Về Ăn và Uống
Lúc ấy, một người già chủ quán trọ thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Ăn và Uống.Và ông nói:
Ước gì các bạn có thể sống bằng hương của đất, và như loài cây gió được kéo dài nhờ ánh sáng.
Nhưng vì các bạn phải sát sinh để ăn và phải cướp lấy sữa mẹ của thú vật sơ sinh cho nguôi cơn khát, thế thì hãy để cho hành động ấy như một cử chỉ phụng thờ.
Và hãy để bàn ăn thành một bàn thờ trên đó tiến dâng sự thanh khiết và mộc mạc của rừng rú và đồng cỏ cho cái thanh khiết hơn và mộc mạc hơn trong con người.
Khi giết một con vật, trong lòng các bạn hãy nói với nó rằng:
‘Bởi cũng một quyền năng đang giết ngươi, ta cũng sẽ bị giết; và ta cũng sẽ bị tiêu dùng.
Vì qui luật trao ngươi vào bàn tay ta cũng sẽ trao ta vào bàn tay mạnh mẽ hơn.
Máu ngươi và máu ta không là gì cả, chỉ là nhựa nuôi dưỡng cây thiên đường.’
Khi nhai nhuyễn một quả táo trên răng mình, trong lòng các bạn hãy nói với nó rằng:
‘Mầm của ngươi sẽ sống trong thể xác ta,
Và nụ của ngày mai ngươi sẽ nở hoa trong tâm hồn ta,
Và mùi hương của ngươi sẽ là hơi thở ta,
Và chúng ta sẽ cùng nhau vui hưởng mọi mùa.’
Vào mùa thu, khi hái quả vườn nho đem về ép rượu, trong lòng các bạn hãy nói rằng:
‘Ta cũng là vườn nho và quả của ta sẽ được hái để ép thành rượu.
Và như rượu mới, ta sẽ được giữ trong chiếc bình vĩnh cửu.’
Vào mùa đông, khi rót rượu, hãy có trong lòng mình một khúc hát cho mỗi ly.
Và hãy có trong khúc hát ấy sự tưởng nhớ tới mùa thu, tới vườn nho và tới máy ép rượu.
Về Lao động
Lúc ấy, một người thợ cày thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Lao độngVà ông trả lời rằng:
Các bạn lao động để bản thân có thể chung nhịp với quả đất và linh hồn của đất.
Vì ở không là thành kẻ xa lạ với các mùa và ra khỏi đám rước cuộc đời đang tiến bước về vô cùng trong uy nghi và tuân phục đầy kiêu hãnh.
Khi lao động, các bạn là cây sáo, qua lòng ống ấy, tiếng thời gian thì thầm thành âm nhạc.
Có ai trong các bạn muốn làm cây sáo lặng câm khi mọi người vang tiếng hát đồng ca?
Các bạn hằng được bảo rằng lao động là một nguyền rủa và công việc là một bất hạnh.
Còn tôi, tôi nói rằng khi lao động các bạn hoàn thành một phần giấc mơ trần thế thẳm sâu nhất, được trao cho khi nó mới nảy sinh.
Và khi hòa mình vào công việc, các bạn thật sự yêu thương cuộc đời.
Và yêu thương cuộc đời qua lao động là thân cận với cái ẩn mật sâu kín nhất của sự sống.
Nhưng nếu trong cơn quặn đau các bạn gọi sinh nở là hoạn nạn và nuôi dưỡng nhục thể là lời nguyền rủa viết trên lông mày của con người thì tôi, tôi trả lời rằng chỉ có mồ hôi trên lông mày các bạn mới rửa sạch nổi hàng chữ ấy.
Các bạn cũng hằng được bảo rằng cuộc đời này tối tăm, và trong cơn mệt nhoài, các bạn lặp lại đúng lời kẻ mệt nhoài thường nói.
Còn tôi, tôi nói với các bạn rằng cuộc đời quả thật tối tăm nếu không có giục giã.
Và mọi giục giã đều mù lòa nếu không có am hiểu.
Và mọi am hiểu đều vô ích nếu không có lao động.
