Khá nhiều đại biểu trực tiếp chất vấn chưa hài lòng với phần trả lời của “tư lệnh” ngành Công ThươngTường thuật phiên chất vấn sáng 22.11Thanh Niên
Bộ trưởng Công Thương nợ câu trả lời kỹ thuật về bô xítVNExpress
“Tôi rất ngạc nhiên với cách trả lời của Bộ trưởng”VnEconomy
VTC -Tiền Phong Online -Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online
tất cả 7 bài viết »
Bộ trưởng Công Thương nợ câu trả lời kỹ thuật về bô xítVNExpress
“Tôi rất ngạc nhiên với cách trả lời của Bộ trưởng”VnEconomy
VTC -Tiền Phong Online -Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online
tất cả 7 bài viết »
- Bộ Công Thương đưa ra thời gian thu hồi vốn của dự án alumina Nhân Cơ VnEconomy -Thời gian thu hồi vốn của dự án alumina Nhân Cơ là 12,4 năm/30 năm tồn tại, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng nhận định
-Bộ trưởng GTVT giải trình về đường sắt cao tốc (Bee)- Dự thảo chiến lược phát triển KT-XH 2011 - 2020 có đề cập đến việc phát triển đường sắt cao tốc “là phù hợp với kết luận của Bộ Chính trị".
-Đặt nhà máy khai thác bôxit ven biển, hiệu quả cao hơn (TVN) - Gửi lời xin lỗi ĐBQH vì một câu hỏi liên quan đến "chuyên môn sâu" cần phải kiểm tra lại, Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng tận dụng hơn tiếng rưỡi đăng đàn để giải đáp các vấn đề liên quan đến khai thác bôxit, thủy điện xả lũ, thiếu điện, nhập siêu...
-Đặt nhà máy khai thác bôxit ven biển, hiệu quả cao hơn (TVN) - Gửi lời xin lỗi ĐBQH vì một câu hỏi liên quan đến "chuyên môn sâu" cần phải kiểm tra lại, Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng tận dụng hơn tiếng rưỡi đăng đàn để giải đáp các vấn đề liên quan đến khai thác bôxit, thủy điện xả lũ, thiếu điện, nhập siêu...
-Tường thuật phiên chất vấn sáng 22.11 (TNO) Sáng nay (22.11), Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng là người đầu tiên trả lời, giải trình các vấn đề xoay quanh các nhóm nội dung được đại biểu (ĐB) Quốc hội (QH) và cử tri cả nước quan tâm.
Mở đầu ngày làm việc hôm nay, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Trưởng ban Dân nguyện của UBTVQH Trần Thế Vượng đã trình bày báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến kỳ họp thứ 7, QH khóa XII.
Ông Trần Thế Vượng đã nêu báo cáo về việc trả lời kiến nghị của cử tri trong các nhóm vấn đề như hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, bảo hiểm y tế, giá điện...
Ông Vượng khẳng định: Có thể nói, kiến nghị của cử tri là một kênh thông tin quan trọng góp phần bảo đảm hoạt động quản lý nhà nước, điều hành mọi mặt của cuộc sống. Công tác nghiên cứu tiếp thu kiến nghị của cử tri đã có những chuyển biến tích cực, thể hiện trách nhiệm cao của Chính phủ đối với cử tri.
Tiếp đó, Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng đánh giá cao việc thực hiện báo cáo giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri ở kỳ họp trước. Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng khẳng định việc báo cáo công khai về kết quả tiếp thu, giải quyết, xử lý những ý kiến của cử tri gửi đến kỳ họp thứ 7 của QH thể hiện sự trân trọng của QH, của Chính phủ, của Tòa án, Viện kiểm sát, các cơ quan nhà nước nói chung đối với các ý kiến kiến nghị của cử tri. Quan trọng hơn là nó góp phần thúc đẩy việc chăm lo, xem xét, giải quyết một cách có hiệu quả các ý kiến kiến nghị của cử tri; góp phần tăng thêm mối quan hệ gắn bó giữa nhân dân với Nhà nước, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân tiếp tục tham gia quản lý các công việc của Nhà nước, của xã hội.
Theo Chủ tịch QH, đây là một kênh thông tin quan trọng được báo cáo ngay trước phiên chất vấn để ĐBQH có thêm cơ sở, có căn cứ để chất vấn, ĐBQH được trả lời chất vấn cũng dựa vào đó mà trả lời, tránh tình trạng những kiến nghị đã giải quyết rồi mà ĐB cứ hỏi đi hỏi lại mãi, có những việc làm chưa tốt mà Bộ trưởng không nắm được. Vì vậy, Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng cho rằng việc báo cáo thẩm tra kết quả trả lời chất vấn, kiến nghị của cử tri, các ĐBQH trong phiên họp trước sẽ là việc làm nền nếp thường xuyên, trong phiên chất vấn, trước khi các ĐB bắt đầu chất vấn các bộ trưởng, Thủ tướng.
Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng cũng lưu ý các vấn đề hỏi đáp của các ĐB trong phiên chất vấn hôm nay. Ông nói: “Quá trình chất vấn đã được thực hiện nhiều nhưng các ĐB cần hỏi ngắn gọn, rõ ý, tập trung vào nhóm vấn đề và không ra ngoài vấn đề trọng tâm".
 ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương về điện, nhập siêu và bình ổn giá - Ảnh: Ngọc Thắng |
Theo thông báo của Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, có 42 phiếu chất vấn của 35 ĐBQH gửi về để hỏi về các vấn đề liên quan đến nhập siêu; quy hoạch, kế hoạch, lộ trình tiến độ xây dựng các nhà máy nhiệt điện; đảm bảo an toàn cho các nhà máy, đập nước, các giải pháp hạn chế rủi ro từ các hồ thủy điện; tình hình thiếu điện hiện nay, biện pháp xử lý tình trạng cắt điện tùy tiện, vấn đề giá điện, quan hệ giữa sản xuất, phân phối và truyền tải điện...
Thiếu điện do chậm tiến độ
Mở đầu phần chất vấn, ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) là người có liền ba câu hỏi về các vấn đề: Điện, nhập siêu và bình ổn giá.
Đó là: Việc thiếu điện hiện nay là do quy hoạch phát triển ngành điện và đầu tư không hợp lý ? Nếu điều đó đúng thì sẽ phải giải quyết vấn đề này ra sao?
Năm tháng đầu năm nhập siêu liên tục giữ được mức kiểm soát, thế nhưng tháng 7 là vọt lên 1,07 tỉ USD, đâu là nguyên nhân ? Điều này có ảnh hưởng đến việc kềm chế lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô hay không?
 ĐB Đàng Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận) nêu bức xúc của cử tri về việc xả lũ của các hồ thủy điện - Ảnh: Ngọc Thắng |
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thừa nhận năm 2007 Thủ tướng Chính phủ có quyết định về sơ đồ điện 6 (giai đoạn 2006-2015). Bên cạnh một số kết quả đạt được, ngành điện trong thời gian qua vẫn còn một số hạn chế, lớn nhất là tình trạng thiếu điện diễn ra phạm vi rộng ảnh hưởng sản xuất, đời sống nhân dân. Nguyên nhân thiếu điện trong mùa khô vừa qua là do chưa thực hiện đầy đủ mục tiêu quy định trong tổng sơ đồ điện 6. Lý do chậm thực hiện quy hoạch tổng sơ đồ 6 là do không ít các công trình chậm tiến độ so với tiến độ quy hoạch. Nguyên nhân là do vấn đề thu xếp vốn, chúng ta triển khai quy hoạch sơ đồ 6 đúng vào thời kỳ khủng hoảng suy thoái kinh tế cuối năm 2007 đến bây giờ, các nhà đầu tư trong ngoài nước gặp khó trong thu xếp vốn. Nhiều ngân hàng không tiếp tục cho vay để đầu tư các dự án điện. Ngành điện có vài dự án được sử dụng vốn vay thương mại nhưng nhìn chung vẫn rất khó thu xếp vốn.
