-So sánh hai biến cố tháng TámSo sánh hai sự kiện ở Việt Nam và Nga, với kết quả trái ngược cho hai đảng cộng sản.
Ông Nguyễn Minh Cần đã tham gia cả hai biến cố chính trị tháng Tám ở Việt Nam và Nga
Ông Nguyễn Minh Cần, 83 tuổi, so sánh về Cách mạng tháng Tám 1945 ở Việt Nam và cuộc chính biến tháng 8/1991 ở Moscow mà đã châm ngòi dẫn đến việc giải thể Liên bang Xô Viết.
Từng là đảng viên Cộng sản Việt Nam, và là phó chủ tịch Uỷ ban Hành chính thành phố Hà Nội, ông hiện đang sống tại Moscow từ năm 1964 do bất đồng quan điểm.
Tưng bừng phấn khởi
Năm 1945, khi còn rất trẻ, ông Cần kể, với tinh thần yêu nước nồng nàn, ông đã hưởng ứng cuộc Cách mạng tháng Tám tại thành phố Huế trong không khí tưng bừng phấn khởi vì tất cả đều nghĩ tới việc đất nước được độc lập."Khi đó người dân thực sự chưa hiểu về Đảng Cộng sản, mà chỉ nghe nói tới Việt Minh và giành độc lập thì ai cũng muốn.”
"Trong điều kiện xã hội dân trí còn chưa cao, ngay bản thân những người như chúng tôi cũng không phân biệt Cộng sản hay không Cộng sản mà chỉ với lòng yêu nước mà hưởng ứng cuộc Cách mạng tháng Tám. Đây thực sự là một phong trào quần chúng," ông nói.
Sau đó khi sang Liên Xô đi học và vì bất đồng quan điểm, ông không trở về Việt Nam được và đã xin cư trú chính trị ở Liên Xô. Ông cho biết vào những năm 60 - đầu những năm 70 đất nước Liên Xô lâm vào thời kỳ khủng hoảng lớn.
Khi ông Mikhail Gorbachev lên nắm quyền và thực hiện cải tổ, Perestroyka, vào giai đoạn 1986, bối cảnh chính trị xã hội khi đó cởi mở hơn trước đã đem lại cơ hội cho phong trào quần chúng mang tên Nước Nga Dân chủ.
Ông Cần và vợ người Nga, bà Inna Mikhailovna, đã trực tiếp tham gia phong trào này.
"Đến ngày 19/8/1991, phái bảo thủ nhất trong Bộ Chính trị đảng Cộng sản đã tổ chức cuộc đảo chính, chính cuộc đảo chính đã gạt bỏ ông Gorbachov và tấn công vào phong trào dân chủ nước Nga mà khi đó ông Yeltsin là người đứng đầu," ông đánh giá.
Cuộc đảo chính đã gây phẫn nộ trong quần chúng tại Moscow và St Petersburg và nhiều thành phố khác của Nga dẫn tới việc người dân nổi dậy bảo vệ phong trào Dân chủ và cuộc đảo chính đã thất bại.
Trên đà tiến tới đó, phong trào dân chủ đã tấn công vào các cơ quan nhà nước Liên Xô, KGB, Trung ương Đảng...dẫn tới sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết.
Ông Cần và bà Inna đã có mặt tại "Nhà Trắng" ở Moscow, tham gia cuộc cách mạng dân chủ ở Nga năm 1991
Ông Nguyễn Minh Cần nhớ lại: "Chúng tôi tham gia Cách mạng tháng Tám với ý nghĩ chân thành, đất nước được tự do, độc lập với những lời hứa hẹn của Việt Minh lúc bấy giờ là mở rộng dân chủ, tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng, tự do đi lại hội họp, ngôn luận.”
“Đáng tiếc là khi đảng Cộng sản lên cầm quyền những điều đó đã không được thực hiện."
