antonio Express-News, một cơ quan thông tin ở Nam Texas, sau đó ra tạp chí Star và năm 1976 mua New York Post. Năm 1985, ông nhập tịch Hoa Kỳ để có thể làm chủ các đài truyền hình Mỹ. Năm 1996 ông ra đài Fox News Channel hoạt động 24/24. Năm 2003, ông làm chủ 34% cổ phần của đại công ty Hughes Electronics Products Corporation, mua lại của General Motors với giá 6 tỷ USD hệ thống truyền hình American Satellite TV System và DirecTV.
Năm 2004, ông Murdoch loan tin chuyển đại bản doanh của công ty News Corp từ Úc qua Mỹ. Năm 2007, khi bước sang tuổi 76, Rupert Murdoch đã vươn lên vị trí thứ 32 trong danh sách những doanh nhân thành đạt nhất thế giới. Murdoch đã thương lượng mua lại công ty Dow Jones với giá 5 tỷ USD và nắm tờ Wall Street Journal. Ngày 1.8.2007, tờ News of the World cho biết Murdoch đã làm chủ công ty Dow Jones. Chuyện làm ăn của ông Murdoch rất dài, chúng tôi chỉ kể những nét chính.
Hiện nay, tính cả kênh truyền hình qua vệ tinh STAR TV (Asia) hoạt động tại các quốc gia thuộc khu vực châu Á bao gồm Singapore, Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan và Việt Nam, News Corporation đã thiết lập được một mạng lưới tổng cộng hơn 170 chi nhánh trên 3 châu lục của thế giới. Trong tay ông có những tờ nổi tiếng như “The Times”, “Wall Strees Journal”, “News of the World” (mới đóng cửa) và “The Australian”.
Sau gần cả cuộc đời gắn bó với thương trường, Rupert Murdoch đã tạo dựng được khối tài sản cá nhân khổng lồ, trị giá 6,7 tỷ USD.
Người thứ hai cũng phải được nhắc đến là James Murdoch. James Murdoch sinh năm 1972, là một trong ba đức con trẻ nhất của Rupert Murdoch. Hai người khác là chị Elisabeth và anh Lachlan. Lúc nhỏ James Murdoch học ở New York. Lớn lên học về diện ảnh và lịch sử tại Harvard University, nhưng bỏ học vào giữa thập niên 1990 khi chưa lấy được bằng cấp nào.
Đầu tiên, ông Rupert Murdoch cho James Murdoch điều hành công ty Rawkus Records mới được công ty News Corporation mua lại. Sau đó, ông là viên chức lãnh đạo BSkyB (British Sky Broadcasting) ở Anh từ 2003 đến 2007 và cũng là Chủ tịch của cơ quan điều hành Star TV từ 2000 đến 2003. Hiện nay ông là thành viên của Hội Đồng Quản Trị News Corporation, phụ tá giám đốc điều hành News Corporation, kiêm Chủ tịch và giám đốc điều hành News Corporation ở Âu Châu và Á Châu. Tạp chí News of the World là một bộ phận thuộc News Corporation dưới quyền điều khiển của ông.
Rupert Murdoch nói: “James chứng tỏ là một người điều hành có tài. Cậu ta là làm biến đổi hệ thống Sky” (British Sky Broadcasting)
Hiện nay, tập đoàn News Corporation của nhóm Murdoch được đánh giá gần 76 tỷ USD trên thị trường chứng khoán và doanh thu hàng năm của ông ty này là khoảng 32 tỷ USD. Tuy không phải là tập đoàn truyền thông lớn nhất, nhưng đây là doanh nghiệp truyền thông duy nhất được hoạt động trên toàn thế giới.
Tập đoàn Murdoch đang nắm quyền sở hữu trong truyền hình Mỹ qua mạng lưới Fox và các kênh National Geographic, sở hữu 27 đài truyền hình Fox địa phương. Ông mô tả kênh Fox News "chỉ đơn giản là một kênh không gì có thể địch được".
News Corp còn sở hữu Nhà xuất bản HarperCollins tại Hoa Kỳ, Canada, châu Âu, New Zealand và Úc, và sở hữu một phần Nhà xuất bản HarperCollins Asia.