Và mọi lao động đều trống rỗng nếu không có tình yêu.
Và khi lao động với tình yêu, các bạn nối liền mình vào bản thân, vào người khác và vào Thượng đế.
Và thế nào là lao động với tình yêu?
Là dệt vải với những sợi chỉ rút từ con tim như thể người mình yêu dấu sẽ mặc tấm vải đó.
Là làm nhà với lòng thương cảm như thể người mình yêu dấu sẽ ở trong ngôi nhà đó.
Là gieo hạt với dịu dàng và gặt hái với hân hoan như thể người mình yêu dấu sẽ ăn hoa trái đó.
Và hà hơi thở của linh hồn vào mọi cái mình làm ra.
Và biết rằng hết thảy những kẻ đã chết được ân phúc đều đang đứng chung quanh dõi mắt nhìn mình.
Có phải tôi thường nghe các bạn phát biểu, như đang nói trong cơn ngủ mê rằng, ‘Kẻ tạc tượng cẩm thạch, tìm thấy hình bóng của hồn người trong đá thì cao nhã hơn kẻ cày xới đất đai.
Kẻ thâu bắt cầu vồng, đặt nó lên mặt vải thành mắt môi con người thì hơn kẻ đóng giày đan dép cho bàn chân chúng ta.’
Nhưng tôi, tôi nói không trong cơn ngủ mê nhưng trong giờ ban trưa rất tỉnh táo rằng gió không cất tiếng dịu dàng với cây sồi to lớn hơn với cọng cỏ nhỏ bé nhất trong mọi cọng cỏ;
Và chỉ vĩ đại kẻ nào bằng tình yêu của mình, biến tiếng gió thành bài hát dịu êm.
Lao động là tình yêu được làm cho trông thấy trước mắt.
Và nếu không thể lao động với tình yêu, mà chỉ với lòng chán ghét, các bạn nên bỏ rơi công việc, tới ngồi trước cổng đền thờ nhận đồ bố thí của kẻ đang lao động với niềm vui.
Vì nếu làm bánh với lòng thờ ơ, các bạn làm thành chiếc bánh đắng chỉ có thể nguôi một nửa cơn đói của con người.
Và nếu nghiền nho với lòng miễn cưỡng, sự bất đắc dĩ của các bạn nhỏ chất độc vào rượu.
Và nếu ca hát như thiên thần mà trong lòng không yêu việc hát ca, các bạn đang bịt tai con người trước tiếng nói của ngày và tiếng nói của đêm.
Về Hân hoan và Phiền muộn
Lúc ấy, một người đàn bà thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Hân hoan và Phiền muộn.Và ông trả lời:
Hân hoan là Phiền muộn lộ chân tướng.
Và cùng một giếng ấy, nơi trổi lên tiếng cười cũng thường chứa đầy nước mắt của các bạn.
Và biết làm sao hơn?
Càng bị phiền muộn khắc sâu vào hữu thể, các bạn càng có thêm khả năng chứa đựng hân hoan.
Chẳng phải cái chén đựng rượu cũng chính là cái chén bị nung trong lò gốm sao?
Và chẳng phải cây hạc cầm xoa dịu tinh thần cũng chính là khúc gỗ bị khoét bằng dao sao?
Khi hân hoan, các bạn hãy nhìn sâu vào lòng mình, sẽ thấy cái từng khiến mình phiền muộn cũng chính là cái đang làm mình hân hoan.
Khi phiền muộn, các bạn hãy lần nữa nhìn sâu vào lòng mình, sẽ thấy quả thật mình đang khóc cho cái từng là hân hoan của mình.
Một số bạn nói, ‘Hân hoan cao cả hơn phiền muộn,’ và những bạn khác nói, ‘Không, phiền muộn cao cả hơn.’
Còn tôi, tôi nói với các bạn rằng cả hai chẳng thể rời nhau.
Chúng đến cùng nhau, và khi cái này ngồi một mình với các bạn bên bàn ăn, đừng quên cái kia đang trong giường ngủ của các bạn.
Quả thật các bạn như bàn cân treo chênh vênh giữa hân hoan và phiền muộn của lòng mình.