Sau cuộc kháng chiến chống Pháp và một nửa nước được giải phóng thì lại xảy ra những việc "như Cải cách Ruộng đất, Nhân văn Giai phẩm hay việc đánh vào các đảng viên cộng sản có ý kiến khác, gây ra vụ 'Xét lại chống Đảng', đó cũng là điều đáng buồn," ông nói
"Phong trào yêu nước của Việt Nam đưa đảng Cộng sản lên cầm quyền còn Phong trào Dân chủ của nước Nga lại hạ bệ đảng Cộng sản bởi vì Đảng Cộng sản Liên Xô không làm ích lợi gì cho dân mà chỉ gây khó khăn khổ sở cho dân.”
"Nhưng đáng tiếc là cuộc cách mạng Dân chủ ở nước Nga đã không thành công. Tôi coi đó là thất bại, vì đã đưa lên những người lãnh đạo không cương quyết, không triệt để thực hiện đường lối cho thật đúng, để cho phe bảo thủ quay lại và bây giờ các thành tựu dân chủ ngày càng mất dần, và những người lãnh đạo nước Nga đang dần quay trở lại chế độ toàn trị," ông Nguyễn Minh Cần nói.
'Chưa đạt theo ý muốn'
Theo ông Nguyễn Minh Cần, cả hai cuộc cách mạng đều chưa đạt được như ý muốn nhưng "không có nghĩa là cuộc cách mạng dân chủ để thay đổi chế độ, bỏ chế độ độc tài, là không cần thiết, mà ngược lại rất cần thiết.”
“Nhưng khi chiến thắng thì phải làm triệt để, phải thay đổi những người lãnh đạo thật tích cực, không thể để lại những người từng lãnh đạo trong chế độ cũ, phải thay đổi bộ máy," ông nói.
Ngược lại, ông Cần cho rằng các cuộc cách mạng loại bỏ đảng cộng sản ở Đông Âu và các nước vùng Baltic đã rất thành công vì "họ đã đưa vào các thành phần mới, thay đổi cơ quan lãnh đạo và bộ máy nhà nước, chuyển hóa dần dần quân đội".
Kết quả của cuộc cách mạng dân chủ tại Nga năm 1991 đã dẫn tới sự tan vỡ của Liên bang Xô Viết và theo ông Cần, đây là điểm tích cực nhất của cuộc cách mạng, tạo điều kiện cho các quốc gia được độc lập.
"Trước đây, Liên Xô là một đế quốc. Các dân tộc bị đưa vào cái đó nên khi bung ra thì mỗi nước đều muốn độc lập," ông Cần nói.
Theo ông Nguyễn Minh Cần, cuộc Cách mạng Dân chủ năm 1991 còn đem lại kết quả tích cực, không chỉ với các nước thuộc Liên Xô cũ mà còn với cả thế giới, tạo điều kiện chấm dứt Chiến tranh lạnh.
Nghĩ lại về hai cuộc Cách mạng tháng Tám mà ông đã từng tham gia tại hai quốc gia rất khác biệt này, ông Nguyễn Minh Cần cho rằng ở cả hai nước đều có một điểm chung, đó là đòi hỏi sự thức tỉnh của dân chúng.
"Tôi hy vọng giới trẻ của cả hai nước nhận thức được hoàn cảnh của mình, tuy có khác nhau, nhưng phải thấy mục đích là một chế độ dân chủ thực sự. Và đó là con đường đi tới của đất nước.”
