Đầu tháng 9, dân chưa hết lo toan vì kết quả thi tuyển môn sử của các trường đại học, cao đẳng và dạy nghề trong toàn quốc được thống kê là bi đát nhất, với sự "lý giải” hết sức gây bức xúc của vị đứng đầu thì một lần nữa dân lại... bàng hoàng về việc tăng giá của các dịch vụ y tế. Dư luận cho rằng, đây là lần "ra tay” mạnh nhất của ngành y tế, với giải pháp, theo lời Bộ trưởng ngành là "đã quá lỗi thời” và trước mắt lỗi thời tới 350 "hạng mục” dịch vụ trong tổng số 3.000 dịch vụ cần "cải tổ”.
Người dân đặt câu hỏi: Khi hơn 350 hạng mục dịch vụ
được tăng giá thì chất lượng khám chữa bệnh,
Ảnh: HOÀNG LONG
Đi trước… lộ trình
Tháng này có thể gọi là tháng bi đát nhất của gia đình ông bạn tôi. Bạn tôi, quê mãi tận Yên Bái, thuộc khu huyện nghèo Văn Chấn. Xưa, gọi là có tý chữ, thông minh hơn lứa bạn cùng tuổi ở quê, nên sau khi học xong PTTH, gia đình anh đã quyết định đầu tư để anh "khăn gói quả mướp” xuống Hà Nội thi đại học. Năm ấy anh đỗ. Sau 4 năm "sôi kinh nấu sử” ở đất Hà thành, anh đã có một quyết định khá táo bạo: Ở lại Hà Nội làm... "kinh tế mới”. Anh lý giải, bố mẹ anh những năm 60 của thập kỷ trước, đã ngược từ Thái Bình lên Văn Chấn theo tiếng gọi "đi làm kinh tế mới” nên giờ anh cũng quyết định lấy... Hà Nội làm "vùng kinh tế mới” cho mình.
Dân quê ra phố, có giỏi giang lắm nhưng bù lại sau gần 10 năm lao ngang, lao dọc ở Hà Nội anh vẫn phải đi thuê nhà. Hai vợ chồng, dạt sang tận vùng "135 của Hà Nội” – theo cách gọi của anh – là khu Yên Viên thuê nhà cho rẻ. Tùng tiệm đi về, cuộc sống mưu sinh cũng dần đỡ khốn khó.
Tuần trước, khi gặp tôi, anh đã "đề xuất” xin sang nhà tôi "lánh nạn” khoảng nửa tháng. Hỏi nguồn cơn, anh bảo nhà cửa đều chật cứng bởi hai ông bà nội ngoại đang "dạt xuống” để chữa bệnh. Ông già sinh ra anh bị căn bệnh trĩ kinh niên, thuốc chữa mãi không khỏi nên cần phẫu thuật. Còn bà mẹ vợ, quê mãi Hưng Yên cũng tìm lên để phẫu thuật lá lách.
Tôi có hỏi anh, chuyện mổ xẻ đều là quan trọng, sao anh lại có quyết định "thu gom” các cụ đường đột vậy. Vò đầu bứt tai, anh bảo, sở dĩ có chuyện nhồi nhét và đưa "bệnh nhân vượt tuyến” là do cái "lộ trình” của 350 hạng mục dịch vụ y tế sẽ phải tăng giá vừa được công bố. Anh cũng định để việc này sang năm sau, nhưng các cụ hoảng quá cứ đề xuất với lý giải: Giờ, 350 hạng mục chưa bị tăng giá, bán con trâu, con bò đi còn đủ tiền để mổ xẻ. Ít hôm nữa, các hạng mục trên được đề xuất, giá được tăng thật thì lúc đấy làm sao mà đủ tiền. "Đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn”, với lại mình phận con, phận rể, không đồng ý là không được. Các cụ ở quê, hay nghĩ ngợi... mệt lắm ông ạ.
Thế là để đi trước cái gọi là "theo lộ trình” này anh đã phải dạt sang nhà tôi. Vừa công việc cơ quan, vừa phục vụ chạy ra chạy vào làm thủ tục cho người nhà vào bệnh viện nên anh phờ phạc. Chục ngày sau, việc xong, uống với tôi cốc bia chúc mừng cho cái gọi là "tai qua, nạn khỏi” anh lại thấy cái việc quyết định đi trước lộ trình của các cụ là có lý. Anh bảo, hình như dân nghèo, bệnh trọng, ai cũng sợ tăng giá nên "kéo quân” vào bệnh viện để "đón lộ trình” đông lắm. Rồi anh bảo tôi, ông xem mình có gì cần can thiệp, xử lý ngay đi cho rẻ. Không lúc 350 hạng mục dịch vụ y tế kia thành "hiện thực” thì tốn kém lắm!
Dịch vụ y tế tăng, có tăng chất lượng khám chữa bệnh?
Sửa "lỗi thời” có nâng cao chất lượng?