TỪ LÁ CẢI ĐẾN LÁ ĐÔ LA!
News of the World là một tạp chí xuất bản ở Anh từ 1843, đầu tiên do John Browne Bell làm chủ biên, đến năm 1891 bán lại cho Lascelles Carr và năm 1969 được công ty truyền thông News Ltd của Rupert Murdoch mua lại. Sau đó được công ty News International, một tổ chức thuộc News Corporation của Murdoch, biến thành một tạp chí vào năm 1984. News of the World được coi là báo lá cải vì tập trung vào những tin riêng và những tin quần chúng muốn biết, đặc biệt là các vụ tai tiếng về tình dục, vì thế tờ báo này thường được gọi là News of the Screws and Screws of the World. Tờ báo được nhiều người tìm đọc vì chuyên đăng những tin nổi tiếng về xử dụng ma túy, các vụ tội phạm tình dục hay đồng tính. Tính đến tháng 10 năm 2010, số ấn bản của tờ báo này lên đến 2.812.000 tờ mỗi tuần, đứng thứ hai trên thế giới, chỉ sau tuấn báo Time của Mỹ có 3.312.484 ấn bản.
Kể từ khi lọt vào tay của Murdoch, The News of the World không những tạo được chỗ đứng vững chắc tại thị trường Anh mà còn trả được những khoản vay thế chấp tài sản tại Australia. Sau đó, Murdoch mua lại tờ The Sun và tờ The Times danh tiếng ở Anh và vươn lên, trở thành một thế lực hùng mạnh trong lĩnh vực truyền thông tại Anh.
Ông Michael Wolff, tác giả của cuốn sách nói về Murdoch mang tên "The Man Who Owns the News" (Người sở hữu tin tức), và là tổng biên tập của tạp chí Adweek đã cho rằng Murdoch có thế lực to lớn trong đời sống chính trị ở Anh. Ông nói: "Những tờ báo ở Anh của ông Murdoch đều có dính líu đến chính trị một cách trực tiếp hơn bất kỳ những gì mà ông ấy sở hữu ở Mỹ".
Theo hãng thông tấn AP, Thủ tướng đảng bảo thủ Margaret Thatcher đã cho phép Murdoch gộp tờ The Times và The Sunday Times vào khối tài sản truyền thông đồ sộ của ông, trong đó có The Sun và News of the World. Để đáp lại, ông Murdoch đã dùng sức mạnh truyền thông của mình qua các tờ báo trên để ủng hộ mạnh mẽ các chính sách bảo thủ của bà ta.
Sau bà Thatcher ông Tony Blair lên làm Thủ tướng (1997 – 2007). Những thông tin cho biết trước khi đưa quân sang tham chiến tại Iraq năm 2003, ông Blair đã gọi điện thoại cho Murdoch nhiều lần và quyết định này của Thủ Tướng Blair đã nhận được sự ủng hộ của các tờ báo thuộc sở hữu của ông Murdoch trên khắp thế giới. Có lần Thủ Tướng Tony Blair phải đích thân bay đến nam Thái Bình Dương tham dự cuộc họp báo dành cho các doanh nhân do Murdoch tổ chức, để có sự trợ giúp của The Sun.
Báo chí Anh cho biết Thủ tướng Anh David Cameron sau khi lên nắm quyền hồi tháng 5/2010 có gặp chính thức ông Murdoch một lần tại văn phòng Thủ tướng ở phố Downing. Nhưng hai người bắt đầu xa cách khi cựu Giám Đốc Báo Chí của Thủ tướng Cameron, nguyên tổng biên tập tuần báo News of the World bị bắt do dính líu đến vụ bê bối nghe lén.
Tại Úc, tập đoàn News Corporation của Murdoch đang chiếm 70% lượng độc giả tin tức.
Ở Mỹ, Murdoch sở hữu kênh Fox News Channel, tờ New York Post và đặc biệt tờ The Wall Street Journal là tiếng nói bảo thủ đầy uy lực. Cựu thống đốc Ed Koch ở New Yord đến hôm nay vẫn không nghi ngờ gì khi khẳng định rằng bản thân giành được chiếc ghế này là nhờ sự trợ giúp của Murdoch.
