- Đoàn Khắc Xuyên: Rùa Hồ Gươm và người Lèn Cờ (TVN/TBKTSG).“Những tưởng câu chuyện về Cụ Rùa hồ Gươm đã khép lại sau khi Đội lai dắt đưa được cụ lên bờ để chữa trị vào ngày 3-4, thì nay, một Cụ Rùa khác lại xuất hiện. Vì thế, khắp các hang cùng ngõ hẻm ở Hà Nội, câu chuyện này lại thêm một lần được mở ra với nhiều luồng ý kiến, tranh luận dữ dội...”
Cứ thế, từ mấy tháng nay báo chí, cả báo in và báo mạng, đã tốn không biết bao nhiêu trang giấy và trang mạng, đổ ra không biết bao nhiêu ngôn từ cho mấy chú rùa Hồ Gươm bị bệnh. Chính quyền thì "khẩn trương", "quyết liệt", nào lập ban chỉ đạo cứu rùa gồm tới bốn, năm sở ngành, nào mời chuyên gia, tiến sĩ trong và ngoài nước đoán bệnh, chẩn bệnh, nào diễn tập tới lui, dùng cả "đặc công thủy" để đưa rùa lên bờ, vào "bệnh viện" dưới chân tháp chữa trị.
Báo chí thì thông tin liên tục, dồn dập, không còn thiếu một góc cạnh nào, y như bị động đất, sóng thần. Không rõ bao nhiêu tiền đã được chi ra cho việc cứu rùa. Cứ như những con rùa đang sống và, như mọi sinh vật, đang ngày một già đi ấy thực sự là những con rùa của truyền thuyết, thực sự từ trong truyền thuyết bước ra sống giữa đời này. Người ta đang đồng nhất truyền thuyết (dù rất đẹp) với những sinh vật cụ thể.
Ấy là chuyện rùa Hồ Gươm. Còn đây là chuyện người chết ở Lèn Cờ.
Mỏ đá ở xã Nam Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An bị sập vào ngày 1-4-2011 đã khiến 18 người chết, đa số là phụ nữ, và sáu người bị thương. Người ta đã nhanh chóng chỉ ra nguyên nhân sập mỏ là do khai thác không đúng quy trình kỹ thuật, vi phạm quy tắc an toàn lao động. Người ta khởi tố vụ án, bắt giam chủ khai thác mỏ. Báo chí thì tường thuật công cuộc cứu nạn, mô tả nỗi đau thương bao trùm ở địa phương, hoàn cảnh sống cơ cực, đói nghèo của các nạn nhân và gia đình họ.
 |
| Rùa Hồ Gươm. Ảnh: VNExpress |
Bởi riêng tại Nghệ An, ngày 15-12-2007, một vụ sập núi thảm khốc tại công trình thủy điện Bản Vẽ tại huyện Tương Dương khiến 18 công nhân tử nạn. Ngày 12-1-2008, tai nạn sập mỏ đá Lèn Nậy tại thị trấn Hoàng Mai, huyện Quỳnh Lưu khi đang có nhiều người làm việc, khiến ba người chết, bảy người bị thương, tất cả đều là nữ. Ngày 28-8-2008, vụ sập hầm khai thác thiếc tại xã Châu Thành (huyện Quỳ Hợp) làm ba người chết. Và theo báo Bưu điện Việt Nam, còn nhiều vụ tai nạn nhỏ lẻ xảy ra trên địa bàn tỉnh này. Thống kê mới của ngành chức năng cho biết, hơn 100 người dân đã bị chết vị sập mỏ đá, sập hầm từ năm 2 007 đến nay.
Ông chủ khai thác mỏ có thể rồi sẽ bị tuyên án. Báo chí có thể cũng sẽ không tiến thêm được bước nào ngoài việc lấy nước mắt qua những bài mô tả thống thiết của mình. Mọi việc có thể rồi sẽ trôi qua. Nhưng nếu mọi việc dừng lại ở đó thì kinh nghiệm chỉ ra rằng, dù có những quy định chặt chẽ đến đâu (về cấp phép, về quy trình khai thác), dù có "quyết liệt" rà soát bao nhiêu lần, nếu không xác lập được cơ chế, bộ máy và con người làm công việc giám sát, hậu kiểm chặt chẽ, nghiêm ngặt, công minh và nhất là không thể mua chuộc thì vẫn sẽ còn đó nguy cơ xảy ra những Lèn Cờ khác. Vấn đề không chỉ là quy trình, vấn đề là phẩm chất của bộ máy và con người bảo đảm cho quy trình được thực hiện.
Mạng rùa và mạng người hẳn là không thể đặt lên cùng một bàn cân, dù rùa ấy có quý hiếm đến đâu. Rùa hiếm cần được cứu, hẳn rồi, nhưng bảo toàn tính mạng hàng chục, hàng trăm con người còn đáng quan tâm hơn. Song xem ra cán cân đang nghiêng về tính mạng rùa. Một so sánh đơn giản về lượng: thử gõ mấy từ "cứu rùa Hồ Gươm" vào ô tìm kiếm Google trên mạng ta có tới 3.870.000 kết quả, còn với mấy từ "sập mỏ đá Lèn Cờ" ta có được 1.320.000 kết quả. Không rõ chúng ta đang hướng về đâu?
Theo TBKTSG
Nổi bật trong mục Phát ngôn và hành động của tuần này, là những phát ngôn. Phát ngôn của các quan chức, của người dân, và của chuyên gia. Những phát ngôn gắn với những sự kiện buồn, vui của xã hội, của chuyện đời- những phát ngôn cho thấy cái tầm, cái tâm của con người, để bạn đọc từ đó suy nghĩ và chia sẻ...
Trách nhiệm... S.O.S
Ngày 1-4, cả xã hội bàng hoàng vì báo chí đưa tin: Mỏ đá Lèn Cờ (Nam Thành, Yên Thành- Nghệ An) đang được đưa vào khai thác, đột ngột sập, làm 18 người chết, và 6 người khác bị thương. Đây không phải là cái tin "sạo" ngày Cá tháng 4, mà là cái tin thật kinh hoàng và đau đớn.
Đau đớn cho những người thợ khai thác đá, vài phút trước, còn mới rít điếu thuốc lào, nhấp ngụm chè xanh, đùa cười tếu táo, chỉ ít phút sau đã ra người thiên cổ. Họ đã không thể hiểu vì sao họ phải chết, những cái chết oan uổng, cho dù họ đâu biết, các lực lượng cứu hộ, cứu nạn đã phải làm việc cật lực suốt 3 ngày để cứu họ. Nhưng Thần Chết đã nhanh tay hơn.
Sự kinh hoàng giờ lại rơi vào đầu gần 40 đưa trẻ vô tội, dù rất có thể chúng chưa thấu hiểu hết nỗi đau mồ côi cha- vì thế mà nối đau đồng bào ấy, những người lớn có lương tâm phải chịu.
Phải chịu, như biết bao vụ tai nạn thương tâm ở Nghệ An đã từng xảy ra: Ngày 15/12/2007, vụ sập núi đá tại công trình thủy điện Bản Vẽ (huyện Tương Dương) làm 18 công nhân bị đá đè chết. Ngày 12/1/2008, vụ sập mỏ đá Lèn Nậy, tại khối 9, thị trấn Hoàng Mai (huyện Quỳnh Lưu) làm chết 3 người, 7 người bị thương. Ngày 28/8/2008, vụ sập hầm khai thác quặng thiếc xã Châu Thành (huyện Quỳ Hợp) làm 3 người chết tại chỗ. Và nay, vụ Lèn Cờ...
Đá thì nặng, mà sao mạng người lại nhẹ đến vậy? Nhẹ đến cay đắng?
Và một điểm khá giống nhau, vụ Lèn Cờ này- thuộc Công ty TNHH Chín Mến, mà ông Phan Văn Chín làm giám đốc, tương tự giống như những vụ trước- hoạt động khai thác đá trong khi chưa được các cơ quan chức năng liên ngành duyệt hồ sơ khai thác(?) Đã thế, theo nhận định của ông Nguyễn Chân - nguyên Bộ trưởng Bộ Mỏ và Than thì "Công nghệ khai thác đá của VN vẫn như thời Pháp thuộc" (?)
Thay về nổ mìn từ trên xuống, người ta nổ mìn khoét hàm ếch từ dưới chân mỏ để đá sập xuống- một cách khai thác kiểu "chụp giật" để giảm bớt chi phí. Với cách chụp giật này, chi phí có thể giảm, thì thương vong rất dễ tăng. Cái tỷ lệ nghịch nghiệt ngã, tiếc thay, nó cứ lặp đi lặp lại như điệp khúc khai thác của các mỏ, hình như không chỉ riêng Lèn Cờ?
Một câu hỏi nữa: Vì sao, Công ty vô trách nhiệm của ông Phan Văn Chín lại ngang nhiên cho thợ khai thác, khi mà hồ sơ thăm dò khai thác chưa được duyệt? Cái cách cho thợ nổ mìn chạy trước "cái dấu đỏ" có cần làm sáng tỏ hay không?
