Bộ trưởng, Chủ nhiệm Vũ Đức Đam chủ trì họp báo thường kỳ tháng 2/2013 của Văn phòng Chính phủ.
Người phát ngôn của Chính phủ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Vũ Đức Đam: Tinh thần chung trong chủ trương khai thác, chế biến bauxite là sử dụng tiết kiệm tài nguyên, sử dụng công nghệ tiên tiến để bảo vệ môi trường và bảo đảm hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội; trong thử nghiệm cần vừa làm vừa nghiên cứu, xem xét rất cẩn trọng tất cả các mặt và nếu cần thiết sẽ điều chỉnh quy hoạch.
Cần nhìn tới lợi ích tổng thể kinh tế và xã hội
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Vũ Đức Đam cho biết bauxite là một trong số rất ít tài nguyên của Việt Nam có quy mô trữ lượng ở tầm quốc tế, thuộc hàng vài nước đứng đầu thế giới, dù các số liệu về trữ lượng còn có khác biệt. Chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước là thăm dò, khai thác nguồn tài nguyên này để góp phần phát triển kinh tế - xã hội đất nước nói chung và kinh tế-xã hội vùng nói riêng.
Tinh thần chung là sử dụng tiết kiệm tài nguyên hữu hạn, sử dụng công nghệ tiên tiến để bảo vệ môi trường và phải có hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội. Hiệu quả của từng dự án cụ thể phải tính cả vòng đời và cả lợi ích gián tiếp về mặt xã hội.
Việc khai thác bauxite không thể tiến hành trong một lúc, không chỉ vì những vấn đề về hạ tầng, đầu tư, môi trường mà còn vì phụ thuộc thị trường thế giới, phải tính tóan “làm ra bao nhiêu, bán cho ai, bán lúc nào”, Bộ trưởng nói.
Do Việt Nam chưa có kinh nghiệm khai thác, chế biến bauxite, năm 2007, Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng quặng bauxite giai đoạn 2007 - 2015, có xét đến năm 2025 đã được phê duyệt và việc triển khai một số dự án mang tính chất thử nghiệm được thực hiện trên cơ sở quy hoạch này. Chủ trương của Chính phủ là vừa làm vừa nghiên cứu, xem xét rất cẩn trọng tất cả các mặt và nếu cần thiết sẽ điều chỉnh cả quy hoạch để có một lộ trình phù hợp, bảo đảm hiệu quả kinh tế - xã hội tổng hợp.
Tại cuộc họp báo, phóng viên cũng đặt câu hỏi về thông tin Vinacomin đề xuất một số cơ chế đặc thù cho các dự án bauxite tại Tây Nguyên và liệu điều này có thỏa đáng hay không?
Bộ trưởng Vũ Đức Đam nhắc lại rằng với mỗi dự án, cần phải tính đến hiệu quả kinh tế - xã hội tổng thể và nếu chỉ tính đến hiệu quả kinh tế cũng phải xét cả vòng đời dự án, có dự án kéo dài tới 50 năm. Nhà máy lọc dầu Dung Quất là một ví dụ về hiệu quả kinh tế-xã hội tổng thể, góp phần tạo đà phát triển cho cả miền Trung.
Bộ trưởng cho biết, với một số dự án, có thể xét riêng hiệu quả kinh tế chưa hiệu quả nhưng nếu tính tổng thể là có lợi, thì Nhà nước sẽ có một số cơ chế phù hợp. “Tổng hòa lại, phải luôn luôn bảo đảm hiệu quả, có lợi về kinh tế -xã hội”, Bộ trưởng nói.
Dừng đầu tư cảng Kê Gà là hợp lý
Giải đáp câu hỏi về chỉ đạo của Chính phủ đối với các thiệt hại do Vinacomin dừng đầu tư cảng Kê Gà, Bộ trưởng Vũ Đức Đam cho biết, khi thực hiện thí điểm các dự án chế biến, vận chuyển bauxite tại Tây Nguyên, Vinacomin được giao chuẩn bị đầu tư cảng Kê Gà.
“Như tôi đã nói, đây là các dự án mang tính thử nghiệm, Chính phủ đã chỉ đạo nhất quán khi bắt đầu triển khai các dự án này là vừa làm, vừa nghiên cứu tất cả các mặt một cách cẩn trọng trên các tiêu chí”, ông Vũ Đức Đam nói.
Từ quặng bauxit để tạo ra nhôm có nhiều bước, trong đó, những bước sau đặc biệt tiêu tốn điện. Bước ban đầu dừng ở mức sản xuất alumin thì khối lượng vận chuyển rất lớn. Do đó, việc quy hoạch, đầu tư cảng, hệ thống vận tải đường bộ từ chỗ khai thác, chế biến đến cảng cũng là thành phần quan trọng khi thực hiện đầu tư. Ban đầu, khi triển khai 2 dự án thí điểm này, Vinacomin đã khảo sát năng lực hiện có, khả năng đầu tư mở rộng cũng như nhu cầu nguồn hàng tổng hợp của các cảng ở khu vực này sao cho khoảng cách vận chuyển từ nơi khai thác, chế biến bauxit ra cảng là gần nhất. Từ đó thấy rằng cần đầu tư cảng Kê Gà.
Trong quá trình xem xét quy mô dự án, cũng như sự phát triển của các cảng, sự phát triển kinh tế -xã hội của khu vực để tính khối lượng hàng hóa ra vào cảng, Vinacomin đã báo cáo Bộ Công Thương rằng ở thời điểm hiện nay, chưa cần thiết đầu tư vào cảng Kê Gà. Với quy mô dự án bauxite, lộ trình phát triển cảng, đường ở khu vực đó, trước mắt, có thể sử dụng các cảng khác ở vùng lân cận như cảng Gò Dầu, Phú Mỹ. Vì vậy, Vinacomin đề nghị dừng đầu tư cảng Kê Gà. “Theo tôi, đây là quyết định hợp lý”, Bộ trưởng Vũ Đức Đam nói.
Khi trình đề xuất này với Bộ Công Thương, Vinacomin cũng nói rõ các lý do về mặt kinh tế, xã hội của quyết định này. Theo Bộ trưởng Vũ Đức Đam, mọi dự án khi bước vào khâu chuẩn bị đầu tư đều phải mất một phần chi phí, nhưng nếu việc dừng lại có lợi hơn là tiếp tục đầu tư thì phải dừng. Việc này nằm trong quyền tự chủ sản xuất kinh doanh của Vinacomin.
Đồng thời, khi cân đối khả năng vận chuyển của các cảng khu vực, các cơ quan quản lý nhà nước thấy rằng việc dừng đầu tư cảng Kê Gà không ảnh hưởng lớn đến quy hoạch vận tải cảng biển nên đồng ý dừng đầu tư cảng này.
Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ
Nhà máy bauxite Tân Rai bán được 300 tấn alumin đầu tiênTổng số sản phẩm nhà máy sản xuất được sau 3 tháng chạy có tải là 160.000 tấn alumin. 5.000 tỷ đồng xây nhà máy điện phân nhôm Nhân Cơ
Đây là nhà máy tiêu thụ sản phẩm từ nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ. Bộ trưởng Vũ Đức Đam: Sẽ ngày càng có nhiều tin đồn ảnh hưởng tới lợi ích kinh tế
Do vậy, trước những thông tin chưa phải cơ quan chính thống công bố và ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng thì nên cảnh giác, Bộ trưởng nói. - Sao không minh bạch giá alumin? (NLĐ).
