TT - Trao đổi với Tuổi Trẻ về đề tài đang là thời sự này, PGS.TS Trần Chủng - nguyên cục trưởng Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng - cho rằng có ba nguyên nhân dẫn đến nhà nghiêng, sập. Trong đó có trách nhiệm của cơ quan quản lý, chính quyền.
| Khe hở lớn giữa hai khu nhà tại khu tập thể Bộ Tư pháp, phường Cống Vị, quận Ba Đình, Hà Nội - Ảnh: Nguyễn Khánh |
| Căn nhà số 226 Chu Văn An, P.26, Q.Bình Thạnh, TP.HCM (giữa) bị nghiêng hẳn sang một bên - Ảnh: MINH ĐỨC |
Ông Chủng cho rằng trước khi nghĩ đến nguyên nhân khách quan như động đất, khai thác nước ngầm... hãy nghĩ đến lỗi của con người, nhất là của những người quản lý. Ông Chủng nói:
- Có ba lý do dẫn đến tình trạng nhà bị lún sập.
Thứ nhất, những người có tiền xây nhà chưa ý thức được việc xây nhà, công trình là những công việc đòi hỏi có năng lực kỹ thuật. Một công trình xây lên nằm trong mối tương tác với địa chất ở đó, với môi trường như gió, bão, nhiệt và tương tác với những công trình xung quanh. Vì vậy, nó cần kiến thức về mặt chuyên môn.
Thứ hai, trách nhiệm của các cơ quan quản lý. Quản lý ở đây không phải là chuyện dân xây nhà thì anh cấp cho người ta cái giấy phép, mà phải quản lý về mặt kỹ thuật nữa. Nghĩa là khi dân muốn xây dựng mới, muốn cải tạo, sửa chữa thì phải xin phép. Mà xin phép thì chính quyền phải hướng dẫn họ cách thức thực hiện: khảo sát địa chất thế nào, chọn thiết kế, thi công ra sao... Người ta cứ bảo sinh ra nhiều chuyện như vậy là hành dân. Tôi cho rằng không phải, làm kỹ như vậy thì đó là trách nhiệm với dân, quan trọng là thực hiện thế nào, làm theo kiểu hướng dẫn, giúp đỡ dân hay hành dân là do người thực hiện, là lỗi của chính quyền.
Nguyên nhân thứ ba mới đến khách quan như động đất, tải trọng, tác động bên ngoài...
Xây nhà phải tính đến quy hoạch
* Một số người nêu ý kiến rằng việc khai thác nước ngầm quá tải ở Hà Nội, TP.HCM trong thời gian dài cũng làm tiềm ẩn nguy cơ rất lớn tới chất lượng công trình xây dựng?
| PGS.TS Trần Chủng - Ảnh: L.KIÊN |
* Còn một vấn đề nữa tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM là việc cho phép xây dựng nhiều tòa nhà chọc trời ngay trong nội thành mà không tính toán kỹ quy hoạch...
- Sự xuất hiện của những công trình lớn như vậy trong lòng đô thị trước hết gây quá tải về mặt hạ tầng. Vì vậy, mỗi khi quyết định có hay không cho phép xây dựng một công trình lớn người ta phải quy hoạch, xem xét và tính đến rất nhiều yếu tố. Nhưng hiện nay cái lo nhất như tôi vừa nói là người ta không tính đến sự quá tải của hạ tầng trên một đơn vị diện tích.
Còn việc xây dựng một công trình lớn tất nhiên sẽ ảnh hưởng đến các công trình xung quanh. Làm nhà cao phải đào móng sâu, nếu không có giải pháp kỹ thuật tốt sẽ tạo sự dịch chuyển của các lớp đất, kéo theo sự sụt lún của các công trình xung quanh.
Người ta có thể tính toán để khắc phục tình trạng này bằng cách truyền tải xuống lớp đất cứng sâu 30-40m bởi các cọc khoan nhồi, và xây tường vây đủ sâu, đủ bền vững để ngăn cách sự ảnh hưởng của công trình đó với các công trình bên cạnh.
Sự cố tòa nhà Pacific ở TP.HCM trước đây là một ví dụ, vì tường vây không ngăn được sự thẩm thấu nên nước chảy qua kéo theo bùn, cát gây sụt lún công trình bên cạnh.
Tất nhiên, bài toán cho những công trình xây xen như vậy là rất phức tạp và giải pháp kỹ thuật sẽ làm tăng chi phí công trình. Vì vậy, người ta mới cần sự đi trước của quy hoạch và việc quản lý nghiêm quy hoạch đó.
* Như vậy, quản lý quy hoạch, quản lý xây dựng dường như là nguyên nhân chủ yếu nhất?
- Thú thật, tôi không thể hiểu được rằng việc quy định ở địa điểm A chỉ được xây năm tầng, rồi người ta xây lên tám tầng mà nói không biết thì quá vô lý. Điều đó nói rằng chính quyền cơ sở ở đó quá yếu. Tôi nhớ điều 74 Luật xây dựng quy định rằng với công trình xây dựng ở tầm cỡ nào đều phải đặt biển báo ở vị trí dễ nhìn, dễ đọc, thể hiện rằng công trình này tôi cải tạo hay xây mới, bao gồm bao nhiêu tầng, lúc nào làm, lúc nào xong, ai là chủ đầu tư, ai là người thi công...
