-
-Trước cuộc đại mặc cả Trung - Mỹ
- Hoa Kỳ muống tăng cường đối thoại quân sự với TQ-RFI -Mỹ và Trung Quốc bày tỏ nguyện vọng gia tăng đối thoại an ninh, giảm thiểu các xung khắc quân sự. Tuy nhiên hai ông Robert Gates và Lương Quang Liệt không đạt được một thỏa thuận quan trọng nào. -Trước cuộc đại mặc cả Trung - Mỹ Tác giả: TS Đinh Hoàng Thắng
Mâu thuẫn xem chừng ngày càng sâu sắc giữa "lợi ích cốt lõi" của TQ và "quyền lợi quốc gia" của Mỹ tại Biển Đông sẽ nằm ở đâu trên giải tần cạnh tranh rộng lớn giữa hai đại cường?
Những ai quan tâm đến thời cuộc chắc đều mong WikiLeaks sớm công bố những cuộc thảo luận giữa các đoàn tiền trạm Trung Quốc và Mỹ đã/đang chuẩn bị cho chuyến thăm cấp nhà nước của ông Hồ Cẩm Đào sang Mỹ vào 19/1 tới, đặc biệt là những đổi chác chiến lược giữa Washington và Bắc Kinh.
Mâu thuẫn xem chừng ngày càng sâu sắc giữa "lợi ích cốt lõi" của TQ và "quyền lợi quốc gia" của Mỹ tại Biển Đông sẽ nằm ở đâu trên giải tần cạnh tranh rộng lớn giữa hai đại cường?
Những ai quan tâm đến thời cuộc chắc đều mong WikiLeaks sớm công bố những cuộc thảo luận giữa các đoàn tiền trạm Trung Quốc và Mỹ đã/đang chuẩn bị cho chuyến thăm cấp nhà nước của ông Hồ Cẩm Đào sang Mỹ vào 19/1 tới, đặc biệt là những đổi chác chiến lược giữa Washington và Bắc Kinh.
Ít nhất có ba đoàn lớn đều được đánh giá là để chuẩn bị cho chuyến thăm cấp nhà nước của chủ tịch Hồ Cẩm Đào sang Mỹ lần đầu tiên kể từ 2006, cho dù các lãnh đạo Trung - Mỹ vẫn thường gặp nhau bên lề các cuộc ngoại giao đa phương.
Đoàn liên ngành do phó ngoại trưởng James Steinberg dẫn đầu sang TQ hồi cuối năm, đoàn của ngoại trưởng Dương Khiết Trì vừa rời Mỹ những ngày này và đoàn của bộ trưởng quốc phòng Robert Gates hiện đang đàm phán tại Bắc Kinh.
Không khí phấn khích của các hoạt động tiền trạm cho chuyến thăm cấp cao bao trùm giới quan sát quốc tế. Đây không chỉ là mối bang giao quan trọng nhất thế kỷ 21, mà còn là cặp quan hệ vừa cộng sinh vừa đối kháng đầy những nghịch lý.
Và điều thiết yếu hơn, sự tương tác Trung-Mỹ lần này này không chỉ quyết định phương hướng quan hệ giữa hai cường quốc có trách nhiệm hàng đầu đối với hòa bình và thịnh vượng trong hàng thập kỷ tới mà còn thiết kế lên diện mạo của thế giới tương lai.
Một chút ôn cố tri tân
Trong chính trị quốc tế, khi các đại cường chuyển dịch một gót chân cũng đủ để các nước nhỏ phải chạy việt dã hàng chục năm trời mà nhiều khi vẫn bở hơi tai trong việc thích nghi với môi trường chiến lược trên toàn cầu, đặc biệt là trong khu vực phát sinh do/hoặc nhờ vào chính sự chuyển dịch ấy!
Chuyến công du sang Mỹ của ông Đặng Tiểu Bình ba mươi năm về trước vẫn là một sự nhắc nhở còn nguyên vẹn tính thời sự và tính bất ngờ đối với các nước "vùng ven" do sự bắt tay hay thuyên giảm hiềm khích Mỹ-Trung gây ra.
Để có được chuyến thăm lịch sử đó, Mỹ và Trung Quốc đã trải qua gần 7 năm đàm phán và xây dựng quan hệ (từ 1972 đến 1979). Từ nền ngoại giao bóng bàn, thông qua các cuộc đàm phán bí mật giữa Kissinger và Chu Ân Lai, ký và triển khai Thông cáo chung Thượng Hải...