Ở đây, ai là người chịu trách nhiệm? Câu trả lời: Hình như không ai cả!
Cứ đọc những câu trả lời của quan chức các cấp thì rõ.
Ông Hoàng Danh Lai, Phó Giám đốc Sở TN -MT Nghệ An trả lời báo VietNamNet: "Thực tế mà nói, từ khi cấp phép, gia hạn cho Công ty Chín Mến đến khi xảy ra tai nạn thì đang giao cho cấp huyện, cấp xã thanh tra và kiểm tra". Tức là từ lúc cấp phép, tháng 4-2007 đến lúc sập mỏ đá, tháng 4- 2011, tròn 4 năm, Sở TN- MT Nghệ An chưa một lần kiểm tra(?)
Ông Phan Thế Trung, Chủ tịch UBND xã Nam Thành: "Ở cấp xã thì chỉ một mức độ nào đó thôi, quan trọng là ở cấp huyện và cấp tỉnh. Đặc biệt là những cơ quan cấp phép cho khai thác. Những anh đó là có trách nhiệm. Chứ ở đây chủ tịch xã thì chưa bao giờ phạt công ty một đồng nào cả, chỉ mới đôn đốc nhắc nhở, phạt thì chỉ có huyện làm được thôi.
Đến lượt huyện, ông Nguyễn Tiến Lợi, Chủ tịch UBND huyện Yên Thành: "Quyền hạn của chủ tịch UBND huyện trong việc quản lý mỏ theo luật thì không phải là toàn quyền. Mà cái này có liên quan ở cấp cao hơn...".
Nói thật, nếu trách nhiệm các quan chức mà ...có chân, thì cái chân này nó cũng mỏi nhừ bởi phát ngôn của các quan. Vì nó phải chạy đi chạy lại, leo cao rồi xuống thấp, chạy ngang rồi chạy dọc mà vẫn không sao tìm đến đúng địa chỉ.
Còn nói như ông huyện Nguyễn Tiến Lợi, cấp cao hơn là đâu, nếu không phải cấp tỉnh?
Thì đến lượt ông Huỳnh Thanh Điền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phát ngôn đây: "Để xảy ra một điều như thế là không hay....". Phát ngôn của Phó Chủ tịch tỉnh vô tình gây ấn tượng sâu sắc...xấu cho xã hội, khi báo Sài Gòn Tiếp Thị bình một câu nhẹ nhàng mà thấu xương: "18 mạng người mà (nói) nhẹ như không". Phải nói chính xác là "nhẹ hều". Biện bạch cho vụ tai nạn thương tâm, ông Điền nói như đang hô một câu khẩu hiệu quen thuộc: "Tỉnh thường xuyên tăng cường công tác chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc...".
Nhưng người ta có quyền vặn lại: Vì sao "thường xuyên tăng cường, thường xuyên kiểm tra" mà lại không phát hiện ra chủ mỏ đá tổ chức khai thác ẩu, vi phạm quy tắc an toàn lao động? Hay đó, chỉ là tăng cường trên văn bản, trên lời nói?
Người viết bài này, thấy đau khi nhớ đến những vụ việc dân khiếu nại: Đồng tiền, cân gạo của Nhà nước hỗ trợ cho dân nghèo, không dưng bỗng nhiên cứ tự giác chạy vào nhà cán bộ, nhà người thân cán bộ. Tự hỏi, nếu ở vụ Lèn Cờ này, không phải là trách nhiệm, mà là lợi tức, là hoa hồng, là tiền bạc, là "lại quả"...liệu nó có bị các vị đá đi đá lại như thế không nhỉ?
Nghĩ rồi tự trả lời: Cái trách nhiệm đó, nó không tìm ra địa chỉ, vì hình như nó cũng đang bị chôn sống theo 18 mạng thợ đá rồi. Nó cũng đang cần... cứu giúp.
Lương tâm
Có một sự việc của một người kỹ sư cơ khí, được rất nhiều báo đưa tin tuần qua. Và anh trở thành gương mặt nổi bật trong mục Phát ngôn & hành động của tuần này. Bởi câu chuyện của anh đã chạm tới 2 chữ rất căn bản của đạo làm người- Lương tâm.
Anh là Lê Văn Tạch- cái tên có gốc gác chân quê. Tốt nghiệp ĐH Bách Khoa Hà Nội, thạo tiếng Anh, 8 năm liền làm việc cho Công ty ôtô Toyota Việt Nam (TMV) hưởng lương kể cả phụ cấp là 15 triệu/ tháng- một thu nhập vào loại khá trong thời buổi gạo châu củi quế này.
Cuộc sống cũng coi là dễ chịu và phẳng lặng với Tạch, nếu như không có một ngày, cùng với nhiều kỹ sư khác, anh tham gia việc đánh giá điều kiện lắp đặt thiết bị trong nhà máy, và đã phát hiện ra 3 lỗi kỹ thuật trong quá trình sản xuất ô tô của hãng. Sau những thời khắc suy nghĩ, cuối cùng người kỹ sư quyết định gửi các ý kiến đến lãnh đạo công ty, mong muốn công ty triệu hồi các sản phẩm bị lỗi để sửa chữa. Đương nhiên, cuộc đời này không phải cứ ý kiến gửi lên là có phúc đáp gửi xuống. Không phải cứ có người dám nói thẳng là có người chịu lắng nghe. Anh Tạch đã phải sống những ngày nặng nề, bất an, giữa rất nhiều nghi kỵ, suy diễn của ngay chính đồng nghiệp, thậm chí anh rất sợ hãi vì... chính sự dũng cảm của mình, dù tin chắc mười mươi mình đúng, và lòng mình chân thành.
Bởi trước đó không lâu, Toyota đã điêu đứng với lỗi lắp đặt thảm xe sai quy cách. Hãng phải tiến hành đợt thu hồi chưa từng có trong lịch sử: 4,2 triệu xe (lỗi thảm lót chân) ở các quốc gia. Tháng 2/2011 vừa qua, Toyota lại thêm một phen khốn khổ với những chiếc chân phanh, nguyên nhân gây ra hàng trăm tai nạn của khách hàng sử dụng xe Toyota. Tổng cộng trong vòng 18 tháng, Toyota đã phải thu hồi 12 triệu xe trên toàn cầu.
Thống kê vậy, để thấy việc làm của anh sẽ tác động thêm, làm lung lay uy tín của hãng thế nào, liên quan đến kinh doanh lỗ, lãi, đến thu nhập... Nhưng số phận của những khách hàng sẽ không may ra sao, nếu anh thờ ơ vô cảm?
Sau 2 tháng đối diện với sự... im lặng, thư đi mà không có thư về, anh Tạch quyết định phải quyết liệt hơn- gửi thông tin các lỗi của TMV đến Cục Đăng kiểm và cơ quan truyền thông.
Khỏi phải nói, khi đó, không chỉ riêng Tạch, mà cả gia đình anh buộc phải bước ra khỏi sự êm đềm vốn dĩ. Có lẽ đây là lần đầu tiên, họ phải đối mặt với cuộc sống không ít những đàm tiếu, những dị nghị đa chiều bởi thói quen cam chịu, cam phận nhiều năm đã biến con người ta trở nên nhút nhát và vô cảm trước số phận con người, trước cuộc đời, vì sợ hãi quyền lực.
Gia đình anh từng rất lo sợ Tạch sẽ mất việc làm, mất luôn nguồn mưu sinh. Nhưng cuối cùng, cả gia đình, từ người cha, người mẹ đến vợ của Tạch đều đứng sau làm điểm tựa bình yên ủng hộ việc anh làm.
Chẳng phải họ hiểu gì về kỹ thuật, về 2 lỗi áp suất dầu phanh của xilanh phanh bánh sau quá tiêu chuẩn, hay lỗi bulông camber được siết khi xe không ở trạng thái tiêu chuẩn...v...v... Và cũng chẳng phải họ thích gì 2 cái từ "đấu tranh", mà chính bằng con tim nhân hậu, họ thấu hiểu và chia sẻ với anh, người con, người chồng của họ một việc làm của lương tâm, của trách nhiệm con người. Họ tin anh đúng- thế là đủ. Đủ để anh dũng cảm đi tiếp sự chọn lựa của mình.
Và như anh đã nói một cách chân thành: "Biết sai mà không nói là có tội"
Trước áp lực dư luận xã hội ủng hộ kỹ sư Tạch, và sự sòng phẳng buộc phải có trong đạo đức kinh doanh, TMV đã phải thừa nhận gần 9.000 ô tô (dòng xe Innova và Fortuner) mắc lỗi kỹ thuật. Trong đó, có khoảng 200 chiếc xe Innova mắc lỗi quan trọng nhất- không đảm bảo đúng tiêu chuẩn về áp suất dầu phanh, gần 8000 xe mắc lỗi siết bu-lông không chặt, và giảm độ bền so với thiết kế.
