Điện tín từ Tổng Lãnh sự Quán Hoa Kỳ tại Tp HCM, được Wikileaks công bố, nhận định giới trí thức tại Sài Gòn tin rằng những ý tưởng và sự cởi mở của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt nhất định sẽ tạo nguồn cảm hứng cho họ nhằm đi tiếp con đường cải cách và dân chủ cho Việt Nam mà ông đã chọn.
Tuy nhiên bức điện đề ngày 05/06/2009 cho hay giới trí thức nói về thực trạng tiếp tục có khoảng trống trong phe cải cách bởi không có nhân vật nào vào lúc này có cả uy tín cải cách lẫn công trạng cách mạng mà ông Kiệt có được.Họ nói hầu hết các ý tưởng của ông Kiệt bị giới lãnh đạo Đảng tảng lờ, kể cả khi giới lãnh đạo muốn vay mượn di sản của ông.
Ngoại giao Mỹ nhận xét giới trí thức không chấp nhận nỗ lực của đương kim thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng muốn dùng ký ức về ông Kiệt để đánh bóng hình ảnh của mình như một nhà lãnh đạo có đầu óc cải cách.
Điện tín cho hay giới quan sát chính trị tại Tp HCM nói với ngoại giao Mỹ rằng họ xem việc Văn phòng Thủ tướng ra chỉ thị cho các báo phải đăng trên trang nhất một bài báo của ông Dũng viết, ca ngợi ông Kiệt như người tiên phong trong nỗ lực hòa giải dân tộc…. hai ngày trước dịp giỗ đầu của ông Kiệt chính là động thái này.
Vào thời điểm đó, ông Dũng cũng được xem có động thái muốn lấy lòng giới trí thức theo phe cải cách lớn tiếng phản đối chủ trương khai thác bauxite ở Tây Nguyên của Chính phủ Việt Nam.
Tuy nhiên một nguồn khả tín nói với các nhà ngoại giao Mỹ ở Tp HCM rằng kể như những gì trong một năm qua (2008-2009) cho thấy ông Dũng và chính phủ Việt Nam thiếu tôn trọng ý tưởng và mong muốn của ông Kiệt ra sao, và thủ thuật của Thủ tướng Dũng cho thấy bị “phản tác dụng”, khiến ông thất bại trong nỗ lực kiếm điểm cho mình.
Trong giai đoạn tiền Đại hội Đảng X, ông Kiệt đã viết một bức thư gửi giới lãnh đạo Đảng thúc giục Đảng tự thay đổi theo hướng dân chủ.
Trước khi từ trần, ông Kiệt cũng bày tỏ quan ngại về kế hoạch mở rộng Hà Nội quá hấp tấp nhưng giới lãnh đạo Đảng không nghe và Quốc hội sau đó thông qua kế hoạch này.
Ý nguyện của ông Kiệt trong di chúc như không muốn lấy tên ông để đặt tên đường phố cũng như không muốn có lăng mộ riêng cho mình đã bị giới chức cấp tỉnh phía nam tảng lờ và thực hiện theo ý của họ.
“Sự ra đi quá sớm” của ông Kiệt để lại một khoảng trống cần có người thay và phe cải cách hiện nay thiếu một nhà lãnh đạo thực thụ, theo Nguyễn Trung, một cây bút có khuynh hướng cải cách nhận định.
Tuy nhiên giới ngoại giao Mỹ nhận định trong điện tín này rằng trong lúc chưa có ai có thể thay ông Kiệt trong vị trí cầm lái, nhiều trí thức vẫn tin rằng cỗ xe cải cách rốt cùng sẽ đi theo hướng mà cố thủ tướng đã chọn.
'Diễn biến hòa bình'
Ngoại trưởng Mỹ Warren Christopher tới Hà Nội khi Hoa Kỳ mở sứ quán tại đây sau 20 năm.
Trong điện tín đầu, ông Kiệt được đề cập nói việc cho rằng Hoa Kỳ tìm cách dùng cải cách kinh tế để phá hoại Đảng – còn được gọi là “diễn biến hòa bình” không còn mấy thuận tai nữa.
Tuy nhiên, ông Kiệt đồng ý rằng có những người trong Đảng, “các đồng chí cao tuổi hơn và các quan chức chính phủ” vẫn không muốn cải cách kinh tế vì “sẽ tạo ra bất ổn xã hội”.
Tức là giới lãnh đạo Đảng đánh đồng bất ổn xã hội với khả năng Đảng bị mất dần vị thế kiểm soát xã hội.