Sự nỗ lực của các chiến lược gia và các nhà thương thuyết của cả hai bên được đền đáp. Trung Quốc ly khai hoàn toàn khỏi khối Xô-viết, vượt thoát sự kiềm tỏa của Liên Xô, bắt tay với Mỹ và phương Tây để đảm bảo an toàn cho bước ngoặt lịch sử của sự chuyển hướng chiến lược: kích hoạt sự nghiệp 4 hiện đại hóa.
Sử quan hệ quốc tế không thể bỏ qua một chương cực kỳ có ý nghĩa trong giai đoạn này đối với mỗi người Việt Nam yêu nước và có lòng tự tôn. Đó là liều vắc- xin cuối cùng, tháng 2/1979 khi TQ muốn thử phản ứng của Liên Xô sau Hiệp định hợp tác Việt-Xô để có thể bắt đầu 4 hiện đại hóa, như chính sự thừa nhận của tướng hai sao Lưu Á Châu.
Những tranh chấp Trung-Mỹ hiện nay
Chính trị quốc tế hiếm có chuyện hai lần tắm trên một dòng sông.
Chiến tranh lạnh đã lùi xa hàng thập kỷ nhưng các mối quan hệ quốc tế hiện nay vẫn phức tạp hơn bao giờ hết. Những gì xẩy ra hai năm gần đây ở ĐNÁ và châu Á-Thái Bình Dương cho thấy các mâu thuẫn địa-chiến lược trên Biển Đông và ở các khu vực Đông Hải, Hoàng Hải sẽ là điểm nóng trong nghị trình cấp cao.
Trung-Mỹ tuy đã xây dựng được các mối bang giao trưởng thành, nhưng mấy năm trở lại đây lại đang lâm vào tình trạng ngày càng bất tín nhiệm nhau. Ngay đến cựu ngoại trưởng Kissinger cũng bày tỏ quan ngại về nguy cơ giới lãnh đạo Mỹ-Trung trong vòng thập niên tới đang gieo nền móng cho sự thù nghịch đáng ngại.
Tờ "The Economist" trong số mới nhất còn cảnh báo thêm rằng, hiện không có nơi nào trên thế giới diễn ra sự kình địch manh nha nhưng gay gắt như giữa quân lực Hoa Kỳ và quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đang được nhanh chóng hiện đại hóa.
Cụ thể hơn, một trong những mối quan ngại của thế giới và khu vực hiện nay là Trung Quốc dường như ngày càng ráo riết hiện đại hóa quân đội, đặc biệt là tăng cường lực lượng hải quân ở Biển Đông và có các hành động mạnh bạo: từ uy hiếp, bắt bớ ngư dân đến các cuộc tập trận với quy mô lớn chưa từng có.
Trong một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ có lưu ý rằng tư duy quân sự của Bắc Kinh hiện đã thay đổi cơ bản. Trước đây, TQ chú trọng đến chủ quyền trên đất liền và hàm ý rằng PLA chỉ bám theo vùng biên giới. Giờ đây, Trung Nam Hải nhấn mạnh phải bảo vệ điều mà Bắc Kinh cho là quyền lợi của TQ ở khắp hoàn cầu.
Ngoài các hồ sơ về kinh tế, thương mại, đặc biệt là vấn đề tỷ giá đồng nhân dân tệ, vấn đề an ninh quốc phòng sẽ chiếm một thời lượng lớn trong các cuộc thương thuyết. Thật ra không chỉ Mỹ mà nhiều nước khác cũng quan tâm đến chương trình hiện đại hóa quân đội của PLA.
Mỹ muốn TQ minh bạch hơn trong vấn đề này và cần đến sự hợp tác của TQ để giải quyết một số vấn đề lớn trong khu vực và trên thế giới. Mặt khác Mỹ cũng lo rằng TQ là nước có thể thách thức vị thế lãnh đạo của Mỹ.
Trong tư duy chiến lược, TQ xem Mỹ như một siêu cường đang đi xuống và ra sức ngăn chặn sự trỗi dậy của Bắc Kinh. Mỹ ngược lại lo ngại tinh thần dân tộc quá khích ở TQ, nhất là giờ đây TQ đã đạt được một vị thế đáng nể về kinh tế lẫn quân sự.
Thái độ đối với Biển Đông
Vấn đề đặt ra là trong tất cả những tranh chấp nói trên thì mâu thuẫn xem chừng ngày càng sâu sắc giữa "lợi ích cốt lõi" của TQ và "quyền lợi quốc gia" của Mỹ tại Biển Đông sẽ nằm ở đâu trên giải tần cạnh tranh rộng lớn giữa hai đại cường?