Lý do tiếp theo, theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, là nhà máy nhiệt điện Hải Phòng, Quảng Ninh tuy hoàn thành giai đoạn đầu nhưng hoạt động chưa hiệu quả, thiếu hụt điện. Lý do thứ ba là tình hình thiên tai hạn hán kéo dài trong thời gian vừa qua.
Đối với vấn đề huy động vốn cho ngành điện được ĐB Phạm Thi Loan (Hà Nội) đặt ra, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết lượng vốn phải huy động cho tập đoàn Điện lực VN là rất lớn. Có quy hoạch, cơ cấu lại ngành điện như thế nào đi nữa thì EVN cũng là tập đoàn lớn, chủ đạo trong việc sản xuất, phân phối điện. Chính phủ sẽ huy động vốn bằng nhiều nguồn, giải quyết cơ chế giá điện theo thị trường. Đàm phán với các nhà tài trợ nước ngoài dành một phần vốn cho ngành điện. Bên cạnh đó, ngành điện đang đề xuất phát hành trái phiếu quốc tế để huy động vốn.
Về các nhà thầu tham gia vào xây dựng các nhà máy nhiệt điện VN, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho rằng chưa có thông tin chính thức nào xác định các nhà thầu đưa công nghệ lạc hậu vào VN. Nhà thầu đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật thì mới được xem xét. Đến giai đoạn sau, thì nhà thầu nào có mức giá cạnh tranh hơn thì sẽ có ưu thế. Chúng ta lựa chọn nhà thầu là có cơ sở cả về mặt pháp lý và thực tiễn.
Riêng chuyện các nhà máy nhiệt điện do nhà thầu không sử dụng than trong nước, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ có quy định, các nhà máy nhiệt điện tại phía Bắc cho tới Hà Tĩnh thì dùng than trong nước. Các nhà máy nhiệt điện phía Nam thì dùng than nhập khẩu. Tuy nhiên, một số trường hợp nhà máy nhiệt điện phía Nam, trong năng lực ngành than trong nước có thể đáp ứng được, thì sẽ dùng than trong nước.
Hiện nay, Thủ tướng Chính phủ sẽ phê duyệt biểu giá bán lẻ điện, các nguyên tắc trong biểu giá bán lẻ điện, dựa trên đó, Bộ Công thương và Bộ Tài chính ban hành giá bán lẻ điện cụ thể.
Tuy nhiên, ĐB Loan không đồng ý với trả lời trên và cho rằng Bộ trưởng chưa nhìn nhận đúng vấn đề và yêu cầu có giải trình cụ thể thêm bằng văn bản.
Xin chia sẻ cùng đồng bào bị lũ lụt
Nhắc đến vấn đề điện nhưng ở góc độ thủy điện ở miền Trung tràn lan, ĐB Đàng Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận) cho rằng cử tri bức xúc cho rằng việc xã lũ của các thủy điện đã ảnh hưởng đến bà con. Bộ trưởng đã giải trình rất chung chung, không đưa ra số liệu các định mức đã xã của các hồ để chứng minh việc không ảnh hưởng. Trong lúc mưa lũ, thủy điện lại xã lũ thì làm nước dâng lên. ĐB Mỹ Hương đề nghị Bộ trưởng cho biết các con số cụ thể về việc xã lũ để chứng minh các thủy điện vô can trong việc này.
Theo ĐB Mỹ Hương, việc phá rừng làm thủy điện là yếu tố để gây mưa bão. Các chuyên gia cho rằng việc triển khai các thủy điện tràn lan ở miền Trung và Tây Nguyên là nguyên nhân chính gây ra lũ lụt. ĐB này cũng đề nghị Bộ trưởng trả lời về việc thủy điện gây lũ lụt và tình hình di dời của người dân các nơi làm thủy điện tới các khu tái định cư chưa được đảm bảo.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng khẳng định mình chưa hề có một câu trả lời nào khẳng định thủy điện không liên quan trong mùa lũ lụt vừa qua. Trong đợt lũ lụt miền Trung, sinh hoạt nhiều nơi đã đảo lộn, xin chia sẻ cùng đồng bào chịu lũ lụt.
Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, quy hoạch về phát triển thủy điện nhỏ toàn quốc có 230 dự án, tổng công suất 1.220 MW, mới chỉ triển khai 90 dự án, với công suất 500 MW. Dự án thủy điện nhỏ là dưới 30 MW, phần lớn thủy điện nhỏ ở miền Trung không có chức năng điều tiết lũ. Qua quy hoạch, Bộ Công thương và địa phương cũng xem xét lại bổ sung chức năng tham gia một phần điều tiết lũ cho một số dự án, như thủy điện A Vương, Ba Hạ ở miền Trung.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết: vừa qua Thủ tướng ban hành yêu cầu việc xây dựng quy hoạch liên hồ chứa, tại miền Trung có 2 quy hoạch vận hành liên hồ chứa đã được Thủ tướng phê duyệt. Quy trình vận hành liên hồ chứa đều đảm bảo các nguyên tắc như sau: khi có lũ thì tuyệt đối an toàn công trình, tham gia điều tiết lũ cho vùng hạ lưu. Tuy nhiên trong một số dự án thủy điện làm chưa đúng quy trình vận hành này, ví dụ đối với thủy điện sông Ba Hạ, trước khi xả lũ, ban quản lý nhà máy đã báo cáo với Ban chỉ huy phòng chống lụt bão T.Ư, địa phương, nhưng chưa báo cáo UBND tỉnh. Bộ công thương đã yêu cầu tập đoàn điện lực VN đã kiểm tra trách nhiệm của các cá nhân liên quan, để xử lý kiên quyết theo quy định hiện hành. Trường hợp Hố Hô ở Hà Tĩnh đang xây dựng dở dang, nên đó là một trong những công trình chưa hoàn thành. Lũ về lớn cũng gây thiệt hại cho nhà máy.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nhấn mạnh: Xin khẳng định lại, chúng tôi chưa hề có công bố chính thức nào nói không có liên quan giữa thủy điện nhỏ và lũ lụt vừa qua. Sắp tới, quan điểm của Bộ Công thương là tiếp tục rà soát quy hoạch thủy điện. Nếu không hiệu quả, không phù hợp thì yêu cầu chính quyền địa phương dừng lại.
Nếu làm dân bị ảnh hưởng, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm
Trả lời câu hỏi của ĐB Trần Văn Nhượng (Quảng Bình) về cơ chế chia sẻ với người dân vùng lũ do thủy điện gây ra? Bộ trưởng Hoàng khẳng định những người dân bị thiệt hại do việc xã lũ của các nhà máy thủy điện đều được các bộ ngành xem xét để kiến nghị, tham mưu cho Chính phủ có sự hỗ trợ. Bên cạnh đó, các chủ đầu tư cũng sẽ phải chịu trách nhiệm nếu xả lũ gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân.