Lê Văn Tạch vẫn làm việc ở hãng. Chưa rõ con đường đi của anh phía trước ra sao. Riêng người viết bài này lại nghĩ rất nhiều về câu nói của kỹ sư Lê Văn Tạch, về sự thờ ơ, cam chịu của con người trong cuộc sống hiện đại vốn nhiều bất an này.
Nghĩ đến chuyện của chính mình, vì bất bình, đã báo cho một phụ nữ bị kẻ cắp cuỗm mất cái ví ở chợ. Nhưng báo xong, thì chân tay bủn rủn, mồ hôi vã ra như tắm, vì sợ đồng bọn chúng trả thù. Nghĩ đến hình ảnh các chú cảnh sát giao thông nhiều lần phải tảng lờ, quay mặt đi trước các "anh hùng" đầu trần, tóc húi trọc, cổ đeo dây chuyền vàng chóe, ngang nhiên vượt đèn đỏ, như đi chốn không người...Nghĩ đến những chuyện bất bình xảy ra giữa phố đông, mà số đông con người ta không dám tỏ thái độ, cứ lặng lẽ đi qua...
Vì sao mà người ngay lại luôn phải sợ kẻ gian, cái tốt sợ cái xấu, cái phải sợ cái trái, cái trắng sợ cái đen, cái thẳng sợ cái cong. Vì sao và vì sao...?
Kỹ sư Lê Văn Tạch bảo: "Biết sai mà không nói là có tội". Nhưng có người lại chua chát: "Biết sai, nói ra có mà ...phải tội". Vì cái "phải tội" này mà không ít người, trong đó có tôi, có anh, có chị, chúng ta, chúng tôi... hãi sợ, một nỗi hãi sợ mơ hồ. Để rồi chính nỗi hãi sợ mơ hồ đó, khóa luôn sự chính trực của con người chúng ta.
Xã hội có thể vẫn tăng trưởng, hết dự án nọ đến dự án kia, hết cao ốc đến nhà lầu, ô tô đời mới... nhưng sẽ khó gọi là một xã hội phát triển, thăng hoa, hoặc sẽ chỉ phát triển chậm bởi chúng ta, ai cũng chọn triết lý và cái khóa "im lặng là vàng!".
Trách nhiệm... cái tai
Ngẫu nhiên, sau câu chuyện dám nói của kỹ sư Lê Văn Tạch, người viết bài này đọc được bài trả lời phỏng vấn về sự minh bạch, mức độ hài lòng của người dân... trong cải cách hành chính, của chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho báo Pháp Luật TP. HCM mới đây, với phát ngôn gây ấn tượng của bà: "Chính quyền phải làm quen việc người dân đánh giá mình" Lẩn mẩn, nghĩ về hai chữ "lời nói".
Xã hội Việt Nam chúng ta có không ít câu thành ngữ của ông cha răn đe "cái miệng":
- Nói phải củ cải cũng nghe
- Lời nói, đọi máu.
- Thuốc đắng dã tật/ Sự thật (nói thẳng) mất lòng
- Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
- Bệnh từ mồm bệnh vào/ Vạ từ miệng vạ ra
.........
Đủ hiểu từ xa xưa cái miệng của con người ta, trong mối quan hệ xã hội phải rất biết cẩn trọng và giữ gìn, để có cái miệng ...thông minh. Không chỉ để cười duyên khi giao tiếp xã hội, gây được thiện cảm, mà còn để nói những lời "châu ngọc" dễ lọt tai. Không cẩn trọng, nói văng mạng, nhẹ thì dễ lời qua tiếng lại, nặng thì có khi oánh nhau, nặng nữa có khi đi... tù như chơi (!)
Cùng không chỉ người dân bình thường cần có cái miệng thông minh, mà ngay cả các vị quan chức cũng rất cần. Người viết bài này có lần làm việc với bà Nguyễn Thị Bình, nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng GD (cũ). Khi hỏi về những lần kiến nghị các chính sách cho GD, bà cười rất hóm: "Các cậu (chuyên viên GD) cứ nóng vội dễ hỏng việc. Nhiều khi trước một vấn đề rõ mười mươi rồi, mình vẫn phải có cách nói với các ảnh, mới đạt được yêu cầu mình cần làm được cho ngành". Quả thực, dày dạn giữa chính trường, bà là người có cái đầu thông minh và cái miệng còn thông minh hơn.
Nhưng xã hội hiện đại thời hội nhập, cái miệng thông minh cũng rất cần những cái tai...thông minh. Cái tai thông minh để biết lắng nghe và lọc thông tin, biết nghe lời nói thẳng mà không tự ái, từ đó mà điều chỉnh đường hướng, chính sách xã hội, mà biết lúc tiến lúc lui, lúc ngang lúc dọc cho hợp lẽ đời, hợp quy luật và hợp lòng người. Xã hội càng nhiều điều bất ổn, thang giá trị càng nhiều đổi thay, càng cần những cái tai biết lắng nghe- những cái tai có trách nhiệm. Xét cho cùng, cái tai mà thông minh bởi biết 2 chữ- vì dân Mà chả cứ xã hội rộng lớn. Xin hãy cứ nhìn ngành GD xưa nay vốn ổn định và bảo thủ, đủ biết.
Sau hàng mấy chục năm thầy truyền thụ - trò chép, đến giờ, ngành GD hoảng hốt, tỉnh ngộ về cái giá phải trả cho cách GD một chiều. Thầy là duy nhất đúng, thì sản phẩm GD chỉ có thể là những công chức sáng cắp ô đi, tối cắp về. Lấy đâu ra những cái đầu dám tư duy độc lập, dám phản biện trong một môi trường có những cái tai thông minh, để có thể có những cái đầu thông minh sáng tạo và thăng hoa như hiện tượng GS Ngô Bảo Châu.
Rút cục ngành GD thủ cựu, với tư duy xơ cứng đang phải loay hoay tự cứu mình, khuyến khích trò phản biện, thầy làm quen với việc trò đánh giá, để tự điều chỉnh và thay đổi phương thức đào tạo.
Cũng có không ít ý kiến lo ngại, sự đánh giá của trò với thầy sẽ khiến thầy mất thiêng. Nhưng thực ra không có gì khiến thầy mất thiêng bằng "mũ ni che tai", không dám lắng nghe sự phản biện, sự đánh giá, dẫn đến tụt hậu vì xa rời thông tin.
Trách nhiệm của cái tai thông minh là thế.
Một xã hội cũng như lớp học của ngành GD vậy. Không có phản biện, không có tư duy độc lập là xã hội không có sáng tạo- một xã hội tồn tại, chứ khó lòng phát triển. Một xã hội chậm phát triển cũng sẽ là một xã hội khó hội nhập, và thiệt thòi cho dân tộc, cho nhân dân
Nhưng liệu có nhiều không những cái tai thông minh?
– Vụ sập mỏ đá Lèn Cờ: Mười tám mạng người mà nhẹ như không! (SGTT)Ngày 1-4, cả xã hội bàng hoàng vì báo chí đưa tin: Mỏ đá Lèn Cờ (Nam Thành, Yên Thành- Nghệ An) đang được đưa vào khai thác, đột ngột sập, làm 18 người chết, và 6 người khác bị thương. Đây không phải là cái tin "sạo" ngày Cá tháng 4, mà là cái tin thật kinh hoàng và đau đớn.
Đau đớn cho những người thợ khai thác đá, vài phút trước, còn mới rít điếu thuốc lào, nhấp ngụm chè xanh, đùa cười tếu táo, chỉ ít phút sau đã ra người thiên cổ. Họ đã không thể hiểu vì sao họ phải chết, những cái chết oan uổng, cho dù họ đâu biết, các lực lượng cứu hộ, cứu nạn đã phải làm việc cật lực suốt 3 ngày để cứu họ. Nhưng Thần Chết đã nhanh tay hơn.
Sự kinh hoàng giờ lại rơi vào đầu gần 40 đưa trẻ vô tội, dù rất có thể chúng chưa thấu hiểu hết nỗi đau mồ côi cha- vì thế mà nối đau đồng bào ấy, những người lớn có lương tâm phải chịu.
Phải chịu, như biết bao vụ tai nạn thương tâm ở Nghệ An đã từng xảy ra: Ngày 15/12/2007, vụ sập núi đá tại công trình thủy điện Bản Vẽ (huyện Tương Dương) làm 18 công nhân bị đá đè chết. Ngày 12/1/2008, vụ sập mỏ đá Lèn Nậy, tại khối 9, thị trấn Hoàng Mai (huyện Quỳnh Lưu) làm chết 3 người, 7 người bị thương. Ngày 28/8/2008, vụ sập hầm khai thác quặng thiếc xã Châu Thành (huyện Quỳ Hợp) làm 3 người chết tại chỗ. Và nay, vụ Lèn Cờ...
