Việt Nguyên
LTS: Từ Bàn Viết Houston là cột mục bàn về các vấn đề thời sự từ chính trị tới kinh tế, văn hóa... do nhà báo Việt Nguyên trong ban biên tập Ngày Nay phụ trách. Ông cũng là một bác sĩ làm việc tại Houston. Ðộc giả có thể xem các bài viết của Việt Nguyên trên www.ngay-nay.com
***
“Chúng tôi yêu đất nước này và chúng tôi sẽ làm tất cả những điều tốt đẹp nhất cho nước Mỹ”. Lời Tổng thống Obama nói về cựu Tổng thống George W. Bush hồi tháng tư năm 2013 khác hẳn với thái độ kém thân thiện của ông đối với hai vị Tổng thống Bush tiền nhiệm vào bốn năm trước trong thời kỳ tranh cử và khi mới lên cầm quyền. Trong nhiệm kỳ đầu, T.T. Obama gặp hai ông Bush bố và con đúng 5 lần trong bốn năm. Năm nay trong ba tháng, Tổng thống Obama đã gặp các ông Bush ba lần, trong tháng tư ngày khánh thành thư viện Tổng thống George W. Bush ở Texas đến tháng sáu ở Phi Châu, ông đã ca tụng ông Bush con hết lời từ chương trình cứu trợ bệnh nhân bệnh AIDS đã cứu hàng triệu người ở Phi Châu cho đến chương trình thiện nguyện của Tổng thống Bush bố.
Đứng vào vai trò Tổng thống cường quốc duy nhất trên thế giới hiện nay, tổng thống Obama đã thay đổi khi phải đối phó với những khó khăn của những vấn đề đối ngoại từ chiến tranh Iraq qua Á Phú Hãn đến Syria, Lybia và Ai Cập. Ông đã đặt mình vào vị trí của cựu Tổng thống Bush và không còn chỉ trích đường lối của hai vị Tổng thống Cộng hòa tiền nhiệm. Vụ Edward Snowden xảy ra vào đầu tháng sáu năm 2013 đã cho thấy các ông Tổng thống Hoa Kỳ, dù Cộng hòa hay Dân chủ, đều đi đúng theo một chính sách có lợi cho quốc gia họ dù rằng ngoài mặt khác nhau với những lời tuyên bố trái nghịch.
Edward Snowden và cơ quan NSA
Câu chuyện Edward Snowden đổ bể, giống như chuyện tiểu thuyết giả tưởng của nhà văn nổi tiếng George Owell xuất bản vào năm 1949. Cuốn “1984” cùng với “Trại súc vật “nhằm chỉ trích mỉa mai xã hội Cộng Sản Xô Viết thời độc tài Stalin, con heo làm cách mạng, lên làm người dành độc quyền lãnh đạo, “tất cả con thú đều bình đẳng nhưng có con thú được bình đẳng hơn con thú khác” bất cứ “con gì đi hai chân đều là kẻ thù” lãnh đạo dành những thức ăn ngon quên quá khứ của mình đã từng là con thú. “Cuốn “1984” chỉ trích cả xã hội của Josep Stalin lẫn xã hội Anh “tự kiểm duyệt” ngôn luận với “các anh cả, luôn luôn dòm chừng”, “cảnh sát tư tưởng” kiểm soát tư tưởng của dân, “bộ sự thật” dối trá với “lời nói hai nghĩa”. Hơn sáu mươi năm trước George Orwell đã tiên đoán thế giới chia ba, nhân vật chính của câu chuyện là Winston giống hệt như Edward Snowden, chạy trốn từ quốc gia ở giữa biển, Oceania, qua quốc gia phía đông Á Châu, Eastasia, từ đó Winston gởi thông điệp viễn liên qua màn ảnh truyền hình về cho dân Oceania cảnh báo cho dân biết về tình trạng đàn áp của chính quyền độc tài, mở thơ kiểm duyệt giống như các chế độ Cộng Sản như thời Việt Nam sau 1975, kiểm soát tư tưởng, “đá giầy bốt vào mặt những người dân chống đối “như thời Joseph Stalin và bọn công an cộng sản Nga, Tàu, Việt Nam. Những cảnh đàn áp chưa xảy ra nhưng cảnh sát của bộ sự thật, “Anh cả” (Big brother) dòm ngó vào các đường dây liên lạc đã xảy ra ở Mỹ qua sự tiết lộ của Edward Snowden
Câu chuyện cơ quan an ninh quốc gia NSA dò thám, nghe lén điện thoại, xem thư, điện tín của dân và các chính quyền các nước khác không có gì lạ. Trong thời chiến tranh Việt Nam, NSA đã nghe lén điện đàm và điện tín liên lạc giữa tòa đại sứ VNCH và Dinh Độc Lập nhất là trong giai đoạn hòa đàm Paris. Họ giải mật được những bức thơ của Đại sứ Bùi Diễm gửi Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu.
Trong thập niên 1970, cơ quan tình báo CIA và cơ quan NSA đã tự lộng hành bất hợp pháp ở trong và ngoài nước không cần xin phép Tổng Thống hay quốc hội, kết quả là Thượng và Hạ viện phải thành lập những ủy ban tình báo tiếp đến là thành lập tòa án đặc biệt liên bang tình báo FISA.