Chỉ khi lòng trống không, các bạn mới đứng yên và thăng bằng.
Và khi đấng giữ kho báu nâng các bạn lên để cân vàng bạc của ngài, lúc đó hân hoan và phiền muộn của mỗi người mới cần phải lên cao hoặc xuống thấp.
Về Nhà cửa
Lúc ấy, một người thợ nề bước ra thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Nhà cửa.Và ông trả lời rằng:
Hãy xây bằng mộng tưởng một căn nhà nghỉ mát ngoài hoang mạc trước khi xây ngôi nhà của mình trong vòng thành đô thị.
Vì cùng chung bước trở về nhà lúc trời chiều bảng lảng là kẻ lang thang ở trong các bạn, kẻ luôn luôn cô đơn xa cách.
Nhà là thân xác rộng lớn hơn của các bạn.
Nó mọc lên trong ánh sáng mặt trời, ngủ trong tĩnh mịch ban đêm và chẳng phải không mộng mị. Phải chăng ngôi nhà không nằm mộng? Và trong chiêm bao, nó rời thành phố để vào khu rừng nhỏ hay lên đỉnh đồi?
Ước gì tôi có thể gom nhà cửa các bạn trong bàn tay mình, và y hệt người gieo hạt, tung vãi chúng trong rừng cây và ngoài đồng nội.
Ước gì các thung lũng là đường phố và các lối mòn xanh biếc là ngõ hẻm để các bạn có thể tìm nhau băng qua vườn nho và tới với nhau mang theo trong y phục mình mùi hương của đất.
Nhưng những điều ấy chưa thành hiện thực.
Trong sợ hãi, tổ tiên đã tập trung các bạn ở quá gần nhau. Và sợ hãi ấy sẽ kéo dài ít lâu nữa. Cũng ít lâu nữa vòng thành đô thị vẫn còn chia cách tổ ấm của các bạn với cánh đồng.
Và hỡi dân thành Orphalese, nói cho tôi biết các bạn đang có cái gì trong nhà mình? Và với cánh cửa khép chặt, các bạn đang canh giữ điều gì?
Có phải các bạn có bình an, một thôi thúc trầm lặng bộc lộ sức mạnh của các bạn?
Có phải các bạn có hoài niệm, những nhịp mờ ảo bắc cầu các đỉnh cao trong tâm trí?
Có phải các bạn có cái đẹp, dẫn dắt tâm hồn từ những vật làm bằng gỗ đá lên núi thánh?
Nói cho tôi biết, có phải các bạn có những cái ấy trong nhà mình?
Hay các bạn chỉ có tiện nghi, và lòng ham muốn tiện nghi khiến cho thứ thập thò đó vào nhà làm khách rồi thành kẻ tiếp khách rồi thành chủ nhân.
Thật vậy, hắn trở thành kẻ dạy thú với móc câu và roi vọt, biến các khát vọng cao cả hơn của các bạn thành những con rối.
Dù bàn tay hắn bọc nhung nhưng trái tim làm bằng sắt.
Hắn ru các bạn ngủ chỉ để đứng bên giường chế giễu chân giá trị của thân xác.
Hắn nhạo báng các giác quan lành mạnh của các bạn, đặt chúng vào mớ bông gòn phất phơ theo gió như những chiếc bình mỏng manh.
Quả thật, lòng ham muốn tiện nghi giết chết đam mê của linh hồn và rồi bước đi trong đám ma ấy với tiếng cười ngạo nghễ.
Nhưng các bạn, con cái của không gian, kẻ dù nghỉ ngơi vẫn trăn trở, sẽ không mắc bẫy hay bị thuần hóa.
Nhà của các bạn không phải mỏ neo mà là cột buồm.
Nó không phải lớp màng lấp lánh che đậy vết thương nhưng là lông mi canh giữ con mắt.
Các bạn sẽ không xếp đôi cánh lại để qua lọt khung cửa, cũng chẳng cúi thấp đầu để khỏi đụng trần, cũng chẳng ngại không dám thở e vách nhà rạn nứt đổ sập.
Các bạn sẽ không ở trong ngôi mộ được kẻ đã chết làm cho người đang sống.