- Dự án bô-xít Tây Nguyên sau 4 năm: Một loạt lỗi đáng báo động (KT). - Dự án bauxite: Càng làm càng lỗ (SGĐTTC). - Vinacomin vẫn sốt sắng đi xin ‘cơ chế’ cho bauxite(SM).- Vinacomin chính thức công bố lợi, hại dừng cảng Kê Gà (TP). – Vì sao Vinacomin đề nghị tạm dừng đầu tư xây dựng dự án cảng Kê Gà? (GDVN). –.- Đẩy nợ về tương lai (TBKTSG).
- Phó tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) Trần Văn Chiều: ‘Dừng dự án bô xít Tây Nguyên là không khả thi’ (VNE). - Vinacomin thông tin về việc tạm dừng đầu tư cảng Kê Gà (CP).- Nên dừng dự án Bôxít Tây Nguyên nếu không hiệu quả (DT).
- Vinacomin đền 27 tỷ đồng khi dừng xây cảng Kê Gà (TTXVN).-Chính phủ đồng ý tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê GàTrước đó, Vinacomin đã đề nghị tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà do quy mô dự án bô xít Tây Nguyên hiện chưa đủ lớn.
Xét đề nghị của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), ý kiến của các Bộ: Xây dựng, Giao thông vận tải, Kế hoạch và Đầu tư, Công thương và UBND tỉnh Bình Thuận, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải ngày 21/1 đã ký văn bản đồng ý tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà.
Phó Thủ tướng giao Bộ Công thương chỉ đạo Vinacomin nghiên cứu lập phương án vận tải đáp ứng yêu cầu khai thác sản xuất cho các dự án Bauxit Tân Rai và Nhân Cơ cả trước mắt và lâu dài, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý II/2013.
Đồng thời, Vinacomin chủ trì với các cơ quan liên quan làm việc với UBND tỉnh Bình Thuận về phần công việc đã triển khai tại khu vực cảng Kê Gà đề xuất phương án xử lý, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Trước đó, Vinacomin đã đề nghị tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà. Nguyên nhân do cảng được xây dựng với mục đích vận chuyển cho dự án bô xít Tây Nguyên, tuy nhiên, quy mô sản xuất alumin hiện chưa đủ lớn.
Theo Chinhphu.vn
– Chính thức ngưng đầu tư cảng Kê Gà (TN).-"Thiệt hại do dừng cảng Kê Gà sẽ được bồi thường" (22/02)Dừng làm cảng phục vụ dự án bô xít Tây Nguyên (21/02)Vũ Ngọc Tiến: Bauxite Tân Rai, đôi điều chất vấn và kiến nghị (viet-studies 22-2-13) ◄◄
Nhân chuyện Bôxit Tây Nguyên: “Trí tuệ” của đất nước ta chỉ có vậy thôi sao? (Blog JB Nguyễn Hữu Vinh 22-2-13)◄
Tăng tổng vốn đầu tư dự án Alumin Nhân Cơ
Dự án nhà máy sản xuất Alumin Nhân Cơ có tổng vốn đầu tư theo tính toán trước đó là khoảng 12.000 tỷ đồng.
–- NGUYÊN PHÓ CHỦ TỊCH UBND TỈNH BÌNH THUẬN: “Tôi đã nhiều lần phản đối xây cảng Kê Gà”(PLTP). – Dừng cảng Kê Gà: Vinacomin sẽ bồi thường thiệt hại (TP). - Tổng Giám đốc Vinacomin: “Dừng xây cảng Kê Gà không có gì bất ngờ” (?) (PLTP).
- Ngổn ngang dự án bauxite (NLĐ).
- Tiền dân bay theo bụi đỏ tây nguyên (RFA). - MTTQ phải theo đến cùng kết quả xử lý kiến nghị (PLTP).
- Khai thác bôxit: Càng làm càng lỗ (KP). – Dự án bauxite: Không hiệu quả thì nên dừng (NLĐ/LĐ). – Nên đặt lại vấn đề khai thác bôxit (TT). – Giá 6 tấn bôxit bằng 1 tấn cà phê! (TT). – ‘Liệu còn kịp dừng dự án bauxite ở VN?’ (BBC).Bauxite Tân Rai, đôi điều chất vấn và kiến nghị-Vinacomin nói gì về việc dừng đầu tư cảng Kê Gà?Các hộ dân và nhà đầu tư liên quan đến dự án cảng Kê Gà sẽ được đền bù. Giai đoạn 1, Vinacomin đền bù 27 tỷ đồng cho các hộ dân.
-- Dự án bôxít Tây Nguyên: “Cảnh báo của giới khoa học dần đúng!” (DT).(Dân trí) - “Cảnh báo của các nhà khoa học về dự án Bôxít ở Tây Nguyên đang dần đúng. Dự án vẫn được thải bằng công nghệ rẻ tiền, nhiều rủi ro... Nếu làm đến cùng thì bôxít sẽ trở thành gánh nặng kinh tế!”.
Khu vực sẽ trở thành hồ chứa bùn đỏ ở dự án bô-xít Nhôm (Lâm Đồng) (ảnh minh họa)
>> Cảng Kê Gà gây nhiều hệ lụy!>> Cảng, đường phục vụ bô-xít: Chính phủ yêu cầu giải quyết sớm
>> Bô-xít lại “làm nóng” nghị trường
Đó là khẳng định của Tiến sĩ Nguyễn Thành Sơn, Giám đốc Ban quản lý các dự án than đồng bằng sông Hồng thuộc Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) về việc thử nghiệm 2 dự án Bôxít Tân Rai và Nhân Cơ. Tiến sĩ Sơn kiến nghị lãnh đạo Vinacomin xin Chính phủ cho dừng ngay dự án Nhân Cơ, chờ khi nào Tân Rai có hiệu quả sẽ làm tiếp.
*- Dự án bôxít Tây Nguyên: “Cảnh báo của giới khoa học dần đúng!” (DT). - Cảng Kê Gà: Trật một li, đi ngàn tỉ (TT). – Dừng làm cảng phục vụ dự án bô xít Tây Nguyên(VNE). – Vụ boxit: Cá không nghe muối cá ươn (Quê Choa).- Nhà máy bauxite Tân Rai, Nhân cơ: Tạm dừng là thượng sách! (NLĐ). - Tìm ra hướng xử lý hiệu quả vấn đề bùn đỏ (CP).
“Thuận buồm xuôi gió” cũng lỗ?
Sau chuyến khảo sát thực tế hai dự án trên ở Tây Nguyên, Tiến sĩ Sơn cho biết, đến nay dự án chẳng có gì mới so với những điều đã được cảnh báo từ 4 năm trước. Bùn đỏ - vấn đề được nhiều nhà khoa học quan tâm, vẫn được thải bằng công nghệ nghệ “ướt” rẻ tiền và nhiều rủi ro. Công nghệ lạc hậu thì ngày càng rõ, phân xưởng khí hóa than sử dụng công nghệ của những năm 1960, phải dùng than cục tốt của Hòn Gai loại 4A.
Về hiệu quả kinh tế của dự án Tân Rai, theo Tiến sĩ Sơn, dự án đã xong (nhưng chậm tiến độ gần 2 năm) điều đó có thể “nhẩm” được ra chậm tiến độ 1 năm, riêng lãi suất huy động vốn trong quá trình xây dựng đã làm tăng tổng mức đầu tư thêm gần 1.100 tỷ đồng. Khi đi vào hoạt động, giả sử trường hợp lý tưởng: tổng vốn đầu tư đã được điều chỉnh của Tân Rai chỉ dừng lại ở mức 15.600 tỷ đồng, lãi suất huy động vốn tạm tính 7%/năm, thời gian huy động vốn là 10 năm, trả vào cuối kỳ, riêng chi phí hoàn trả vốn đầu tư (cả gốc và lãi) đã lên tới 2.220 tỷ đồng/năm.