Mặt khác, Bộ trưởng giải thích, bình quân diện tích đất để xây dựng một công trình thủy điện nhỏ là 10 hecta. Bộ đang rà soát lại tất cả các dự án thủy điện. Theo đó, các dự án không đúng quy hoạch, không đúng yêu cầu về bảo vệ môi trường, chủ đầu tư không đảm bảo tốt việc tái định cư để đảm bảo đời sống cho người dân, đều sẽ bị ngừng triển khai. Đã có 38 dự án thủy điện quy mô nhỏ không cho triển khai tiếp.
Lý do và cơ sở của việc phát triển thủy điện của nước ta được Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng giải thích như sau: nước ta được đánh giá có tiềm năng để phát triển thủy điện. Trên nhiều hệ thống sông của VN, việc phát triển thủy điện góp phần cắt giảm lũ cho hạ lưu, cung cấp nước cho nông nghiệp, góp phần đáng kể vào việc tăng sản lượng điện. Các thủy điện miền Bắc, miền Nam đang thể hiện vai trò đó. Riêng thủy điện miền Trung, phần lớn là thủy điện nhỏ. Bên cạnh đó, năng lượng thủy điện cũng được coi là năng lượng sạch, năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhìn nhận, việc phát triển thủy điện sẽ đi đôi với việc rà soát, khắc phục những hạn chế của thủy điện để đảm bảo an toàn. Quy hoạch thủy điện dựa trên 3 nguyên tắc: phù hợp với quy hoạch chung của ngành điện, phù hợp quy hoạch của địa phương và quy hoạch nguồn nước và đất của ngành Nông nghiệp phát triển nông thôn.
Nhập siêu được kiểm soát
Trả lời câu hỏi của ĐB Ngọc Vinh đâu là nguyên nhân khiến nhập siêu tháng 7 là vọt lên 1,07 tỉ USD, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết năm nay là năm đầu tiên chúng ta sẽ có tốc độ xuất khẩu (23%) nhanh hơn nhập khẩu (19-20%). Tuy tình hình năm 2010 có cải thiện nhưng chúng ta vẫn nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu về con số tuyệt đối. Tình hình nhập siêu đang là thách thức của nền kinh tế. Nếu tiếp tục như vậy sẽ ảnh hưởng đến tỷ giá đồng VN, chỉ số giá tiêu dùng trong nước, cán cân thanh toán, ổn định kinh tế vĩ mô.
Nhận thức được vấn đề này, thời gian qua Chính phủ đã chỉ đạo hết sức quyết liệt kiểm soát chặt chẽ giảm nhập siêu. Bước đầu có một số việc có kết quả. Năm 2008 nhập siêu 18 tỉ USD, tỷ lệ trên kim ngạch xuất khẩu là 30%, 2009 là 12,9 tỉ USD, (tỷ lệ 22,5%); năm nay khả năng chỉ là 11,9 hoặc 12 tỉ USD, bằng 17% so với kim ngạch xuất khẩu.
Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, tuy nhiên trong thời gian tới và trước mắt vẫn phải tiếp tục nhập siêu. Lý do chính là trước hết đang quá trình đầu tư phát triển, đẩy mạnh sản xuất, chúng ta phải nhập khẩu máy móc, thiết bị, nguyên liệu phụ liệu mà chúng ta chưa sản xuất được thì vẫn phải nhập khẩu từ bên ngoài. Lý do tiếp theo là, công việc phụ trợ trong nước chúng ta còn hạn chế. Chúng ta đã tăng cường khâu sản xuất nguyên phụ liệu trong nước, nhưng một số lĩnh vực vẫn phải duy trì nhập khẩu. Thứ ba, giá cả nguyên phụ liệu trong nước tăng cao. Giá tăng mặt hàng xuất khẩu của chúng ta cũng tăng nhưng không bằng máy móc, thiết bị chúng ta nhập từ bên ngoài. Ngoài ra, vẫn còn phần nhỏ còn tư tưởng thích dùng hàng ngoại.
Bộ Công thương đã báo cáo Chính phủ và đề ra những phương pháp khắc phục tình trạng này trong thời gian tới.
Dự kiến của Bộ Công thương là kế hoạch 5 năm đến 2015 thì giảm nhập siêu trên kim ngạch xuất khẩu còn 14%, cải thiện cán cân thanh toán, ổn định chỉ tiêu kinh tế vĩ mô.
Trả lời vấn đề cán cân xuất thương mại, xuất nhập khẩu giữa VN và Trung Quốc khá chênh lệch của ĐB Phạm Thị Loan (Hà Nội), Bộ Công thương đang có kế hoạch, giải pháp để tăng cường xuất khẩu của VN sang Trung Quốc và sẽ giảm dần nhập khẩu. Hai nước chuẩn bị ký kết quy hoạch thương mại 5 năm giữa VN – Trung Quốc. Theo đó, thúc đẩy thương mại theo hướng cải thiện nhập siêu của VN, đề nghị Trung Quốc tăng cường nhập khẩu hàng hóa VN có nhu cầu, tạo điều kiện cho VN tham gia vào các hoạt động xúc tiến thương mại, giới thiệu hàng hóa của VN tại nước bạn.
Chọn địa điểm nào làm dự án bô-xít?
Trả lời câu hỏi của ĐB Vũ Quang Hải (Hưng Yên) là vì sao dự án bô-xit chỉ có hiệu quả cao ở nơi thừa nước và thừa điện nhưng chúng ta đang làm ngược lại, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết: Việc chọn địa điểm triển khai dự án bô-xít đã được Chính phủ cân nhắc kỹ và báo cáo Bộ Chính trị. Nếu thuần túy về kinh tế thì đặt nhà máy ở dưới biển là có hiệu quả nhất so với nếu đặt ở ngay chỗ khai thác. Tuy nhiên, đối với dự án trọng điểm quốc gia, ngoài lợi ích kinh tế còn cần tính đến những vấn đề khác đối với chủ trương phát triển kinh tế xã hội, tác động lan tỏa của dự án. Chúng ta phải nhìn vào lợi ích tổng hợp, tác động lan tỏa của dự án, cụ thể là Tân Rai ở Lâm Đồng, Nhân Cơ ở Đắk Nông. Chúng ta chọn địa điểm phải vì lợi ích đồng bào địa phương, họ hy sinh nhiều thì họ cũng có nhu cầu chính đáng được thụ hưởng lợi ích từ đó, chẳng hạn như: việc làm.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng khẳng định ở đây không phải là vấn đề thiếu nước, các hồ chứa nước hiện có đảm bảo đủ nước cho nhà máy, tham gia cung cấp nước sinh hoạt cho người dân địa phương.
Trả lời câu hỏi của ĐB Nguyễn Lân Dũng (Đắk Lắk), về việc có lường trước việc các nhà máy bô-xít bị phá hoại bởi các thế lực thù địch hay không? Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho rằng Bộ Công thương sẽ kiến nghị với Chính phủ, xem đây là công trình có tầm quan trọng về an ninh quốc gia và khi ấy nó sẽ được bảo vệ một cách chặt chẽ và nghiêm ngặt hơn.
Tăng nội lực nền kinh tế
ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM) chất vấn Bộ Công thương về vấn đề tăng nội lực kinh tế. ĐB Du Lịch hỏi: “Nền kinh tế chúng ta là kinh tế gia công. Bộ hứa sẽ cố gắng từng bước giảm gia công, tăng giá trị gia tăng, làm cơ sở giảm nhập siêu. Sau 3 năm, Bộ đã làm chính sách gì để thực hiện? Ngành công nghiệp điện tử đang sống dở chết dở, sống cầm hơi gia công cho các thiết bị, phụ tùng của Trung Quốc, chúng ta trở thành nơi gia công. Vậy ta có giải pháp căn cơ nào để giải quyết tình trạng này? Tại sao chúng ta xuất siêu sang Mỹ, EU, nhưng lại nhập siêu với Trung Quốc?".