Năm 2000 qua chương trình Echolon, các cơ quan tình báo và NSA đã dùng vệ tinh, dây cáp dưới biển và máy điện toán tìm kiếm, dò xét tin tức khắp thế giới. Năm 2001, tờ Washington Post đã báo động là mỗi ngày cơ quan NSA đã dò xét hơn 11 tỷ thư điện tử và điện thoại.
Vào năm 1999, ông Michael Hayden xem phim trinh thám “Kẻ thù của quốc gia” (Enemy of State, 1998) với tài tử da đen nổi tiếng Will Smith. Trong phim Will Smith một công dân bình thường giỏi điện toàn tình cờ xâm nhập vào hệ thống tình báo của NSA và cuộc đời của anh từ đó bị xáo trộn, đời sống trở thành địa ngục dưới áp lực của FBI,CIA và NSA. Ông Hayden nói với nhân viên là cơ quan NSA có bộ mặt xấu đối với dân Mỹ cần phải thay đổi, nhưng năm 2001 sau biến cố 9/11 ở Nữu Ước ông Hayden lại thay đổi quan điểm, chủ trương Hoa Kỳ phải trang bị với “cảnh sát mật” để hoàn toàn kiểm soát dân Mỹ.
Phó tổng thống Dick Cheney cực đoan hơn, chủ trương Hoa Kỳ phải có chương trình cảnh giác hoàn toàn, công dân dò xét hàng xóm để chống khủng bố, chương trình giống như hệ thống công an của các nước Cộng Sản, nhưng dân Mỹ không chấp nhận. Phó tổng thống bí mật thực hành chương trình của ông. Ông Michael Hayden sau đó nhận lãnh trách nhiệm giám đốc cơ quan CIA. Nhà báo James Risen của tờ New York Times đã viết bài cảnh cáo: “T.T. Bush đã cho phép nghe lén điện thoại mà không cần trát tòa”, giống như Will Smith trong phim “kẻ thù của quốc gia”, nhà báo Risen gặp rắc rối, bị chính quyền Bush hăm dọa truy tố ra tòa cho đến nay dưới chính quyền Obama sự đe dọa này cũng chưa được bãi bỏ.
Trong thời kỳ tranh cử năm 2007 và 2008, ứng cử viên Obama đả kích chính quyền Bush kịch liệt, chống việc theo dõi dò xét dân không cần đến trát tòa, nhưng trong năm năm qua khi trở thành tổng thống ông Obama đã giống như ông Bush. Chương trình dò xét, xem lén thơ từ của chính quyền Obama bành trướng rộng hơn chương trình của chính quyền Bush. Báo Guardian ngày 6 và 7 tháng sáu năm 2013, đã vạch ra chín công ty điện tử lớn của Hoa Kỳ trong đó có Apple, Google và Microsoft đã cộng tác, đưa tất cả tin tức cá nhân vào nội dung thư từ cho chính quyền, họ quên mất một điều quan trọng trong hiến pháp Hoa Kỳ xác định sự riêng tư (privacy) là một nhân quyền của con người. Chính quyền cộng hòa dân chủ tôn trọng sự bí mật và sự riêng tư của người dân, điểm khác biệt rõ rệt nhất phân biệt với chính quyền cộng sản.
Ông Obama có cùng một thời trang với giới trẻ Apple, Facebook, hứa hẹn, hiện đại, dáng điệu “hip” “cool” khác với chính khách kiểu cổ. T.T. Obama hứa thay đổi, hy vọng, còn Google hứa hẹn sẽ “không là qủy” nhưng lời hứa không thực hiện khi chương trình dò thám bành trướng. Chương trình của chính quyền Obama bí mật mặc dù có trát tòa. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, các tin tức riêng tư khó thu thập, gián điệp phải dựa vào giấy như trong những truyện trinh thám gián điệp của John Le Carré, gián điệp Smiley trao đổi cặp táp trong đó là những hồ sơ mật, nay với kỹ thuật truyền tin, chương trình Obama dễ thu thập tin tức cá nhân qua các máy phục vụ điện toán.
Chương trình Obama chỉ khác với chương trình mật của Phó tổng thống Dick Cheney về mặt pháp lý có trát tòa nhưng bù lại thu thập nhiều hồ sơ hơn. Trong khi làm việc cho CIA và NSA với vai trò phân tách viên cho Broz Allen Hamilton, Edward Snowden đã cho thấy với kỹ thuật quốc phòng tân tiến, NSA đã lấy hơn 280 triệu hồ sơ của thường dân Mỹ không dính đến khủng bố. Chính quyền xem mọi người như quân khủng bố cho đến khi được chứng minh vô tội, luật pháp đòi hỏi trát tòa nhưng tòa FISA luôn luôn bí mật và chấp thuận 99% yêu cầu từ các cơ quan chính quyền. Các điều căn bản này trái ngược với chủ trương của ứng cử viên Tổng thống Barack Obama và quyền làm người của người dân trong xứ dân chủ. Tổng thống Obama vô tình làm đúng điều Phó tổng thống Dick Cheney nói ngay sau biến cố 9/11. “Hoa Kỳ sẽ trở nên một nước được cai trị bởi người chứ không bởi luật pháp!”