Cho dù trước khi đưa ra quyết định này, ngành y tế cũng đã có cân nhắc, đưa ra những con số và "bằng chứng” khá thuyết phục. Bộ đã có lộ trình rằng 350 dịch vụ có mức giá lỗi thời này sẽ đổi mới giá thành 3 đợt. Rồi từ cái nhỏ đến cái lớn đều được liệt kê: Giá dịch vụ khám chữa bệnh quy định từ năm 1995 chỉ từ 500-3.000 đồng/lần khám đến nay không đủ để mua găng tay, khẩu trang. Kim tiêm, chỉ khâu trong phẫu thuật tính giá trước kia là 1.000 đ/1 sợi chỉ thì nay tăng 45 - 70.000 đồng/1 sợi. Cắt amidan, trước đây chỉ 20.000 - 40.000 đồng, do kỹ thuật đơn giản dễ có khả năng gây tai biến cho bệnh nhân, còn hiện nay hầu hết bệnh viện phải sử dụng kỹ thuật gây mê với tổng chi phí khoảng 600.000-700.000 đồng/ca. Đối với giường điều trị nội trú quy định tại thông tư ban hành năm 1995 chỉ từ 4.000-18.000 đồng, trong khi đó chỉ tính riêng tiền xử lý chất thải cho 1 giường bệnh trong 1 ngày đã vào khoảng 10.000-17.000đồng. Tiền điện, nước vệ sinh cũng khoảng 10.000 đồng/ngày, đó là chưa kể nếu phòng có điều hòa thì chi phí cao hơn nhiều...
Theo WHO, 10 nguyên nhân hàng đầu gây ra lãng phí y tế, khiến người dân không được chăm sóc sức khoẻ một cách hiệu quả, đó là: ít sử dụng thuốc gốc (thuốc generic), sử dụng thuốc kém chất lượng/thuốc giả, sử dụng thuốc không phù hợp và không hiệu quả, lạm dụng những dịch vụ hay sản phẩm chăm sóc sức khoẻ, cơ chế chi trả phí – dịch vụ không hợp lý, nhân viên y tế không phù hợp/không động lực làm việc, cho nhập viện không hợp lý/số ngày nằm viện cao, diện tích bệnh viện không phù hợp hay phân bố bệnh viện không đúng, gian lận/tham nhũng trong hệ thống y tế, và chi tiêu không hợp lý trong những kế hoạch can thiệp y tế. Ở nước ta, những nguyên nhân lãng phí y tế trên đã được công luận nói đến khá nhiều, chẳng hạn tình trạng bác sĩ lạm dụng kháng sinh, thuốc đắt tiền, lạm dụng xét nghiệm trong chẩn đoán hay tham nhũng y tế. Nhưng giải pháp nào để chữa trị những "căn bệnh” này và giải pháp đó tạo nên hiệu quả bao nhiêu thì có lẽ vẫn chưa được đánh giá một cách nghiêm túc. |
Tuy nhiên, bằng những "trấn an” trên của ngành cũng đã làm cho những người quan tâm và có cái nhìn sâu xa hơn trong việc tăng giá của nó đó là sự ảnh hưởng đến các hộ cận nghèo. Theo thống kê, năm 2010 nước ta có trên 12 triệu hộ cận nghèo và hơn như thế rất nhiều triệu người dân không có khả năng và cơ hội tiếp cận với các hình thức bảo hiểm y tế. Mà ai cũng biết, người nghèo và cận nghèo thông thường là những người có những điều kiện sinh sống rất khó khăn nên việc bị bệnh và lây nhiễm bệnh của họ khá cao. Là "nhóm nguy cơ cao” nhưng điều kiện tiếp xúc với y tế và bảo hiểm y tế của họ thấp, nên việc tăng giá dịch vụ ai cũng có thể khẳng định bị ảnh hưởng. Là đem đến cho họ sự nơm nớp và khả năng tiếp cận khám chữa bệnh càng thấp hơn.
Hơn thế nữa, không chỉ dân nghèo và hộ cận nghèo, việc tăng giá 350 hạng mục dịch vụ ngành y tế này cũng làm cho ngành bảo hiểm phải kêu ca. Một lãnh đạo của ngành Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đã từng bày tỏ quan điểm với công luận: Việc tăng mức đóng bảo hiểm y tế để cân đối quỹ cũng không phải là một việc đơn giản. Từ năm 2010 mức đóng này đã được điều chỉnh tăng từ 3% lên 4,5% tiền lương, tăng gấp 1,5 lần đã khiến một bộ phận không nhỏ người dân chịu tác động. Với nhóm chỉ phải thanh toán 5% thì 5% của 100.000 đồng sẽ khác và nhỏ hơn rất nhiều với 5% của 500.000 đồng. Khi đó, việc tăng giá viện phí sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cả 53 triệu dân tham gia bảo hiểm y tế, ngay cả người có thẻ bảo hiểm y tế cũng sẽ "thiệt hại” nặng trong đợt tăng giá này. Vì thế, theo khuyến cáo của ngành Bảo hiểm Xã hội Việt Nam: Bộ Y tế cần đưa ra mức giá tăng như thế nào cho phù hợp.
Ngoài sửa "những lỗi thời” thì người dân còn có câu hỏi: Khi hơn 350 hạng mục dịch vụ được tăng giá thì chất lượng khám chữa bệnh, thái độ, nhất là đạo đức y bác sỹ thế nào? Rồi lãng phí y tế lâu nay đã được tính toán chưa? Hình như những câu hỏi mấu chốt này cũng chưa được ngành y tế giải đáp cùng với lộ trình tăng giá của mình?!
Đơn Thương
-Bộ Y tế đang bàn -dân nghèo đã nơm nớp lo?--------------
-- Cả nước còn gần 600.000 lượt hộ thiếu đói (LĐ).