CÁC BIẾN CỐ DỒN DẬP XẨY RA
Đêm 15.7.2011 ông Les Hinton, Giám đốc điều hành Công ty Dow Jones (thuộc tập đoàn News Corporation của Murdoch), đã từ chức vì có liên quan đến vụ bê bối nghe lén điện thoại của tờ báo News of the World.
Giám đốc điều hành News International là bà Rebekah Brooks cũng xin từ chức vào cùng ngày với nguyên nhân tương tự. Bà từng là lãnh đạo tờ News of the World từ năm 2000 - 2003. Bà đã bị cảnh sát bắt, nhưng đã được tại ngoại. Theo thông báo của cảnh sát, bà bị điều tra hai tội, thứ nhất là nghe lén và thứ hai là tham nhũng.
Cựu phóng viên của tờ News of the World, ông Sean Hoare, người đầu tiên tiết lộ những vụ nghe trộm điện thoại của tờ News of the World đã chết khoảng 11 giờ ngày 18/7, giờ địa phương, tại tư dinh ở đường Langley, Watford, Anh. Một cuộc giảo nghiệm tử thi đang được tiến hành để kiểm tra xem vì sao ông Hoare bị chết.
Chỉ trong vòng 24 giờ, cả Cảnh sát trưởng London Paul Stephenson và Cảnh sát trưởng chống khủng bố John Yates đều từ chức vì mối quan hệ với một cựu phó biên tập viên của tờ News of the World. Ông Stephenson nhìn nhận 10 nhân viên báo chí của cảnh sát London từng làm việc tại News International. Ông John Yates từng đứng đầu đơn vị chống khủng bố của Scotland Yard, nhưng sau khi xuất hiện thêm tin về quan hệ giữa ông với tập đoàn News International của Rupert Murdoch, ông không còn lựa chọn nào khác là từ chức.
Nhưng mục tiêu bị nhắm tới hàng đầu là những mối quan hệ thân thiết của Thủ tướng Cameron với ông Andy Coulson, cựu tổng biên tập của báo News of the World, được Thủ Tướng chọn làm Giám đốc Báo Chí Phủ Thủ Tướng sau khi ông ta rời tờ báo. Người phó trước đây của ông Coulson là Neil Wallis đã bị bắt giữ tuần trước vì bị nghi đã tìm cách nghe lén tin.
CHẲNG RA LÀM SAO CẢ
Hôm 17.7.2011, ông Rupert Murdoch nói rằng hôm nay là ngày "tủi nhục nhất đời tôi" khi ông cùng con trai James xuất hiện trước ủy ban của Nghị Viện Anh.
Hai cha con ông phải trả lời các câu hỏi của các nghị sĩ quanh bê bối nghe lén của tờ báo do ông sở hữu mà nay đã đóng cửa. Ông Murdoch nói mặc dù không phải là "lấy cớ", nhưng ông không nên bị xem là chịu hoàn toàn trách nhiệm cho những tai tiếng khi ông quản lý đến 53.000 nhân viên.
Con ông, James, 38 tuổi, chủ tịch tập đoàn News International ở Anh, xin lỗi các nạn nhân của tai tiếng, trong đó có một em bé bị giết, gia đình các người lính tử vong và nạn nhân vụ tấn công khủng bố.
Trước đó, các nghị sĩ Anh cũng nghe lời điều trần của người vừa từ chức lãnh đạo Scotland Yard, Paul Stephenson. Ông Stephenson thừa nhận 10 nhân viên báo chí của cảnh sát London từng làm việc tại News International.
Tuy tuyên bố cảm thấy xấu hổ và bị sỉ nhục, nhưng ông không nhận trách nhiệm về những hành động sai trái của thuộc cấp, đồng thời phủ nhận mọi cáo buộc xung quanh chủ đề nhạy cảm này. Ông cũng nhấn mạnh không từ chức. Ông nói mặc dù không phải là "lấy cớ", nhưng ông không nên bị xem là chịu hoàn toàn trách nhiệm cho vụ tai tiếng này khi ông quản lý đến 53.000 nhân viên.