Ngay sau ngày Edward Snowden tiết lộ các chi tiết mật về hệ thống tình báo Hoa Kỳ đối với dân Mỹ, ngày 7 tháng 6, Tổng thống cho biết chính quyền không nghe lén điện thoại nhưng ông đã đi sai vấn đề. Giám đốc cảnh sát Nữu Ước, ông Ray Keller đã bất đồng ý kiến với Tổng thống “ở nước dân chủ, không bao giờ chính quyền có chương trình bí mật đối với dân”. Chính quyền không nghe lén điện thoại lúc này nhưng nếu muốn chính quyền có thể nghe với trát tòa FISA. Ngay cả đại diện dân cũng có thể gặp rắc rối, có 8 dân biểu được tường trình về chương trình dọ thám nhưng không được tiết lộ những điều họ biết vì bị cấm.
Edward Snowden phạm luật, tiết lộ bí mật đúng vào ngày Tập Cận Bình đến Hoa Kỳ họp hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Obama, vì lương tâm cắn rứt hay là gián điệp phải chạy qua Hồng Kông rồi ghé Nga, chưa ai rõ cho đến khi anh chàng trẻ tuổi bị dẫn độ về Mỹ. Người bênh vực Snowden cho anh là anh hùng, chính quyền Hoa Kỳ xem Snowden là kẻ phản bội, chỉ có một điều chắc chắn là Edward Snowden vô tình làm hại cho những cuộc đấu tranh dân chủ. Trong 70 năm qua, Hoa Kỳ đã bảo đảm hòa bình và ổn định trên thế giới bằng những chiến thuật và chính sách qua những cơ quan thế giới, bảo vệ đường giao thông thương mại kể cả đường biển nay Trung Cộng với Tập Cận Bình nhất quyết đưa Trung Hoa lên hàng đầu thế giới với “giấc mơ Trung Hoa” và xã hội hài hòa đi ngược với con đường Hoa Kỳ đã đi, họ dựa trên tăng trưởng kinh tế với định hướng xã hội mà không cải tổ xã hội để 100 triệu người Trung Hoa vẫn còn trong cảnh nghèo, thiếu cơ hội cạnh tranh với con ông cháu cha gốc hoàng tộc. Xã hội Trung Hoa với các thành phần đối lập không được tự do phát biểu, tự do ngôn luận. Giấc mơ của những người Trung Hoa khác với giấc mơ của chính quyền Trung Cộng. Giấc mơ của họ là “giấc mơ qua Mỹ thành người Mỹ”.
Những đàn áp dân chủ đối lập ở Việt Nam và Trung Hoa gia tăng sau ngày họp thượng đỉnh Mỹ Hoa nhất là các cuộc đàn áp nhắm vào thành phần đối kháng dùng “blog”. Kỹ thuật điện toán, truyền tin mạng lưới không còn cái “huyền thoại” kỹ thuật truyền thông đã đánh đổ chế độ cộng sản Xô Viết và Đông Âu trong thập niên 1980-1990. Mạng lưới là phương tiện và dụng cụ. Xã hội cộng sản Trung Hoa và Việt Nam không còn ở vào thời kỳ chậm tiến khi kỹ thuật truyền thông mới phát triển. Phương tiện nào cũng có hai mặt tốt và xấu tùy người xử dụng. Kỹ thuật truyền thông cũng có hai mặt giống như thần Shiva trong huyền thoại Ấn Giáo vừa sáng tạo vừa phá hủy. Kỹ thuật cải thiện đời sống con người nhưng không cải thiện được con người. Kỹ thuật truyền thông đem tin tức, loan truyền tin tức nhanh nhưng đồng thời phá hoại các liên hệ gia đình và xã hội, cha mẹ con cái sống trong ảo ảnh lúc nào cũng có gia đình bên cạnh. Nhờ kỹ thuật nhưng cũng vì kỹ thuật con người quên bộ óc không còn suy nghĩ . Tin tức được loan truyền nhanh chóng thiếu phối kiểm không như tờ báo giấy. Các thư điện tử được loan truyền mất tính cách riêng tư. Phương tiện truyền thông ở trong tay qủy có tính cách phá hoại với tin tặc. Trận chiến trên mạng không khác gì những kỹ thuật cổ mà từ năm 1929, nhà khoa học Dermond Bernal đã cảnh cáo: “ nhân loại sẽ chia rẽ với hai con đường đi, một con đường kỹ thuật và một con đường của người xưa sống tự nhiên với những giá trị cổ truyền”. Ông Bernal đã quan tâm tiên đoán những tai hại của kỹ thuật từ bom nguyên tử đến chiến tranh hơi ngạt.
Năm 1947, giáo sư toán đại học Harvard Nobert Weiner, chuyên về động học (Cybernetics) đã giận dữ vì bom nguyên tử thả xuống Nagasaki Nhật, trở thành nhân vật tranh đấu, ông luôn luôn cảnh cáo về Máy đã thay cho Người. Các sách viết theo ông cũng tiên đoán chính xác về tình trạng kinh tế và chính trị thế giới và nhân loại bị sẽ ảnh hưởng nặng bởi máy điện toán “bất cứ quốc gia nào chấp nhận những điều kiện lao động tùy thuộc máy điện toán sẽ trở thành một xã hội nô lệ”. Câu trả lời là phải xây dựng một xã hội dựa trên giá trị nhân bản hơn là chỉ mua bán. Xã hội ấy đã thấy rõ hiện nay ở Trung Hoa. Ở thập niên 1950, ông đã bảo người Nga “khoa học phải đứng ngoài chính trị”. Chế độ Marx Lenin của Xô Viết và các quốc gia Cộng Sản đã xử dụng kỹ thuật phá hoại giá trị con người.