Đá thì nặng, mà sao mạng người lại nhẹ đến vậy? Nhẹ đến cay đắng?
 |
| Vụ tai nạn thương tâm đã cướp đi 18 mạng người ở Lèn Cờ - Ngệ An. |
Thay về nổ mìn từ trên xuống, người ta nổ mìn khoét hàm ếch từ dưới chân mỏ để đá sập xuống- một cách khai thác kiểu "chụp giật" để giảm bớt chi phí. Với cách chụp giật này, chi phí có thể giảm, thì thương vong rất dễ tăng. Cái tỷ lệ nghịch nghiệt ngã, tiếc thay, nó cứ lặp đi lặp lại như điệp khúc khai thác của các mỏ, hình như không chỉ riêng Lèn Cờ?
Một câu hỏi nữa: Vì sao, Công ty vô trách nhiệm của ông Phan Văn Chín lại ngang nhiên cho thợ khai thác, khi mà hồ sơ thăm dò khai thác chưa được duyệt? Cái cách cho thợ nổ mìn chạy trước "cái dấu đỏ" có cần làm sáng tỏ hay không?
Ở đây, ai là người chịu trách nhiệm? Câu trả lời: Hình như không ai cả!
Cứ đọc những câu trả lời của quan chức các cấp thì rõ.
Ông Hoàng Danh Lai, Phó Giám đốc Sở TN -MT Nghệ An trả lời báo VietNamNet: "Thực tế mà nói, từ khi cấp phép, gia hạn cho Công ty Chín Mến đến khi xảy ra tai nạn thì đang giao cho cấp huyện, cấp xã thanh tra và kiểm tra". Tức là từ lúc cấp phép, tháng 4-2007 đến lúc sập mỏ đá, tháng 4- 2011, tròn 4 năm, Sở TN- MT Nghệ An chưa một lần kiểm tra(?)
Ông Phan Thế Trung, Chủ tịch UBND xã Nam Thành: "Ở cấp xã thì chỉ một mức độ nào đó thôi, quan trọng là ở cấp huyện và cấp tỉnh. Đặc biệt là những cơ quan cấp phép cho khai thác. Những anh đó là có trách nhiệm. Chứ ở đây chủ tịch xã thì chưa bao giờ phạt công ty một đồng nào cả, chỉ mới đôn đốc nhắc nhở, phạt thì chỉ có huyện làm được thôi.
Đến lượt huyện, ông Nguyễn Tiến Lợi, Chủ tịch UBND huyện Yên Thành: "Quyền hạn của chủ tịch UBND huyện trong việc quản lý mỏ theo luật thì không phải là toàn quyền. Mà cái này có liên quan ở cấp cao hơn...".
Nói thật, nếu trách nhiệm các quan chức mà ...có chân, thì cái chân này nó cũng mỏi nhừ bởi phát ngôn của các quan. Vì nó phải chạy đi chạy lại, leo cao rồi xuống thấp, chạy ngang rồi chạy dọc mà vẫn không sao tìm đến đúng địa chỉ.
Còn nói như ông huyện Nguyễn Tiến Lợi, cấp cao hơn là đâu, nếu không phải cấp tỉnh?
Thì đến lượt ông Huỳnh Thanh Điền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phát ngôn đây: "Để xảy ra một điều như thế là không hay....". Phát ngôn của Phó Chủ tịch tỉnh vô tình gây ấn tượng sâu sắc...xấu cho xã hội, khi báo Sài Gòn Tiếp Thị bình một câu nhẹ nhàng mà thấu xương: "18 mạng người mà (nói) nhẹ như không". Phải nói chính xác là "nhẹ hều". Biện bạch cho vụ tai nạn thương tâm, ông Điền nói như đang hô một câu khẩu hiệu quen thuộc: "Tỉnh thường xuyên tăng cường công tác chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc...".
Nhưng người ta có quyền vặn lại: Vì sao "thường xuyên tăng cường, thường xuyên kiểm tra" mà lại không phát hiện ra chủ mỏ đá tổ chức khai thác ẩu, vi phạm quy tắc an toàn lao động? Hay đó, chỉ là tăng cường trên văn bản, trên lời nói?
Người viết bài này, thấy đau khi nhớ đến những vụ việc dân khiếu nại: Đồng tiền, cân gạo của Nhà nước hỗ trợ cho dân nghèo, không dưng bỗng nhiên cứ tự giác chạy vào nhà cán bộ, nhà người thân cán bộ. Tự hỏi, nếu ở vụ Lèn Cờ này, không phải là trách nhiệm, mà là lợi tức, là hoa hồng, là tiền bạc, là "lại quả"...liệu nó có bị các vị đá đi đá lại như thế không nhỉ?
Nghĩ rồi tự trả lời: Cái trách nhiệm đó, nó không tìm ra địa chỉ, vì hình như nó cũng đang bị chôn sống theo 18 mạng thợ đá rồi. Nó cũng đang cần... cứu giúp.
Lương tâm
Có một sự việc của một người kỹ sư cơ khí, được rất nhiều báo đưa tin tuần qua. Và anh trở thành gương mặt nổi bật trong mục Phát ngôn & hành động của tuần này. Bởi câu chuyện của anh đã chạm tới 2 chữ rất căn bản của đạo làm người- Lương tâm.
Anh là Lê Văn Tạch- cái tên có gốc gác chân quê. Tốt nghiệp ĐH Bách Khoa Hà Nội, thạo tiếng Anh, 8 năm liền làm việc cho Công ty ôtô Toyota Việt Nam (TMV) hưởng lương kể cả phụ cấp là 15 triệu/ tháng- một thu nhập vào loại khá trong thời buổi gạo châu củi quế này.
 |
| Anh kĩ sư Lê Văn Tạch: "Biết mà không nói là có tội" |
Bởi trước đó không lâu, Toyota đã điêu đứng với lỗi lắp đặt thảm xe sai quy cách. Hãng phải tiến hành đợt thu hồi chưa từng có trong lịch sử: 4,2 triệu xe (lỗi thảm lót chân) ở các quốc gia. Tháng 2/2011 vừa qua, Toyota lại thêm một phen khốn khổ với những chiếc chân phanh, nguyên nhân gây ra hàng trăm tai nạn của khách hàng sử dụng xe Toyota. Tổng cộng trong vòng 18 tháng, Toyota đã phải thu hồi 12 triệu xe trên toàn cầu.
Thống kê vậy, để thấy việc làm của anh sẽ tác động thêm, làm lung lay uy tín của hãng thế nào, liên quan đến kinh doanh lỗ, lãi, đến thu nhập... Nhưng số phận của những khách hàng sẽ không may ra sao, nếu anh thờ ơ vô cảm?
Sau 2 tháng đối diện với sự... im lặng, thư đi mà không có thư về, anh Tạch quyết định phải quyết liệt hơn- gửi thông tin các lỗi của TMV đến Cục Đăng kiểm và cơ quan truyền thông.
Khỏi phải nói, khi đó, không chỉ riêng Tạch, mà cả gia đình anh buộc phải bước ra khỏi sự êm đềm vốn dĩ. Có lẽ đây là lần đầu tiên, họ phải đối mặt với cuộc sống không ít những đàm tiếu, những dị nghị đa chiều bởi thói quen cam chịu, cam phận nhiều năm đã biến con người ta trở nên nhút nhát và vô cảm trước số phận con người, trước cuộc đời, vì sợ hãi quyền lực.
Gia đình anh từng rất lo sợ Tạch sẽ mất việc làm, mất luôn nguồn mưu sinh. Nhưng cuối cùng, cả gia đình, từ người cha, người mẹ đến vợ của Tạch đều đứng sau làm điểm tựa bình yên ủng hộ việc anh làm.
Chẳng phải họ hiểu gì về kỹ thuật, về 2 lỗi áp suất dầu phanh của xilanh phanh bánh sau quá tiêu chuẩn, hay lỗi bulông camber được siết khi xe không ở trạng thái tiêu chuẩn...v...v... Và cũng chẳng phải họ thích gì 2 cái từ "đấu tranh", mà chính bằng con tim nhân hậu, họ thấu hiểu và chia sẻ với anh, người con, người chồng của họ một việc làm của lương tâm, của trách nhiệm con người. Họ tin anh đúng- thế là đủ. Đủ để anh dũng cảm đi tiếp sự chọn lựa của mình.
Và như anh đã nói một cách chân thành: "Biết sai mà không nói là có tội"
Trước áp lực dư luận xã hội ủng hộ kỹ sư Tạch, và sự sòng phẳng buộc phải có trong đạo đức kinh doanh, TMV đã phải thừa nhận gần 9.000 ô tô (dòng xe Innova và Fortuner) mắc lỗi kỹ thuật. Trong đó, có khoảng 200 chiếc xe Innova mắc lỗi quan trọng nhất- không đảm bảo đúng tiêu chuẩn về áp suất dầu phanh, gần 8000 xe mắc lỗi siết bu-lông không chặt, và giảm độ bền so với thiết kế.