Nếu giá nhôm kim loại trên thế giới năm 2013 sẽ đạt mức 2.300USD/tấn, thì giá xuất khẩu alumina của Vinacomin ở ven biển tối đa khoảng 345USD/tấn. Như vậy, nếu tính chi phí tiêu thụ (vận chuyển, bốc-dỡ, hao hụt) khoảng 25 USD/tấn và thuế xuất khẩu theo qui định là 20%, theo Tiến sĩ Sơn mỗi tấn alumina sẽ lỗ khoảng 124 USD, Vinacomin lỗ 74,4 triệu USD/năm. Trong trường hợp “thuận buồm xuôi gió” nhất (được miễn cả thuế xuất khẩu - ngân sách tạm thời), mỗi tấn alumina sẽ lỗ ít nhất 55 USD, mỗi năm Vinacomin lỗ ít nhất 33 triệu USD.
Gánh nặng kinh tế
Tiến sĩ Sơn cho rằng, dự án gây nguy hại cho sinh thái, nhưng bây giờ chưa thể hiện. Còn đối với Vinacomin, nếu cứ quyết tâm để thử nghiệm đến cùng thì bôxít sẽ trở thành gánh nặng kinh tế đối với cả ngành công nghiệp than ở Quảng Ninh. Khoảng 99,36% lợi nhuận thu được để Vinacomin đầu tư vào các dự án kinh doanh đa ngành (trong đó có các dự án bôxít-alumina) có nguồn gốc từ ngành than. Nếu ngành than bị mất vốn đã đầu tư vào bôxít và trong tương lai vẫn phải tiếp tục “gánh” lỗ cho bôxít (74,4 triệu USD/năm như phân tích ở trên).
“Tôi thấy buồn vì những cảnh báo của các nhà khoa học cách đây 3-4 năm đang dần đúng. Thực lòng mà nói, thâm tâm tôi cũng phải mong cho việc thử nghiệm thành công. Nhưng rất tiếc, việc thử nghiệm đến nay đã cho thấy rõ kết quả ban đầu là: chậm tiến độ, vốn đầu tư tăng, và chủ đầu tư ngày càng đuối”, Tiến sĩ Sơn cho hay.
Trước hàng loạt vấn đề, Tiến sĩ Sơn mong muốn Vinacomin 2 điều, thứ nhất, dũng cảm xin Chính phủ cho dừng dự án Nhân Cơ, chờ thử nghiệm Tân Rai “trót lọt”. Nếu có dự án Tân Rai hiệu quả mới triển khai tiếp Nhân Cơ. Thứ hai, hãy tập trung nguồn lực (vốn, thời gian, cán bộ) để phát triển ngành than ở Quảng Ninh.
“Trong tình cảnh của Vinacomin bây giờ, tiết kiệm được một đồng, giảm tổn thất được một đồng cũng quý (dừng Nhân Cơ cũng tiết kiệm được vài trăm triệu đôla). Còn trong tình cảnh chung không có alumina thì Tây Nguyên vẫn phát triển được, còn thiếu than thì cả nền kinh tế sẽ gay go”, Tiến sĩ Sơn quan ngại.
Quang Phong
Có chút hy vọng mong manh nào cho Alumin* Tân Rai? Bauxite Việt Nam
- Năm 2013 sẽ xuất khẩu gần 300.000 tấn alumin (TBKTSG).
Tính lại bài toán bauxite
Thanh Niên
Nhà máy alumin Tân Rai sắp đi vào hoạt động chính thức, mà Tập đoàn than - khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) vẫn chưa lên được phương án tối ưu cho con đường vận chuyển bauxite, trong khi hiệu quả kinh tế gần như là không có.
Bauxite Việt Nam gặp khóNgười Lao Động
Tính lại bài toán bauxite (TN). TS Lê Đăng Doanh: “Nếu tạm dừng cũng không gây hậu quả kinh tế gì nghiêm trọng”. - Cảng Kê Gà gây nhiều hệ lụy! (PLTP). – Bauxite Việt Nam gặp khó (NLĐ). “Mới đây, tại cuộc làm việc với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Thuận, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố không xây dựng cảng Kê Gà tại xã Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam – Bình Thuận. Sau gần 5 năm, với 4 lần tuyên bố khởi công rồi dừng lại, dự án cảng Kê Gà do Vinacomin làm chủ đầu tư đã chính thức khép lại”. Đúng 4 năm trước, chính thủ tướng đã tuyên bố: ‘Khai thác bauxite là chủ trương lớn’ (BBC).
- Bùi Hoàng Tám: “Hội chứng… lá chuối!” (DT). - Ðồng chí Ếch dốt chính tả (Người Việt).
Bauxite Việt Nam gặp khó (NLĐ 20-2-13) --Khai thác bauxite tại Việt Nam: Tương lai bất định Nguoi Viet Online
Chưa có khách hàng nhất định và không biết bán cho ai với giá nào trong khi cảng biển không có, đường vận chuyển vẫn chưa đâu vào với đâu, biết chắc chắn là lỗ, kế hoạch khai thác bauxite của nhà cầm quyền Việt Nam đang đối diện với tương lai bất định.
- Liên quan dự án Bô-xít: + Ngưng xây dựng cảng Kê Gà (PLTP). + Bài học từ dự án Kê Gà (TN). Sắp có quy hoạch bô-xít mới (VNN).- Lê Trung Thành: Có chút hy vọng mong manh nào cho Alumin* Tân Rai? (BoxitVN). ...Lại lo đường hư, cầu sập vì bôxitTiền Phong OnlineVận chuyển bauxite khi cầu không đảm bảoBáo Đồng Nai
Đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển bauxiteVietnam Plus
***********
http://danchimviet.com/articles/962/1/TS-Nguyn-Thanh-Sn-k-Nong-trc-bai-toan-hu-khai-khoang-Bo-xit-/Page1.html
Tải về tại: http://www.viet-studies.info/kinhte/Boxit_BaoCaoToaDam.pdf
Trích lại một số đoạn: Tại sao chọn nhà thầu TQ:
Tôi được mời tham gia cuộc Tọa đàm về bauxite do VP TW tổ chức ngày 20/2/2009. Do thời lượng Tọa đàm có hạn, vì chưa có điều kiện phát biểu, chấp hành ý kiến chỉ đạo của đ/c Ngô Văn Dụ- chủ trì Tọa đàm, tôi xin được trình bầy với Ban Bí thư và Văn phòng TW Đảng CSVN một số ý kiến như sau:
1/ Trước hết tôi hoàn toàn đồng tình với đa số các ý kiến tại cuộc Tọa đàm đều cho rằng việc lựa chọn nhà thầu TQ vào Tây Nguyên là một nguy cơ rất lớn đối với an ninh quốc phòng. Trong các tham luận công khai, tôi cũng như các nhà khoa học đều hiểu, nhưng chưa nêu thẳng vấn đề: lựa chọn nhà thầu TQ là một sai lầm cố ý của TKV(Tập đoàn Than và Khoáng sản ).. Tôi xin nói rõ hơn như sau:
- Là cán bộ của TKV, đến nay tôi đã có kinh nghiệm (hiểu rõ cách đấu thầu) qua không ít hơn 6 cuộc đấu thầu quốc tế các dự án nhiệt điện chạy than của TKV khi tôi được giao trực tiếp tham gia (là gíam đốc cty Tư vấn), hay quản lý (là trưởng ban điện lực) và phụ trách (là Tổng giám đốc cty nhiệt điện). Tôi có thể khẳng định, nếu đấu thầu một cách minh bạch, đúng luật, và với tiêu chí là lợi ích tối đa lâu dài của đất nước (chứ không phải của chủ đầu tư) thì không thể có một nhà thầu TQ nào có thể thắng thầu trong bất cứ dự án bauxite nào.