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng trả lời: Chúng ta đang cố gắng bình ổn giá, đảm bảo cung cầu hàng hóa cho sản xuất, cho đời sống nhân dân. Đặc biệt ưu tiên đảm bảo cân đối cung cầu 11 nhóm mặt hàng, trong đó có gạo, muối, phân bón, thép, xăng dầu... Mọi nỗ lực của cả nước, có sự tham gia của doanh nghiệp và chỉ đạo của Chính phủ đều tập trung vào nhóm hàng hóa này. Dù có khó khăn trong năm 2008, 2009, nhưng chúng ta vẫn cơ bản đảm bảo được nhu cầu cung cấp hàng hóa, nhất là hàng hóa thiết yếu cho sản xuất, cho đời sống nhân dân, đặc biệt là lương thực, xăng dầu.
Theo Bộ trưởng, chúng ta phải tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa việc này trong thời gian hiện nay và thời gian tới, không để giá tăng cao. Biện pháp là phải huy động năng lực sản xuất trong nước, trong đó có vai trò của các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp nhà nước, có vai trò người dân trong vấn đề lương thực, đặc biệt là người dân tại khu vực ĐBSCL. Biện pháp tiếp theo là xây dựng hệ thống phân phối. Thời gian qua chúng ta đang củng cố hệ thống phân phối, đặc biệt là hệ thống bán lẻ.
Bộ trưởng thừa nhận trước đây, chúng ta vẫn chưa quan tâm thật sự thị trường bán lẻ trong nước, nên đây là một trong những trọng tâm thời gian hiện nay, chúng ta đang chỉ đạo thực hiện. Chúng ta phải phát triển hệ thống phân phối trong nước, nâng cao chất lượng của hệ thống này. Các quy hoạch phát triển hệ thống phân phối đã được phê duyệt. Căn cứ vào quy hoạch này, UBND cấp tỉnh trên cơ sở quy hoạch thương mại địa phương và trong cả nước, đều dành nội dung rất quan trọng cho quy hoạch thiết lập hệ thống phân phối bán lẻ.
Chúng ta đang từng bước tạo điều kiện cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tham gia thị trường phân phối này. Và việc này được làm rất thận trọng, có lựa chọn, có tính toán nhà đầu tư. Vừa qua, các doanh nghiệp nước ngoài có vào thị trường bán lẻ của ta nhưng mức độ chưa nhiều. Nhưng chúng ta phải ưu tiên, dành nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước.
Ngoài ra, phải tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia bình ổn giá, sản xuất hàng hóa. Đặc biệt là hàng ngàn doanh nghiệp ở TP.HCM, Hà Nội đã cam kết tham gia bán hàng bình ổn giá... Chính phủ tổ chức hội nghị trực tuyến với 21 địa phương yêu cầu địa phương tham gia triển khai mô hình hiệu quả này.
Giải pháp tăng cường quản lý thị trường thực hiện đúng pháp lệnh về giá, chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng… nhưng chưa đạt do mức độ tinh vi, sự phức tạp ngày càng nhiều, bất cập về khả năng chuyên môn. Nên đó là điểm yếu mà chúng ta phải hạn chế.
Còn vấn đề là chúng ta đã xuất siêu sang thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU nhưng lại nhập siêu trong một số đối tác chủ yếu là trong khu vực. Một số biện pháp tăng xuất khẩu sang đối tác khu vực là cần phải đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, không nên quá tập trung vào một thị trường để tránh rủi ro. Những thị trường cũ của ta như Nga, Đông Âu, một thời gian chúng ta làm ngơ nhưng nay phải quan tâm trở lại. Những thị trường tiềm năng như châu Phi, Nam Mỹ phải đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tăng cường xuất khẩu vào khu vực này.
Sẽ không phải nhập phân bón
Đề cập đến việc giá cả phân bón năm nào cũng tăng dù được quản lý chặt, ĐB Danh Út (Kiên Giang) hỏi: Vậy chừng nào đáp ứng đủ nhu cầu phân bón trong nước? Và trong nước thiếu phân bón sao lại cho xuất khẩu, giải pháp để xóa nạn phân bón giả, kém chất lượng tràn lan ra sao?
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thừa nhận đúng là nhu cầu cả nước khoảng 9 triệu tấn/năm, chúng ta sản xuất 6 triệu tấn, 3 triệu nhập khẩu. Chúng ta sẽ xây dựng xong nhà máy phân đạm 800.000 tấn/năm ở Cà Mau 2012, nhà máy ở Ninh Bình cũng trong giai đoạn đó. Chắc chắn năm 2015 chúng ta không phải nhập khẩu phân đạm nữa. Phân DAP mỗi năm sử dụng khoảng 600.000 tấn/năm. Nay đã xây dựng xong nhà máy phân DAP ở Hải Phòng 300.000 tấn/năm, sắp tới sẽ là nhà máy ở Lào Cai cũng công suất 300.000 tấn/năm, như vậy tương lai sẽ đáp ứng đủ nhu cầu phân DAP trong nước.
Trong khi chúng ta thiếu phân bón mà lại xuất khẩu. Không phải chúng ta xuất khẩu tràn lan, vừa qua nhà máy phân bón Phú Mỹ muốn thử nghiệm tìm kiếm thị trường trong tương lai, xuất khẩu phân khoảng mười mấy ngàn tấn thôi, nhưng trước tình hình thiếu phân bón thì chúng tôi đã yêu cầu cho dừng xuất khẩu, giãn tiến độ ra.
Ngành khoa học công nghệ có nhiều cố gắng cũng kiểm tra kiểm soát tình hình sản xuất, kinh doanh phân bón để xử lý vấn nạn phân bón giả. Trừ dự án lớn của Tập đoàn hóa chất VN, các dự án nhỏ đều do địa phương cấp quyết định xây dựng, dựa theo quy định đã được ban hành. Tuy nhiên vấn đề kiểm tra xử lý phân bón lưu hành trên thị trường là vấn đề khó khăn, nó liên quan đến biện pháp chế tài chưa đủ mạnh. Vì vậy sắp tới chúng tôi sẽ có kiến nghị là cần có chế tài mạnh hơn nữa để xử lý các doanh nghiệp làm phân bón giả.
** Phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng đã kết thúc vào lúc 11 giờ 30 sáng nay (22.11).
Buổi chiều, QH sẽ tiếp tục phần chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu. Các vấn đề được đặt ra với Bộ Y tế là: giải quyết tình trạng quá tải ở các tuyến bệnh viện trung ương và đa khoa tỉnh; hiện trạng phát triển công nghiệp dược, quản lý sản xuất, chất lượng giá thuốc nói chung và việc tăng viện phí; các vấn đề xung quanh dịch bệnh và phòng chống HIV/AIDS.
Trong phiên chất vấn kéo dài hai ngày rưỡi (22 đến 24.11), Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng thông báo đã thống nhất 4 vị bộ trưởng có trách nhiệm quản lý liên quan sẽ tham gia làm rõ thêm các vấn đề trên.