Và cho dù nguy nga lộng lẫy, ngôi nhà không giữ nổi bí mật của các bạn cũng không là nơi ẩn náu cho khát vọng của các bạn.
Vì cái vô biên vô tận trong các bạn đang ở trong lâu đài trên trời cao với cửa lớn là sương mù ban mai và cửa sổ là những bài ca và lớp lớp thinh lặng ban đêm.
Về Quần áo
Và một người thợ dệt thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Quần áo.Và ông trả lời:
Quần áo che phần lớn vẻ đẹp của các bạn tuy không giấu nổi vẻ không đẹp.
Nhưng dù tìm nơi quần áo sự tự do riêng tư, các bạn cũng có thể thấy trong chúng có xích xiềng cương toả.
Ước gì da các bạn đến với nhiều nắng gió và ít vải vóc hơn.
Vì hơi thở sự sống ở trong nắng và bàn tay sự sống nằm trong gió.
Trong các bạn, một số người nói, ‘Chính gió bấc dệt nên quần áo chúng ta mặc.’
Và tôi nói, Đúng thế, chính gió bấc.
Nhưng hổ thẹn là khung cửi và nhu nhược của đường gân là sợi chỉ của nó.
Và sau khi làm xong việc ấy, nó cười thành tiếng ở trong rừng.
Đừng quên rằng khiêm tốn chỉ là chiếc mộc che mắt kẻ ô uế.
Và khi không còn kẻ ô uế, khiêm tốn chỉ là chiếc còng và là hành động kinh tởm của tâm trí.
Đừng quên rằng đất sướng vui khi cảm giác bàn chân trần và gió khao khát nô đùa với tóc của các bạn.
Về Mua và Bán
Và một thương gia thưa, Hãy nói cho chúng tôi về việc Mua và Bán.Và ông nói:
Đối với các bạn, đất sinh hoa trái và các bạn sẽ chẳng màng nếu không biết cách làm đầy hai bàn tay mình.
Chính trong việc trao đổi tặng phẩm của đất các bạn mới tìm thấy sự dư dật và được toại nguyện.
Nhưng nếu sự trao đổi ấy không diễn ra trong yêu thương và công bình tử tế, chỉ khiến một số người sinh lòng tham và những kẻ khác lâm cơn đói khát.
Ở giữa chợ, khi người lao nhọc trên biển và nơi đồng ruộng gặp người thợ dệt, thợ gốm và kẻ thu thập hương liệu,
Lúc đó hãy cầu khẩn thần đất hiện lên giữa mọi người, thánh hóa cái cân và việc đong đếm để những đo lường giá trị không ngược với giá cả.
Và đừng để dự phần thương lượng giao dịch những kẻ bàn tay trống trơn, đem lời nói đổi lấy công lao khó nhọc của các bạn.
Các bạn nên bảo họ rằng:
‘Hãy đến với chúng tôi nơi đồng ruộng, hãy đi với người anh em của chúng tôi ra biển cả và hãy tung chiếc lưới của các ngươi;
‘Vì đất cùng biển sẽ hào phóng với các ngươi chẳng kém với chúng tôi.’
Và nếu có đến những người ca hát, người thổi sáo và người nhảy múa – các bạn hãy mua luôn tặng phẩm của họ.
Vì họ cũng là kẻ thu thập hoa trái và hương trầm, những cái họ mang đến – được tạo thành từ các giấc mơ – là y trang và lương thực cho linh hồn các bạn.
Và trước khi rời chợ, các bạn đừng để có kẻ ra về với hai bàn tay không.
Vì thần đất sẽ chẳng ngự bình an trên gió nếu kẻ có nhu cầu tối thiểu không được toại nguyện.
Về Tội ác và Trừng phạt
Lúc ấy, một thẩm phán trong thành đứng ra thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Tội ác và Trừng phạt.Và ông đáp lại rằng:
Chính khi tinh thần các bạn đi lang thang theo gió,
Khiến các bạn lẻ loi trơ vơ, phạm điều lầm lỗi với người khác, và do đó với bản thân mình.