- Để chọn được nhà thầu TQ, Tập đoàn Than và Khoáng Sản Việt Nam (TKV) đã hạ rất thấp các tiêu chuẩn công nghệ trong đấu thầu, đã lựa chọn công nghệ thải bùn đỏ bằng công nghệ “ướt” rất lạc hậu và rất nguy hại cho môi trường mà cả thế giới đã không còn chấp nhận (ngay cả TQ, Nga và Ấn Độ cũng đang chuyển dần các nhà máy của mình từ công nghệ “ướt” sang công nghệ “khô”, các nước ở vùng nhiệt đới có mưa nhiều giống như Tây Nguyên cũng không áp dụng công nghệ này). Đây là một quyết định để dẫn tới việc chỉ các nhà thầu TQ có thể tham gia đấu thầu và có thể chào giá rất thấp (vì TQ đang có sẵn công nghệ, đang cần phải “bán sắt vụn” lại có dịp để “chuyển giao” sang VN).
- Việc nâng công suất nhà máy lên gấp 2 lần so với quy hoạch ban đầu và triển khai đồng loạt cả hai dự án lớn cũng được TKV làm theo “lời khuyên” của nhà thầu TQ, với lý do làm “nhỏ” thì các nhà thầu sẽ không tham gia. Thực tế cho thấy, tuy đã làm “lớn”, nhưng do cố tình lựa chọn công nghệ lạc hậu chỉ có ở TQ, nên cũng chẳng có nhà thầu nào khác (ngoài các nhà thầu TQ) tham gia đấu thầu.
Ngoài ra, tương tự như dự án luyện đồng Sinh Quyền, tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm alumina cũng rất quan trọng.
Tôi e ngại rằng (để đấu thầu, giảm chi phí đầu tư), chất lượng sản phẩm alumina do TQ chào sẽ rất thấp để sau này TQ sẽ mua lại với giá rẻ mạt (như hiện đang mua loại đồng của Sinh Quyền).
TQ không có công nghệ nguồn về nhôm, cũng phải đi nhập của các nước phát triển, còn sản phẩm alumina của TQ có chất lượng khác nhau và có tiêu chuẩn thấp hơn so với của các nước phát triển.
------------------
Lợi ích gì đây ???
2/ Về ý kiến cho rằng cần phát triển bauxite hơn phát triển cây công nghiệp (của các đ/c Hoàng Sỹ Sơn- phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng và Phan Tuấn Pha- Bí thư tỉnh ủy Đắk Nông)
Cả hai đ/c đại diện cho Đảng bộ và UBND các tỉnh có dự án bauxite đều phát biểu ủng hộ tiếp tục triển khai các dự án bauxite vì hai lý do chính: (i) bauxite có lợi thế hơn sản phẩm nông nghiệp (cà phê, chè, điều, cau su) vì giá bán sản phẩm nông nghiệp rất biến động; và (ii) nếu không khai thác bauxite thì (bauxite vẫn chỉ là đất), 20-30 năm nữa con cháu chúng ta sẽ phê phán chúng ta tại sao không khai thác!.
(i) Trước hết, tôi cho rằng cả hai ý kiến này đều không chính xác, và nếu xem xét kỹ thì đây là những ý kiến phản khoa học, do thiếu thông tin.
Bauxite gắn chặt với vùng đất đỏ bazan trên Tây Nguyên là tài nguyên khoáng sản có hạn, không tái sinh, còn cây công nghiệp là nguồn tài nguyên vô hạn, có tái sinh (nhờ được trồng trên đất bazan tài sản vô giá của quốc gia này). Thế mạnh cạnh tranh cốt lõi của Tây Nguyên là đất đỏ bazan.
Phát triển cây công nghiệp góp phần duy trì và làm tăng thêm mầu xanh cho môi trường, giảm các nguy cơ như lũ ống, lũ quyét, hạn hán kéo dài, duy trì và phát huy được thế mạnh của đất đỏ bazan.
Còn khai thác bauxite sẽ làm mất đi thế mạnh của Tây Nguyên, hủy diệt mầu xanh, làm thay đổi thổ nhưỡng của vùng đất đỏ bazan, làm tăng thêm nguy vơ về hạn hán kéo dài, lũ ống, lũ quyét xẩy ra nhiều hơn.
Nếu tiếp tục cho phát triển các dự án bauxite như cách làm hiện nay, về lâu dài cái giá phải trả của VN là không phát triển được cây công nghiệp trên vùng Tây Nguyên (do sẽ thiếu nước ngọt, thổ nhưỡng đất bazan thay đổi) và có nguy cơ còn làm mất và ô nhiễm nguồn nước ngọt để phát triển kinh tế cho các tỉnh vùng hạ lưu (Đồng Nai, Bình Dương, TP. HCM v.v.).
(ii) Giá bán sản phẩm nông nghiệp tuy có biến động nhưng nhu cầu tiêu dùng của cả loài người về cà phê, chè, đều là ổn định, được tiêu thụ ở rất nhiều nước, không có sản phẩm thay thế.
Giá bán sản phẩm bauxite biến động rất lớn, nhu cầu của TG cũng thay đổi và chỉ được sử dụng chủ yếu tập trung ở một số nước có ngành chế tạo xe hơi và máy bay như Mỹ, Nhật, Đức, Nga, TQ.
Tôi xin cập nhật những thông tin gần đây nhất: giá bán nhôm trên Thị trường Giao dịch Kim loại Luân Đôn (LME) giao động rất lớn, giá thấp nhất 1040U$/tấn (1993) và cao nhất lên tới 3249 U$/tấn (2006).
Chỉ từ tháng 7/2008 đến tháng 10/2008 giá nhôm tại LME đã giảm từ 3300 xuống còn 1885 rồi 1500 U$/tấn. Theo đánh giá của các chuyên gia về nhôm, hiện nay giá bán hòa vốn đối với 75% các nhà máy phải là 2500U$/tấn trong khi giá thành sản xuất bình quân của thế giới 2700-3200U$/tấn.
Vì thế các nước đã và đang tiếp tục cắt giảm sản lượng (chỉ tính riêng năm 2008: TQ đã cắt giảm 18% sản lượng nhôm tương đương với công suất 3,22-3,70 triệu tấn/năm, 10% sản lượng alumina; tập đoàn Alcoa của Mỹ đã giảm 18% sản lượng nhôm tương đương với 3,5 triệu tấn/năm; Brazin giảm tới 40% sản lượng nhôm; Nga- giảm 25%, Tadzickistan (thuộc LX cũ)- 10% v.v.). Trong các năm tới thị trường và giá bán của sản phẩm bauxite sẽ còn tiếp tục biến động theo chiều hướng xấu đi: dự báo năm 2009, nhu cầu alumina của TQ chỉ có 27,83 tr. tấn, trong khi tổng công suất của các nhà máy sản xuất lên tới 32,97 tr.tấn (thừa 5,14 tr.tấn).