Theo một số quan sát viên thì nước Mỹ lưỡng lự hay suy yếu có thể dẫn tới tình trạng bất ổn định lâu dài ở ĐNÁ. Tình hình có thể đe dọa các hoạt động thương mại lâu nay mà sự phồn vinh cũng như nhiều quyền lợi khác của nước Mỹ trông cậy vào đó. Vì vậy, Mỹ cần duy trì vị thế và chiến lược nhất quán ở Biển Đông.
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, đại học George Mason (Mỹ) nhìn nhận mâu thuẫn Mỹ-Trung ảnh hưởng đến Biển Đông: Thứ nhất, mâu thuẫn đó làm cho tình hình trong toàn khu vực nóng lên; Thứ hai, do Mỹ can dự tích cực hơn vào khu vực nên các nước nhỏ ở ĐNÁ dám đề ra những chính sách để bảo vệ quyền lợi của mình.
Thứ ba, Trung Quốc tỏ thái độ hòa dịu, dù chỉ là tạm thời; Thứ tư, sự hợp tác giữa Mỹ và các quốc gia khác ở ĐNÁ và cả toàn bộ châu Á chặt chẽ hơn, nhất là với các quốc gia trước đây có thái độ nước đôi như Nhật Bản và Ấn Độ.
Theo báo chí Anh, một số giới tại TQ tin rằng "Obama là một tổng thống yếu" và đây là cơ hội để giành lợi thế. Phía Mỹ đáp lại, nếu TQ tin như vậy thì đó sẽ là một sai lầm lớn. Liệu chủ tịch Hồ Cẩm Đào có dùng chuyến thăm này để "nắn gân" Mỹ hay hai bên sẽ có cách tiếp cận mới để xây dựng bộ khung cho quan hệ, trong đó có thỏa thuận về Biển Đông?
Đối sách trầm trầm mà cương quyết
Trước đến nay, trong một cục diện quốc tế nhiều khi "mạnh được yếu thua" vẫn có một số ít các quốc gia vừa và nhỏ tồn tại được do họ vốn là "vùng trái độn" hoặc "vùng quyền lợi sinh tử" mà không nước lớn nào dám lộng hành thôn tính.
Tuy nhiên, các nước "nhược tiểu" đó thường theo đuổi một chính sách đối ngoại cực kỳ nhạy bén, ít dính líu vào những tranh chấp quốc tế, ngoại trừ tranh chấp đó liên hệ đến sự tồn vong của đất nước.
Các nước đó, nhất là khi ở cạnh một nước lớn, luôn luôn có thái độ hòa hiếu. Khi bị bắt nạt thì phải cho cả thế giới thấy mình đang bị nước lớn đe dọa, ăn hiếp. Nhưng phải "lạt mềm buộc chặt". Càng mềm dẻo càng tốt. Mềm dẻo không đồng nghĩa với yếu hèn!
Ứng xử ngoại giao của nước nhỏ không thể cứ bị động mãi mỗi khi các nước lớn thay đổi chiến lược. Bởi vì cái giá giờ đây phải trả sẽ lớn hơn trước đây rất nhiều (nếu nước nhỏ lại "trái tim nhầm chỗ để trên đầu" như một số trường hợp). Bời vì vận mệnh của mọi quốc gia, dù lớn hay bé, từ nay đều được quyết định bởi sự phát triển vừa bền vững, vừa gia tốc trên các mặt kinh tế-xã hội-văn hóa.
Trầm mà cương quyết! Thuật ngữ mượn từ âm nhạc cổ điển này có thể nêu bật các đặc trưng cần có của "đa dạng hóa, đa phương hóa" từ các nền ngoại giao của các nước hoàn cảnh giống Việt Nam. Vấn đề giờ đây không chỉ là định hướng đúng mà còn "ăn nhau" ở tốc độ lấy quyết định nhanh. Và các quyết định đó phải đảm bảo "độ cân bằng động" và "sự kết nối" rộng lớn với các loại đối tác!
Với Bắc Kinh trước đây, ASEAN phải mất hơn chục năm trời mới nâng cấp quan hệ hai bên thành đối tác chiến lược. Với Washington, chỉ chưa đầy hai năm, chủ tịch CHXHCN Việt Nam và tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã đồng chủ trì Thượng đỉnh ASEAN-Mỹ và khẳng định các bên sẽ sớm nâng quan hệ lên tầm chiến lược!