-Nguyễn Minh Cần - Không ai được đùa với cách mạng và nổi dậy
Chính bạn bè của tôi ở trong nước cũng xác nhận là vài hôm gần đây họ cũng nhận thấy «hiện tượng» này trong các bài viết trên mạng. Có người khi bị người chín chắn hơn phản bác là chưa đủ điều kiện cho một cuộc nổi dậy thì đã trả lời: người Tunisia và Egypt trong hai tháng đánh đổ được bọn độc tài, ta có thể chậm hơn họ, nhưng bốn, năm tháng cũng xong thôi! Một số bạn trẻ thông báo cho tôi biết: «có vài tố chức đấu tranh hải ngoại dường như đang tính toán thúc đẩy một cuộc xuống đường mà kết quả họ biết trước là không khả quan, nhưng đồng ý với nhau xem như là một trận "thao dượt", "thử lửa" ... Thật là vô trách nhiệm, vô đạo đức không thể tưởng tượng nổi!!!Nguyễn Minh Cần gửi ngày 01.03.2011
Trong bài viết của tôi “Cuộc Cách Mạng Bắc Phi-Trung Đông Còn Đang Tiếp Diễn”, khi trả lời một câu hỏi mà nhiều bạn trẻ rất quan tâm: thế nào là “thời cơ”?, tôi đã nhấn mạnh rằng: “Nếu các chiến sĩ dân chủ lơ là việc chuẩn bị để khi thời cơ đến ta không kịp nắm lấy, hay khi thời cơ chưa đến, điều kiện chưa chín muồi mà đã vội vã nổi dậy tạo cơ hội cho kẻ thù của dân chủ tiêu diệt phong trào thì các chiến sĩ dân chủ sẽ có một trách nhiệm lớn lao trước Lịch sử. Không thể đùa với cách mạng, với nổi dậy. Những người dân chủ phải giữ đầu óc tỉnh táo, sáng suốt, chớ để bị kích động bởi những lời thúc giục của một số người nóng nảy. Cũng cần nhớ rằng kẻ thù của dân chủ muốn tiêu diệt phong trào khi còn trong trứng nước thường cho “nội gián” chui vào các cơ quan lãnh đạo để xúi giục những cuộc nổi dậy “non”. Phải hết sức cảnh giác!”, đồng thời tôi đặc biệt nói đến chuyện rất nguy hiểm đã và đang xảy ra: “Trong vài ngày qua, một nhóm người ở hải ngoại vốn ủng hộ tích cực cho phong trào trong nước thúc giục tổ chức đấu tranh trong nước “phải nắm lấy cơ hội, huy động và đi hàng đầu với nhân dân Việt Nam trong một cuộc vùng dậy để đòi quyền của người dân đã bị cộng sản chà đạp trên 60 năm qua”. May mà những người trong nước đã không nghe lời giục giã nguy hiểm này. Vẫn chưa hết, có tin cho biết “truyền đơn kêu gọi toàn dân xuống đường với quốc kỳ Việt Nam Cộng hòa xuất hiện nhiều nơi tại Sài Gòn” và nhiều bài viết của các “nhà tranh đấu hải ngoại” giục giã dân chúng trong nước “xuống đường”!!! Đọc những tin tức đó, tôi chỉ biết kêu lên: Khi chưa có đủ điều kiện chủ quan và khách quan mà hành động phiêu lưu thì chỉ là hành động tự sát. Chắc chắn quần chúng sẽ đủ sáng suốt để đánh giá những hành động như vậy”.
Còn khi trả lời một người phản biện tôi trên tờ Dân Luận về chủ trương có tính chiến lược mà tôi tán thành “lực lượng đấu tranh trong nước là chủ yếu, lực lượng đấu tranh ngoài nước chỉ là hỗ trợ”, sau khi trình bày hết những lý lẽ của mình, ở đoạn cuối, tôi có nói:
“Bây giờ xin các bạn thử hình dung một cảnh tượng có thể xảy ra: khi phong trào đấu tranh dân chủ trong nước bắt đầu lên cao, thì nhiều lực lượng dân chủ hải ngoại ồ ạt về nước, nếu mà những chiến sĩ dân chủ chân chính thì đã may cho phong trào, nhưng đằng này còn biết bao «lực lượng» khác nữa tự xưng là «lực lượng chủ yếu» của cách mạng dân chủ, đó là những vị anh hùng hảo hán đủ loại, những nhà cách mạng đầu lưỡi, những nhà chống cộng hùng hổ nhất, những «chính phủ lưu vong» với đầy đủ các bộ «ma», những đảng cách mạng «cuội», những chính khách xa lông đủ cỡ... họ vác cờ xí và khẩu hiệu hoàn toàn xa lạ với đại đa số dân chúng trong nước, nhất là giới trẻ nước ta để đi «đấu tranh cách mạng» ... thì lúc đó phong trào đấu tranh dân chủ trong nước sẽ ra sao ? Tôi viết điều này không có hậu ý công kích ai hết, nhưng đó là một điều có thể xảy ra lắm. Đáng để mọi người suy nghĩ». Tôi cứ tưởng những lời cảnh báo trên đây của tôi đã quá rõ ràng và đầy đủ. »