Không giống như lúc còn tại vị, ông Kiệt vào lúc đối thoại với giới ngoại giao Mỹ ở Tp HCM (tháng 10 năm 2003, trước thời điểm điện tín được gửi) tin rằng phe bàn lùi chỉ là thiểu số và sẽ không cản trở được tiến trình cải cách.
Ông Kiệt cũng tin tưởng mạnh mẽ rằng phe có tư tưởng “diễn biến hòa bình” trong Đảng và Chính phủ sẽ không thể cản trở được việc Việt Nam và Hoa Kỳ tăng cường quan hệ song phương.
Ông dẫn chiếu tới các điểm mốc như Thỏa thuận Mậu dịch Song phương Hoa Kỳ-Việt Nam (BTA) như một “điều kiện tiên quyết cần có” để Hà Nội và Washington giải quyết các vấn đề khác trong quan hệ hai nước.
Tuy nhiên điện tín này nhận xét rằng chỉ có duy nhất chủ để tự do tôn giáo là ông Kiệt nói không giống người có đầu óc cải cách lắm và ông tỏ ra tương tự như những đại diện thường thấy khác trong Đảng.
Ông Kiệt được trích dẫn nói với Đại sứ Hoa Kỳ Michalak trong điện tín gửi ngày 09/04/2008 rằng Hoa Kỳ và Việt Nam những mục tiêu về nhân quyền, tự do tôn giáo và dân chủ như nhau tuy lộ trình thực hiện khác nhau.
Liên quan tới tham nhũng, ông Kiệt được trích dẫn trong bức điện ngoại giao Mỹ gửi ngày 15/02/2007 nói tham nhũng là sự đe dọa lớn nhất và duy nhất cho Đảng Cộng Sản Việt Nam và đất nước.
Ông nói rằng không thể đánh bại được tham nhũng nếu không có “Đổi mới Chính trị” ở Việt Nam.
Tuy nhiên ông Kiệt không bàn về thể chế độc đảng mà chỉ thúc giục đi tới dân chủ nội bộ nhiều hơn và tạo ra hệ thống kiểm tra chéo trong Đảng và trong Chính phủ.
Điện tín này đề cập tới việc ông Kiệt nỗ lực thúc đẩy cải cách kinh tế toàn diện, trong đó có đề xuất tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho giới doanh nghiệp.
Nỗ lực này của ông đã bị phe bảo thủ áp đảo vì phe này cương quyết duy trì lập trường rằng Đảng và Nhà nước phải “ngồi chiếu trên” trong mâm cỗ kinh tế.
Di sản Võ Văn Kiệt 'bị dở dang'
-Tài liệu WikiLeaks: Di sản của Võ Văn Kiệt, một năm sau ngày mất
Tqvn2004 chuyển ngữ
Tóm tắt: Một năm sau ngày mất của ông Võ Văn Kiệt, cựu Thủ tướng với đầu óc đổi mới, những người ủng hộ ông nói những ý tưởng của ông đã bị những lãnh đạo Đảng hiện nay lờ đi, mặc dù họ cố bám vào di sản ông để lại. Ông Kiệt đặc biệt được kính trọng ở tp Hồ Chí Minh, nơi ông dành được uy tín như một nhà lãnh đạo mạnh mẽ lúc còn làm Bí thư thành ủy, và đã phát triển những tư tưởng cải tổ. Giới trí thức tp Hồ Chí Minh không mắc lừa những nỗ lực của ông Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng hiện tại của Việt Nam, cố gắng sử dụng ký ức về ông Kiệt để tạo cho mình hình ảnh một nhà lãnh đạo có đầu óc cải cách. Thay vào đó, họ nói phe cải cách lúc này đang vắng bóng một nhà lãnh đạo vừa có uy tín mạnh mẽ lại vừa có đầu óc cải tổ như ông Kiệt. Bất chấp sự chua cay đó, giới trí thức tp Hồ Chí Minh (bao gồm nhiều người lên tiếng phản đối công khai chưa có tiền lệ đối với dự án khai thác bauxite của chính phủ) nói tư tưởng và sự thẳng thắn của ông Kiệt tiếp tục là nguồn cảm hứng cho họ đi theo con đường cải cách và dân chủ hóa Việt Nam.
