CWIHP (Cold War International History Project – Đề án Lịch sử Quốc tế về Chiến tranh Lạnh)
Ngọc Thu dịch
Thảo luận giữa Chu Ân Lai, Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng và Lê Thanh Nghị
06-06-1973
Mô tả: Lê Duẩn yêu cầu Chu Ân Lai cho Trung Quốc giúp đỡ ngành công nghiệp xây dựng và cơ sở hạ tầng, theo một thỏa thuận trước đây giữa Trung Quốc và Việt Nam.
Lê Duẩn: Chúng tôi muốn có một hệ thống nhà máy lọc dầu đa dụng với công suất 3 triệu tấn một năm để chúng tôi có thể sản xuất xăng dầu, sợi, nhựa, v.v. Lần trước, đồng chí Chu Ân Lai nói rằng, hệ thống này có thể sản xuất hàng trăm loại sản phẩm khác nhau. Tôi đã rất mừng và báo cáo với Bộ Chính trị ngay lập tức. Mọi người đều vui mừng vì điều này sẽ là một món quà rất có giá trị. Tuy nhiên, sau đó tôi đã thất vọng khi tôi được biết rằng Trung Quốc chỉ sẵn sàng giúp chúng tôi sản xuất chỉ một vài loại dầu. Và chúng tôi không hài lòng. Lần này, tôi muốn nêu vấn đề một lần nữa, hy vọng rằng Mao Chủ tịch sẽ thưởng Việt Nam hệ thống này. Hệ thống này rất quan trọng đối với chúng tôi. Tôi hy vọng các ông khẳng định lần này.
Chu Ân Lai: Tôi đã quá bất cẩn trong lời nói lần rồi. Lòng nhiệt tình của tôi đã bị ngăn lại. Bản thân tôi đã bị Nhà máy lọc dầu Red Horizon lừa dối. Tôi cũng đã nói về họ với những người khách châu Phi của chúng tôi, gồm cả Hoàng đế [Haile] Selassie của Ethiopia. Bây giờ tôi thấy điều đó không dễ dàng. Người đứng đầu dự án này đã chết. Hơn nữa, chúng tôi đã không thành công trong vấn đề xử lý chất thải. Chúng tôi đang cố gắng hết sức mình. Và trong trường hợp chúng ta thất bại, chúng tôi phải cử người ra nước ngoài để nghiên cứu nhiều hơn nữa.
Những thứ khác như nuôi cá, vịt và tưới ruộng lúa với chất thải này là không tốt. Tôi được biết là ở Canada, họ phải đốt chất thải này và rằng Nhật Bản vẫn không thể giải quyết vấn đề này. Làm sao chúng tôi có thể phát triển hơn những nước khác? Toàn bộ liên quan đến hệ thống này do những người xấu chế tạo.
Đúng là tôi đã đưa ra vấn đề này ra với các ông. Nếu chúng tôi không thể giải quyết vấn đề chất thải, chúng tôi sẽ làm hại các ông và cũng làm hại chúng tôi bởi vì biển của các ông thì nhỏ hơn so với biển chúng tôi. Không có trở ngại trong việc giúp đỡ các ông xây dựng hệ thống nhà máy lọc dầu. Đây là nguyên tắc cơ bản. Vì vậy, các ông không cần phải yêu cầu Mao Chủ tịch thưởng cái này. Xây dựng một hoặc hai nhà máy như thế, trong khi vấn đề chất thải không được giải quyết, sẽ làm hại cho ngành công nghiệp đánh bắt cá.
Lê Duẩn: Tôi phải nói với ông điều này. Một công ty Nhật Bản đã đề nghị xây cho chúng tôi một hệ thống có khả năng sản xuất 4 tấn sản phẩm. Tuy nhiên, chúng tôi thích làm ăn với Trung Quốc hơn.
Chu Ân Lai: Họ có đề cập đến chi phí không?
Lê Duẩn: Không. Nhưng họ nói rằng, họ sẽ gửi chuyên gia sang Việt Nam để thực hiện một nghiên cứu khả thi và sau đó xây dựng một nhà máy.
Chu Ân Lai: Họ thuộc nhóm nào? Hiện nay, chúng tôi phải nhập khẩu từ Hà Lan một hệ thống có khả năng sản xuất 2 tấn sản phẩm.
….
Chu Ân Lai: Các ông đã đạt được một số kinh nghiệm trong việc duy trì sản xuất trong thời gian Mỹ ném bom. Tuy nhiên, sản xuất công nghiệp thì khác với sản xuất nông nghiệp. Sản xuất công nghiệp cần tập trung ngay cả khi tài nguyên bị phân tán. Trước đây, theo chính sách của Lâm Bưu, sản xuất công nghiệp của Trung Quốc đã bị phân tán. Bây giờ đồng chí Diệp Kiếm Anh đang cải thiện tình hình.
Các ông cũng cải thiện giao thông bằng đường biển, đường sắt và đường bộ. Giao thông là một vấn đề cấp bách. Các ông nên nghĩ đến kế hoạch chuẩn hóa các tuyến đường sắt nối Hà Nội và Hải Phòng.
…
Các ông yêu cầu các thiết bị cho một tiểu đoàn tên lửa để có 4 tiểu đoàn theo tiêu chuẩn. Chúng tôi chấp nhận yêu cầu. Tiêu chuẩn của Liên Xô cần 4 tiểu đoàn, nhưng tiêu chuẩn của Trung Quốc chỉ cần có ba. Chúng tôi không phải chiến đấu nữa, nên tất cả sẽ như nhau nếu tiểu đoàn thứ tư đóng ở Trung Quốc hay Việt Nam. Và không cần phải ghi trong hồ sơ về tiểu đoàn này đóng ở Việt Nam.
…
Chu Ân Lai: Tôi nói rằng, chúng ta phải giúp Việt Nam ít nhất trong 5 năm tới. Tôi hy vọng rằng tất cả các đồng chí có mặt ở đây sẽ ghi nhớ điều này, bởi vì có thể tôi không còn ở đây trong thời gian đó. Tôi không muốn nói sau 5 năm, chúng tôi sẽ không giúp thêm các ông. Chúng tôi sẽ giúp, nhưng số lượng có thể giảm.
Hôm qua Mao Chủ tịch nói rằng người dân trên thế giới, gồm cả người dân Trung Quốc, nên biết ơn các ông. Ông ấy cũng nói rằng chúng tôi nên giữ các cam kết của chúng tôi (1).
Ghi chú:
1. Một cuộc trò chuyện riêng trong chuyến thăm này, Chu Ân Lai nói: "Chiến thắng vĩ đại của nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến chống Mỹ là một đóng góp lớn cho sự nghiệp của nhân dân thế giới. Người dân trên thế giới, gồm cả người dân Trung Quốc phải cảm ơn các ông". Lê Duẩn trả lời: "Nếu không có sự trợ giúp từ bạn bè quốc tế, đặc biệt là từ Trung Quốc, thậm chí chúng tôi có thể phải đối mặt với nạn đói. Chúng tôi rất biết ơn các ông. Khi chúng tôi về Việt Nam, chúng tôi sẽ phải suy nghĩ làm thế nào để làm mọi thứ tốt hơn, nếu không chúng tôi sẽ mất lòng tin của các ông".
Nguồn: Wilsoncenter.org