Thế nhưng hôm nay, khi vào mạng đọc những lời kêu gọi của đảng này đảng nọ, cũng như thư từ trao đổi của những người trong cái gọi là «cộng đồng trên mạng», đặc biệt là ở hải ngoại, tôi thấy người ta đang «hăng hái» thúc giục người trong nước «vùng lên» xuống đường tranh đấu với chính quyền toàn trị !!! Chính bạn bè của tôi ở trong nước cũng xác nhận là vài hôm gần đây họ cũng nhận thấy «hiện tượng» này trong các bài viết trên mạng. Có người khi bị người chín chắn hơn phản bác là chưa đủ điều kiện cho một cuộc nổi dậy thì đã trả lời: người Tunisia và Egypt trong hai tháng đánh đổ được bọn độc tài, ta có thể chậm hơn họ, nhưng bốn, năm tháng cũng xong thôi! Một số bạn trẻ thông báo cho tôi biết : «có vài tố chức đấu tranh hải ngoại dường như đang tính toán thúc đẩy một cuộc xuống đường mà kết quả họ biết trước là không khả quan, nhưng đồng ý với nhau xem như là một trận "thao dượt", "thử lửa" ... Thật là vô trách nhiệm, vô đạo đức không thể tưởng tượng nổi!!!
Ngày 18.02.2011, tôi có viết cho các bạn thân trong nước một bức thư, nguyên văn một đoạn như thế này : «Phân tích tình hình của VN ta HIỆN NAY thì chưa có điều kiện chủ quan và khách quan đủ mức độ chín muồi cho một chủ trương như vậy (ý nói «một cuộc vùng dậy» như lá thư thúc giục của một số người ủng hộ viên rất nhiệt tình ở hải ngoại đã viết - NMC). Ai mà chủ trương như vậy là cố tình đẩy phong trào dân chủ nước ta đi vào một cuộc phiêu lưu cực kỳ tai hại chỉ có thể dẫn đến THẤT BẠI NẶNG NỀ. Đó sẽ là một TỘI ÁC trước phong trào dân chủ cũng như trước nhân dân VN. Nên nhớ rằng, trong giai đoạn hiện nay, việc chuẩn bị mọi điều kiện cho thật đầy đủ để khi THỜI CƠ đến thì phong trào sẵn sàng đón lấy kịp thời... là cần thiết và quan trọng nhất. Phải kiên nhẫn làm việc đó đi, đừng nóng vội, làm những việc phiêu lưu khi phong trào chưa đủ sức, khi chưa đủ điều kiện, chưa có thời cơ thì chỉ sẽ là hành động tự sát cực kỳ nguy hiểm».
Tôi hiểu rõ sự nóng lòng của nhiều người, nhất là ở hải ngoại đang sống trong điều kiện hoàn toàn tự do, thoái mái, họ sống bằng ước mơ, bằng cảm tính, chứ không thể hiểu được hoàn cảnh thực tế của anh chị em ở trong nước đang phải sống và chiến đấu trong hoàn cảnh khó khăn như thế nào. Tôi xin phép trích nguyên văn một đoạn trong bức thư của một bạn viết cho một số người ở hải ngoại : «Nhưng hơn ai hết, chúng tôi – những người đang hàng ngày hàng giờ phải trực tiếp đấu tranh với chế độ độc tài toàn trị này, hiểu rất rõ sức nóng của bộ máy ấy đối với dân tộc và đối với bản thân chúng tôi như thế nào.Nó phà vào mặt chúng tôi, vào sau gáy chúng tôi theo cả hai nghĩa bóng lẫn đen. Vì vậy, nỗi khao khát để dân tộc chuyển mình cũng là nỗi khao khát cháy bỏng để chúng tôi được giải phóng. Thế nhưng, trái tim của chúng ta thì nóng, nhưng cái đầu của chúng ta phải lạnh mới làm được những việc thiết thực, không khoa trương». Tôi thiết tưởng những lời nói chân tình trên đây có thể làm cho những cái đầu nóng nảy của ai đấy ở hải ngoại phải nghĩ lại và nguội đi.