Và nếu mọi chuyện xuôi chèo mát mái, sau 15 năm hội nhập vào khu vực và thế giới, bang giao Việt Nam-Hoa Kỳ cũng đang đứng trước triển vọng sẽ sớm trở thành đối tác chiến lược của nhau, sau khi VN đã nâng cấp quan hệ với hầu hết các thành viên trong P5 lên tầm đối tác chiến lược.
Với tốc độ và chất lượng ngoại giao song phương và đa phương như vậy, thân phận các nước vừa và nhỏ như Việt Nam hy vọng sẽ không phải tắm lại lần thứ hai trên dòng sông định mệnh của nền chính trị cường quyền (power politics) vốn là hệ luận đặc trưng của sự tương tác giữa các nước lớn.
Hy vọng và mong lắm thay!
Đoàn liên ngành do phó ngoại trưởng James Steinberg dẫn đầu sang TQ hồi cuối năm, đoàn của ngoại trưởng Dương Khiết Trì vừa rời Mỹ những ngày này và đoàn của bộ trưởng quốc phòng Robert Gates hiện đang đàm phán tại Bắc Kinh.
Không khí phấn khích của các hoạt động tiền trạm cho chuyến thăm cấp cao bao trùm giới quan sát quốc tế. Đây không chỉ là mối bang giao quan trọng nhất thế kỷ 21, mà còn là cặp quan hệ vừa cộng sinh vừa đối kháng đầy những nghịch lý.
Và điều thiết yếu hơn, sự tương tác Trung-Mỹ lần này này không chỉ quyết định phương hướng quan hệ giữa hai cường quốc có trách nhiệm hàng đầu đối với hòa bình và thịnh vượng trong hàng thập kỷ tới mà còn thiết kế lên diện mạo của thế giới tương lai.
Một chút ôn cố tri tân
Trong chính trị quốc tế, khi các đại cường chuyển dịch một gót chân cũng đủ để các nước nhỏ phải chạy việt dã hàng chục năm trời mà nhiều khi vẫn bở hơi tai trong việc thích nghi với môi trường chiến lược trên toàn cầu, đặc biệt là trong khu vực phát sinh do/hoặc nhờ vào chính sự chuyển dịch ấy!
Chuyến công du sang Mỹ của ông Đặng Tiểu Bình ba mươi năm về trước vẫn là một sự nhắc nhở còn nguyên vẹn tính thời sự và tính bất ngờ đối với các nước "vùng ven" do sự bắt tay hay thuyên giảm hiềm khích Mỹ-Trung gây ra.
Để có được chuyến thăm lịch sử đó, Mỹ và Trung Quốc đã trải qua gần 7 năm đàm phán và xây dựng quan hệ (từ 1972 đến 1979). Từ nền ngoại giao bóng bàn, thông qua các cuộc đàm phán bí mật giữa Kissinger và Chu Ân Lai, ký và triển khai Thông cáo chung Thượng Hải...
Sự nỗ lực của các chiến lược gia và các nhà thương thuyết của cả hai bên được đền đáp. Trung Quốc ly khai hoàn toàn khỏi khối Xô-viết, vượt thoát sự kiềm tỏa của Liên Xô, bắt tay với Mỹ và phương Tây để đảm bảo an toàn cho bước ngoặt lịch sử của sự chuyển hướng chiến lược: kích hoạt sự nghiệp 4 hiện đại hóa.
Sử quan hệ quốc tế không thể bỏ qua một chương cực kỳ có ý nghĩa trong giai đoạn này đối với mỗi người Việt Nam yêu nước và có lòng tự tôn. Đó là liều vắc- xin cuối cùng, tháng 2/1979 khi TQ muốn thử phản ứng của Liên Xô sau Hiệp định hợp tác Việt-Xô để có thể bắt đầu 4 hiện đại hóa, như chính sự thừa nhận của tướng hai sao Lưu Á Châu.
 |
| Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì và Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton |
Chính trị quốc tế hiếm có chuyện hai lần tắm trên một dòng sông.
Chiến tranh lạnh đã lùi xa hàng thập kỷ nhưng các mối quan hệ quốc tế hiện nay vẫn phức tạp hơn bao giờ hết. Những gì xẩy ra hai năm gần đây ở ĐNÁ và châu Á-Thái Bình Dương cho thấy các mâu thuẫn địa-chiến lược trên Biển Đông và ở các khu vực Đông Hải, Hoàng Hải sẽ là điểm nóng trong nghị trình cấp cao.