Và vì điều lỗi lầm đã phạm các bạn phải gõ cửa rồi chờ một lúc, chẳng ai đoái hoài, tại cổng của kẻ được ân phúc.
Y hệt biển, thần ngã nội tại của các bạn,
Vẫn tinh khiết như tự bao giờ.
Và y hệt thanh khí, nó chỉ nâng lên cái được chắp cánh.
Thần ngã nội tại của các bạn cũng y hệt mặt trời,
Nó không biết tới ngách chuột cũng chẳng tìm nơi hang rắn.
Nhưng trong hữu thể của các bạn thần ngã nội tại không ở một mình.
Trong bản thân các bạn, có nhiều cái vẫn là con người và có nhiều cái chưa là con người.
Nhưng yêu tinh nội tại không hình thù của các bạn đi ngái ngủ trong sương mù đang tìm cách thức dậy,
Và con người ấy trong các bạn mà lúc này tôi muốn nói tới.
Vì chính hắn, chứ chẳng phải thần ngã nội tại cũng chẳng phải yêu tinh nội tại, chính hắn mới là kẻ biết tới tội ác và biết tới hình phạt phải đền.
Tôi thường nghe các bạn nói tới kẻ phạm lỗi lầm như thể hắn không là một người trong các bạn mà là kẻ lạ đối với các bạn và là kẻ xâm nhập thế giới của các bạn.
Còn tôi, tôi nói rằng ngay cả người thánh thiện và công chính cũng không thể vươn lên quá mức cao nhất có trong mỗi người các bạn.
Như thế, kẻ độc dữ và kẻ yếu đuối cũng không thể rơi xuống thấp hơn mức thấp nhất cũng có trong mỗi người các bạn.
Và như chiếc lá đơn lẻ không ngã màu vàng nếu không có sự am hiểu thầm lặng của tất cả cây,
Cũng thế, người sai phạm không thể làm điều lầm lỗi nếu không có ý muốn thầm kín của tất cả các bạn.
Như một đám rước, các bạn đi cùng nhau về phía thần ngã nội tại của mình.
Các bạn là đường đi và là kẻ đi đường.
Và khi một kẻ trong các bạn ngã xuống, hắn ngã cho những kẻ đi đằng sau hắn, một lời cảnh báo về hòn đá va vấp.
Và còn nữa, dù lời này làm nặng trỉu tâm hồn các bạn:
Người bị giết không phải không chịu trách nhiệm về vụ giết mình,
Và người bị cướp không phải không đáng bị qui trách trong việc bị cướp.
Người công chính không phải vô tội đối với hành động của kẻ độc dữ,
Và người bàn tay sạch không sạch trước những việc làm của kẻ phạm tội.
Đúng thế, thông thường kẻ có tội là nạn nhân của người bị làm hại.
Và thông thường nữa, kẻ bị kết án là kẻ mang gánh nặng cho người không có tội và người không bị qui trách.
Các bạn không thể tách riêng người đúng với kẻ sai, người thiện với kẻ ác.
Vì họ cùng đứng với nhau trước vầng mặt trời, như sợi chỉ đen cùng sợi chỉ trắng được dệt quyện vào nhau.
Và khi sợi chỉ đen đứt, thợ dệt sẽ xem tất cả khúc vải và đồng thời rà soát khắp cả khung cửi.
Nếu có ai trong các bạn muốn đem xét xử một người vợ bất trung,
Kẻ đó cũng nên đặt trái tim của chồng nàng trên bàn cân và đo lường kích thước của linh hồn hắn.
Và hãy để người muốn đánh đòn kẻ phạm tội nhìn vào linh hồn của người bị xúc phạm.
Và nếu có ai trong các bạn muốn nhân danh công chính mà trừng phạt và đặt lưỡi cưa lên thân cây độc dữ, hãy để kẻ đó xem các rễ cây,
Và quả thật, hắn sẽ thấy rễ của thiện và ác, của sum sê và cằn cổi, tất cả quyện vào nhau trong lòng đất im lặng.
Và các bạn thẩm phán, những kẻ hẳn đúng.