(iii) Về ý kiến (của tỉnh Đắc Nông) cho rằng cần khai thác bauxite ngay bây giờ chứ không để giành cho thế hệ sau, “nếu không khai thác thì bauxite cũng chỉ là đất thôi”: đây cũng là ý kiến phản khoa học và ngắn về tầm nhìn. Tôi xin báo cáo như sau:
- Nếu hiện nay chúng ta sớm phát triển ngành công nghiệp bauxite-nhôm, thì chúng ta phải đối mặt với một bất cập rất lớn không thể vượt qua là thiếu điện giá rẻ. Trên thế giới các nước đều gắn nhôm với thủy điện, vì chỉ có thủy điện mới cho giá rẻ (dưới 3cents/kWh) trong khi tỷ trọng chi phí về điện trong chi phí sản xuất nhôm rất cao (chiếm tới 40-65%). Gần đây, Ngân hàng xuất nhập khẩu TQ đã phải cho vay bù lãi suất tới 2-3%/năm để một công ty nhôm của TQ đầu tư 3,2 tỷ U$ xây dựng nhà máy nhôm ở Mã Lai vì hai lý do:
(i)Khuyến khích việc đưa các dự án nhôm tiêu hao nhiều điện năng ra nước ngoài (trong khi TQ cũng không phải thiếu điện trầm trọng như VN);
(ii) Nhà máy nhôm này (do TQ nắm không ít hơn 50%) được quyền mua toàn bộ sản lượng điện của nhà máy thủy diện Bakun công suất 2400MW sẽ được Mã Lai xây dựng ở tỉnh Saravac với giá bán điện chỉ có 2 cents/kWh. Dự án thủy điện này cũng do một tổng công ty nhà nước khác của TQ là Sinohydro xây dựng. Toàn bộ sản phẩm nhôm sẽ được bán lại cho TQ.
Các tập đoàn nhôm UC Ruasal (Nga) và Alcoal (Mỹ) cũng coi việc đầu tư vào các nhà máy thủy điện để có được nguồn điện lớn với giá rẻ là ưu tiên số 1 trong hoạt động của mình. Toàn bộ tiềm năng về thủy điện của các tỉnh Tây Nguyên, nếu được khai thác hết cũng chỉ tương đương với dự án nói trên của Mã Lai.
- Nếu sau 20-30 năm nữa chúng ta mới phát triển ngành công nghiệp nhôm, thì con cháu chúng ta sẽ không “phê phán chúng ta là dốt”, như ý kiến của đ/c bí thư tỉnh Đắc Nông, ngược lại, thế hệ mai sau sẽ phải cám ơn chúng ta là đã rất thông minh, có tầm nhìn xa về khoa học công nghệ. Nhân đây tôi xin nói rõ hơn:
+Tại cuộc hội thảo đầu tiên về bauxite ở Đắk Nông tháng 12/2007 do tỉnh Đắt Nông và TKV tổ chức, trong tham luận của mình tôi đã lưu ý đến bom Napal- là một loại bom cháy, có sức hủy diệt cao là một phát minh của Đại học Ha Vớt Hoa Kỳ, rất có hại trong chiến tranh, nhưng rất có ích trong phát triển kinh tế.
+Theo dự báo của các nhà khoa học, sau 20-30 năm nữa, trình độ khoa học công nghệ (trong đó có các công nghệ về hóa-lý) sẽ cho phép chúng ta áp dụng phát minh trên của Đại học Ha Vớt trong việc đảm bảo an ninh năng lượng.
Kim loại nhôm sẽ được sử dụng để phát điện (có thể thay cho dầu mỏ, khí đốt và than đá hay uranium đang dần cạn kiệt) với hiệu suất rất cao.
Theo tính toán của các nhà khoa học, để sản xuất ra 1 “đơn vị nhôm”, chúng ta cần 1 “đơn vị năng lượng” (đơn vị này hiện nay rất lớn). Nhưng sau 20-30 năm nữa, trình độ công nghệ cho phép thực hiện qui trình ngược lại, từ 1 “đơn vị nhôm” chúng ta có thể sản xuất ra được gần 2 “đơn vị năng lượng” dựa trên nguyên lý hoạt động của bom Napal (phản ứng ô xy hóa của kim loại nhôm tinh khiết cho phép chúng ta thu được một lượng nhiệt rất lớn).
+Ngoài ra hiện nay ô xít nhôm Al2O3 (là alumina- sản phẩm của các dự án bauxite Tây Nguyên để xuất khẩu) mới chỉ được dùng làm nguyên liệu thô cho ngành luyện nhôm và sản xuất một số hóa chất đơn giản khác. Nhưng trong tương lai, cũng như các loại ô xít kim loại khác sẽ được sử dụng để khử khí thải CO2 trong các nhà máy nhiệt điện để thu được khí CO (là một dạng khí cháy, có nhiệt năng cao) có thể tái sử dụng lại ngay cho chính các nhà máy nhiệt điện hay cho các lò hơi công nghiệp. Trên thế giới hiện nay đã có rất nhiều thành tựu (bản quyền và bí quyết công nghệ) trong vấn đề này (chủ yếu cũng là của Mỹ).
+Trên quan điểm khoa học và công nghệ, Đảng ta đã rất sáng suốt khi trong Báo cáo chính trị của Đại hội X đã bỏ cụm từ “khai thác bô-xít và sản xuất alumin” ra khỏi danh mục các sản phẩm cần được hỗ trợ đầu tư phát triển, thay vào đó, đã khẳng định “Khẩn trương thu hút vốn trong và ngoài nước để đầu tư thực hiện một số dự án quan trọng về khai thác dầu khí, lọc dầu và hóa dầu, luyện kim, cơ khí chế tạo, hóa chất cơ bản, phân bón, vật liệu xây dựng. Có chính sách hạn chế xuất khẩu tài nguyên thô”.
Tôi cho rằng, ý kiến của đ/c Bí thư tỉnh Ủy Đắk Nông tại cuộc Tọa đàm là không có tính khoa học và càng không phù hợp với tinh thần Nghị quyết Đại hội X của Đảng.
----------
3/Về ý kiến cho rằng công nghệ của TQ là tốt: Tại cuộc Hội thảo do Liên hiệp các hội KHKT VN (VUSTA) tổ chức ngày 19/1/1009 vừa qua, trong Báo cáo của mình tôi đã nêu rõ một ví dụ về công nghệ lạc hậu, không hiệu quả (công nghệ luyện đồng) mà TQ mới chuyển giao cho TKV trong dự án đồng Sinh Quyền gần đây. Tôi cho rằng không cần nhắc lại.
Nhân đây tôi chỉ muốn nhấn mạnh thêm: Những nhà máy alumina phía Nam TQ (mà TKV đã tổ chức cho một số cán bộ ngoài TKV đi thăm quan) sử dụng loại bô xít (sa khoáng) khác hẳn với bô xít của Tây Nguyên (phong hóa) về nguồn gốc.
Quá trình sản xuất alumina thực chất là các quá trình hóa-lý. Việc lựa chọn công nghệ phải dựa trên kết quả phân tích về thành phần thạch học và thành phần hóa học của quặng chứ không thể sao chép “copy” và đánh giá công nghệ bằng mắt thường. Ngoài ra, chất lượng quặng bauxite của VN (tuy chưa có được đánh giá chi tiết, nhưng) căn cứ vào các thông tin hiện có, thì không cao, đòi hỏi phải tuyển để nâng cao chất lượng trước khi áp dụng công nghệ Bayer.
4/ Về ý kiến cho rằng khai thác bauxite sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và không chiếm nhiều đất canh tác của các tỉnh Tây Nguyên:
-Trước hết, về kinh tế, các nhà khoa học đều khẳng định điều ngược lại. Rất may, lần nào, theo báo cáo tại cuộc Tọa đàm của chính đ/c Hoàng Sỹ Sơn- phó Chủ tịch tỉnh Lâm Đồng, các dự án bauxite hàng năm chỉ đóng góp 120-150 tỷ đồng cho ngân sách địa phương chứ không phải 1500-2000 tỷ (được phóng đại lên 10 lần) như trả lời trên báo của đ/c Chủ tịch tỉnh Đắk Nông. Thực ra mức đóng góp này là không tương xứng so với số tiền rất lớn VN phải đi vay để đầu tư, và thấp hơn nhiều nếu chúng ta đầu tư vào mục đích khác, không phải là bauxite.