Trong bài viết mới đây về «Mười bài học... », tôi chỉ gợi ý «để mọi người suy ngẫm còn kết luận thế nào thì tuỳ các bạn”, nhưng đến bài «Cuộc cách mạng... » thì tôi đã phải nói mạnh hơn như đã trích mấy câu trên đây, vì thấy «hiện tượng» đáng lo xuất hiện ồn ĩ hơn. Hôm nay, một số bạn trẻ trong nước viết thư cho tôi cho biết những «tin tức» (đúng là «tức» thật) mới về cái gọi là một trận "thao dượt", "thử lửa" thì tôi chỉ muốn thét lên vào tai những cái cái đấu quá nóng của một số người ở hải ngoại : các người có cái quyền gì mà dám đưa dân ta, các chiến sĩ dân chủ của chúng ta vào một trận "thao dượt", một lần "thử lửa" để làm tiêu vong biết bao sinh mạng của dân chúng và các chiến sĩ dân chủ, để tạo điều kiện cho kẻ thù của dân chủ tận diệt phong trào yêu nước và tự do dân chủ ? Các người có lương tâm, có tinh thần trách nhiệm, có đạo đức hay không mà dám hành xử như vậy ? Và tôi cũng nói thẳng với các người lời kêu gọi, thúc giục của các người thì dân chúng Việt Nam sẽ không nghe đâu! Nhưng nó có «tác dụng» làm cho kẻ thù của tự do sẽ thêm cảnh giác và càng kềm kẹp, sách nhiễu các chiến sĩ dân chủ trong nước một cách độc ác hơn.
Tôi năm nay đã 83 tuổi đầu, tôi không có chân trong một đảng phái chính trị nào, dù đã có nhiều đảng phái mời tôi, vì tôi hoàn toàn không có tham vọng gì về chính trị, về chính quyền ; nhưng với tư cách một người óc còn biết nghĩ, tim còn nồng nàn yêu nước, cho nên tôi cảm thấy cái trách nhiệm công dân của mình là phải nói và nói thẳng về những ý kiến của mình mà không sợ ai đấy sẽ «chụp mũ» (trong Nam gọi là đội nón cối) cho tôi về những tội mà tôi không có. Xin mọi người hãy bình tĩnh, hãy tin rằng những lời tôi nói ở đây là rất chân thành: cách mạng hay nổi dậy là chuyện rất nghiêm chỉnh, không được đùa với cách mạng cũng như với nổi dậy!