Lê Văn Tạch vẫn làm việc ở hãng. Chưa rõ con đường đi của anh phía trước ra sao. Riêng người viết bài này lại nghĩ rất nhiều về câu nói của kỹ sư Lê Văn Tạch, về sự thờ ơ, cam chịu của con người trong cuộc sống hiện đại vốn nhiều bất an này.
Nghĩ đến chuyện của chính mình, vì bất bình, đã báo cho một phụ nữ bị kẻ cắp cuỗm mất cái ví ở chợ. Nhưng báo xong, thì chân tay bủn rủn, mồ hôi vã ra như tắm, vì sợ đồng bọn chúng trả thù. Nghĩ đến hình ảnh các chú cảnh sát giao thông nhiều lần phải tảng lờ, quay mặt đi trước các "anh hùng" đầu trần, tóc húi trọc, cổ đeo dây chuyền vàng chóe, ngang nhiên vượt đèn đỏ, như đi chốn không người...Nghĩ đến những chuyện bất bình xảy ra giữa phố đông, mà số đông con người ta không dám tỏ thái độ, cứ lặng lẽ đi qua...
Vì sao mà người ngay lại luôn phải sợ kẻ gian, cái tốt sợ cái xấu, cái phải sợ cái trái, cái trắng sợ cái đen, cái thẳng sợ cái cong. Vì sao và vì sao...?
Kỹ sư Lê Văn Tạch bảo: "Biết sai mà không nói là có tội". Nhưng có người lại chua chát: "Biết sai, nói ra có mà ...phải tội". Vì cái "phải tội" này mà không ít người, trong đó có tôi, có anh, có chị, chúng ta, chúng tôi... hãi sợ, một nỗi hãi sợ mơ hồ. Để rồi chính nỗi hãi sợ mơ hồ đó, khóa luôn sự chính trực của con người chúng ta.
Xã hội có thể vẫn tăng trưởng, hết dự án nọ đến dự án kia, hết cao ốc đến nhà lầu, ô tô đời mới... nhưng sẽ khó gọi là một xã hội phát triển, thăng hoa, hoặc sẽ chỉ phát triển chậm bởi chúng ta, ai cũng chọn triết lý và cái khóa "im lặng là vàng!".
Trách nhiệm... cái tai
 |
| Bà Phạm Chi Lan: "Chính quyền phải làm quen việc người dân đánh giá mình". |
Xã hội Việt Nam chúng ta có không ít câu thành ngữ của ông cha răn đe "cái miệng":
- Nói phải củ cải cũng nghe
- Lời nói, đọi máu.
- Thuốc đắng dã tật/ Sự thật (nói thẳng) mất lòng
- Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
- Bệnh từ mồm bệnh vào/ Vạ từ miệng vạ ra
.........
Đủ hiểu từ xa xưa cái miệng của con người ta, trong mối quan hệ xã hội phải rất biết cẩn trọng và giữ gìn, để có cái miệng ...thông minh. Không chỉ để cười duyên khi giao tiếp xã hội, gây được thiện cảm, mà còn để nói những lời "châu ngọc" dễ lọt tai. Không cẩn trọng, nói văng mạng, nhẹ thì dễ lời qua tiếng lại, nặng thì có khi oánh nhau, nặng nữa có khi đi... tù như chơi (!)
Cùng không chỉ người dân bình thường cần có cái miệng thông minh, mà ngay cả các vị quan chức cũng rất cần. Người viết bài này có lần làm việc với bà Nguyễn Thị Bình, nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng GD (cũ). Khi hỏi về những lần kiến nghị các chính sách cho GD, bà cười rất hóm: "Các cậu (chuyên viên GD) cứ nóng vội dễ hỏng việc. Nhiều khi trước một vấn đề rõ mười mươi rồi, mình vẫn phải có cách nói với các ảnh, mới đạt được yêu cầu mình cần làm được cho ngành". Quả thực, dày dạn giữa chính trường, bà là người có cái đầu thông minh và cái miệng còn thông minh hơn.
 |
Sau hàng mấy chục năm thầy truyền thụ - trò chép, đến giờ, ngành GD hoảng hốt, tỉnh ngộ về cái giá phải trả cho cách GD một chiều. Thầy là duy nhất đúng, thì sản phẩm GD chỉ có thể là những công chức sáng cắp ô đi, tối cắp về. Lấy đâu ra những cái đầu dám tư duy độc lập, dám phản biện trong một môi trường có những cái tai thông minh, để có thể có những cái đầu thông minh sáng tạo và thăng hoa như hiện tượng GS Ngô Bảo Châu.
Rút cục ngành GD thủ cựu, với tư duy xơ cứng đang phải loay hoay tự cứu mình, khuyến khích trò phản biện, thầy làm quen với việc trò đánh giá, để tự điều chỉnh và thay đổi phương thức đào tạo.
Cũng có không ít ý kiến lo ngại, sự đánh giá của trò với thầy sẽ khiến thầy mất thiêng. Nhưng thực ra không có gì khiến thầy mất thiêng bằng "mũ ni che tai", không dám lắng nghe sự phản biện, sự đánh giá, dẫn đến tụt hậu vì xa rời thông tin.
Trách nhiệm của cái tai thông minh là thế.
Một xã hội cũng như lớp học của ngành GD vậy. Không có phản biện, không có tư duy độc lập là xã hội không có sáng tạo- một xã hội tồn tại, chứ khó lòng phát triển. Một xã hội chậm phát triển cũng sẽ là một xã hội khó hội nhập, và thiệt thòi cho dân tộc, cho nhân dân
Nhưng liệu có nhiều không những cái tai thông minh?
SGTT.VN - “Để xảy ra điều như thế là không hay” – nếu tường thuật của phóng viên VietnamNet là đúng thì ông phó chủ tịch Nghệ An khi nói về trách nhiệm vụ sập mỏ đá Lèn Cờ quả thực có tài hoá phép: 18 mạng người mất đi mà nghe nhẹ tựa lông hồng.
Vụ sập mỏ đá Lèn Cờ ở Yên Thành, Nghệ An hôm 1.4 khiến 18 người chết thảm và sáu người bị thương. Ảnh: Nguyên Văn |
Trả lời phỏng vấn VietNamNet (9.4.2011) về trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong vụ sập mỏ đá Lèn Cờ ở Yên Thành, Nghệ An hôm 1.4 khiến 18 người chết thảm và sáu người bị thương, ông Huỳnh Thanh Điền, phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, nói: “Hiện nay, UBND tỉnh đang giao cho cơ quan điều tra xác định nguyên nhân, khi đó mới tìm ra trách nhiệm cụ thể. Để xảy ra một điều như thế là không hay. Đây cũng là một bài học kinh nghiệm để tỉnh tăng cường công tác chỉ đạo quản lý công tác này tốt hơn, cần chấn chỉnh lại để tránh xảy ra sự việc đáng tiếc như vừa rồi. Đó là sự việc cần rút ra những kinh nghiệm sâu sắc trong công tác quản lý.”
“Để xảy ra một điều như thế là không hay” – nếu tường thuật của phóng viên VietnamNet là đúng thì ông phó chủ tịch quả thực có tài hoá phép: 18 mạng người mất đi mà nghe nhẹ tựa lông hồng, không hay.
Ông phó chủ tịch tỉnh lại nói: “Đối với tỉnh thì lâu nay cũng đã tăng cường công tác chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc. Giao nhiệm vụ cho các ngành, các cấp để mà kiểm tra các hoạt động khai thác khoáng sản, đặc biệt là đối với đá xây dựng. Trong tháng 3.2011, đồng chí chủ tịch UBND tỉnh đã làm việc tại huyện Yên Thành cũng nêu lên vấn đề kiểm tra khai thác khoáng sản tại đây. Sau đó thì đồng chí Chi phó chủ tịch (ông Nguyễn Đình Chi, phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An) cũng có công văn chỉ đạo giao cho huyện Yên Thành về vấn đề khai thác khoáng sản. Việc xảy ra sự việc tại mỏ đá là một điều đáng tiếc”.
Lại cũng chỉ là đáng tiếc! Nhưng người ta còn có thể đặt câu hỏi, nếu có “tăng cường công tác chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc”, vì sao không phát hiện chủ mỏ đá tổ chức khai thác không đúng quy trình, vi phạm quy tắc an toàn lao động, như kết luận sau khi tai nạn đã xảy ra? Hẳn là tất cả những chỉ đạo, giao nhiệm vụ, kiểm tra, đôn đốc – nếu có – chỉ là hình thức. Đó là chưa nói đến những khả năng khác khiến mọi sự kiểm tra, đôn đốc… có cũng như không. Chỉ đến khi tai nạn thảm khốc xảy ra, những mạng người đã bị cướp đi một cách oan uổng, người ta mới nói đến việc rà soát lại quy trình, đến siết chặt kiểm soát, đóng cửa mỏ, và bắt giam chủ mỏ.