-Về diện tích chiếm đất, tuy diện tích không lớn so với toàn vùng lãnh thổ của Tây Nguyên, nhưng diện tích đất bị các dự án chiếm dụng vĩnh viễn lại là những nơi có giá trị canh tác cao, và (theo báo cáo của sở TNMT Đắk Nông) lớn hơn nhiều lần diện tích được tạo ra hàng năm (so với thành tích mở rộng khai hoang, trồng rừng) của các địa phương này.
5/Về nội dung bức thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp: tôi cho rằng ý kiến của đ/c Chủ tịch VUSTA (Hồ Uy Liêm) nêu trong Tọa đàm (đã không đại diện cho các nhà khoa học) là rất khiếm nhã. Tôi nghĩ cá nhân đ/c Hồ Uy Liêm cần chính thức xin lỗi Đại tướng về lời phát biểu gây nghi ngờ nội dung bức thư.
Tôi hoàn toàn ủng hộ và thêm cảm phục Đại Tướng về bức thư đầy tâm huyết và đầy trách nhiệm đó. Bản thân tôi đã từng làm đại diện cho Bộ Mỏ và Than của VN làm việc tại Ban Thư ký của COMECON trong cùng thời gian phía Chính Phủ VN đưa dự án bô-xít Tây Nguyên vào Chương trình hợp tác đa biên của COMECON (ngoài tôi, khi đó còn có nhiều người khác chứng kiến như các anh Dương Đức Ưng- đại diện cho Bộ Cơ khí Luyện Kim (nay là Bộ Công thương), Lê Dũng- đại diện cho UB KHKT (nay là Bộ Khoa học công nghệ) v.v.). Chúng tôi có đủ thông tin và điều kiện để tìm hiểu dự án này. Những vấn đề Đại tướng đã nêu trong thư là hoàn toàn chính xác. Khi đó (và cả bây giờ), Liên Xô và các nước thành viên COMECON rất cần bô-xít của VN để luyện nhôm cung cấp cho ngành chế tạo xe hơi, máy bay, và trang thiết bị quân sự-quốc phòng. Liên Xô (cũ) không cần chè của VN (khi đó người dân LX chỉ dùng chè của Ấn Độ hay của Srilanca), mà chỉ cần bô-xit của VN, những vẫn khuyên VN không phát triển dự án bô-xít mà phát triển các nông trường chè.
6/Về nhiều ý kiến cho rằng bài tham luận của TKV là “rất hay nhưng khó tin”. Nhân đây, tôi cũng xin bình luận thêm như sau:
-Trước hết, có thể thống nhất một điều là: VN lần đầu tiên triển khai các dự án bauxite, chưa có kinh nghiệm thực tế, nên những vấn đề đang được nêu ra đều chỉ nằm trên giấy (kể cả nhận định của Bộ Công thương, hay cam kết của TKV), còn dừng ở mức độ lý thuyết, dựa trên các thông tin trên TG (của các nhà khoa học) đều chưa được thực tế chứng minh đúng/sai . Điều có thể ai cũng đã nhận ra là tính rủi ro (về mọi mặt: công nghệ, kỹ thuật, môi trường, an ninh, quốc phòng, v.v…) trên thực tế quá cao, còn những giải pháp mới chỉ là “khẩu hiệu”.
-Bản thân tôi là một cán bộ làm việc ở TKV từ khi TKV mới được thành lâp đến nay (hiện nay tôi được giao giữ chức Giám đốc Công ty Năng lượng Sông Hồng -TKV, là chi nhánh của TKV tại Hưng Yên để phát triển bể than Đồng bằng sông Hồng), tôi cũng cho rằng những “giải pháp” của TKV không có cơ sở khoa học, mới chỉ dừng lại ở mức độ nói về vấn đề bùn đỏ ( có độ pH cao), TKV cam kết là không nguy hại, có thể xử lý được. Nhưng, như trên tôi đã nêu, bùn đỏ sẽ ít nguy hiểm khi được xử lý bằng công nghệ thải “khô”, còn với công nghệ thải “ướt” như TKV và các nhà thầu TQ đang áp dụng ở Tây Nguyên (chất lỏng 54,4%, chất rắn 45,6%) thì lại rất nguy hại bởi các lý do sau:
(i) “Khô” có nghĩa là ít chất sút ăn da lẫn trong bùn đỏ;
(ii) Nếu thải “khô”, các thành phần cỡ hạt khác nhau của bùn đỏ sẽ đông cứng lại thành chất rắn, ít nguy hại nếu bị trôi lấp. Còn “ướt” thì dung dịch bùn đỏ sẽ phân ly thành nhiều pha với các cỡ hạt khác nhau, trong đó có pha cỡ hạt siêu nhỏ gồm các kim loại nặng độc hại sẽ ngấm xuống đất, còn các pha cỡ hạt lớn lại không thể liên kết lại với nhau khi gặp mưa rất nguy hiểm, dễ bị trôi lấp; (iii) Với công nghệ “khô” thì các đập chắn của các hồ bùn đỏ không phải chịu lực, chỉ có chức năng “chắn”. Ngược lại, với công nghệ thải “ướt”, các đập của hồ bùn đỏ (theo lựa chọn của TKV cao tới 25m, dài 282m, nằm trên độ cao 850m so với mực nước biển) sẽ giống như các đập hồ thủy điện, phải chịu lực do áp lực thủy tĩnh của bùn đỏ ướt tạo ra, nên kém an toàn.
-TKV nói sẽ rất coi trọng vấn đề xử lý vấn đề bùn đỏ theo tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên trên thực tế, vì lợi ích của chủ đầu tư, các thiết kế hồ bùn đỏ đều lấy theo tiêu chuẩn GB của TQ. Với qui mô hồ thải bùn đỏ lớn như của TKV (rộng 116ha), các nước trên thế giới phải đầu tư hàng trăm triệu US$, trong khi hồ bùn đỏ của TKV do TQ thiết kế có mức đầu tư ít hơn nhiều lần. Thực tế các dự án nhiệt điện của TKV do các nhà thầu TQ thực hiện đã cho thất, các tiêu chuẩn GB của TQ thường thấp hơn nhiều so với của các nước khác, trong khi đó các nhà thầu TQ thường hay “nói một đằng làm một nẻo”, càng không ai dám tin.
-Vấn đề hoàn thổ và bảo vệ môi trường trong khai thác bauxie: mọi người đều hiểu rất rõ thực trạng môi trường của vùng Quảng Ninh hiện nay như thế nào?
-Một điều nữa không thể không làm các đại biểu nghi ngờ là:
(i) Tác giả của những bài trình diễn, tham luận đó của TKV là anh Nguyễn Chí Quang - người đã từng bị Thanh tra Chính Phủ yêu cầu TKV buộc thôi việc trong dịp Thanh tra CP làm việc với TVN năm 1999-2000. Sau khi bị sa thải, thời gian gần đây, anh Quang lại đích thân Chủ tịch HĐQT TKV nhận làm “cố vấn riêng” cho cá nhân Chủ tịch HĐQT. Mặc dù vậy, trong các giao dịch, anh Quang vẫn tự coi mình là cố vấn của HĐQT TKV, cũng có mặt cùng Chủ tịch HĐQT để báo cáo trong nhiều cuộc hội thảo và công khai phát biểu dưới tư cách là “đại diện cho TKV”;
(ii) Các chuyên gia giỏi có kinh nghiệm và trình độ thực sự về bauxie-nhôm trước đây (khi làm việc với COMECON, như Hoàng Kim Phú, Tô Ngọc Thái, Nguyễn Hoàng Ban v.v.) thì không được TKV sử dụng, trong khi TKV lại tích cực sử dụng một kỹ sư đã về hưu là Dương Thanh Sùng - người được đánh giá (công khai tại hội thảo của VUSTA) là chỉ thuộc loại “chai lọ” trong lĩnh vực bauxite-nhôm. Chính vì sự mật mờ này đã làm cho nhiều người (ngay cả trong TKV và cả bản thân Đại tướng) không thể tin cậy vào những gì “TKV nói”.