Kỹ thuật mạng lưới Internet được phát minh từ thời Tổng thống Eishenhower năm 1957 sau khi phi thuyền Nga Spunik được phóng lên không gian. Dự án quốc phòng ARPA nối mạng lưới điện thoại để kiểm soát phi vụ. Sau đó ông Tim Berners Lee làm việc trong cơ quan CERN Thụy Sĩ năm 1993 phát minh w.w.w. Ông hy vọng với phát minh quan trọng nhất sau kỹ thuật in sách thời Trung Cổ, Guttenberg, nhân loại sẽ tiến bộ trong việc thông tin mang đến tự do tư tưởng và ngôn luận. Cùng năm 1993, Jaron Lanier cũng cho rằng “mạng lưới thông tin quan trọng giúp con người học hỏi, ghi nhận thông tin mới hàng triệu người tham dự mà không bị quảng cáo thương mại, chính trị hay bị cảnh cáo trừng phạt từ chính quyền” Nhưng sự thật không được như ông Lanier mong muốn, thương mại nhảy vào Google của Larry Page và Sven Berken nhà giáo dục, đã cho thấy “báo điện tử phá hoại khả năng hấp thụ” Máy Google biết hết tất cả sở thích cá nhân lựa chọn của từng người đưa quan điểm một chiều chỉ cho độc giả đọc những gì họ muốn đọc, con người không cần phải nhớ, chỉ dựa vào máy điện tính và điện thoại di động. Amazon biết tất cả sở thích cá nhân để bán sản phẩm. Lên Gmail, Hotmail, Yahoo, Blog, tất cả bí mật cá nhân biết mất.
Năm 1999 Wendell Berry cảnh cáo “mạng lưới chia đôi thế giới, một bên là con người có óc sáng tạo, một bên là con người sống như cái máy”. Thật là một điều nghịch lý những người có óc sáng tạo như Sergey Bin, Bill Gates lại tạo ra một thế giới người máy!
Con dao hai lưỡi Facebook, Twitter đã giúp cách mạng “mùa xuân Á Rập” nhưng ngược lại nó cũng là dụng cụ của các chính quyền độc tài, Cộng Sản bắt bớ, theo dõi các thành phần tranh đấu đối lập.
Sau khi Edward Snowden, người trẻ 29 tuổi, thiên tài điện toán tiết lộ bí mật của cơ quan NSA thì cơ quan lại phát triển mạnh hơn, chính quyền Hoa Kỳ xây dựng giữa Utah, ngoài thành phố Salt Lake City, một trung tâm thu thập tin tức lên đến 1.7 tỷ Mỹ Kim sẽ hoàn thành vào tháng 9 năm nay.
Những tin tức của NSA không thật sự tuyệt đối. Trong thời chiến tranh Việt Nam, cơ quan NSA dò xét Việt Nam Cộng Hòa nhưng không giải mật được tin tình báo của Bắc Việt, họ chỉ đúng một lần trong năm 1968, đoán VC sẽ có một cuộc tấn công lớn dựa trên sự chuyển quân chứ không dựa trên tin tình báo, nhưng lần đúng duy nhất đó của NSA lại không được tướng Westmoreland tin. Sau 1975, những anh hùng không tên tuổi của VNCH, các mật mã viên Việt Nam làm việc với chương trình NSA bị chính quyền cộng sản giết hết trong các trại cải tạo.
Nếu cơ quan NSA và tướng Westmoreland nghe những tin tình báo của VNCH cung cấp trong thời kỳ chiến tranh thì có lẽ giờ đây, năm 2013, ông Trương tấn Sang sẽ không có dịp đến Hoa Kỳ gặp Tổng thống Barack Obama vào ngày 25 tháng 7 năm 2013 ?
Do thám trái với nhân quyền
Mỹ, Viêt Nam, Campuchia: America, Vietnam and Cambodia (Economist 3-8-13) -- Tờ Economist so sánh cách đối xử của Mỹ đối với Việt Nam (khá tử tế) và Campuchia (lạnh nhạt). Báo Đài Loan (trích USA Today) cũng tương phản việc Mỹ tiếp đón Trương Tấn Sang nhưng không dám công khai tiếp tổng thống Mã Anh Cửu của Đài Loan: Ma, Vietnamese president treated differently by US (Taipei Times 1-8-13). Tôi không tin là tôi viết câu này nhưng phải công bình mà nói: Obama tiếp Trương Tấn Sang không tệ lắm. (Một vụ khác: Khi Obama tiếp thủ tướng Netanyahu của Do Thái năm ngoái, Obama bỏ Netanyahu ngồi một mình với phụ tá trong lúc Obama về nhà (tức là tầng 2 của Nhà Trắng) ăn cơm với vợ!)