Người thân các nạn nhân vụ sập mỏ đá Lèn Cờ vật vã đau đớn trước sự mất mát to lớn này. Ảnh: Nguyên Văn |
Nhưng vấn đề không chỉ nằm ở quy trình, ở kẻ chịu trách nhiệm trực tiếp là chủ mỏ. Bởi tai nạn này không phải là đơn lẻ. Trước vụ sập mỏ đá Lèn Cờ, từ cuối năm 2007 đến 2011, trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã liên tiếp xảy ra những vụ sập hầm mỏ thương tâm: 15.12.2007, sập núi đá tại công trình thuỷ điện Bản Vẽ (huyện Tương Dương) làm 18 công nhân bị đá đè chết khi đang làm việc; 12.1.2008, sập mỏ đá Lèn Nậy, tại thị trấn Hoàng Mai, huyện Quỳnh Lưu, làm chết ba người và bảy người bị thương; 28.8.2008, sập hầm khai thác quặng thiếc tại xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp, làm ba người chết tại chỗ. Cho nên, vấn đề chính nằm ở bộ máy và con người bảo đảm cho những quy trình ấy, từ cấp phép đến giám sát việc khai thác, luôn luôn được tuân thủ. Nếu không nhìn thẳng vào đây thì e sẽ còn những vụ Lèn Cờ khác.
Nếu còn một vấn đề, cũng có thể nói là một nguyên nhân nữa của những vụ tai nạn thương tâm như ở Lèn Cờ thì đó là nhận thức nhẹ như không về mạng người của những vị mà trách nhiệm được giao không hề nhỏ. Trong khi cách đấy mấy trăm cây số người ta đang bấn lên về bệnh tật của mấy chú rùa thì ở đây mạng người sao mà nhẹ!
Quỳnh Yên
Tin liên quan:
- PV VietNamNet đã có cuộc trao đổi với ông Huỳnh Thanh Điền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An sau sự cố sập mỏ đá Lèn Cờ về trách nhiệm của những cá nhân, cơ quan, ban ngành.- Từ khi xảy ra vụ sập mỏ đá đến nay thì UBND tỉnh Nghệ An đã có những động thái xử lý vấn đề trên như thế nào?
Sau khi xảy ra vụ tai nạn lao động tại mỏ đá Lèn Cờ thì tỉnh đã lập ra ban chỉ đạo cứu nạn, cứu hộ. Huy động tất cả các lực lượng từ Quân đôi, Công an, doanh nghiệp và các lực lượng có trên địa bàn. Hầu hết các máy móc thiết bị, con người được đưa đến để cứu hộ, cứu nạn làm việc một cách nỗ lực nhất. Với khối lượng đất đá lớn, trong không gian chật hẹp, lực lượng cứu hộ đã hoàn thành xong công tác tìm kiếm vào lúc 11giờ ngày 3/4.
 |
| Ông Huỳnh Thanh Điền, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An. |
- Thưa ông, công tác quản lý khai thác mỏ đá trước và sau khi xảy ra vụ sập mỏ đá Lèn Cờ là như thế nào?
Đối với tỉnh thì lâu nay cũng đã tăng cường công tác chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc. Giao nhiệm vụ cho các ngành, các cấp để mà kiểm tra các hoạt động khai thác khoảng sản, đặc biệt là đối với đá xây dựng. Trong tháng 3/2011, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh đã làm việc tại huyện Yên Thành cũng nêu lên vấn đề kiểm tra khai thác khoáng sản tại đây.
Sau đó thì đồng chí Chi phó chủ tịch (ông Nguyễn Đình Chi, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An) cũng có công văn chỉ đạo giao cho huyện Yên Thành về vấn đề khai thác khoáng sản. Việc xảy ra sự việc tại mỏ đá là một điều đáng tiếc.
- Trách nhiệm của UBND tỉnh đến đâu trong tai nạn đáng tiếc này?
| Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Quốc Việt, Chuyên viên về lĩnh vực Tài nguyên văn phòng UBND tỉnh Nghệ An cho biết: “Doanh nghiệp này được phép cấp mỏ khai thác đá vật liệu xây dựng tại khu vực đó và sử dụng vật liệu nổ công nghiệp có hoàn thành một số thủ tục khai thác mỏ theo quy định như: Thuê đất hay chưa? Và một số thủ tục khác như sử dụng lao động có đúng hay không? Cái này cũng phải chờ kết luận của cơ quan điều tra”. |
- Phải chăng, chỉ sau vụ sập mỏ đá Lèn Cờ kinh hoàng như vậy thì tỉnh mới 'rút ra bài học kinh nghiệm', để chỉ đạo quyết liệt hơn?
Như tôi đã nói ban đầu, tỉnh thường xuyên tăng cường công tác chỉ đạo chứ không phải sau khi vụ Lèn Cờ xảy ra. Tuy nhiên, sau vụ sập mỏ đá Lèn Cờ thì càng phải tăng cường chỉ đạo mạnh hơn.
- Vậy trách nhiệm công tác quản lý của các sở ban ngành liên quan cũng như chính quyền địa phương huyện và xã ở mức độ nào?
Hiện nay, tỉnh đang lập một đoàn để điều tra, xác định mức độ đôn đốc kiểm tra của huyện và xã lâu nay là như thế nào. Chỉ sau khi kiểm tra xong thì mới trả lời rõ cụ thể về vấn đề này. Nhưng trước mắt thì chủ mỏ đã có những vi phạm trong khai thác. Xét cho cùng nó cũng rất phức tạp!
Phải kiểm tra mới biết được các Sở lâu nay quản lý về vấn đề này gồm có: Sở Tài nguyên - Môi trường, Sở LĐTB&XH, Sở Công Thương và Sở Xây dựng là những Sở chính lâu này họ đôn đốc chỉ đạo như thế nào.
- Vậy thời gian bao lâu thì sẽ có kết luận vụ sập mỏ đá?
Dự kiến vào khoảng đầu tháng 5 thì sẽ có kết luận cụ thể sau khi đoàn kiểm tra trở về. Còn về kết quả vụ án thì còn phải phụ thuộc vào cơ quan công an đưa ra những kết luận xác đáng nhất.
- Nhiều năm trở lại đây, Nghệ An là địa phương trọng điểm thường xuyên xảy ra nhiều vụ sập hầm mỏ rất thương tâm. Phải chăng tỉnh đã quá lỏng lẻo trong công tác quản lý quy trình khai thác tài nguyên thiên nhiên?
Không phải là quản lý lỏng lẻo! Tai nạn xảy ra có nhiều nguyên nhân. Còn công tác quản lý thì được tỉnh và các ngành đôn đốc khá thường xuyên. Việc khai thác mỏ vẫn dễ xảy ra nhiều tai nạn, chứ tỉnh cũng không buông lỏng khâu này đâu.
- Sau vụ sập mỏ đá Lèn Cờ, UBND tỉnh với trách nhiệm là cơ quan quản lý các chủ mỏ đã có những động thái nào để kiểm điểm cá nhân hay tập thể chưa?
Hiện nay tỉnh đang chỉ đạo các cấp, các ngành tăng cường công tác chấn chỉnh để cơ quan điều tra xác minh làm rõ. Riêng UBND tỉnh rút ra những bài học kinh nghiệm, cụ thể: Tăng cường hơn nữa trong công tác quản lý Nhà nước đối với các cấp các ngành trong việc khai thác khoáng sản một cách thường xuyên, liên tục. Chúng tôi đã cho lập thành 3 đoàn kiểm tra, ra soát theo sự chỉ đạo của Thủ tướng.
- Xin cảm ơn ông!
Ngày 5/4/2011, UBND tỉnh Nghệ An có quyết định số 1052/QĐ-UBND.TN, về việc đình chỉ khai thác, chế biến, vận chuyển khoáng sản tại khu vực mỏ đá lèn Cờ, xã Nam Thành, huyện Yên Thành. Cũng trong ngày 5/4, UBND tỉnh Nghệ An có thêm quyết định số: 1058/QĐ.UBND.TN, về việc thành lập các đoàn kiểm tra đối với công tác quản lý Nhà nước và hoạt động khai thác, chế biến đá các loại trên địa bàn tỉnh. Từ cuối năm 2007 đến 2011, trên địa bàn tỉnh Nghệ An xảy ra những vụ sập hầm mỏ thương tâm gồm: Ngày 15/12/2007, vụ sập núi đá tại công trình thủy điện Bản Vẽ (huyện Tương Dương) làm 18 công nhân khi họ đang làm việc bị đá đè chết. Ngày 12/1/2008, xảy ra vụ mỏ đá Lèn Nậy, tại khối 9, thị trấn Hoàng Mai (huyện Quỳnh Lưu) làm chết 3 người và 7 người bị thương. Ngày 28/8/2008, vụ sập hầm khai thác quặng thiếc tại xã Châu Thành (huyện Quỳ Hợp) làm 3 người chết tại chỗ. Mới đây nhất, ngày 1/4/2011, vụ sập mỏ đá Lèn Cờ, xã Nam Thành (huyện Yên Thành) làm 18 người chết và 6 người bị thương. |
Quốc Huy – Hoàng Sang (thực hiện)
-'Hôi của' trong vụ sập mỏ đá ở Lèn Cờ Cập nhật lúc 04/04/2011 05:15:00 PM (GMT+7)
- Khi cả nước đang bàng hoàng về đại tang sau vụ sập mỏ đá ở Nghệ An thì nhiều kẻ xấu đã lợi dụng sự mất cảnh giác của người dân để tẩu tán tài sản.Không ít người dân ở xã Nam Thành (huyện Yên Thành, Nghệ An) và các xã lân cận về mỏ đá Lèn Cờ tìm người thân và chứng kiến vụ tai nạn thảm khốc rất bức xúc vì tài sản cá nhân của họ đã “không cánh mà bay”. Lợi dụng người đông, tình hình rối ren kẻ gian đã ra tay tháo trộm tài sản của người dân.