Trung-Mỹ tuy đã xây dựng được các mối bang giao trưởng thành, nhưng mấy năm trở lại đây lại đang lâm vào tình trạng ngày càng bất tín nhiệm nhau. Ngay đến cựu ngoại trưởng Kissinger cũng bày tỏ quan ngại về nguy cơ giới lãnh đạo Mỹ-Trung trong vòng thập niên tới đang gieo nền móng cho sự thù nghịch đáng ngại.
Tờ "The Economist" trong số mới nhất còn cảnh báo thêm rằng, hiện không có nơi nào trên thế giới diễn ra sự kình địch manh nha nhưng gay gắt như giữa quân lực Hoa Kỳ và quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đang được nhanh chóng hiện đại hóa.
Cụ thể hơn, một trong những mối quan ngại của thế giới và khu vực hiện nay là Trung Quốc dường như ngày càng ráo riết hiện đại hóa quân đội, đặc biệt là tăng cường lực lượng hải quân ở Biển Đông và có các hành động mạnh bạo: từ uy hiếp, bắt bớ ngư dân đến các cuộc tập trận với quy mô lớn chưa từng có.
Trong một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ có lưu ý rằng tư duy quân sự của Bắc Kinh hiện đã thay đổi cơ bản. Trước đây, TQ chú trọng đến chủ quyền trên đất liền và hàm ý rằng PLA chỉ bám theo vùng biên giới. Giờ đây, Trung Nam Hải nhấn mạnh phải bảo vệ điều mà Bắc Kinh cho là quyền lợi của TQ ở khắp hoàn cầu.
Ngoài các hồ sơ về kinh tế, thương mại, đặc biệt là vấn đề tỷ giá đồng nhân dân tệ, vấn đề an ninh quốc phòng sẽ chiếm một thời lượng lớn trong các cuộc thương thuyết. Thật ra không chỉ Mỹ mà nhiều nước khác cũng quan tâm đến chương trình hiện đại hóa quân đội của PLA.
Mỹ muốn TQ minh bạch hơn trong vấn đề này và cần đến sự hợp tác của TQ để giải quyết một số vấn đề lớn trong khu vực và trên thế giới. Mặt khác Mỹ cũng lo rằng TQ là nước có thể thách thức vị thế lãnh đạo của Mỹ.
Trong tư duy chiến lược, TQ xem Mỹ như một siêu cường đang đi xuống và ra sức ngăn chặn sự trỗi dậy của Bắc Kinh. Mỹ ngược lại lo ngại tinh thần dân tộc quá khích ở TQ, nhất là giờ đây TQ đã đạt được một vị thế đáng nể về kinh tế lẫn quân sự.
Thái độ đối với Biển Đông
Vấn đề đặt ra là trong tất cả những tranh chấp nói trên thì mâu thuẫn xem chừng ngày càng sâu sắc giữa "lợi ích cốt lõi" của TQ và "quyền lợi quốc gia" của Mỹ tại Biển Đông sẽ nằm ở đâu trên giải tần cạnh tranh rộng lớn giữa hai đại cường?
Theo một số quan sát viên thì nước Mỹ lưỡng lự hay suy yếu có thể dẫn tới tình trạng bất ổn định lâu dài ở ĐNÁ. Tình hình có thể đe dọa các hoạt động thương mại lâu nay mà sự phồn vinh cũng như nhiều quyền lợi khác của nước Mỹ trông cậy vào đó. Vì vậy, Mỹ cần duy trì vị thế và chiến lược nhất quán ở Biển Đông.
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, đại học George Mason (Mỹ) nhìn nhận mâu thuẫn Mỹ-Trung ảnh hưởng đến Biển Đông: Thứ nhất, mâu thuẫn đó làm cho tình hình trong toàn khu vực nóng lên; Thứ hai, do Mỹ can dự tích cực hơn vào khu vực nên các nước nhỏ ở ĐNÁ dám đề ra những chính sách để bảo vệ quyền lợi của mình.
Thứ ba, Trung Quốc tỏ thái độ hòa dịu, dù chỉ là tạm thời; Thứ tư, sự hợp tác giữa Mỹ và các quốc gia khác ở ĐNÁ và cả toàn bộ châu Á chặt chẽ hơn, nhất là với các quốc gia trước đây có thái độ nước đôi như Nhật Bản và Ấn Độ.