7/ Về thái độ tiếp thu ý kiến của TKV: Gần đây tôi nhận được công văn “MẬT” của Đảng ủy TKV gửi cho cá nhân tôi với nột dung hình như là tôi đang bị mắc lừa các thế lực phản động hay đang chống lại nghị quyết của Đảng vì đã có những phát biểu chống lại các dự án bô-xít của TKV. Tôi rất bất bình về nội dung công văn này. TKV không những không tiếp thu ý kiến của tôi (trong khi TKV chưa có ý kiến nào để phản bác và dư luận rộng rãi đều đồng tình ủng hộ ý kiến của tôi”, nhưng Đảng ủy TKV lại có văn bản mang tính răn đe theo kiểu “cả vú lấp miệng em” như vậy là không thể chấp nhận được. Nhân đây, tôi xin chính thức báo cáo với Ban Bí thư cũng như VP TW Đảng về vấn đề này như sau:
-Từ trước khi thủ tướng phê duyệt quy hoạch bô-xít, tôi đã viết nhiều bài báo khoa học phân tích tính không khả thi của các dự án bauxite đăng trên các tạp chí của VN. Sau khi Thủ tướng ban hành Quyết định số 167/2007/QĐ-TTg ngày 01/11/2007, tôi đuợc mời tham luận tại cuộc Hội thảo đầu tiên ở Đắk Nông (12/2007) đến nay, tôi (tuy đang hưởng lương do TKV trả) vẫn đã và đang chính thức phát biểu công khai, minh bạch ý kiến của cá nhân tôi với tư cách là một cán bộ KHKT phản đối việc triển khai các dự án bauxite trên Tây Nguyên.
-Đây không phải là lần đầu tiên tôi phải đối các việc làm của TKV hay của Bộ Năng lượng (cũ). Những ý kiến phản đối của tôi trước đây được cho là “trái” với các quyết định của TKV, và của Bộ NL đến nay đều được thời gian chứng minh là hoàn toàn đúng đắn (như việc chấm thầu không đúng của dự án điện Na Dương, việc sửa đổi hồ sơ mời thầu có lợi cho nhà thầu trong các dự án điện, việc di chuyển nhà sàng Hòn Gai ra địa điểm Nam Cầu trắng, việc gia tăng qua mức sản lượng than của các mỏ để xuất khẩu cho TQ, v.v..)
-Cũng chính vì “trung ngôn thì nghịch nhĩ” tôi đã từng “được” TKV “xử lý” theo cách áp đặt cho luân chuyển công tác theo tiêu chí việc gì đang làm tốt thì không cho làm nữa, giao cho việc mới khó hơn, để nhường chỗ cho những “chung thần” chỉ biết làm theo.
-Bản thân tôi, là một cán bộ KHKT được Đảng và Nhà nước ưu tiên cho đi đào tạo nhiều lần ở nước ngoài, là một Đảng viên ĐCSVN (tôi được kết nạp tại chi bộ Vụ Kế hoạch Bộ Mỏ và Than từ 1983), tôi luôn sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật, đúng lương tri, phục vụ suốt đời cho sự nghiệp của Đảng và dân tộc, chứ không phải chỉ biết làm theo ý đồ và phục vụ cho lợi ích của một nhóm người. Bố đẻ tôi là Đảng viên, cán bộ tiền khởi nghĩa, Huân chương kháng chiến hạng Nhất và hạng Ba, Huy hiệu 60 năm tuổi đảng, Huy hiệu các chiến sỹ bị địch bắt tù đầy đã giáo dục tôi hiểu rõ thế lực phản động là ai và mình cần phải làm gì?.
-Tôi không cần phải được Đảng Ủy TKV nhắc nhở về việc tôn trọng pháp luật, trong khi TKV đã cố tình lợi dụng cơ quan ngôn luận của mình (Tạp chí Than-Khoáng sản VN) để công khai vi phạm Luật báo chí, tung tin sai sự thật, bôi nhọ danh dự của tập thể công ty do tôi phụ trách (đúng vào dịp tôi đang bận dự thảo về bauxite ở Đắk Nông)
8/ Về Hội thảo sắp tới do Chính Phủ sẽ tổ chức:
(i) Tôi cho rằng cần được chuẩn bị kỹ và phải có đủ thời lượng cần thiết, tạo được tính công khai, dân chủ, tránh hình thức vội chụp mũ; (ii) Nội dung Hội thảo nên tập chung ưu tiên bàn kỹ về tính khả thi về kinh tế, đánh giá hiệu quả kinh tế đầy đủ; và (iii) Để tiết kiệm thời lượng cho việc trao đổi đầy đủ có lẽ không nên mời các đối tác nước ngoài tham dự vì có nhiều vấn đề tế nhị và nhậy cảm.
Kinh nghiệm cho thấy tại hội thảo 10/2008 ở Đắk Nông vừa qua, các đối tác nước ngoài chỉ lợi dụng thời lượng của hội thảo để làm marketing và quảng bá cho bản thân họ. Còn trên thực tế họ làm như thế nào thì phía VN (Bộ Cơ khí luyện kim trước kia và TKV ngày nay) đã đi xem, thăm quan, khảo sát gần như khắp TG rồi. Nếu đã mời đối tác nước ngoài, cần mời đầy đủ cả các đối tác cũng đã từng khuyên chúng ta không nên làm ồ ạt như hiện nay (như nhà thầu của Pháp)
Cuối cùng, tôi xin chân thành cám ơn các đ/c đã cho phép tôi có dịp trình bầy ý kiến của mình. Xin kính chúc các đồng chí sức khỏe và hạnh phúc.
Kính thư,
TS. Nguyễn Thành Sơn
--------
Bài trả lời: Nguyễn Chính Cập nhật : 23/03/2009 22:33
Thư ngỏ gửi TS Nguyễn Thành Sơn
Nha Trang ngày 21 tháng 03 năm 2009
Kính gửi TS Nguyễn Thành Sơn
Kính thưa ông,
Thời gian qua cùng với nhiều người dân khác, tôi đã cố gắng tìm hiểu về việc nước Tàu “trúng thầu” khai thác boxit tại Tây nguyên. Đọc các bài viết trên mạng, bắt đầu từ thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và sáng nay, được đọc trên www.diendan.org bản báo cáo (ngày 20/02/2009) này nữa của ông, mới thấy thật là kinh hoàng, thật là sợ hãi về mọi mặt : Quốc phòng, kinh tế, xã hội, môi sinh… cho nước Việt mình. Chẳng lẽ, bước sang thế kỷ 21 được gần 10 năm rồi, với tỷ lệ số người có bằng tiến sỹ các kiểu của nước ta nhiều vào bậc nhất thế giới, lại cam chịu để cho cái tư duy điếc không sợ súng thắng thế ?