 |
| Lợi dụng lúc người dân sơ hở ở mỏ đá, kẻ gian đã nhanh chóng ăn cắp tài sản (Nguồn: VietNamNet) |
Theo nguồn tin của báo Bưu điện Việt Nam thì có ít nhất 9 chiếc xe máy của người dân ở đây đã bị kẻ gian lấy cắp tại khu vực sập mỏ đá Lèn Cờ. Do những người dân này trong cảnh tang gia bối rối đã không còn màng tới tài sản là chiếc xe máy, họ mất cảnh giác và đã bị kẻ gian lợi dụng.
Hiện tại, các cơ quan chức năng cũng cho hay sẽ sớm tìm ra những tên đạo chích này để xử lý nghiêm minh trước pháp luật.
Trước đó, tại Hà Nội, trong vụ sập nhà 6 tầng, cũng có một nhóm khoảng 5, 6 phụ nữ, dáng vẻ đồng nát nhanh nhảu len vào hiện trường. Không phải họ cứu giúp gia chủ trong cơn hoạn nạn mà họ nhanh tay lấy đi các biển bảng, sắt, thép... trong đống đổ nát. Ngoài ra, một số vật dụng khác của gia chủ cũng bị nhóm người này nhanh chóng tẩu tán.
Châu Minh (tổng hợp)
- Tạm giam 4 tháng GĐ mỏ đá Lèn Cờ Đài Truyền Hình Việt Nam -Sáng 5/4, Cơ quan CSĐT Nghệ An đã ra quyết định số 03, khởi tố bị can Phan Công Chín, Giám đốc Công ty TNHH Chín Mến tại Nam Thành, Yên Thành (Nghệ An) về việc vi phạm các quy định về ATLĐ xảy ra tại mỏ đá Lèn Cờ. Giám đốc Công ty TNHH Chín Mến – Phan ...
Nhận nuôi con các nạn nhân vụ sập mỏ đá Lèn CờVietnam Plus
Việt Nam điều tra vụ sập mỏ đá Lèn CờVOA Tiếng Việt
Khởi tố, bắt tạm giam chủ khai thác mỏ đá Lèn CờDân Trí
Đài Tiếng Nói Việt Nam -Tuổi Trẻ -Thanh Niên
- Bắt tạm giam 'chủ mỏ' đá Lèn Cờ TPO – Vào lúc 11h30 trưa 5-3, cơ quan cảnh sát điều tra công an tỉnh Nghệ An đã quyết định bắt tạm giam ông Phan Văn Chín, giám đốc công ty TNHH Chín Mến – Chủ doanh nghiệp sở hữu mỏ đá Lèn Cờ, Yên Thành, Nghệ An, nơi đã xảy ra vụ tai nạn kinh hoàng ... Đạo chích hoành hành ở Lèn CờLao động -Siết chặt quản lý khai thác mỏThanh Niên -Nghệ An: Khởi tố vụ án sập mỏ đá Lèn CờNông Nghiệp -Zing News -Sài gòn Giải Phóng -Đài Á Châu Tự Do
-Vietnam police probe deadly quarry rockslide (Straits Times)-HANOI - POLICE in Vietnam are investigating suspected safety violations by the owners of a quarry where 18 people died in a massive rockslide last week, official media reported on Tuesday. At the time, police said continuous rain might have caused the boulders to tumble at Len Co quarry in Nghe An province of north-central Vietnam on Friday.
-Khởi tố vụ án sập mỏ đá Lèn Cờ (TT)-
-Tổng kết có 18 người thiệt mạng trong vụ sập hầm đá ở Nghệ An (RFA)-Trưa nay, nạn nhân cuối cùng trong vụ sập mỏ đá Lèn Cờ ở xã Nam Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An đã được tìm thấy.-Khởi tố vụ án sập mỏ đá Lèn Cờ (bee 04/04/2011) -Thi thể thứ 18 được tìm thấy ở Lèn Cờ (Bee)-Nạn nhân bị đá nghiền nát nhiều phần cơ thể... -Chuyện người tìm xác ở Lèn Cờ(Bee)-Đôi tay Quốc khe khẽ những động tác nhẹ để “làm sạch” nạn nhân. Sau đó tỉ mẩn lấy chiếu gói thi thể lại rồi cùng mọi người khiêng lên cáng. -Tìm được nạn nhân cuối cùng vụ sập mỏ đá (VOV)-Nạn nhân là anh Nguyễn Thọ Vũ, thường trú tại xóm Hợp Thành, xã Nam Thành, huyện Yên Thành -Sập núi đá ở Nghệ An do khai thác không đúng quy trình (TT)-
-Hỗ trợ 5 triệu đồng cho gia đình có người chết và mất tích(VOV)-Ngày 2/4, Ban thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam gửi Điện chia buồn tới các gia đình có người bị nạn do sập mỏ đá Lèn Cờ, xã Nam Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. -Nỗi đau mỏ đá, khăn trắng Lèn Cờ(VOV)-Người chết đã bất hạnh nhưng buồn tủi, khổ đau lại dành cho người ở lại. Đầu làng cuối xóm đâu đâu cũng âm ỉ tiếng khóc nỉ non thương mẹ, nhớ cha…-Số người thương vong trong vụ sập mỏ đá là 24(Bee)-Theo báo cáo của Ban Tuyên giáo tỉnh ủy, vụ tai nạn xảy ra làm chết và bị thương 24 người.- Vụ sập mỏ đá: Đã thấy thi thể cuối cùng-PL 2-4-2011-Thi thể cuối cùng vẫn nằm trong đá núi (Bee)-Một diễn biến bất lợi cho quá trình cứu hộ là hiện nay cấu trúc của Lèn Cò rất yếu, núi có thể tiếp tục đổ sập bất cứ lúc nào. - Vụ sập núi đá khiến 18 người thiệt mạng: Tang thương trùm xóm nhỏ (Thanh niên). – Mỏ đá Lèn Cờ có nguy cơ sập tiếp (VNE). -Tổng Bí thư gửi điện chia buồn về vụ sập mỏ đá ở Nghệ An (VOV)--Cứ như chuyện “Cá tháng Tư”...-VIỆT NAM - TAI NẠN : Hai mươi người chết trong vụ đá lở ở Nghệ An (RFI)- Theo báo chí trong nước, cho đến nay, con số người bị thiệt mạng trong vụ mỏ đá Lèn Cờ ở Nghệ An bị sụp đổ đã lên đến 20 người, trong đó có 18 người chết tại chỗ, hai người khác bị thương nặng đã tử vong tại bệnh viện.
-Vietnam rockslide kills 18: Local official (Straits Times)-HANOI - RESCUERS in Vietnam were working on Saturday to recover the bodies of two brothers buried under huge boulders as a local official said 18 people had died in a quarry rockslide. 'We will keep going until we find their bodies,' said Mr Nguyen Tien Loi, chairman of Yen Thanh district people's committee, the local government office, after authorities recovered 16 corpses and gave up hope of finding survivors. -18 dead, six seriously injured in Vietnam quarry collapseDPA -Sập mỏ đá ở Nghệ An là do vi phạm qui chế khai thác đá (RFA)-Nguyên nhân ban đầu của vụ sập mỏ đá Lèn Cờ ở xã Nam Thành, huyện Yên Thành tỉnh Nghệ An vào ngày hôm qua được cho hay vì doanh nghiệp khai thác đá – Công ty TNHH Chín Mến vi phạm qui chế khai thác đá, không thực hiện đúng những qui trình an toàn.
-Tổng Bí thư gửi điện chia buồn về vụ sập mỏ đá ở Nghệ An (PL)-
Được tin vụ tai nạn sập mỏ đá ở xã Nam Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, hôm nay 2/4, Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng gửi điện chia buồn đến các gia đình nạn nhân và chính quyền tỉnh Nghệ An.
Toàn văn bức điện viết:“Tôi rất đau buồn được tin, sáng ngày 1/4/2011, đã xảy ra tai nạn sập mỏ đá ở xã Nam Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, làm nhiều người chết và bị thương.