Theo báo chí Anh, một số giới tại TQ tin rằng "Obama là một tổng thống yếu" và đây là cơ hội để giành lợi thế. Phía Mỹ đáp lại, nếu TQ tin như vậy thì đó sẽ là một sai lầm lớn. Liệu chủ tịch Hồ Cẩm Đào có dùng chuyến thăm này để "nắn gân" Mỹ hay hai bên sẽ có cách tiếp cận mới để xây dựng bộ khung cho quan hệ, trong đó có thỏa thuận về Biển Đông?
 |
| Ngoại trưởng Dương Khiết Trì. Ảnh: Xinhua. |
Trước đến nay, trong một cục diện quốc tế nhiều khi "mạnh được yếu thua" vẫn có một số ít các quốc gia vừa và nhỏ tồn tại được do họ vốn là "vùng trái độn" hoặc "vùng quyền lợi sinh tử" mà không nước lớn nào dám lộng hành thôn tính.
Tuy nhiên, các nước "nhược tiểu" đó thường theo đuổi một chính sách đối ngoại cực kỳ nhạy bén, ít dính líu vào những tranh chấp quốc tế, ngoại trừ tranh chấp đó liên hệ đến sự tồn vong của đất nước.
Các nước đó, nhất là khi ở cạnh một nước lớn, luôn luôn có thái độ hòa hiếu. Khi bị bắt nạt thì phải cho cả thế giới thấy mình đang bị nước lớn đe dọa, ăn hiếp. Nhưng phải "lạt mềm buộc chặt". Càng mềm dẻo càng tốt. Mềm dẻo không đồng nghĩa với yếu hèn!
Ứng xử ngoại giao của nước nhỏ không thể cứ bị động mãi mỗi khi các nước lớn thay đổi chiến lược. Bởi vì cái giá giờ đây phải trả sẽ lớn hơn trước đây rất nhiều (nếu nước nhỏ lại "trái tim nhầm chỗ để trên đầu" như một số trường hợp). Bời vì vận mệnh của mọi quốc gia, dù lớn hay bé, từ nay đều được quyết định bởi sự phát triển vừa bền vững, vừa gia tốc trên các mặt kinh tế-xã hội-văn hóa.
Trầm mà cương quyết! Thuật ngữ mượn từ âm nhạc cổ điển này có thể nêu bật các đặc trưng cần có của "đa dạng hóa, đa phương hóa" từ các nền ngoại giao của các nước hoàn cảnh giống Việt Nam. Vấn đề giờ đây không chỉ là định hướng đúng mà còn "ăn nhau" ở tốc độ lấy quyết định nhanh. Và các quyết định đó phải đảm bảo "độ cân bằng động" và "sự kết nối" rộng lớn với các loại đối tác!
Với Bắc Kinh trước đây, ASEAN phải mất hơn chục năm trời mới nâng cấp quan hệ hai bên thành đối tác chiến lược. Với Washington, chỉ chưa đầy hai năm, chủ tịch CHXHCN Việt Nam và tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã đồng chủ trì Thượng đỉnh ASEAN-Mỹ và khẳng định các bên sẽ sớm nâng quan hệ lên tầm chiến lược!
Và nếu mọi chuyện xuôi chèo mát mái, sau 15 năm hội nhập vào khu vực và thế giới, bang giao Việt Nam-Hoa Kỳ cũng đang đứng trước triển vọng sẽ sớm trở thành đối tác chiến lược của nhau, sau khi VN đã nâng cấp quan hệ với hầu hết các thành viên trong P5 lên tầm đối tác chiến lược.
Với tốc độ và chất lượng ngoại giao song phương và đa phương như vậy, thân phận các nước vừa và nhỏ như Việt Nam hy vọng sẽ không phải tắm lại lần thứ hai trên dòng sông định mệnh của nền chính trị cường quyền (power politics) vốn là hệ luận đặc trưng của sự tương tác giữa các nước lớn.
Hy vọng và mong lắm thay!
Theo AFP, sau cuộc gặp hơn hai tiếng đồng hồ tại Bắc Kinh vào hôm nay 10/01/2011, bộ trưởng Quốc phòng hai nước Mỹ và Trung Quốc đã có một cuộc họp báo chung. Cả hai đều tỏ nguyện vọng gia tăng đối thoại an ninh.
