Cái tôi (Ego)
Từ lầm lẫn của Descartes đến cái nhìn vào trong của Sartre.
Triết gia Descartes của thế kỷ 17, người được coi sáng lập Triết Học Hiện Đại đã bày tỏ lầm lẫn “cốt lõi” trong câu nỗi danh của ông “Je pense donc Je suis” (Tôi suy tưởng tức Tôi hiện hữu). Đây cũng là điều mà ông cho là sự thật chính yếu.
Đó là câu trã lời câu hỏi ” Liệu có điều gì tôi có thể biết được chắc chắn một cách tuyệt đối được không?”: Sự kiện ông luôn luôn suy nghĩ là chắc chắn bất khả nghì. Vì thế mà ông đã cho suy tưởng đồng hóa với hiện hữu. Tức thị Cái Tôi Suy Tưởng (=Being).
Ông đã tìm ra gốc rễ của cái ngã, cái tôi… (Ego) – sự thật chính yếu.
Nhưng ông lại không biết được như thế.
*
Phải mất 300 năm sau, như mọi người – một triết gia nổi danh khác đã thấy trong khẳng định của Descartes có điều gì thiếu sót, bỏ qua. Vị này là Jean Paul Sartre đã rà xét lại câu nói (I think therefore I am) một cách sâu sát hơn. Và đột nhiên nhận ra – ngay trong lời nói của chính mình “Ý thức rằng tôi hiện hữu không phải là suy tưởng”.
Như thế nghĩa là sao?
Nghĩa là: Khi bạn biết bạn đang suy nghĩ – thì cái biết này không phải là một phần của suy tưởng.
Đây chính là “dimension” khác của nhận biết (conciousness). Chính sự nhận biết này “nói”:
- I am (TÔI hiện hữu)
Nếu ngoài tư tưởng trong bạn không có cái gì khác nữa – làm sao bạn biết bạn đang suy tưởng.
-Giống như người ngủ mơ – không biết mình đang mơ. Như thế (nghĩa là) bạn đồng hóa với những ý, nghĩ – tương tợ kẻ ngủ mơ đồng hóa mình là những hình ảnh đang mơ.
*
(Cho đến nay) vẫn có nhiều người đang sống như thế.
Sống như kẻ mộng du, kẹt cứng trong khung suy nghĩ cũ kỹ của mình; (khung suy nghĩ này cũ nhưng lại liên tục tái tạo ra những hiện thực (của) mộng mị.
Khi bạn BIẾT bạn đang ngủ mơ – tức là bạn (vừa) thức giấc trong mộng:
-cái thức giác (consciousness) (từ thâm sâu nổi lên = emerging) cho BIẾT thế.
***
Gợi ý về cái nhìn (nội quan) trên của Sartre sâu sắc.
Nhưng chính ông lại vẫn quá đồng hóa mình (I – self) với suy tưởng (Thinking);
Để mà nhận ra được ý nghĩa đầy đủ điều ông đã khám phá:
-Sự hiện lên “dimension” mới của nhận thức – Thức Giác (Consciousness).
-Eckhart Tolle – (“A New Earth” – 2005)-“Cái Tôi – Ego” (“The New World” Ekhart Tolle) – Trần Sơn lược dịch-