Tiếp sau Bộ trưởng Công thương, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Quốc Triệu sẽ đăng đàn chiều nay để giải trình 3 nhóm nội dung: tình trạng quá tải ở các tuyến bệnh viện trung ương và đa khoa tỉnh, giải pháp khắc phục; hiện trạng phát triển công nghiệp dược, quản lý sản xuất, chất lượng giá thuốc nói chung và việc tăng viện phí; và dịch bệnh, ô nhiễm.
Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh, Bộ trưởng Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng sẽ lần lượt đăng đàn trả lời chất vấn trước QH vào các ngày kế tiếp (từ sáng 23 đến sáng 24.11) về nhiều nội dung mà thời gian qua cử tri, người dân đặc biệt quan tâm liên quan đến dự án khai thác bô-xít ở Tây Nguyên, sai phạm của Vinashin, việc tiếp tục triển khai nghiên cứu dự án đường sắt cao tốc, quản lý ngân sách và kiểm soát nợ công, tình trạng ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông....
-Các bộ trưởng đã thực hiện lời hứa như thế nào? (LĐ) - Trước thềm phiên chất vấn và trả lời chất vấn ĐBQH, Văn phòng Quốc hội đã có báo cáo tổng hợp việc thực hiện lời hứa qua hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ bảy của 4 vị bộ trưởng: Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài chính, Bộ Văn hoá - Thể thao và Du ...4 Bộ trưởng trả lời chất vấn: ĐBQH "hứa" sẽ hỏi đến cùngNông Nghiệp
Hôm nay bắt đầu chất vấn các thành viên Chính phủDân Trí
Hôm nay Quốc hội chất vấn về bauxite và thiếu điệnVTC
DÂN CHỦ: Vài chuyện nhỏ chung quanh một vấn đề lớn bvnpost
Hồ Cương Quyết, André Menras, Công dân Việt Nam
Tôi rất tâm đắc với bài viết của ông Lê Hiếu Đằng đăng trên mạng BVN ngày 15 tháng 11. Phải nói là, ngoại trừ một vài điều tiểu dị, từ lâu tôi đã chia sẻ quan điểm của bài viết.Vụ Cù Huy Hà Vũ, đáng buồn thay, chứng tỏ các cơ quan an ninh theo dõi rất kỹ các trang mạng Bauxite Việt Nam và sử dụng những trang mạng để quy chụp nhân danh điều thứ 88 Bộ luật hình sự. Vì thế, trước khi vào đề, tôi xin nói rõ vài điều. Tôi không có ý khiêu khích các thế lực đáng ngại của “lề phải” chính trị – xã hội, song tôi cũng không muốn các vị ấy không biết tôi nhận định ra sao về tình hình Việt Nam như tôi đang trải nghiệm. Nói lên những lo âu của mình, tôi nghĩ đó là một bổn phận. Tôi xin làm điều đó, một cách an nhiên, trong tư thế độc lập về chính trị, tinh thần và tài chính. Tôi không nằm trong một mạng lưới quan hệ nào, cũng không nuôi dưỡng tham vọng gì trong một việc làm chỉ có thể gây ra phiền nhiễu, làm sứt mẻ tình cảm của những nhà lãnh đạo mà riêng tôi rất quý mến, thậm chí có thể nguy hại cho tôi và bạn bè của tôi. Giữ im lặng, tôi có thể giữ được sự đánh giá tốt của giới quan phương, có lẽ cả những tiện nghi vật chất nữa. Nhưng nhìn lại quá khứ, tôi không thể không lên tiếng.
Một điều bức thiết
Tôi xin nói thẳng: ở thời điểm hiện nay, đất nước Việt Nam không thể phát triển mà vẫn đóng cửa đối với dân chủ, khóa chặt các quyền tự do tập thể và cá nhân. Làm sao có thể đổi mới một xã hội nếu ta bóp nghẹt mọi động thái, mọi sáng kiến chủ động không xuất phát từ nhóm lãnh đạo, nếu ta trấn áp mọi phê bình, làm như đó là âm mưu của kẻ địch (một kẻ địch hơi khó xác định)? Đi theo định hướng đó là tự dành cho riêng mình quyền quyết định mà không có sự kiểm soát của người khác trên những sự chọn lựa quan yếu nhất, ảnh hưởng tới nhân dân trong hiện tại và các thế hệ tương lai. Nói không ngoa, điều đó khác nào chiếm đoạt di sản của toàn dân, biến nhân dân thành một thứ con tin. Thậm chí có thể dẫn tới bán rẻ nền độc lập, hơn thế nữa hủy hoại cả bản sắc dân tộc. Chắc chắn như vậy sẽ đưa đất nước vào một tình thế khốn đốn, một thảm họa văn hóa và tinh thần ghê gớm hơn cả sự cùng khổ vật chất. Vâng, tình hình hiện nay thật khẩn cấp: sự vận hành của chính thể Việt Nam cần phải mở cửa cho dân chủ chính trị, xã hội và kinh tế.
Không ngại đi ra ngoài đề, vấn đề dân chủ cốt tử mà nhiều khía cạnh đã được nêu ra ngày càng thường xuyên và thẳng thắn ở Quốc hội, cũng như trong giới trí thức, tại các xí nghiệp cũng như trên đồng ruộng, ngoài đường phố cũng như trong nội bộ hàng ngũ ĐCSVN làm cho tôi nghĩ tới một trải nghiệm cá nhân, khiến cho tôi càng tâm đắc với câu nói của ông Lê Hiếu Đằng: “Dân chủ là giải pháp cho các vấn đề của đất nước”.
Cái xô nước
Tháng mười năm 1973, vừa mới thoát khỏi ngục tù của chế độ Mỹ và chính quyền Sài Gòn, tôi được mời làm đại biểu tham gia Đại hội hòa bình thế giới ở Moskva. Nhiệm vụ của tôi là làm chứng tại Tiểu ban các quyền con người về số phận các đồng chí Việt Nam vẫn còn bị cầm tù, vi phạm Hiệp định Paris về Việt Nam. Đó là thời kỳ mà ở Moskva cũng như ở mọi nơi trên đất nước Liên Xô rộng lớn mênh mông, người ta hay phát tán những chuyện tiếu lâm, ngay các đảng viên cũng ưa kể:
“Một cậu bé trở về nhà sau tiết học chính trị ở trường. Cậu hỏi cha mình: “Ba ơi, Tập trung dân chủ là gì, Ba giải thích giùm con đi Ba.” Người cha bối rối không biết nói thế nào cho con hiểu, vì thế ông phải nhờ đến tiết mục giáo dục trực quan. Ông trả lời con trai: “Con à, tập trung dân chủ có nghĩa là Tập trung và Dân chủ. Trước hết, Ba sẽ giải thích cho con hiểu thế nào là Tập trung nhé ”. Ông bảo con đi múc một xô nước đầy. “Nào, con đứng ngay dưới chân cầu thang và nhìn Ba nhé”. Rồi ông xách xô nước bước lên cầu thang. Khi đến tầng một, ông gọi con: “Nhìn Ba cho kỹ nè, không được nhúc nhích nghe chưa!”. “Vâng, thưa Ba”. Rồi ông bố ụp cả xô nước xuống đầu thằng bé và nói: “Đó, tập trung là như vậy đó con!”. Thằng bé vừa ướt từ đầu đến chân vừa bị sốc. Vài giây sau hoàn hồn trở lại, nó hỏi cha: “Còn Dân chủ thì như thế nào hả Ba?”. Cha nó đáp: “Lấy cái xô xách cho Ba xô nước nữa, rồi đứng dưới chân cầu thang chờ Ba. Con sẵn sàng chưa? Đã hứng nước đầy xô chưa?”- “Rồi, thưa Ba”. “Nhìn Ba cho kỹ nè. Con có thấy Ba đứng trên cao không?” “Dạ có, thưa Ba”.- “Nào, bây giờ thì con xối nước lên người Ba đi!”. Thằng bé cố hắt nước lên cao bằng mọi cách, nhưng bao nhiêu nước hắt lên đều rơi ngược xuống người nó. Nó lại ướt như chuột lột, nhưng giờ thì nó đã hiểu rất thấu suốt bài học chính trị ở trường. Tập trung dân chủ là như vậy đó: người ở dưới bao giờ cũng lãnh đủ!”.