Thứ trưởng Sơn phản hồi về bài trên BBC (BBC 1-8-13)
“Lưu vong” trên chính quê hương (LĐ 1-8-13)
Vietnam: President’s Visit to Washington Puts Rights in Spotlight
Tương Lai: Đôi điều suy nghĩ nhân chuyến công du Hoa Kỳ sắp tới của ông Chủ tịch Nước (viet-studies 18-7-13)◄◄
LTS: Từ Bàn Viết Houston là cột mục bàn về các vấn đề thời sự từ chính trị tới kinh tế, văn hóa... do nhà báo Việt Nguyên trong ban biên tập Ngày Nay phụ trách. Ông cũng là một bác sĩ làm việc tại Houston. Ðộc giả có thể xem các bài viết của Việt Nguyên trên www.ngay-nay.com
***
“Chúng tôi yêu đất nước này và chúng tôi sẽ làm tất cả những điều tốt đẹp nhất cho nước Mỹ”. Lời Tổng thống Obama nói về cựu Tổng thống George W. Bush hồi tháng tư năm 2013 khác hẳn với thái độ kém thân thiện của ông đối với hai vị Tổng thống Bush tiền nhiệm vào bốn năm trước trong thời kỳ tranh cử và khi mới lên cầm quyền. Trong nhiệm kỳ đầu, T.T. Obama gặp hai ông Bush bố và con đúng 5 lần trong bốn năm. Năm nay trong ba tháng, Tổng thống Obama đã gặp các ông Bush ba lần, trong tháng tư ngày khánh thành thư viện Tổng thống George W. Bush ở Texas đến tháng sáu ở Phi Châu, ông đã ca tụng ông Bush con hết lời từ chương trình cứu trợ bệnh nhân bệnh AIDS đã cứu hàng triệu người ở Phi Châu cho đến chương trình thiện nguyện của Tổng thống Bush bố.
Đứng vào vai trò Tổng thống cường quốc duy nhất trên thế giới hiện nay, tổng thống Obama đã thay đổi khi phải đối phó với những khó khăn của những vấn đề đối ngoại từ chiến tranh Iraq qua Á Phú Hãn đến Syria, Lybia và Ai Cập. Ông đã đặt mình vào vị trí của cựu Tổng thống Bush và không còn chỉ trích đường lối của hai vị Tổng thống Cộng hòa tiền nhiệm. Vụ Edward Snowden xảy ra vào đầu tháng sáu năm 2013 đã cho thấy các ông Tổng thống Hoa Kỳ, dù Cộng hòa hay Dân chủ, đều đi đúng theo một chính sách có lợi cho quốc gia họ dù rằng ngoài mặt khác nhau với những lời tuyên bố trái nghịch.
Edward Snowden và cơ quan NSA
Câu chuyện Edward Snowden đổ bể, giống như chuyện tiểu thuyết giả tưởng của nhà văn nổi tiếng George Owell xuất bản vào năm 1949. Cuốn “1984” cùng với “Trại súc vật “nhằm chỉ trích mỉa mai xã hội Cộng Sản Xô Viết thời độc tài Stalin, con heo làm cách mạng, lên làm người dành độc quyền lãnh đạo, “tất cả con thú đều bình đẳng nhưng có con thú được bình đẳng hơn con thú khác” bất cứ “con gì đi hai chân đều là kẻ thù” lãnh đạo dành những thức ăn ngon quên quá khứ của mình đã từng là con thú. “Cuốn “1984” chỉ trích cả xã hội của Josep Stalin lẫn xã hội Anh “tự kiểm duyệt” ngôn luận với “các anh cả, luôn luôn dòm chừng”, “cảnh sát tư tưởng” kiểm soát tư tưởng của dân, “bộ sự thật” dối trá với “lời nói hai nghĩa”. Hơn sáu mươi năm trước George Orwell đã tiên đoán thế giới chia ba, nhân vật chính của câu chuyện là Winston giống hệt như Edward Snowden, chạy trốn từ quốc gia ở giữa biển, Oceania, qua quốc gia phía đông Á Châu, Eastasia, từ đó Winston gởi thông điệp viễn liên qua màn ảnh truyền hình về cho dân Oceania cảnh báo cho dân biết về tình trạng đàn áp của chính quyền độc tài, mở thơ kiểm duyệt giống như các chế độ Cộng Sản như thời Việt Nam sau 1975, kiểm soát tư tưởng, “đá giầy bốt vào mặt những người dân chống đối “như thời Joseph Stalin và bọn công an cộng sản Nga, Tàu, Việt Nam. Những cảnh đàn áp chưa xảy ra nhưng cảnh sát của bộ sự thật, “Anh cả” (Big brother) dòm ngó vào các đường dây liên lạc đã xảy ra ở Mỹ qua sự tiết lộ của Edward Snowden
Câu chuyện cơ quan an ninh quốc gia NSA dò thám, nghe lén điện thoại, xem thư, điện tín của dân và các chính quyền các nước khác không có gì lạ. Trong thời chiến tranh Việt Nam, NSA đã nghe lén điện đàm và điện tín liên lạc giữa tòa đại sứ VNCH và Dinh Độc Lập nhất là trong giai đoạn hòa đàm Paris. Họ giải mật được những bức thơ của Đại sứ Bùi Diễm gửi Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu.
Trong thập niên 1970, cơ quan tình báo CIA và cơ quan NSA đã tự lộng hành bất hợp pháp ở trong và ngoài nước không cần xin phép Tổng Thống hay quốc hội, kết quả là Thượng và Hạ viện phải thành lập những ủy ban tình báo tiếp đến là thành lập tòa án đặc biệt liên bang tình báo FISA.