Tuy nhiên hai bên không đạt được một thỏa thuận quan trọng nào. Phía Trung Quốc tiếp tục khẳng định việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan là một vấn đề « vô cùng nhạy cảm ». Theo tuyên bố của bộ trưởng Trung Quốc Lương Quang Liệt thì lập trường của Trung Quốc rất « rõ ràng và nhất quán, chống lại các hợp đồng bán vũ khí » cho Đài Bắc vì điều này đe dọa đến « quyền lợi sinh tử của Trung Quốc ».
Cách nay một năm, Trung Quốc bất ngờ đình chỉ tiếp xúc quân sự với Mỹ sau khi Washington thông báo một hợp đồng cung cấp vũ khí cho Đài Loan khoảng 6 tỷ đô la. Hai bên chỉ mở lại đối thoại quân sự vào tháng 12 vừa qua.
Ông Robert Gates giải thích với báo chí : quan hệ quân sự giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc rất quan trọng, cho nên không thể để lệ thuộc vào những « thăng trầm của chính trị ». Ông tỏ hy vọng quan hệ Mỹ-Trung sẽ được cải thiện tốt đẹp trong tương lai.
Tuy nhiên, bộ trưởng Trung Quốc Lương Quang Liệt từ chối chấp nhận đề nghị « đối thoại chiến lược » do ông Robert Gates đưa ra và đặt trọng tâm trên các vấn đề hạt nhân, tên lửa, chiến tranh không gian, chiến tranh tin học. Ông Lương Quang Liệt chỉ nói là phía rung Quốc « sẽ suy nghĩ » thêm về những đề nghị của phía Mỹ.
Theo AFP thì Washington ngày càng tỏ ra quan ngại trước chương trình tăng cường vũ trang của Bắc Kinh và e rằng nếu thiếu đối thoại sẽ làm gia tăng căng thẳng và nguy cơ xung đột. Theo dự kiến thì ngày mai, bộ trưởng quốc phòng Mỹ sẽ gặp lãnh đạo Trung Quốc Hồ Cẩm Đào và đến thứ tư ngày 12/01 ông Gates ẽ đi thăm trung tâm chỉ huy vũ khí hạt nhân không xa Bắc Kinh. Sau đó ông sẽ tiếp tục vòng công du châu Á, đến Tokyo và Seoul.
- Mỹ muốn quan hệ quân sự 'bền' hơn với Trung Quốc
US, Chinese defence chiefs meet to defuse past wrangles DPA -‘Trung Quốc không được phép coi thường Mỹ’ (Đất Việt)-Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates cảnh cáo Bắc Kinh không nên xem thường tiềm lực quân sự của Washington.
>> Soi mối quan hệ quốc phòng Trung - Mỹ
“Trung Quốc cho rằng, Mỹ chưa chuẩn bị tâm lý để chào đón một thế lực quân sự mới tại châu Á – Thái Bình Dương. Động thái hé lộ các bức ảnh về nguyên mẫu máy bay chiến đấu tàng hình đầu tiên của mình có tên J-20 rõ ràng cho thấy thái độ khinh địch đó của Trung Quốc”, ông Gates nhấn mạnh khi đang trên đường đến Bắc Kinh.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ khẳng định, Trung Quốc cần thận trọng với lối suy nghĩ đó. “Trung Quốc còn đứng sau Mỹ nhiều năm nữa về loại máy bay tối tân này và đến tận năm 2015, Mỹ vẫn là nước có nhiều máy bay tàng hình nhất thế giới”, ông Gates tuyên bố.
Trong khi đó, tờ New York Times cũng dẫn lời chuyên gia quân sự Trung Quốc Zhu Feng cho biết, quan ngại quốc tế về sự phát triển quân sự của Trung Quốc bị thổi phồng. Chuyên gia này nói rằng, trên các tờ báo có nhiều dòng tít đậm nét về việc Trung Quốc mua sắm vũ khí và tăng cường sức mạnh quân sự, song đó chỉ là sự thổi phồng.
 |
| Chuyên gia Zhu Feng cho rằng, sức mạnh của J-20 chỉ là sự thổi phồng. |
Vì vậy, ông khẳng định, Washington sẽ tăng cường hiện đại hóa quân đội để nhanh chóng thích ứng với tình hình mới. Trong dự thảo ngân sách quốc phòng cho năm 2012 vừa trình Quốc hội, ông Gates kêu gọi tăng cường chi phí cho nhiều loại thiết bị và vũ khí tối tân. Tuy nhiên, ông cũng hy vọng, các cuộc đối thoại giữa hai nước “sẽ làm giảm nhu cầu tăng cường quân sự”, đồng thời tin tưởng, chuyến thăm Trung Quốc lần này của ông sẽ đặt nền móng cho mối quan hệ quốc phòng sâu sắc hơn giữa Washington và cường quốc đang trỗi dậy ở châu Á này.