Bám vào một di sản
Trong văn hóa Việt Nam, ngày giỗ là những kỷ niệm quan trọng, người thừa kế của người quá cố có trách nhiệm thực hiện nghi lễ hàng năm. Và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khiến nhiều người ngạc nhiên vào 28 tháng Năm khi văn phòng thủ tướng ra lệnh cho tất cả các tòa soạn báo in và báo điện tử lớn ở Việt Nam, 2 ngày trước ngày giỗ đầu của cựu thủ tướng Võ Văn Kiệt, rằng phải đăng một bài viết của ông Dũng tưởng nhớ sự kiện này. Các nguồn tin từ báo chí ở tp HCM nói với tòa lãnh sự rằng truyền thông nhận chỉ thị trực tiếp từ văn phòng Thủ tướng rằng bài của ông phải đăng trang nhất, và rằng không có bài viết nào về ông Kiệt được phép xuất bản trước bài này.Bài viết của Thủ tướng Dũng nhiều hơn một bài tán tụng lãnh đạo cộng sản thông thường, ca ngợi ông Kiệt như một người hăng hái tranh đấu cho tự do, một nhà cải tổ vĩ đại, một người tiên phong hòa giải dân tộc và một nhà cải cách kinh tế. Nhưng khi bài viết được đăng, dư luận xả van. Nhiều bài báo, trên cả báo chính thức lẫn cộng đồng blog, miêu tả ông Kiệt như là nhà lãnh đạo cuối cùng thuộc thế hệ Đổi Mới ở Việt Nam: Một nhà đổi mới vĩ đại, một người mong muốn hòa giải, nhưng hơn hết, một người ủng hộ dân chủ có vị trí và uy tín không ai có được để công khai ủng hộ cải cách.
Những quan sát viên chính trị ở tp Hồ Chí Minh cho chúng tôi biết họ đọc bước đi của ông Dũng như một nỗ lực "xây dựng hình ảnh của ông ta như một người cổ vũ cải cách", và đặc biệt là để lấy lòng những trí thức có đầu óc đổi mới, những người gần đây đã công khai phản đối dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên của chính phủ Việt Nam. Một nguồn tin tin cậy nói với chúng tôi rằng, khi mà ông Dũng và chính phủ VN đã tỏ ra không mấy tôn trọng mong ước và suy nghĩ của ông Kiệt vào năm ngoài, thì mánh khóe của Thủ tướng tỏ ra "phản tác dụng" với trí thức tp Hồ Chí Minh và thất bại trong việc kiếm điểm cho Thủ tướng.
Xa mặt cách lòng
Những người ủng hộ ông Kiệt chia những thành tựu của ông thành 2 giai đoạn: cải cách khi ông đang nắm quyền lực, và tư tưởng sau khi ông đã về hưu. Trong khi Kiệt được kính trọng bởi nhiều người (nếu không nói tất cả) vì những chính sách mà ông đưa ra khi nắm quyền, các nhà cải cách than phiền rằng chính phủ Việt Nam đã tảng lờ những tư tưởng sau đó về cải cách của ông. Ví dụn, trong giai đoạn bầu cử Đại hội Đảng X, ông Kiệt đã viết một lá thư được phổ biến rộng rãi thúc giục Đảng tự dân chủ hóa và làm cho xã hội quen dần với những sinh hoạt dân chủ. Ông cũng khuyến cáo rằng 15 thành viên Bộ Chính Trị nên trả quyền quyết định lại cho Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng gồm 150 thành viên. Ngay trước khi mất, Kiệt lên tiếng quan ngại về việc vội vã mở rộng Hà Nội, nhưng các lãnh đạo cao cấp của Đảng đã không dừng lại. Ngày 29/5, Quốc Hội, dưới áp lực bên Đảng, đã chấp thuận quyết định này.Và gần đây hơn, mong ước trước khi chết của ông Kiệt đã bị bỏ ngoài tai. Trong bản di chúc công khai của mình, ông đặc biệt yêu cầu Việt Nam không đặt bất kỳ một con đường nào dưới tên ông, nhưng các nhà chức trách Quảng Ngãi đã chính thức đặt tên ông cho con đường tại thị trấn Văn Tường (gần nhà máy lọc dầu mới mở Dung Quất), với sự có mặt của TT Dũng trong lễ đặt tên. Trong di chúc, ông Kiệt tuyên bố rằng ông không muốn có lăng mộ riêng cho mình. Thế nhưng vào 31/5, Thành Ủy Vĩnh Long, quê hương của ông Kiệt, đã tuyên bố sẽ xây khu tưởng niệm. (Bình luận: Với nhiều người, điều này gợi nhớ lại quyết định của Lê Duẩn ướp xác ông Hồ Chí Minh và xây lăng, bất chấp chỉ thị của ông Hồ rằng thi hài của mình phải được hỏa táng).