Nhân đây, tôi cũng xin nói thêm một điều về cuộc cách mạng đang diễn ra ở Bắc Phi và Trung Đông: các bạn trẻ nên biết là đánh đổ bọn độc tài và đánh đổ chế độ độc tài là hai việc khác nhau. Đánh đổ bọn độc tài khó, nhưng đánh đổ chế độ độc tài lại càng khó hơn. Cứ nhìn kỹ cách mạng ở Tunisia là nơi thuận lợi hơn cả, nhưng ta cũng thấy biết bao nhiêu vấn đề gay go còn phải giải quyết, chẳng hạn, làm sao trục hết những kẻ đã ở trong chính quyền cũ, đảng cũ của Ben Ali ra khỏi vị trí quan trọng trong chính quyền mới, làm sao giải tán triệt để được cái đảng độc tài của Ben Ali, làm sao thanh lọc được bộ máy nhà nước, làm sao chống được nạn tham nhũng nó đã ăn sâu vào nếp nghĩ, vào lối sống, vào thói quen, vào văn hóa, có thể nói vào trong máu của con người hàng nhiều thập niên rồi. Cho nên đừng thấy nước người ta đánh đổ tên độc tài rồi «lạc quan tếu» nghĩ thế là xong. Tôi thường nhắc đến kinh nghiệm về sự thất bại của cuộc cách mạng dân chủ ở Nga sau khi Liên Xô sụp đổ. Giờ đây tôi chỉ xin trích lại một đoạn tôi đã viết hồi năm 2007: «...Chính vì những người đứng đầu nhà nước dân chủ của Nga, sau khi chế độ cộng sản sụp đổ hồi tháng 8 năm 1991, đã không có thái độ dứt khoát đối với Xô-viết Tối cao (quốc hội) cộng sản, bộ máy hành chính cũ, quân đội và công an cũ, đã không cải tổ mạnh mà duy trì gần như toàn bộ bộ máy hành chính, quân đội và công an cũ, do đó đã gây ra hậu quả nghiêm trọng làm cho việc dân chủ hóa nước Nga bị trục trặc trong nhiều năm, làm cho đất nước và xã hội Nga không ổn định trong một thời gian dài, thậm chí có khi đã phải xung đột vũ trang (năm 1993, xuýt nữa thì xảy ra nội chiến) giữa chính quyền dân chủ và phe đối lập nấp dưới lá cờ của Xô-viết Tối cao với trên 90% là quan chức, cán bộ cộng sản... Tình trạng nghiêm trọng đó là do sự phá hoại ngầm (sabotage) của các dân biểu cũ, quan chức cũ, tức là giới nomenklatura cũ. Hậu quả nói trên là nước Nga hiện nay đang quay trở lại chế độ toàn trị, tuy rằng không phải của cộng sản như trước mà của giới mật vụ và quan liêu cũ. Ngày nay, những thành quả dân chủ trong những năm đầu của chính quyền dân chủ đang dần dần mất hết : không còn tự do bầu cử, tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do biểu tình, v.v... theo đúng nghĩa nữa. Thất bại này là một bài học có tính giáo huấn cho chúng ta!»
Tôi viết thêm điều vừa nói để các bạn trẻ suy ngẫm, để những ai cho rằng ở Bắc Phi sau khi đánh đổ độc tài thì mọi việc đã êm ru.
Moskva ngày 28.02.2011
Nguyễn Minh Cần
P.S. Tôi vừa viết xong bài này thì bạn H.G. chuyển cho tôi bài «Hương hoa lài làm tôi nhức óc» của nhạc sĩ Tô Hải. Tôi thấy thương cụ Hải quá, một người cương trực cực kỳ dám nói thẳng những điều cụ nghĩ, mà những điều cụ viết như «TÌNH HÌNH NỔI DẬY LẬT ĐỔ CHÍNH QUYỀN Ở CÁC NƯỚC BẮC PHI CHƯA THỂ NÀO LAN TỚI VIỆT NAM HIỆN NAY» thì, theo tôi, là quá đúng ! Và lời cụ nhắc nhở các bạn trẻ : «LÚC NÀY CHƯA PHẢI LÀ CÓ THỜI CƠ, ĐỊA LỢI, NHÂN HÒA ! CÁC BẠN THANH NIÊN HÃY THẬN TRỌNG CHỚ CÓ NGHE NHỮNG LỜI KÊU GỌI «XUỐNG ĐƯỜNG BẰNG BẤT CỨ GIÁ NÀO», BỞI BẤT CỨ AI!» thật vô cùng chí lý ! Như vậy là hai ông già chúng tôi dù ở cách xa nhau, nhưng chúng tôi đều cùng nói một điều giống nhau, nói vì lương tâm chúng tôi, vì trách nhiệm chúng tôi, những người có ít nhiều kinh nghiệm sống, ít nhiều hiểu biết về cái chế độ độc tài toàn trị của những nước châu Á ! Rất mong rằng giới trẻ nước ta không bỏ ngoài tai những lời khuyên của chúng tôi. - NMC