Thay mặt các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi gửi lời chia buồn sâu sắc đến các gia đình người bị nạn. Theo sự chỉ đạo của Chính phủ, các cơ quan liên quan và lãnh đạo tỉnh Nghệ An cần khẩn trương thực hiện cứu nạn, tiếp tục tìm kiếm người đang bị vùi lấp, dành mọi ưu tiên cứu chữa người bị thương, có chính sách kịp thời giúp đỡ gia đình người bị nạn, sớm ổn định tình hình, bảo đảm sản xuất và đời sống cho nhân dân”./.
Theo TTXVN, VOV-Vietnam rockslide kills 18: Local official (Straits Times)-HANOI - RESCUERS in Vietnam were working on Saturday to recover the bodies of two brothers buried under huge boulders as a local official said 18 people had died in a quarry rockslide. 'We will keep going until we find their bodies,' said Mr Nguyen Tien Loi, chairman of Yen Thanh district people's committee, the local government office, after authorities recovered 16 corpses and gave up hope of finding survivors.
.- Đời thợ đụng 'âm phủ' (TP 1-4-11)-- Sập mỏ, 10 người đã chết, 30 người đang bị vùi lấp (VTC 1-4-11) -- Lèn Cờ. Tiếng khóc. Lại thêm một người... (Bee.net 1-4-11)- Sập mỏ đá, 18 người tử nạn (Người LĐ). – Phút kinh hoàng của phu đá Lèn Cờ (VNE). – Đá trắng nhuộm đỏ máu người! (VNN).-Nỗi đau lèn Cờ(TT)- Sập mỏ Lèn Cờ: Vẫn còn hai anh em nằm dưới đá (Bee)-Khoảng 6h sáng nay (2/4), chuông điện thoại của hai nạn nhân này vẫn đổ...Những đôi chân còn nằm lại Lèn Cờ (bee 02/04/2011)Video: Bới đá tìm kiếm nạn nhân ở Lèn Cờ (bee 02/04/2011)Nghĩa địa tắc đường đưa nạn nhân Lèn Cờ về đất (bee 02/04/2011) -Nghệ An: Xác định nguyên nhân vụ tai nạn tại mỏ đá Lèn Cờ (VOV)-Thay vì việc phải bóc gỡ từ đỉnh núi xuống thì đơn vị khai thác lại cho công nhân khai thác đá từ chân núi làm hổng chân núi
Người Việt Nam có thể làm nhà, cầu, cống không sụp đổ? (VTC 1-4-11) -- Tại sao lại đến mức đặt câu hỏi này? -Cứ như chuyện “Cá tháng Tư”...
-Nghệ An: Sạt lở núi, 6 người chết, hàng chục người bị vùi lấpTuổi Trẻ
TTO - Thi thể nạn nhân thứ bảy đã được tìm thấy và chuẩn bị đưa ra khỏi hang đá bị sập. Hàng trăm chiến sĩ công an, bộ đội, cán bộ và người dân Nghệ An đang khẩn trương khắc phục sự cố tai nạn lở núi nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn xã Nam Thành, huyện Yên Thành vào sáng nay 1-4.
| Một máy cẩu 50 tấn, máy kích 50 tấn được huy động đến giải cứu tại hiện trường. Ảnh: Vũ Toàn |
| Hiện trường vụ sập mỏ đá ở Lèn cờ. Ảnh: Vũ Toàn |
| Lực lượng cứu hộ mới tìm thấy nạn nhân thứ 6 là chị Phan Thị Thất, 40 tuổi. Ảnh: Vũ Toàn |
| Bé Nguyễn Duy Dũng, con trai nạn nhân Phan Thị Tâm đang mắc kẹt trong hang đá. Ảnh: Vũ Toàn |
| Người nhà nạn nhân chở quan tài đến mỏ đá bị sập. Ảnh; Vũ Toàn |
Hiện trường vụ sập mỏ đá Lèn Cờ vào sáng 1-4 - Ảnh: Báo Nghệ An |
Theo một số người dân chứng kiến vụ việc, vào khoảng 8g sáng 1-4, trong lúc có rất nhiều người dân trên địa bàn đang khai thác đất đá ở khu vực núi Lèn Cờ nằm trên địa bàn xã Nam Thành thì bất ngờ xảy ra hiện tượng sạt lở đất đá từ trên núi, vùi lấp nhiều người
Thông tin từ ông Nguyễn Tiến Lợi, Chủ tịch UBND huyện Yên Thành cho phóng viên TTXVN tại Nghệ An biết qua điện thoại, đến 9 giờ cùng ngày, lực lượng cứu nạn cứu hộ của huyện đã đưa được 5 người bị thương đi cấp cứu và 2 người bị chết ra khỏi hiện trường vụ tai nạn. Tuy nhiên, theo nhận định của ông Chủ tịch UBND huyện Yên Thành, số người bị nạn có thể nhiều hơn vì nhiều người đang bị vùi lấp.
Vụ sập núi đá đã tạo thành hai hang đá.
Lúc 11g , Đại tá Nguyễn Hữu Cầu, Phó giám đốc công an tỉnh Nghệ An, cho biết đã tìm thấy 10 người trong hang thứ nhất, nhưng trong số này có 5 người chết, 5 người bị thương được đưa đi cấp cứu.
Ở hang đá thứ hai cũng có hàng chục người đang bị vùi lấp. Một trong những nạn nhân đã gọi điện ra ngoài kêu gọi cứu giúp nhanh chóng.
Lúc 11g15 tại hang thứ 2, lực lượng cứu hộ đã đào và đưa ra được xác một nạn nhân nữ được xác định tên Phan Thị Thất, xác chị nằm bên cạnh một xe chở đá.
Hiện tại Bí thư tỉnh ủy và Chủ tịch tỉnh Nghệ An đều có mặt tại hiện trường chỉ đạo việc cứu hộ, tỉnh đã huy động 200 công an, bộ đội, cán bộ tham gia cứu hộ, tại hiện trường có một xe cầu 50 tấn và một máy ngoạm 50 tấn cứu dỡ hang số 2. Tỉnh cũng hỗ trợ nóng cho gia đình bị nạn.
Tuy nhiên việc tìm kiếm đang gặp khó khăn do địa hình phức tạp, nguy cơ sạt lở vẫn còn.
Được biết, lò đá này do công ty khai thác đá Chín Mến và một số công ty khai thác. Hiện tại, nơi đây có 5 dây chuyền đá đang hoạt động gồm: máy khoan, máy cẩu…
Theo đại tá Nguyễn Hữu Cầu, có 40 người đang làm việc tại đây thì cả ngàn mét khối đá đổ sập xuống, 5 người vòng ngoài chạy thoát. Trong số 35 người mắc kẹt lại, có 6 người chết, 5 người bị thương. Trong số người chưa tìm được có nhiều người gia cảnh đáng thương như chị Nguyễn Thị Ngân có 4 đứa con nhỏ, có đứa con nhỏ còn bế trên tay, sáng nay người nhà bảo chị đừng đi làm nhưng chị vẫn đi, hiện vẫn chưa tìm thấy xác.
Sáng nay, khi xảy ra sự việc có ba tổ xay đá đang làm việc tại hiện trường, trong đó hai tổ làm việc cách đó 100 mét không chạy kịp đã bị 1.000 mét khối đá đè.
Một số người nhà nạn nhân ngất xỉu đang được các bác sĩ cấp cứu tại hiện trường.
12g, cơ quan chức năng đang huy động một số loại máy lớn để cưa những tảng đá, tìm cách cứu những người còn đang mắc kẹt bên dưới khối đá.
Danh sách 6 nạn nhân bị đá đè chết đã được tìm thấy: 1. Trương Ngọc Mạnh, Xã Hợp Thành 2. Nguyễn Thị Quyên, xã Trung Thành 3. Phan Công Mai, xã Công Thành 4. Ngô Trí An, xã Tắc Thành 5. Nguyễn Đình Phú, xã Nam Thành 6. Phan Thị Thất, xã Nam Thành |
Lúc 13g chiều cùng ngày, lãnh đạo tỉnh Nghệ An huy động thêm 50 cán bộ chiến sĩ thuộc Quân khu 4 đến cứu nạn tại hiện trường, nâng tổng số lực lượng cứu hộ lên 300 người.
Một máy cẩu 50 tấn, máy kích 50 tấn và máy cắt đá cũng được khẩn trương huy động để khẩn cấp cưa, cẩu đá giải phóng hàng đá thứ hai để cứu hơn 20 nạn nhân đang kẹt dưới những tảng đá nặng gần 1.000 tấn.
Lúc 13g30, lực lượng cứu hộ đã phát hiện và chuẩn bị đưa thi thể nạn nhân thứ bảy ra khỏi hang đá thứ hai.
Nhiều gia đình của nạn nhân không kìm giữ khi đứng ngồi chờ tin người thân. Gia đình ông Nguyễn Duy Nhụ có hai con dâu Phan Thị Tam, 40 tuổi và Nguyễn Thị Lộc, 37 tuổi đang bị lấp chìm trong hang đá.
VŨ TOÀN