Nếu công trình nào không có biển báo đó thì thanh tra hoàn toàn có quyền xử phạt và yêu cầu họ đặt biển. Cái biển đó là để cho dân giám sát.
Pháp luật cũng quy định người dân làm nhà phải xin phép, rồi quy định rất rõ diện tích nào mới được xây và xây bao nhiêu tầng, nhưng cứ ra phố là thấy những công trình người ta gọi là nhà siêu mỏng, siêu méo vẫn xây, vẫn tồn tại.
Ở đây là lỗi của quản lý, lỗi của chính quyền đô thị. Không phải chúng ta không có quy định, không phải thiếu luật pháp, mà là chưa xây dựng được môi trường xã hội tôn trọng pháp luật với vai trò gương mẫu, nghiêm khắc của chính quyền.
Tôi cứ nhớ mãi câu nói của nguyên thủ tướng Phan Văn Khải với Hà Nội: Khi người ta đến xin cao thì ông bảo ông cho thấp, khi người ta đến xin thấp thì ông bảo ông cho cao. Đấy là cái kiểu quản lý thiếu công cụ và hành dân.
Chính quyền không nghiêm
* Liệu có sự xung đột nào giữa quy định của luật pháp với nhu cầu của người dân, chẳng hạn như khu phố này quy định chỉ được xây ba tầng trong khi rất nhiều người dân cần xây năm tầng để ở, vậy nên mới nảy sinh vấn đề tiêu cực trong cấp phép xây dựng?
- Tất nhiên là có xung đột. Nhưng tôi nghĩ việc xây dựng một xã hội biết tuân thủ pháp luật thì phải có được các khung quy định chuẩn. Tại sao phố này chỉ được xây ba tầng, tại sao phố kia chỉ được sơn màu xanh... Tất cả đều phải được quy hoạch chi tiết, giải thích rõ ràng, quản lý nghiêm khắc.
Tôi từng đọc một bài báo nói về quản lý đô thị ở thủ đô Campuchia, trong đó người ta quy định dãy phố đó chỉ được sơn một màu theo quy định, nhưng có ba nhà sơn màu khác, chính quyền đã xử lý bằng cách trao cho họ một thông điệp rằng nếu các anh sơn màu theo quy định thì các anh ở lại, còn nếu không thì mời các anh đi nơi khác. Vì vậy tại sao phải nói rằng quy hoạch đi trước, vì để người dân lựa chọn không gian, địa điểm sống tương đối phù hợp với nhu cầu của mình.
* Nhưng chất lượng quy hoạch ở VN có đảm bảo để người dân lựa chọn theo nhu cầu của mình?
- Đương nhiên là quy hoạch của ta chưa đáp ứng được điều này, quy hoạch chưa đi trước một bước. Cũng có nơi đã quy hoạch rồi nhưng quản lý lại không đảm bảo để quy hoạch đó được thực thi.
LÊ KIÊN - THU HÀ thực hiện
| Mọi chuyện lại đi vào quên lãng? * Ở hiện tượng nhà sập, nhà lún tại Hà Nội, với tất cả những nguyên nhân đã đề cập, ông có thể dự báo về nguy cơ sụp đổ sẽ tiếp tục thế nào? - Nguy cơ sụp đổ như vậy đang hiển hiện. Không phải bây giờ mới xảy ra, nó từng xảy ra ở TP.HCM, Long An, Quảng Ninh, Hà Nội... Chúng tôi đã nói rất mạnh mẽ, quyết liệt, chúng ta cũng xây dựng được nhiều quy định pháp luật rất chặt chẽ. Nhưng lỗi là ở sự thực hiện không nghiêm của chính quyền. Họ nên nhớ rằng một ngôi nhà sụp đổ thì không chỉ gây thiệt hại vật chất cho chính chủ ngôi nhà ấy, mà có thể gây thiệt hại vật chất, tính mạng của những người xung quanh và làm hoang mang cộng đồng. Nhưng tôi ngờ rằng sau vụ sập nhà ở đường Huỳnh Thúc Kháng thì cũng chỉ là những phản ứng kiểu “giật mình” trước vấn đề cũ, vài tuần sau đó mọi chuyện lại đi vào quên lãng. Muốn thật sự cải thiện tình hình, chúng ta cần một chính quyền kiên trì, bền bỉ, kiên quyết, nghiêm minh trong quản lý, hướng dẫn người dân để xây dựng một xã hội tôn trọng pháp luật. |
Tin, bài liên quan:
>> “Thần đèn” giải cứu ngôi nhà 5 tầng bị nghiêng
>> Nơm nớp với nhà nghiêng
>> Nhà 5 tầng đổ sụp trước mắt mọi người
- Trách nhiệm mà biết nói năng… (VnMedia). - Trần Minh Quân: Chống ùn tắc giao thông hay chống bế tắc tư duy? (TVN).>> Nơm nớp với nhà nghiêng
>> Nhà 5 tầng đổ sụp trước mắt mọi người