Câu chuyện tiếu lâm ấy, người phiên dịch hồi ấy đã kể lại cho tôi nghe, nửa cười nửa mếu, một hình thức mỉa mai đề kháng làm cho tôi nhớ tới thái độ tương tự của một số nhà báo Sài Gòn đối lập với chế độ độc tài tàn ác của Nguyễn Văn Thiệu: chế nhạo thân phận hẩm hiu của mình, lên án chế độ mà không phải gọi tên chỉ mặt ai cả.
Tập trung hóa dân chủ hay dân chủ hóa tập trung?
Tất nhiên, tình hình Việt Nam hiện nay khác lắm. Tôi không có ý so sánh, mặc dầu tôi bắt đầu nghe kể những chuyện tiếu lâm tương tự. Bởi vì nội dung dân chủ vẫn là vấn đề đặt ra, và nước “Việt Nam ở dưới” đã “lãnh đủ” quá nhiều rồi, hất hết xô nước này đến xô nước khác, mà vẫn “vũ như cẫn”, trong khi giếng nước đang cạn dần. Tình hình bức xúc đến mức mà ông Tô Huy Rứa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng ban Tuyên giáo, đã giải thích như sau cho một nhà báo Sài Gòn giải phóng (ngày 03.11.2010) về khái niệm dân chủ tập trung: “Tập trung dân chủ là nguyên tắc chỉ đạo toàn bộ công tác tổ chức, sinh hoạt và hoạt động của Đảng, là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất, có ý nghĩa sống còn của Đảng, là căn cứ phân biệt Đảng Cộng sản chân chính với các đảng khác.” Ông còn nói thêm: “Trong hoạt động tư tưởng – lý luận của Đảng, có lúc, có nơi thực hiện chưa đúng giữa tự do tư tưởng với nguyên tắc tập trung dân chủ, vi phạm nguyên tắc này. Những biểu hiện đó trái với bản chất của Đảng.”
Vai trò lãnh đạo của Đảng
Đôi khi phép biện chứng cũng là một nguyên lí nhờ đó những con mèo chính trị ở mọi nước khi rơi từ trên cao xuống, bao giờ cũng chạm chân vào mặt đất. Báo Quân đội Nhân dân (07.11.2010) giải thích bằng một câu xanh rờn: “… đảng tiến bộ và cách mạng lãnh đạo thì xã hội ổn định, đất nước phát triển, trong khó khăn vẫn tìm được lối thoát cho cả dân tộc; ngược lại, nếu đảng hỏng, đảng sai lầm thì đất nước lầm than, tao loạn.” (Có nên xét kỹ cái tình huống “ngược lại” này không khi ta nghiên cứu những dự án hoành tráng như bauxite, đường sắt cao tốc, và những cuộc phá sản hoành tráng không kém như vụ Vinashin, với những hệ luận không thể trốn tránh về trách nhiệm cá nhân ở cấp cao nhất?).
Bất luận thế nào, sơ đồ “tập trung dân chủ” dựa trên trí tuệ vô cùng và quyền hành vô hạn của một nhóm nhỏ: nhân dân (như người ta vẫn thường nói, “rất tốt”) đầy tin tưởng hay chưa đủ trưởng thành (“dân trí ta còn thấp” mà), đặt số phận của mình trong bàn tay của Đảng, với hi vọng là đảng sẽ là người lãnh đạo anh minh, nếu không thì mình tiếp tục lãnh đủ xô nước, và lãnh đạo vẫn khô ráo, yên tâm tiếp tục lãnh đạo. Song gần đây, một hiện tượng mới đã xuất hiện trong xã hội Việt Nam: những cán bộ cộng sản có tinh thần trách nhiệm và sáng suốt đến “gõ” vào cánh cửa bụi bặm của chủ nghĩa tập trung với những phản biện dân chủ cơ bản và thực chất. Thí dụ như đại biểu Quốc hội Vũ Quang Hải (Hưng Yên) đề nghị nên chăng áp dụng nguyên tắc “dân chủ tập trung” thay vì “tập trung dân chủ”, và nói thêm: “… chỉ dựa vào cái tập trung thì không sáng tạo, rất dễ dẫn đến áp đặt, và thực tế đã chứng minh nhiều sự áp đặt thất bại”. Đại biểu Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội) và đại biểu Nguyễn Văn Thuận (Quảng Nam) gián tiếp đụng tới điều 4 Hiến pháp về ưu quyền tuyệt đối của ĐCS trên đời sống của toàn bộ xã hội: “Đến bao giờ Đảng thôi làm thay nhà nước?”. Ông mô tả cơ chế ấy như sau: “… đã là ý tưởng do bí thư đưa ra thì cứ thế mà thực hiện, dẫn đến tình trạng lãnh đạo theo kiểu “cầm tay chỉ việc”. Vai trò lãnh đạo là cái gì phải tạo dựng, thử thách, xác định qua công việc, từng ngày. Trong suốt cuộc đấu tranh cam go chống lại chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc, rõ ràng là ĐCS đã tỏ ra xứng đáng với vai trò lãnh đạo của mình. Thế thì tại sao, ba mươi lăm năm sau ngày giải phóng và thống nhất đất nước, lại phải sắc dụ vai trò lãnh đạo ấy như một thứ ưu quyền thừa hưởng từ quá khứ, cho dù đó là quá khứ vinh quang tới đâu?
Bóng ma âm mưu kẻ địch bên ngoài
Trong cuộc vận động xã hội đang rõ nét, xu hướng bảo thủ co cụm thường mang bóng ma âm mưu kẻ địch bên ngoài lợi dụng dân chủ ra hù dọa. Lời hù dọa ấy ngày càng mất hiệu quả thuyết phục nếu muốn nói tới các nước tư bản vì một khi hội nhập vào kinh tế thị trường, Việt Nam ngày càng gắn kết với các nước ấy. Nhất là khi giới kinh doanh bản địa đôi khi còn “hăng hái” hơn cả những nước tư bản. Mặt khác, hàng tỉ đô la viện trợ quốc tế hàng năm được mời gọi và được đưa tới Việt Nam cho thấy con đường tiền bạc thường rất lãnh cảm đối với những quan tâm về dân chủ. Đứng trước lợi nhuận, tư bản không biết phức tâm, bứt rứt là gì. Lô gic của nó là tích lũy cho nhanh cho nhiều. Mục đích của nó không phải là lật đổ những chế độ chấp nhận lô gic ấy. Cũng như mafia, nó cần có sự ổn định, bất luận với giá nào: “Business, do not disturb” (Chúng tôi đang bận làm ăn, xin đừng quấy rầy).