Năm 2000 qua chương trình Echolon, các cơ quan tình báo và NSA đã dùng vệ tinh, dây cáp dưới biển và máy điện toán tìm kiếm, dò xét tin tức khắp thế giới. Năm 2001, tờ Washington Post đã báo động là mỗi ngày cơ quan NSA đã dò xét hơn 11 tỷ thư điện tử và điện thoại.
Vào năm 1999, ông Michael Hayden xem phim trinh thám “Kẻ thù của quốc gia” (Enemy of State, 1998) với tài tử da đen nổi tiếng Will Smith. Trong phim Will Smith một công dân bình thường giỏi điện toàn tình cờ xâm nhập vào hệ thống tình báo của NSA và cuộc đời của anh từ đó bị xáo trộn, đời sống trở thành địa ngục dưới áp lực của FBI,CIA và NSA. Ông Hayden nói với nhân viên là cơ quan NSA có bộ mặt xấu đối với dân Mỹ cần phải thay đổi, nhưng năm 2001 sau biến cố 9/11 ở Nữu Ước ông Hayden lại thay đổi quan điểm, chủ trương Hoa Kỳ phải trang bị với “cảnh sát mật” để hoàn toàn kiểm soát dân Mỹ.
Phó tổng thống Dick Cheney cực đoan hơn, chủ trương Hoa Kỳ phải có chương trình cảnh giác hoàn toàn, công dân dò xét hàng xóm để chống khủng bố, chương trình giống như hệ thống công an của các nước Cộng Sản, nhưng dân Mỹ không chấp nhận. Phó tổng thống bí mật thực hành chương trình của ông. Ông Michael Hayden sau đó nhận lãnh trách nhiệm giám đốc cơ quan CIA. Nhà báo James Risen của tờ New York Times đã viết bài cảnh cáo: “T.T. Bush đã cho phép nghe lén điện thoại mà không cần trát tòa”, giống như Will Smith trong phim “kẻ thù của quốc gia”, nhà báo Risen gặp rắc rối, bị chính quyền Bush hăm dọa truy tố ra tòa cho đến nay dưới chính quyền Obama sự đe dọa này cũng chưa được bãi bỏ.
Trong thời kỳ tranh cử năm 2007 và 2008, ứng cử viên Obama đả kích chính quyền Bush kịch liệt, chống việc theo dõi dò xét dân không cần đến trát tòa, nhưng trong năm năm qua khi trở thành tổng thống ông Obama đã giống như ông Bush. Chương trình dò xét, xem lén thơ từ của chính quyền Obama bành trướng rộng hơn chương trình của chính quyền Bush. Báo Guardian ngày 6 và 7 tháng sáu năm 2013, đã vạch ra chín công ty điện tử lớn của Hoa Kỳ trong đó có Apple, Google và Microsoft đã cộng tác, đưa tất cả tin tức cá nhân vào nội dung thư từ cho chính quyền, họ quên mất một điều quan trọng trong hiến pháp Hoa Kỳ xác định sự riêng tư (privacy) là một nhân quyền của con người. Chính quyền cộng hòa dân chủ tôn trọng sự bí mật và sự riêng tư của người dân, điểm khác biệt rõ rệt nhất phân biệt với chính quyền cộng sản.
Ông Obama có cùng một thời trang với giới trẻ Apple, Facebook, hứa hẹn, hiện đại, dáng điệu “hip” “cool” khác với chính khách kiểu cổ. T.T. Obama hứa thay đổi, hy vọng, còn Google hứa hẹn sẽ “không là qủy” nhưng lời hứa không thực hiện khi chương trình dò thám bành trướng. Chương trình của chính quyền Obama bí mật mặc dù có trát tòa. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, các tin tức riêng tư khó thu thập, gián điệp phải dựa vào giấy như trong những truyện trinh thám gián điệp của John Le Carré, gián điệp Smiley trao đổi cặp táp trong đó là những hồ sơ mật, nay với kỹ thuật truyền tin, chương trình Obama dễ thu thập tin tức cá nhân qua các máy phục vụ điện toán.
Chương trình Obama chỉ khác với chương trình mật của Phó tổng thống Dick Cheney về mặt pháp lý có trát tòa nhưng bù lại thu thập nhiều hồ sơ hơn. Trong khi làm việc cho CIA và NSA với vai trò phân tách viên cho Broz Allen Hamilton, Edward Snowden đã cho thấy với kỹ thuật quốc phòng tân tiến, NSA đã lấy hơn 280 triệu hồ sơ của thường dân Mỹ không dính đến khủng bố. Chính quyền xem mọi người như quân khủng bố cho đến khi được chứng minh vô tội, luật pháp đòi hỏi trát tòa nhưng tòa FISA luôn luôn bí mật và chấp thuận 99% yêu cầu từ các cơ quan chính quyền. Các điều căn bản này trái ngược với chủ trương của ứng cử viên Tổng thống Barack Obama và quyền làm người của người dân trong xứ dân chủ. Tổng thống Obama vô tình làm đúng điều Phó tổng thống Dick Cheney nói ngay sau biến cố 9/11. “Hoa Kỳ sẽ trở nên một nước được cai trị bởi người chứ không bởi luật pháp!”