Ngày 19/7, tỷ phú Rupert Murdoch cùng con trai James Murdoch đang điều trần trước Nghị Viện Anh thì lại đã rời Nghị Viện Anh trong tư thế "chẳng ra làm sao". Trước 17:00 giờ chiều tại London, cuộc chất vấn bố con ông Murdoch phải ngưng vì có người nhảy vào phòng họp tại Nghị Viện Anh, gây ra xô đẩy. bà Wendi Deng (Đặng Văn Địch), người vợ trẻ gốc Trung Quốc của ông Rupert Murdoch đã che chắn cho ông khi ông bị ném một chất dơ. Có vẻ như chất dơ đó chỉ là kem cạo râu màu trắng, không gây ra thương tích gì cho ai. Tuy thế, vụ này gây choáng váng cho Nghị Viện Anh về vấn đề an ninh.
PHÁT XUẤT TỪ CÁ TÍNH
Murdoch thường can thiệp trực tiếp vào công việc biên tập và coi đó như một dạng nguyên tắc kinh doanh. Năm 1996, ông đã từng nói: “Hãng của tôi là tấm gương phản chiếu cá tính, giá trị và phương pháp tư duy của tôi. Tôi tự hào vì những gì tốt đẹp nhất, chịu trách nhiệm vì những gì tồi tệ nhất của nó.”
Về phương diện làm báo, ông đưa ra hai phương châm. Phương chấm thứù nhất: “Bất kể trong hoàn cảnh nào, tờ báo bắt buộc phải mang lại lợi nhuận”. Phương châm thứ hai: “Nhất thiết tờ báo phải mang lại cho người đọc những gì họ trông đợi”.
Về phương diện chính trị, chính ông Murdoch đã quyết định nhật báo “The sun” phải ủng hộ ai là người kế nhiệm Tony Blair, và tờ “New York Post” ủng hộ ứng cử viên nào trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ năm 2008.
Trong thời gian qua, ông được coi là ông chủ các phương tiện truyền thông có thế lực nhất thế giới. Từ các văn phòng của mình, từ trong xe hơi hoặc trên máy bay, ông đích thân thông báo đến các thuộc cấp những số liệu từ bản tin tài chính hay những tin đồn chính trị mới nhất và ra lệnh cho họ phải đăng ngay những gì ông đã thông báo.
Ông cũng đã tỏ ra tàn nhẫn trong quan hệ cá nhân. Cuối thập kỷ 90, khi bà Anna, vợ thứ hai của ông, đề nghị chồng đừng can thiệp quá nhiều vào công việc kinh doanh của tập đoàn, lập tức ông đưa ra phương án: “Nếu vậy thì chúng ta phải chia tay”. Sau đó, ông ký quyết định đưa bà Anna ra khỏi Hội đồng quản trị. Cho đến nay bà Anna vẫn còn nhớ giây phút ấy. Bà cho biết sau 31 năm chung sống và đã có với nhau có ba mặt con, ông Murdoch đã lạnh lùng nói với bà: “Cô không còn thích hợp với tất cả ban lãnh đạo ở đây”.
Nhưng có lẽ không có trùm báo chí nào trên thế giới có nhiều kẻ thù như ông Rupert Murdoch. Dưới tay ông có không ít tờ báo chuyên moi móc “những chuyện thâm cung bí sử” của kẻ khác, nhất là của các nhân vật nổi tiếng. Phóng viên của hai tờ “The Sun” và “New York Post” đã đảm trách công việc đó một cách xuất sắc. Những gì họ khám phá ra rất ăn khách nhưng cũng gây thù hận rất nhiều.
Hành vi nghe lén điện thoại và hối lộ cảnh sát để có những “hot news” trước các cơ quan truyền thông khác không chỉ vi phạm đạo đức nghề nghiệp mà còn vi phạm hình luật. Liệu rồi chính phủ Anh và tập đoàn Murdoch sẽ dùng những chiêu thức gì để “hoá giải” vụ án này ngoài việc thí những con chốt?
Ngày 19.7.2011
Lữ Giang
-Nguồn: (LG) Cơn bão truyền thông