Thưa ông, tôi chỉ là một công dân bình thường vừa ngu dốt, lại vừa “điếc nòi, điếc nổ” về công nghệ khai thác loại khoáng boxit này, nhưng tôi vẫn thường phải giật mình, vô cùng hoảng sợ khi nghe tiếng pháo cảnh báo hiểm họa sẽ đến với đồng bào mình của các nhà thông thái giàu tâm huyết với dân, với nước. Vì vậy, tôi xin có vài thiển ý qua nội dung bản báo cáo ngày 20/02/2009 của ông như sau :
Thứ nhất : Đây là vấn đề rất lớn, liên quan đến Quốc kế dân sinh, có thể còn ảnh hưởng đến vận mệnh của đất nước, tại sao không phải là những cuộc hội thảo lớn ở tầm Quốc gia, thậm chí mời thêm các nhà khoa học chuyên ngành quốc tế, để với tinh thần phản biện khoa học làm sáng tỏ các mặt lợi, hại, mà lại chỉ lấy ý kiến ở một cuộc “tọa đàm” ? Xin nhấn mạnh, tọa đàm được hiểu là chỉ ngồi nói chuyện, đàm đạo với nhau cho … vui, chứ làm gì có tranh luận, phản biện. Dự án khai khoáng boxit này của Chính phủ, hay của cơ quan, tập đoàn nào, thì Chính phủ, hay cơ quan, tập đoàn đó phải đứng ra bảo vệ trước sự phản biện của các cơ quan chuyên môn và của các nhà khoa học chứ ? Xin nhấn mạnh nữa, tài nguyên Quốc gia là của toàn dân, của muôn đời con cháu mai sau, người quyết định cho phép cuối cùng phải là Quốc Hội. Vì tài nguyên quốc gia đâu phải của riêng Chính phủ, hay của một nhóm người nào đó !
Thứ hai : Nếu hai vị, bí thư tỉnh Đắc Nông và phó chủ tịch tỉnh Lâm Đồng, phát biểu trong tọa đàm (như ông đã trích dẫn trong báo cáo) như vậy, để cho vui thì cũng như là chuyện ở quán nước vỉa hè thôi. Còn là để lấy “ý kiến lãnh đạo địa phương” phụ họa tung hô thêm cho Dự án, thì đúng như ông khẳng định, đó là những ý kiến “phản khoa học”, phải nói là mít đặc về mọi mặt. Lãnh đạo của một tỉnh mà năng lực trí tuệ như thế, thì bất hạnh cho đồng bào Đắc Nông, Lâm Đồng mình quá. Nhân thể, tôi cũng nhớ lại hồi 1985 – 1987 cũng ở mấy tỉnh Tây nguyên có chuyện, người ta muốn bắt con cu ly để xuất khẩu, lúc đó tiến sỹ di truyền học Phan Phải đã bức xúc nói rằng “ cu ly ra đi, thì cù lần ở lại”. Ông còn cho biết theo báo cáo trước đây, dự kiến mỗi năm ngân sách địa phương thu được từ khai khoáng boxit chỉ khoảng 120 tỷ, tại tọa đàm này đã được nói vống lên gấp 10 lần. Vậy thì là lừa bịp rồi còn gì ? Là một công dân Việt Nam, tôi cũng xin nói thẳng để hai ông quan hàng đầu của tỉnh Đắc Nông và Lâm Đồng này nhớ cho rằng, tài nguyên boxit và tài nguyên cà phê, hồ tiêu; chè …. là của cả nước, chứ không phải của riêng Đắc Nông, Lâm Đồng. Việc khai thác boxit với công nghệ ướt, rất âm lịch và quá cổ lỗ của nước đại Tàu, không chỉ làm ảnh hưởng đến môi trường sống tại chỗ, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, sức khỏe của đồng bào ta ở các tỉnh, thành phố dưới này như : Sài Gòn; Đồng Nai; Biên Hòa v.v… Nếu vấn đề nghiêm trọng này được công khai cho người dân cả nước biết, thì liệu đồng bào ta có để yên ?
Thứ ba : Trong báo cáo, Ông có nói đến bài phát biểu có thái độ “khiếm nhã” của ông Hồ Duy Liêm nào đó, đối với thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Xin được nêu, CỤ VÕ NGUYÊN GIÁP là lão tướng chống ngoại xâm thời hiện đại, thuộc bậc Cha, Chú của thế hệ chúng ta. Cụ cũng là người sáng láng nhất, không giống như các “cụ” khác, trong lòng người dân nước Việt hiện nay. Ông đã nêu rất đúng là, có những loại nhà khoa học chai, lọ. Tôi nghĩ, còn có cả đám học giả thau, chậu, chảo, hũ, dĩa … chuyên ăn theo, nói leo, hoặc láu cá kiểu “xuân hóa hạt giống” của Luy-sen-cô… nữa. Nhưng cũng còn không ít những người làm khoa học chân chính. Vì vậy, dù thuộc diện nhà khoa học nào, thiên tài, âm tài đến đâu, thì trước hết ông Liêm vẫn là một công dân. Ông Liêm có quyền không đồng ý với quan điểm can gián, thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân, đầy trách nhiệm với lịch sử, với đất nước, với muôn đời con cháu mai sau, trong thư của CỤ ĐẠI TƯỚNG TRONG LÒNG DÂN, chứ không được khiếm nhã, xấc láo với CỤ.
Thứ tư : Ông cho biết, người ta đã gửi cho ông một văn bản đóng dấu “mật”, có ý quy chụp, răn đe này nọ. Tôi cho rằng, việc một tổ chức nào đó có văn bản gửi cho tổ viên của mình để nhắc nhở công tác chuyên môn được giao, là bình thường. Nếu có ý quy chụp, răn đe, thì tôi thiển nghĩ, ông cứ việc yên chí nhớn đi ! Cái “trò” ấy, cái “chiêu” ấy cũ mèm rồi. Thời WTO với xa lộ thông tin, dân chủ, công khai này đã khác xa, khác rất xa cái thời “nhất đội, nhì giời” mà cha, anh chúng ta đã từng ngấm đòn đấy, thưa ông !
Thứ năm : Ăn quả nhớ người trồng cây. Đạo lý ấy của người Việt mình tự ngàn đời vẫn vậy. Tôi cho rằng, việc ông được đào tạo trong và ngoài nước để thành NGƯỜI như bây giờ, ngoài công sinh thành, nuôi dưỡng của cha mẹ, thì trước hết và trên tất cả, là tiền đóng thuế của dân. Nên lòng biết ơn ấy trước hết phải thuộc về nhân dân đấy ông ạ ! Chính vì thế mà quan điểm nhất quán, trước sau như một của ông thể hiện bằng văn bản, với tất cả kiến thức mình có được, về vấn đề khai thác boxit ở Tây nguyên, là cách trả ơn Nhân Dân thiết thực nhất, dũng cảm nhất và trách nhiệm nhất.
Thứ sáu : Mấy thế hệ chúng ta đều đã qua cái tuổi “tri thiên mệnh”. Có người đã qua được 10 năm, 15 năm hoặc hơn thế. Người xưa bảo ở tuổi ấy đã biết được “mệnh” trời và con ruồi bay qua đã phân biệt được đực, cái. Nói thế đã là chí lý lắm rồi. Nhưng lớp hậu sinh chúng ta, có lẽ phải thêm vào để được cho là “khả úy” rằng, đám nhặng bay qua cũng còn biết tỏng được cả những con “lại cái”. Nhân ông có nhắc đến sự giáo dục của cha ông về “thế lực phản động là gì, và phải làm gì ?”. Nghĩa là, cái đạo nhận biết rạch ròi phải trái, ngay gian, xảo trá ở đời, tôi lại nhớ đến lời dạy của cha tôi, mà đến nay tôi vẫn thuộc nằm lòng, rằng : Thấy cái hay phải học; Thấy lẽ phải thì theo; Thấy điều sai quấy, thì phải can gián; Thấy bạo lực, cường quyền thì phải chống. Nếu ngậm miệng thì có thể được “ăn” tiền, nhưng sẽ phải chuốc lấy sự phỉ nhổ của người đời và mai hậu.
Có vài ý dông dài xin được trao đổi cùng ông. Xin cầu chúc cho ông luôn vững như thành, như núi, được thiên an, vạn an, đại đại an, trong lòng nước Việt Nam ta thiên tuế, vạn tuế, vạn vạn tuế.
Trân trọng !
Nguyễn Chính
nchinhvn@yahoo.com