Ngay sau ngày Edward Snowden tiết lộ các chi tiết mật về hệ thống tình báo Hoa Kỳ đối với dân Mỹ, ngày 7 tháng 6, Tổng thống cho biết chính quyền không nghe lén điện thoại nhưng ông đã đi sai vấn đề. Giám đốc cảnh sát Nữu Ước, ông Ray Keller đã bất đồng ý kiến với Tổng thống “ở nước dân chủ, không bao giờ chính quyền có chương trình bí mật đối với dân”. Chính quyền không nghe lén điện thoại lúc này nhưng nếu muốn chính quyền có thể nghe với trát tòa FISA. Ngay cả đại diện dân cũng có thể gặp rắc rối, có 8 dân biểu được tường trình về chương trình dọ thám nhưng không được tiết lộ những điều họ biết vì bị cấm.
Edward Snowden phạm luật, tiết lộ bí mật đúng vào ngày Tập Cận Bình đến Hoa Kỳ họp hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Obama, vì lương tâm cắn rứt hay là gián điệp phải chạy qua Hồng Kông rồi ghé Nga, chưa ai rõ cho đến khi anh chàng trẻ tuổi bị dẫn độ về Mỹ. Người bênh vực Snowden cho anh là anh hùng, chính quyền Hoa Kỳ xem Snowden là kẻ phản bội, chỉ có một điều chắc chắn là Edward Snowden vô tình làm hại cho những cuộc đấu tranh dân chủ. Trong 70 năm qua, Hoa Kỳ đã bảo đảm hòa bình và ổn định trên thế giới bằng những chiến thuật và chính sách qua những cơ quan thế giới, bảo vệ đường giao thông thương mại kể cả đường biển nay Trung Cộng với Tập Cận Bình nhất quyết đưa Trung Hoa lên hàng đầu thế giới với “giấc mơ Trung Hoa” và xã hội hài hòa đi ngược với con đường Hoa Kỳ đã đi, họ dựa trên tăng trưởng kinh tế với định hướng xã hội mà không cải tổ xã hội để 100 triệu người Trung Hoa vẫn còn trong cảnh nghèo, thiếu cơ hội cạnh tranh với con ông cháu cha gốc hoàng tộc. Xã hội Trung Hoa với các thành phần đối lập không được tự do phát biểu, tự do ngôn luận. Giấc mơ của những người Trung Hoa khác với giấc mơ của chính quyền Trung Cộng. Giấc mơ của họ là “giấc mơ qua Mỹ thành người Mỹ”.
Những đàn áp dân chủ đối lập ở Việt Nam và Trung Hoa gia tăng sau ngày họp thượng đỉnh Mỹ Hoa nhất là các cuộc đàn áp nhắm vào thành phần đối kháng dùng “blog”. Kỹ thuật điện toán, truyền tin mạng lưới không còn cái “huyền thoại” kỹ thuật truyền thông đã đánh đổ chế độ cộng sản Xô Viết và Đông Âu trong thập niên 1980-1990. Mạng lưới là phương tiện và dụng cụ. Xã hội cộng sản Trung Hoa và Việt Nam không còn ở vào thời kỳ chậm tiến khi kỹ thuật truyền thông mới phát triển. Phương tiện nào cũng có hai mặt tốt và xấu tùy người xử dụng. Kỹ thuật truyền thông cũng có hai mặt giống như thần Shiva trong huyền thoại Ấn Giáo vừa sáng tạo vừa phá hủy. Kỹ thuật cải thiện đời sống con người nhưng không cải thiện được con người. Kỹ thuật truyền thông đem tin tức, loan truyền tin tức nhanh nhưng đồng thời phá hoại các liên hệ gia đình và xã hội, cha mẹ con cái sống trong ảo ảnh lúc nào cũng có gia đình bên cạnh. Nhờ kỹ thuật nhưng cũng vì kỹ thuật con người quên bộ óc không còn suy nghĩ . Tin tức được loan truyền nhanh chóng thiếu phối kiểm không như tờ báo giấy. Các thư điện tử được loan truyền mất tính cách riêng tư. Phương tiện truyền thông ở trong tay qủy có tính cách phá hoại với tin tặc. Trận chiến trên mạng không khác gì những kỹ thuật cổ mà từ năm 1929, nhà khoa học Dermond Bernal đã cảnh cáo: “ nhân loại sẽ chia rẽ với hai con đường đi, một con đường kỹ thuật và một con đường của người xưa sống tự nhiên với những giá trị cổ truyền”. Ông Bernal đã quan tâm tiên đoán những tai hại của kỹ thuật từ bom nguyên tử đến chiến tranh hơi ngạt.
Năm 1947, giáo sư toán đại học Harvard Nobert Weiner, chuyên về động học (Cybernetics) đã giận dữ vì bom nguyên tử thả xuống Nagasaki Nhật, trở thành nhân vật tranh đấu, ông luôn luôn cảnh cáo về Máy đã thay cho Người. Các sách viết theo ông cũng tiên đoán chính xác về tình trạng kinh tế và chính trị thế giới và nhân loại bị sẽ ảnh hưởng nặng bởi máy điện toán “bất cứ quốc gia nào chấp nhận những điều kiện lao động tùy thuộc máy điện toán sẽ trở thành một xã hội nô lệ”. Câu trả lời là phải xây dựng một xã hội dựa trên giá trị nhân bản hơn là chỉ mua bán. Xã hội ấy đã thấy rõ hiện nay ở Trung Hoa. Ở thập niên 1950, ông đã bảo người Nga “khoa học phải đứng ngoài chính trị”. Chế độ Marx Lenin của Xô Viết và các quốc gia Cộng Sản đã xử dụng kỹ thuật phá hoại giá trị con người.