Một khoảng trống cần được điền
Ai sẽ là người kế thừa di sản của ông Võ Văn Kiệt là điều còn cần phải quan sát, nhưng vào 30/5, "một nhóm nhỏ gồm thân nhân và bạn thân" đã kỷ niệm ngày giỗ đầu của ông Võ Văn Kiệt, theo tin của một người có tham dự. Đáng chú ý là sự vắng mặt của các lãnh đạo chính phủ và Đảng CS, những người đã đến dự tang lễ của ông Kiệt năm 2008. Ông Kiệt ra đi, để lại một khoảng trống cần điền, theo lời ông Nguyễn Trung, một người viết báo nổi tiếng trên internet, và cũng là người cổ vũ cho đổi mới. Trung nói thay cho nhiều người khi ông nói rằng ông Kiệt "ra đi sớm quá", nhấn mạnh sự thực rằng phe cải tổ bây giờ không có người lãnh đạo thực sự. Theo một trí thức khác tại tp Hồ Chí Minh, ông Kiệt và những "nhà lãnh đạo đổi mới" khác nắm trong tay một sự kết hợp tiềm năng là uy tín cách mạng và tư tưởng đổi mới, nhờ đó cho phép họ thách thức tình trạng hiện tại của Đảng CSVN. Nguồn tin này quan sát rằng thế hệ kế tiếp của Việt Nam phải tìm con đường khác.Bình luận:
Di sản của ông Kiệt không chỉ là những chính sách Đổi Mới mà ông đã giúp đưa vào thực tiễn, mà còn cả sự truyền cảm hứng và sự động viên mà ông đã khơi dậy trong số trí thức và xã hội -- ngày nay, nhiều nhà kiến nghị hàng đầu chống lại dự án khai thác bauxite coi họ như học trò của Kiệt. Trong khi từ chối những nỗ lực của TT DŨng nhằm bám vào di sản của ông Kiệt, nhiều nguồn tin của tòa lãnh sự tin rằng mức độ phản kháng và tranh luận công khai về các vấn đề xã hội lớn (bao gồm cả dân chủ) là không thể quay ngược lại được. Ông Kiệt rõ ràng đã khởi động, trích từ một trang blog tưởng nhớ ông, một con đường rằng "ông muốn người khác tiếp tục đi theo ông". Trong khi chưa có ai có khả năng thay thế ông Kiệt ngồi vào tay lái, nhiều trí thức vẫn tin rằng chiếc xe cải tổ cuối cùng sẽ hướng theo con đường mà ông Kiệt mong đợi.
-Wikileaks: Giỗ đầu ông Võ Văn Kiệt
Sau một thời gian dài, Wikileaks công bố hàng loạt điện tín liên quan tới Việt Nam. Trong một điện tín về dịp giỗ đầu ông Võ Văn Kiệt, điện tín của Lãnh sự quán Mỹ ở Sài Gòn cho biết văn phòng của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ra lệnh cho báo chí Việt Nam đăng bài viết của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhân dịp giỗ đầu ông Võ Văn Kiệt trên trang nhất các báo và không được đăng bài viết nào về ông Võ Văn Kiệt trước bài báo của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Điện tín còn cho biết di nguyện của ông Võ Văn Kiệt đã bị Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Chính quyền phớt lờ.
--
-----------
-- WikiLeaks xuất bản thêm hàng chục nghìn tài liệu (HNM).
-WikiLeaks công bố hàng ngàn bức điện mật của ngoại giao Mỹ về Việt NamRFI
Vào hôm qua, 25/08/2011, WikiLeaks đã công bố gần 3000 bức điện mật của ngành ngoại giao Mỹ liên quan đến Việt Nam mà họ đã thu thập được. Nội dung các bức điện này có thể được xem là một biên niên sử thu nhỏ và rất cục bộ về quan hệ Mỹ - Việt, ...
WikiLeaks tiết lộ hàng chục nghìn công hàm ngoại giaoTuổi Trẻ
WikiLeaks công bố thêm hàng chục ngàn bức điện mậtThanh Niên
Vào hôm qua, 25/08/2011, WikiLeaks đã công bố gần 3000 bức điện mật của ngành ngoại giao Mỹ liên quan đến Việt Nam mà họ đã thu thập được.