Các bạn sẽ tuyên lời phán quyết nào trên người tuy lương thiện trong thể xác nhưng là kẻ cắp trong tinh thần?
Các bạn sẽ ra hình phạt nào cho kẻ giết người trong thể xác nhưng là người bị giết trong tinh thần?
Và làm thế nào các bạn truy tố kẻ là một tên dối trá và là một gã áp bức đang hoạt động,
Nhưng lại là một người khổ sở và bị sỉ nhục?
Và làm thế nào các bạn trừng phạt kẻ mà sám hối đã lớn lao hơn hành động xấu xa của hắn?
Chẳng phải sám hối là công lý, cái được thực thi bởi chính luật pháp các bạn sẵn lòng phục vụ sao?
Thế nhưng các bạn không thể ra án sám hối cho người vô tội cũng như cất bỏ nó khỏi tâm hồn kẻ phạm tội.
Nó sẽ tự mình cất tiếng gọi trong đêm để con người có thể tỉnh giấc, đưa mắt đăm đăm nhìn bản thân.
Và các bạn, những kẻ am hiểu công lý, các bạn sẽ làm thế nào nếu không nhìn thấy mọi hành động dưới ánh sáng đầy đủ?
Chỉ lúc đó các bạn mới có thể hiểu rằng người kiên định và người sa ngã hoàn toàn chỉ là một con người đang đứng trong trời chạng vạng giữa ban đêm của yêu tinh nội tại và ban ngày của thần ngã nội tại của hắn,
Và hiểu rằng viên đá đặt nền của đền thờ không cao hơn viên đá thấp nhất trong nền móng của nó.
Về Luật pháp
Lúc ấy, một luật sư nói, Nhưng còn về Luật pháp của chúng ta thì sao, thưa thầy.Và ông đáp:
Các bạn vui mừng khi đặt ra luật pháp,
Thế nhưng các bạn mừng vui hơn khi vi phạm nó.
Y hệt trẻ em đang chơi bên bờ biển, xây lâu đài cát rồi phá hủy với tiếng cười rộn rã.
Nhưng trong khi các bạn xây lâu đài cát, biển mang thêm cát vào bờ, và khi các bạn phá hủy nó, biển cũng cất tiếng cười với các bạn.
Quả thật biển lúc nào cũng cất tiếng cười với người hồn nhiên.
Nhưng còn về những kẻ cuộc đời không là biển và luật pháp do con người làm ra không là lâu đài cát,
Đối với họ cuộc đời là tảng đá và luật pháp là dùi đục, họ dùng để tạc vào đó chân dung của mình thì sao?
Còn về những kẻ què quặt ghét người nhảy múa thì sao?
Còn về con bò yêu thương cái ách của nó, cho rằng hươu nai trong rừng là thứ lang thang lạc bầy thì sao?
Còn về con rắn già nua không thể lột vỏ, xem những con rắn khác là trần truồng không biết hổ thẹn thì sao?
Và còn về kẻ tới sớm trong tiệc cưới, khi đã no nê cùng thấm mệt, vừa bỏ về vừa nói rằng hết thảy tiệc tùng đều phạm luật và hết thảy người dự tiệc đều phạm pháp thì sao?
Tôi biết nói gì về những kẻ ấy nếu không bảo rằng họ cũng đứng trong nắng nhưng quay lưng về phía mặt trời?
Họ chỉ thấy chiếc bóng của mình và chiếc bóng ấy là luật pháp của họ.
Mặt trời là gì đối với họ ngoài việc tạo ra những chiếc bóng?
Và đối với họ việc công nhận luật pháp hoàn toàn chỉ là cúi xuống nhìn theo chiếc bóng của mình dưới đất?
Nhưng các bạn, kẻ bước đi thẳng mặt với mặt trời, hình ảnh nào vẽ dưới đất giữ nổi đôi bàn chân mình?
Các bạn, kẻ du hành với gió, chong chóng xem chiều gió nào định hướng nổi lối mình đi?
Và luật lệ nào của con người ràng buộc nổi nếu các bạn bẻ gãy ách của mình nhưng không trên cửa nhà tù của người khác?