Nếu có âm mưu từ bên ngoài, phải nói là nguy cơ thực sự là từ phương Bắc, với sức ép chạy đua trong cuộc đàn áp dân chủ. Những sự việc diễn ra gần đây cho thấy Bắc Kinh muốn dạy cho lãnh đạo Việt Nam những bài học về việc kiểm soát chặt chẽ cái mà một nhật báo Trung Quốc gọi là “đám phản biện”. Đi theo con đường Bắc Kinh thúc ép là tự cô lập và cách nhanh nhất để tạo ra mất ổn định. Con đường ấy sẽ gây ra sự phân hóa, chia rẽ, tạo thời cơ thuận lợi cho những cuộc xâm lược. Không! Những tiếng nói dân chủ hiện nay – phần nổi của tảng băng sơn xã hội – không xuất phát từ bên ngoài, mà chủ yếu từ bên trong. Đó là tiếng nói dân tộc và yêu nước. Có thể những người lên tiếng đã biết nắm bắt những mâu thuẫn và tranh đua nhân dịp chuẩn bị Đại hội XI của Đảng, lợi dụng những kẽ hở mà nhóm này hé mở để làm suy yếu nhóm kia, nhưng những kiến nghị và quan tâm của họ là trung thực. Xuất phát từ ngòi bút của giới trí thức, của những nhà cách mạng lão thành hay những nhân vật quen biết khác, tiếng nói ấy thực ra là đòi hỏi dân chủ của nhân dân đã trưởng thành, là khát vọng được thông cảm, thông tin và tham gia. Của cả một tuổi trẻ đang vươn lên, không gì ngăn cản được bước tiến.
Khẩu hiệu không che khuất được hiện thực nghiệm sinh
Đối với đại đa số dân chúng, những diễn từ xào đi nấu lại và những biểu ngữ phất phới trên đường phố xen kẽ với bảng quảng cáo om sòm của các ngân hàng và thương hiệu đã từ lâu trở thành vô nghĩa. Sáng ngày mồng một tháng 11 này, tại thành phố Hồ Chí Minh, tôi còn trong thấy một băng-rôn quảng cáo xe hơi cao ngạo giăng ngang mặt tiền của Cung Thống Nhất! Đối với nhiều người, những từ ngữ cũ rích, biết rồi khổ lắm nói mãi, đôi khi đã trở thành trò cười vì nó tương phản với hiện thực nhãn tiền. Chế độ mang tên gọi là gì, điều đó không mấy quan trọng: người dân đánh giá chế độ trên thành quả của nó, trên cách hành xử hàng ngày của nó. Họ đánh giá cụ thể, căn cứ vào cuộc sống hiện thực của mình. Người nghèo thì ngày càng khó khăn, hố sâu ngăn cách người nghèo với những người giàu sang cứ giàu sang thêm mãi ngày càng sâu rộng. Nhu cầu thông thoáng về mặt trí tuệ, sáng kiến, sáng tạo ngày càng trở nên bức thiết trong một xã hội dễ thẩm thấu và biến đổi, được mở cửa ra thế giới kinh doanh, nhưng vẫn bị nhốt trong hộp kín đối với thời đại và tiến bộ con người.
Đàn áp không thể xóa bỏ nhu cầu về dân chủ
Chọn lá bài bạo lực và khiếp sợ để đẩy lùi thời hiệu dân chủ chỉ làm tăng cao áp lực, gây thêm đau khổ và củng cố khát vọng thay đổi bằng mọi giá. Kể cả cái giá có lợi cho những nhà độc tài ngụy trang thành đấng cứu tinh. Bắt bớ những người viết blog, dùng tin tặc để phá hoại trang mạng, ép buộc nhà báo làm văn nô cho Đảng, hà hiếp những luật sư đòi hỏi Nhà nước pháp quyền, ngăn cản không cho sinh viên đứng lên phản đối Trung Quốc cưỡng đoạt hải đảo Biển Đông, tất cả những việc ấy không làm ai quên những đất đai đã chiếm dụng phi pháp của nông dân và một số thị dân, những đất đai (đôi khi ở vị trí chiến lược) được cho thuê liền mấy chục năm cho những người hàng xóm cồng kềnh sang sinh sôi lập nghiệp trong khi người dân bản địa thì càng cùng quẫn; những sân golf xây cho người giàu xây trên ruộng đồng của người nghèo; những sinh viên nghèo phải bán thận để có tiền ăn học; hàng ngàn cô gái và phụ nữ nghèo bị mafia đưa ra nước ngoài hay phải bán dâm ở các thành phố dưới sự bảo kê của một số cán bộ tán tận lương tâm; những công dân bình thường bị công an hành hạ, làm tiền hay đánh đập đến chết trong đồn hay ngoài phố; những trẻ em sơ sinh được đem bán ở ngay ngoài cổng bệnh viện; công nghệ bằng giả nội-ngoại phục vụ cho việc bổ sung hồ sơ trong cuộc thi đua “đấu thầu” cán bộ; những người dân đáng thương đi “mót” cà phê, làm mồi ngon cho đàn chó giữ của những chủ trang trại được công an bảo vệ; sự phung phí những tài nguyên quốc gia được rao bán không một chút minh bạch; nạn ô nhiễm, nguồn gốc của những lợi nhuận kếch sù cho những doanh chủ côn đồ thường được nhà cầm quyền bênh vực, và cũng là nguồn cơn những khổ cực vô biên của dân chúng…
Có nhà lãnh đạo nào dám nói thật là mình không hề biết sự thực ấy? Đã ký tên vào hai bản kiến nghị yêu cầu ngừng dự án tai hại khai thác bauxite ở Tây Nguyên, tôi có thể tiếp tục liệt kê dài dài mà tuyệt nhiên không nói một tí gì sai sự thật. Vâng, xã hội này, đất nước này đang cần ánh sáng, khí trời, đang cần có sự tham gia thực sự của người công dân.
Đàn áp không phải là dấu hiệu của sức mạnh
Cố nhiên xã hội nào cũng có mặt xấu của mình, và các xã hội gọi là dân chủ đúng là có nhiều tự do hình thức nhưng nói chung không có đủ tư cách dạy những bài học cho Việt Nam. Tại những nước ấy, tỉ lệ bần cùng hóa tiếp tục tăng cao theo các cuộc khủng hoảng trong khi những nhà tỉ phú trong giới đại nghiệp chủ và ngân hàng vẫn tiếp tục được vỗ béo. Những vụ tham nhũng được phát hiện ở cấp cao nhất trong bộ máy Nhà nước, trở thành chuyện bình thường. Chính quyền ngày càng vô cảm trước cảnh khốn cùng của những người nghèo khó. Mọi người đều cảm nhận rằng bạo lực tiếp tục dâng cao. Còn xã hội Trung Quốc thì khác nào là mô hình của một chế độ phản dân chủ, không cần bàn tới.