Kỹ thuật mạng lưới Internet được phát minh từ thời Tổng thống Eishenhower năm 1957 sau khi phi thuyền Nga Spunik được phóng lên không gian. Dự án quốc phòng ARPA nối mạng lưới điện thoại để kiểm soát phi vụ. Sau đó ông Tim Berners Lee làm việc trong cơ quan CERN Thụy Sĩ năm 1993 phát minh w.w.w. Ông hy vọng với phát minh quan trọng nhất sau kỹ thuật in sách thời Trung Cổ, Guttenberg, nhân loại sẽ tiến bộ trong việc thông tin mang đến tự do tư tưởng và ngôn luận. Cùng năm 1993, Jaron Lanier cũng cho rằng “mạng lưới thông tin quan trọng giúp con người học hỏi, ghi nhận thông tin mới hàng triệu người tham dự mà không bị quảng cáo thương mại, chính trị hay bị cảnh cáo trừng phạt từ chính quyền” Nhưng sự thật không được như ông Lanier mong muốn, thương mại nhảy vào Google của Larry Page và Sven Berken nhà giáo dục, đã cho thấy “báo điện tử phá hoại khả năng hấp thụ” Máy Google biết hết tất cả sở thích cá nhân lựa chọn của từng người đưa quan điểm một chiều chỉ cho độc giả đọc những gì họ muốn đọc, con người không cần phải nhớ, chỉ dựa vào máy điện tính và điện thoại di động. Amazon biết tất cả sở thích cá nhân để bán sản phẩm. Lên Gmail, Hotmail, Yahoo, Blog, tất cả bí mật cá nhân biết mất.
Năm 1999 Wendell Berry cảnh cáo “mạng lưới chia đôi thế giới, một bên là con người có óc sáng tạo, một bên là con người sống như cái máy”. Thật là một điều nghịch lý những người có óc sáng tạo như Sergey Bin, Bill Gates lại tạo ra một thế giới người máy!
Con dao hai lưỡi Facebook, Twitter đã giúp cách mạng “mùa xuân Á Rập” nhưng ngược lại nó cũng là dụng cụ của các chính quyền độc tài, Cộng Sản bắt bớ, theo dõi các thành phần tranh đấu đối lập.
Sau khi Edward Snowden, người trẻ 29 tuổi, thiên tài điện toán tiết lộ bí mật của cơ quan NSA thì cơ quan lại phát triển mạnh hơn, chính quyền Hoa Kỳ xây dựng giữa Utah, ngoài thành phố Salt Lake City, một trung tâm thu thập tin tức lên đến 1.7 tỷ Mỹ Kim sẽ hoàn thành vào tháng 9 năm nay.
Những tin tức của NSA không thật sự tuyệt đối. Trong thời chiến tranh Việt Nam, cơ quan NSA dò xét Việt Nam Cộng Hòa nhưng không giải mật được tin tình báo của Bắc Việt, họ chỉ đúng một lần trong năm 1968, đoán VC sẽ có một cuộc tấn công lớn dựa trên sự chuyển quân chứ không dựa trên tin tình báo, nhưng lần đúng duy nhất đó của NSA lại không được tướng Westmoreland tin. Sau 1975, những anh hùng không tên tuổi của VNCH, các mật mã viên Việt Nam làm việc với chương trình NSA bị chính quyền cộng sản giết hết trong các trại cải tạo.
Nếu cơ quan NSA và tướng Westmoreland nghe những tin tình báo của VNCH cung cấp trong thời kỳ chiến tranh thì có lẽ giờ đây, năm 2013, ông Trương tấn Sang sẽ không có dịp đến Hoa Kỳ gặp Tổng thống Barack Obama vào ngày 25 tháng 7 năm 2013 ?
Do thám trái với nhân quyền
Mỹ, Viêt Nam, Campuchia: America, Vietnam and Cambodia (Economist 3-8-13) -- Tờ Economist so sánh cách đối xử của Mỹ đối với Việt Nam (khá tử tế) và Campuchia (lạnh nhạt). Báo Đài Loan (trích USA Today) cũng tương phản việc Mỹ tiếp đón Trương Tấn Sang nhưng không dám công khai tiếp tổng thống Mã Anh Cửu của Đài Loan: Ma, Vietnamese president treated differently by US (Taipei Times 1-8-13). Tôi không tin là tôi viết câu này nhưng phải công bình mà nói: Obama tiếp Trương Tấn Sang không tệ lắm. (Một vụ khác: Khi Obama tiếp thủ tướng Netanyahu của Do Thái năm ngoái, Obama bỏ Netanyahu ngồi một mình với phụ tá trong lúc Obama về nhà (tức là tầng 2 của Nhà Trắng) ăn cơm với vợ!)
Thứ trưởng Sơn phản hồi về bài trên BBC (BBC 1-8-13)
“Lưu vong” trên chính quê hương (LĐ 1-8-13)
Vietnam: President’s Visit to Washington Puts Rights in Spotlight
Tương Lai: Đôi điều suy nghĩ nhân chuyến công du Hoa Kỳ sắp tới của ông Chủ tịch Nước (viet-studies 18-7-13)◄◄
vi → en
crisis
adjective: crazy, daft, silly
noun: craze, nut