Dự kiến, ông Gates sẽ gặp gỡ Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào và người đồng cấp Lương Quang Liệt nhằm thảo luận về việc cải thiện quan hệ quân sự sau một giai đoạn nhiều biến động cũng như những vấn đề an ninh khu vực. Ông cũng sẽ thăm Trung tâm chỉ huy hạt nhân của Trung Quốc nằm gần Bắc Kinh.
Lần gần đây nhất ông Gates đến Trung Quốc là vào năm 2007. Đầu năm 2010, sau khi Mỹ tuyên bố tiếp tục cung cấp vũ khí cho Đài Loan, mọi đối thoại ở cấp quân sự giữa Washington và Bắc Kinh bị gián đoạn và chỉ được nối lại vào tháng 12 vừa qua.
Trà My (theo Theaustralian, Global Times)
.-U.S. and China Defense Chiefs Agree to Keep Talking NYT- The defense secretary Robert M. Gates met with his Chinese counterpart in Beijing, part of a drive to smooth over years of conflict and suspicions.-Mỹ đáp lại màn “khoe sức mạnh” của Trung Quốc (Bee)-Dù đang ở thăm Trung Quốc song Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates đã tuyên bố nước này sẽ tăng cường hiện đại hóa quân đội.-China defence chief urges US to halt Taiwan arms sales (Roundup) DPA
-'Vũ khí Trung Quốc không đe dọa ai'
|
| Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt (trái) và người đồng nhiệm Mỹ Robert Gates bước vào phòng họp báo chung hôm nay. Ảnh: Xinhua. |
"Những nỗ lực của chúng tôi trong nghiên cứu và phát triển vũ khí không nhằm vào nước thứ ba hay bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, và vì thế sẽ không đe dọa bất kỳ nước nào trên thế giới", Reuters dẫn lời ông Lương phát biểu sau cuộc gặp với người đồng nhiệm Mỹ Robert Gates tại Bắc Kinh.
Phát biểu trong cuộc họp báo chung với ông Gates, ông Lương khẳng định mối quan hệ quân sự thiết thực giữa Mỹ và Trung Quốc cần tiếp tục và không nên bị ảnh hưởng bởi những thay đổi về chính trị. Dù tìm cách trấn an Mỹ, ông Lương vẫn nhắc lại sự phản đối mạnh mẽ trước việc Washington bán vũ khí cho Đài Loan, RRT cho hay.
Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên căng thẳng năm ngoái sau khi Washington công bố hợp đồng cung cấp vũ khí cho Đài Loan trị giá 6,4 tỷ USD. Bắc Kinh luôn khẳng định hòn đảo này là một phần lãnh thổ của Trung Quốc.
Chuyến công du 4 ngày của ông Gates cũng nhằm nối lại các liên lạc quân sự giữa hai nước. Bắc Kinh ngừng hồi đầu năm ngoái quyết định ngừng mọi tiếp xúc quân sự vì hợp đồng vũ khí nói trên.
"Chuyến công du của ông Gates sẽ mang lại cơ hội cho hai nước nhằm cải thiện quan hệ quân sự, vốn gặp trở ngại trong năm vừa qua", hãng Xinhua bình luận.
Tuy nhiên đề nghị đối thoại chiến lược quốc phòng lâu dài mà ông Gates đưa ra chưa nhận được sự quan tâm của Trung Quốc. Phía chủ nhà cho biết họ sẽ "nghiên cứu" đề xuất này.
Trước chuyến đi này, trong bối cảnh hàng loạt thông tin dồn dập về các loại khí tài mới hiện đại của Trung Quốc, ông Gates nói Trung Quốc rõ ràng có khả năng gây nguy hiểm với khả năng tác chiến của Mỹ. "Chúng ta cần chú ý đến họ và phản ứng tương thích bằng chương trình của mình", ông nói.
Lời bình luận được đưa ra sau khi ảnh về máy bay ném bom tàng hình của Trung Quốc bị lộ trên Internet. Bên cạnh đó, Washington cũng đặc biệt quan ngại về loại tên lửa mà Trung Quốc sản xuất có thể bắn tới tàu sân bay của họ.
Sau Trung Quốc, ông Gates sẽ dừng chân tại Nhật và Hàn Quốc.
Ngọc Sơn