Phải nói rằng Việt Nam phải xây dựng trên những vết thương sâu sắc vẫn chưa lành, những vết thương mà trách nhiệm không phải của Việt Nam. Đó là một nhiệm vụ vô cùng phức tạp, đúng thế. Sống sát nách một nước khổng lồ tham lam vô độ là vị trí địa lý không dễ xử lý, đúng thế. Nhưng với những người đang muốn dấy lên một làn sóng của chủ nghĩa MacCarthy ở Việt Nam, tôi xin nói như thế này: xin quý vị đừng nã đạn vào cái xe cấp cứu! Quý vị hãy giữ một chút lương thiện, kính trọng và tinh thần trách nhiệm tối thiểu. Quý vị hãy chấm dứt việc chụp mũ, hăm dọa, bắt giam, bôi nhọ danh dự, chà đạp cuộc sống gia đình và đời sống tư của những người đối lập đang chống lại những tiêu cực, những người đã gây ra tiêu cực. Đó là những con người đã có gan bảo vệ đất nước! Các biện pháp đàn áp không phải là dấu hiệu của sức mạnh và quyền uy. Ngược lại, chúng biểu lộ sự sợ hãi. Đó không phải là cái sợ của người dân, nhưng quan sát những hành động thậm vô lý và tàn nhẫn mà nó gây ra, có thể nghĩ rằng cái sợ ấy lớn hơn ta tưởng. Nó đi ngược mọi giải pháp ích nước lợi dân. Như ông Bùi Đức Lại đã viết trên mạng VietnamNet ngày 04.05.2010: “ … thế lực chống đối chỉ có thể "lợi dụng dân chủ" nếu thực sự có mất dân chủ. Kiên quyết đấu tranh khắc phục những biểu hiện mất dân chủ là biện pháp có hiệu quả nhất chống lại việc "lợi dụng dân chủ"”. Và tôi rất đồng ý với kết luận của bài viết: “Rõ ràng, không kiên trì thực hành dân chủ thì không tránh khỏi nhiều tai họa lâu dài.”
Đấu tranh cũng có thể làm nên phép lạ
Để kết thúc bài viết này một cách nhẹ nhàng, và vẫn để hưởng ứng ông Lê Hiếu Đằng khi ông nói tới việc cần thiết phải đấu tranh, tôi xin đưa các bạn trở lại Đại hội hòa bình thế giới năm 1973 tại Moskva. Tại đây, tôi học thêm được một điều là đôi khi đấu tranh có thể làm nên phép lạ: nó có thể biến xe hơi thành ô tô buýt. Tôi xin kể câu chuyện mà tôi chưa hề kể lại cho ai cả.
Với tác phong của một giáo viên cần mẫn, tôi đã chuẩn bị khá kỹ bài tham luận của tôi về tù nhân chính trị của chế độ Sài Gòn. Đặc biệt tôi có trong tay nhiều lá thư, rất cảm động, của tù nhân mà Chính phủ cách mạng lâm thời đã chuyển tới Paris cho tôi. Tôi đã dịch những lá thư đó sang tiếng Pháp, tiếng Anh, và muốn nhờ in rô-nê-ô ra nhiều bản để phân phát cho đại biểu các nước ở Tiểu ban nhân quyền và cho các nhà báo có mặt ở Đại hội. Tôi nhờ trưởng đoàn tôi chuyển yêu cầu này tới ban tổ chức Liên Xô. Lúc đầu không có hồi âm, sau đó là từ chối với lí do: không có xe đi tới nơi có máy in rô-nê-ô. Cũng nên nhắc lại lúc đó các nhà lãnh đạo Liên Xô và Hoa Kỳ đang xích lại gần nhau. Tại Đại hội, cụm từ “chủ nghĩa đế quốc Mỹ” cũng bị loại trừ khỏi ngôn ngữ chính thức. Chỉ có đại biểu các nước tư bản mới nói tới đế quốc Mĩ. Tôi có cảm tưởng là sau khi Hiệp định Paris được ký kết, người Liên Xô đã chuyển sang vấn đề khác, bỏ mặc những người bạn tù của tôi trong tình trạng nguy ngập dưới nanh vuốt của chế độ miền Nam Việt Nam đang bước vào giai đoạn tiêu vong. Tôi không muốn bài tham luận báo động về tình hình các bạn tù lại bị giảm tác dụng chỉ vì “lí do tổ chức” như vậy. Tôi bèn yêu cầu trưởng đoàn của tôi chuyển tới ban tổ chức lời nhắn như thế này: “Nếu tôi không in được và không phát được thư tù nhân, nếu sau khi tham luận, không có được một cái bàn và một cái ghế ở cuối phòng để tôi phát những bản in, thì trong thời gian 10 phút tham luận, tôi sẽ dành 5 phút để giải thích cho các đại biểu và cho các nhà báo có mặt ở hội trường là do ban tổ chức Liên Xô của Đại hội viện dẫn lí do không có máy in rô-nê-ô, các bạn không có được những tài liệu khẩn cấp, độc nhất vô nhị”.
Một giờ sau, một cái xe buýt hãm phanh ngoài cửa gian phòng chúng tôi đang dùng bữa trưa, và người phiên dịch vui mừng mời tôi lên xe để đi in “bao nhiêu bản cũng được”. Thế là mặc phong phanh cái áo sơ mi, tôi không cảm thấy cái lạnh của 17° âm. Và khi đến phiên tôi phát biểu, mặc dầu đồng chí Elie Mignot, ủy viên Trung ương Đảng cộng sản Pháp, trưởng đoàn của chúng tôi đồng thời là người hướng dẫn thảo luận của Tiểu ban, không ngừng lừ mắt nhìn tôi, tôi đã “cướp” của đẳng cấp quan liêu Liên Xô thêm 10 phút, nghĩa là đã nói về tình trạng, về sinh mạng các bạn tù của tôi trong tổng cộng 20 phút, gấp đôi thời lượng quy định.
Đúng thế, tôi đồng ý với ông Lê Hiếu Đằng: dân chủ ít khi được ai ban phát, dân chủ chỉ có qua đấu tranh!
Để kết thúc đóng góp nhỏ bé này vào cuộc thảo luận hiện nay, tôi xin nói rằng, cho đến nay, các đảng cộng sản trên thế giới, ngày nào còn hoạt động trong tình trạng bị đàn áp vẫn luôn luôn thâm nhập quần chúng, bắt rễ trong nhân dân, sẵn sàng tham gia và hy sinh chịu đựng trong các cuộc đấu tranh vì dân chủ, nhưng đến khi giành được chính quyền rồi, thì chưa có đảng nào đáp ứng lâu bền được kỳ vọng của nhân dân ước mong xây dựng một xã hội tự do và đã đưa đảng lên vị trí lãnh đạo. Ngược lại, kinh nghiệm cho thấy càng nắm độc quyền thì họ càng xa rời gốc rễ, họ tạo ra cho mình một hình ảnh rất tiêu cực, đôi khi kinh hoàng, làm hoen ố lý tưởng của mình. Với quá khứ rực rỡ trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, liệu Đảng Cộng sản Việt Nam có sẽ trở thành một ngoại lệ, phủ nhận cái “quy luật” đáng buồn nói trên? Liệu Đảng có đủ dũng cảm, trí tuệ, óc sáng tạo, tinh thần nhân bản để đổi mới dân chủ? Để lại một hình ảnh thoái hóa suy đồi, hay để lại sự ngưỡng mộ, biết ơn và tự hào, đó là cả vấn đề.
H. C. Q.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN
- Quốc hội nên xin lỗi cử tri (Bùi Hoàng Tám/ Trần Nhương blog) phỏng vấn ông Vũ Mão, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại của Quốc Hội.
- Dàn nhạc lỗi, nhạc trưởng phải chỉ ra nhạc công nào kém (TVN)- Nói trên hội trường chỉ có 7 phút nên tôi không đủ thời gian nhắc lại những điều tốt, chỉ đủ để nêu lên những tồn tại mà người dân muốn Chính phủ lắng nghe để tốt hơn cho Chính phủ", ĐB Dương Trung Quốc chia sẻ trước phiên chất của Quốc hội tuần này.