Và luật lệ nào các bạn sợ hãi nếu mình nhảy múa nhưng không vấp vào xiềng xích của người khác?
Và kẻ nào sẽ mang các bạn ra xét xử nếu mình tự xé tan quần áo nhưng không để nó trên lối đi của người khác?
Hỡi dân thành Orphalese, các bạn có thể hãm tiếng trống, làm chùng dây đàn, nhưng ai có thể ra lệnh cho chim đừng hót?
Về Tự do
Và một nhà hùng biện thưa, Hãy nói cho chúng tôi về Tự do.Và ông trả lời:
Tại cổng thành và bên các lò sưởi, tôi thấy các bạn sấp mình thờ phụng tự do của mình,
Như những kẻ nô lệ phủ phục trước bạo chúa và ca tụng hắn dù hắn đang giết họ.
Đúng thế, trong lùm cây đền thờ và dưới bóng tường thành, tôi thường thấy kẻ tự do nhất trong các bạn đeo tự do của hắn như cái ách cái còng.
Và trái tim tôi ứa máu bên trong tôi; vì các bạn chỉ có thể tự do khi đối với các bạn ngay cả khát vọng tìm kiếm tự do cũng biến thành dây cương và khi các bạn thôi nói tới tự do như một mục đích và một thành tựu.
Các bạn sẽ quả thật tự do khi ngày ngày mình không có âu lo và đêm đêm mình không có thiếu thốn hoặc khổ sở.
Và đúng hơn, khi cuộc đời mình đang bị những thứ đó vây bủa, các bạn vẫn vươn lên bên trên chúng, không che đậy và chẳng bị ràng buộc.
Nhưng làm thế nào các bạn vươn lên bên trên ngày ngày và đêm đêm ấy nếu không tự bẻ gãy xiềng xích mà vào rạng đông của hiểu biết các bạn đã quấn chặt quanh giờ chính ngọ của mình?
Thật ra cái các bạn gọi là tự do chỉ là xiềng xích kiên cố nhất trong mọi xiềng xích dù khoen của nó lấp lánh trong nắng làm chóa mắt các bạn.
Và nó hoàn toàn chỉ là mảnh vụn của bản ngã mình, phải vứt bỏ nó để các bạn có thể trở nên tự do.
Nếu nó là một luật lệ bất chính, phải hủy bỏ nó để cho luật lệ được viết lên trán các bạn bằng chính bàn tay mình.
Các bạn không thể xóa sạch nó bằng cách đốt hết sách luật, cũng không bằng cách lau sạch trán các thẩm phán dù có đổ hết nước biển lên người họ.
Và nếu đó là một kẻ chuyên quyền phải truất phế, trước hết hãy thấy cái ngai của hắn dựng lên trong lòng các bạn bị phá hủy.
Vì làm thế nào một bạo chúa có thể cai trị kẻ tự do và kẻ kiêu hãnh nếu không có sự chuyên quyền trong chính tự do của kẻ đó và sự hổ thẹn trong chính kiêu hãnh của kẻ đó.
Và nếu đó là mối âu lo phải vất bỏ, thì mối lo âu ấy là do các bạn chọn lựa chứ không phải bị áp đặt lên các bạn.
Và nếu đó là nỗi sợ hãi phải xua tan, thì chỗ ngồi của nỗi sợ hãi ấy ở trong lòng mình chứ không trong bàn tay của kẻ các bạn sợ hãi.
Quả thật, mọi cái đều chuyển động bên trong hữu thể các bạn bằng sự tự mình ôm ấp nửa vời và liên tục, cái khao khát và khiếp sợ, cái kinh tởm và yêu mến, cái muốn theo đuổi và muốn chạy trốn.
Những cái đó chuyển động trong lòng các bạn như ánh sáng và bóng tối theo từng cặp bám víu nhau.
Và khi bóng tối nhạt nhòa rồi mất hẳn thì ánh sáng đang lê thê lay lắt trở thành bóng tối của một ánh sáng khác.
Và cũng thế, tự do của các bạn khi không còn cái còng của nó nữa thì tự nó trở thành cái còng của một tự do lớn lao hơn.
[còn tiếp]
