Thơ Ko-un

-Bản dịch: Nam Giang


Về tác giả:

Ko-Un (Ba Lan 2009)
ảnh Mariusz Kubik

Ko-Un (sinh năm 1933 tại Bắc Jeolla, Hàn Quốc) là một nhà thơ đặc biệt của nền thi ca đương đại Hàn Quốc. Số phận đặc biệt của ông, như Allen Ginsberg – người tuyển và dịch tập thơ 108 bài thơ thiền (108 Zen poems) mà tôi chọn dịch dưới đây – đã viết: “Tôi gặp Ko Un ở Seoul năm 1989 tại một buổi đọc thơ.
Một trí thức sớm có thành tựu, sau đó là một người bị huy động vào làm cho Quân đội Nhân dân¹, sau đó là một nhà sư khất thực mười năm trời, rồi trở thành Tổng biên tập của tờ báo Phật giáo, rồi thành một nhà thơ có thơ xuất bản, một trụ trì của một ngôi chùa, rồi rũ bỏ tất cả trong nỗi tuyệt vọng của kẻ theo chủ nghĩa hư vô. Rồi ông trở thành hiệu trưởng của một ngôi trường từ thiện ở một hòn đảo phía Nam Hàn Quốc, rồi một nhà văn viết khỏe và say sưa, rồi suýt tự tử, rồi trở thành kẻ nổi loạn theo chủ nghĩa dân tộc vũ trang chống lại chính quyền công an, rồi thành tổng thư ký. Tổng Hiệp hội các nghệ sĩ vì Tự do hiện sinh, rồi bị cầm tù & một tù nhân chính trị, trong khi đó vẫn là một nhà văn viết khỏe, một dịch giả, và một nhà lưu trữ văn chương, rồi tới tuổi 50 là một người chồng và người cha, sau đó là một nhà thơ chiến sĩ viết theo kiểu sử thi, một tù nhân năm 1980, rồi lại là một nhà thơ sử thi của Núi Paekdu và nhà thơ tự thuật với vô vàn nhân vật của tập Mười ngàn cuộc đời, một chuỗi những “nhân vật” giai thoại đồ sộ được viết bằng cách diễn đạt kiểu nói của người Triều Tiên, rồi cuối cùng là một Bồ Tát do ma đưa lối của thi ca Triều Tiên, với sự sáng tạo thi ca đa dạng, bình dân, phong phú, ám ảnh, “được biết đến rộng rãi như là nhà thơ đương đại tiên phong của Hàn quốc” như những người từng dịch thơ ông chú thích”.

Nam Giang

1.
Mùa hạ Hướng dương mù lòa đi theo mặt trời Cúc bạch mù lòa nở trong ánh trăng Sự mù quáng. Đó là tất cả những điều chúng biết. Chuồn chuồn bay ngày bọ rùa bay đêm.	Summer The sightless sunflower follows the sun The sightless moonflower blossoms in moonlight Foolishness. That's all they know. Dragonflies fly by day beetles by night.
2.
Chỉ một từ Quá trễ. Thế giới đã nghe mất rồi lời tôi trước khi tôi kịp nói. Giun dế đã nghe. Giun dế lệ nhỏ.	A single word Too late. The world had already heard my word before I spoke it. The worm had heard. The worm dribbled a cry.
3.
Chỉ là Mỗi người chúng ta chọn lối mình đi nhưng ta nói Đó là bởi ai đó nói ta phải thế. Nước kia chỉ là chảy xuống từ đồi nhưng ta nói Đó là bởi ai đó nói nó phải thế Sự khôn ngoan con người là thứ đáng thương.	Simply We're each going our own way but we say it's because someone told us to. The water simply flows down the hills but we say it's because someone told it to. Human wisdom's pitiful stuff.
4.
Xuống núi Hãy nhìn lại Này! Chẳng còn dấu vết ngọn núi ta vừa đi xuống. Ta đang ở đâu? Gió thu vô hồn quấn đảo như lớp da rắn vô dụng	Walking down a mountain Looking back Hey! There’s no trace of the mountain I’ve just come down. Where am I? The autumn breeze tosses and turns lifeless like a cast-off snakeskin.
5.
Đại sảnh của một ngôi chùa Một lỗi lầm lớn! Tốt hơn là Quay đầu lại từ cổng vào.	A temple’s main hall A big mistake! Much better to turn back at the front gate.
6.
Một người bạn Này! Với đất sét anh đã đào Tôi đã nặn một tượng Phật. Trời mưa. Tượng Phật trở thành đất sét. Không một vết như trời sạch sau mưa.	A friend Hey! With the clay you dug out I fashioned a Buddha. It rained. The Buddha turned back into clay. Pointless as the clear skies after rain.
7.
Ngày trôi Ba phần trăm triệu giây Nếu đó là quãng thời gian một hạt tồn tại hãy xem một ngày vô tận tới chừng nào. Anh nói một ngày quá ngắn? Anh kẻ tham lam.	Dayfly Three hundred-millionths of a second. If that’s how long one particle lasts think how endless one day is. You say a day’s too short? You greedy thing.
8.
Những ngọn đèn xa xăm Du hành trong đêm Những ngọn đèn xa là sức mạnh của tôi Chỉ là chúng Chỉ là chúng Hôm qua của tôi hôm nay của tôi và ngày mai của tôi nữa.	Faraway lights Traveling by night distant lights were my strength. By them alone by them alone my yesterday today and tomorrow too.

1  Nguyên tác: “People's Army”, cách gọi quân đội của các nước xã hội chủ nghĩa. Chắc tác giả nhầm (vì một lý do nào đó), vì tên chính thức của quân đội Hàn Quốc ghi theo tiếng Anh là “Republic of Korea Armed Forces”.
-Nguồn: Thơ Ko-un

-Góp ý về bài thơ "mùa hạ" của Ko-UnNguyễn Hoàng (Australia)

Bài này tạo một ám ảnh: sự tuần hoàn làm như tuân phục của thiên nhiên, một vận hành kỳ diệu của từng mỗi chủng loại. Ngoài những quán sát, "sự rồ dại " là ý kiến, phẩm bình then chốt của nhà thơ. Sự rồ dại say đắm của mọi chủng loại, Sự rồ dại say đắm đang nối kết nhà thơ với những hoa và những loài côn trùng có cánh kia.

Tuyệt diệu!

Mong Giang Nam thấy dưới đây chỉ là một bản dịch khác – cho bài thơ của Ko-Un:

Mùa hạ Hướng dương không mắt theo chân mặt trời Hoa cúc trắng không mắt nở trong ánh trăng Sự dại khờ. Đó là tất cả những điều chúng biết. Chuồn chuồn bay ngày bọ rùa bay đêm.

Nguyễn Hoàng (Australia)