-Trong vụ thương hiệu càphê Buôn Ma Thuột bị DN Trung Quốc đăng ký sử dụng chỉ dẫn địa lý, người có quyền khiếu nại hoặc đứng tên nguyên đơn phải là chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý, trong trường hợp này là UBND tỉnh Dăk Lăk. Ảnh minh hoạ. Ảnh: TL SGTT
-Vụ thương hiệu càphê: Trung Quốc vi phạm điều ước quốc tế
SGTT.VN - Việc một doanh nghiệp Trung Quốc đã sử dụng chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột để đăng ký nhãn hiệu độc quyền (xem Sài Gòn Tiếp Thị ngày 14.9), rõ ràng đã gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng về nguồn gốc địa lý Buôn Ma Thuột gắn liền với sản phẩm càphê nổi tiếng của Việt Nam.
Từ năm 2005, cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (thuộc bộ Khoa học và công nghệ) đã công nhận bảo hộ độc quyền chỉ dẫn địa lý càphê Buôn Ma Thuột cho UBND tỉnh Dăk Lăk. Tên “Buôn Ma Thuột” đã được bảo hộ tại Việt Nam với ý nghĩa là một chỉ dẫn địa lý nên nói một cách nào đó, doanh nghiệp Trung Quốc được cấp bảo hộ độc quyền đối với hai nhãn hiệu càphê Buôn Ma Thuột, là hành vi “ăn cắp chỉ dẫn địa lý”.
Cạnh tranh không lành mạnh
Theo công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp (có gần 200 nước là thành viên), chỉ dẫn địa lý được hiểu “chỉ dẫn nguồn gốc và tên gọi xuất xứ hàng hoá” là đối tượng được bảo hộ. Cả Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên công ước này nên việc Trung Quốc bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá của doanh nghiệp nước này có kèm dòng chữ “BUON MA THUOT” cũng phải tuân thủ các quy định trong công ước Paris.
Vì vậy, nếu doanh nghiệp Trung Quốc sử dụng nhãn hiệu có kèm dòng chữ “BUON MA THUOT” có thể gây nhầm lẫn cho công chúng về bản chất, tính chất mặt hàng càphê Buôn Ma Thuột của Việt Nam. Nó có khả năng gây nhầm lẫn cho các sản phẩm càphê có nguồn gốc xuất xứ từ Buôn Ma Thuột với các sản phẩm của doanh nghiệp Trung Quốc. Hành vi trên được xem là hành vi cạnh tranh không lành mạnh và bị ngăn cấm theo điều 10bis của công ước Paris.
Phía bị vi phạm sẽ làm gì? Theo khoản 2 điều 10ter công ước Paris, cho phép các liên đoàn, hiệp hội đại diện cho quyền lợi của các nhà công nghiệp, các nhà sản xuất hoặc các thương gia, với điều kiện sự tồn tại của các liên đoàn và hiệp hội đó không trái với luật pháp của họ, được kiện tại toà án hoặc cơ quan hành chính để yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm.
Vì vậy, hiệp hội Càphê Buôn Ma Thuột được thành lập hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam, hoàn toàn có quyền khởi kiện các doanh nghiệp Trung Quốc tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Trung Quốc (toà án hoặc cơ quan hành chính) để yêu cầu huỷ bỏ văn bằng bảo hộ đối với nhãn hiệu có chứa dòng chữ “BUON MA THUOT”. Trung Quốc, theo Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) của WTO, có trách nhiệm huỷ bỏ các văn bằng bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá có kèm dòng chữ: “BUON MA THUOT”.
Tỉnh uỷ quyền cho hiệp hội
Có một khác biệt với tập quán quốc tế, chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý ở Việt Nam thuộc về Nhà nước, theo nghĩa cơ quan hành chính địa phương nơi có chỉ dẫn địa lý đó, là đơn vị có quyền đăng lý và được công nhận tư cách chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý. Vì vậy, người có quyền khiếu nại hoặc đứng tên nguyên đơn phải là chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý, trong trường hợp này là UBND tỉnh Dăk Lăk. UBND tỉnh có thể uỷ quyền cho hiệp hội Càphê Buôn Ma Thuột thay mặt mình khởi kiện vụ này. Theo các điều ước quốc tế nêu trên mà Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên, hiệp hội Càphê Buôn Ma Thuột có đủ tư cách khởi kiện.
Như vậy, việc khiếu nại hay khởi kiện phải diễn ra ở Trung Quốc. Tuỳ vào pháp luật của Trung Quốc quy định bị đơn thế nào, nhưng về nguyên tắc, có thể chọn khiếu nại tại cơ quan nào ra văn bản công nhận quyền sở hữu chỉ dẫn địa lý đó cho doanh nghiệp Trung Quốc (ở Việt Nam là cục Sở hữu trí tuệ), hoặc khởi kiện ra toà dân sự địa phương mà doanh nghiệp Trung Quốc có trụ sở chính.
Nếu khiếu nại hay khởi kiện, phía Việt Nam cần chứng minh rằng chỉ dẫn địa lý này đã được Việt Nam bảo hộ từ trước khi doanh nghiệp Trung Quốc được bảo hộ, và phía Việt Nam đã thực sự có hoạt động xuất khẩu sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý này sang thị trường Trung Quốc. Không thể nói trước là phía Việt Nam có thắng được hay không nhưng có cơ sở để lạc quan. Phía khởi kiện có thể tham khảo luật sư Trung Quốc để chuẩn bị hồ sơ khởi kiện cho phù hợp với luật pháp của Trung Quốc.
Bài học chậm chân
Khi là thành viên của công ước Paris, Việt Nam đã bảo hộ cho nhiều chỉ dẫn địa lý của các nước. Các chủ thể nước ngoài ý thức rõ về vai trò của việc bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ này. Tuy nhiên ở Việt Nam, nhận thức chung về các quyền liên quan đến sở hữu trí tuệ chưa cao, việc đăng ký, bảo vệ nó ở trong nước còn chưa được quan tâm chứ chưa nói đến ở nước ngoài. Một thực tế, không chỉ riêng càphê, chỉ dẫn địa lý nổi tiếng khác như: kẹo dừa Bến Tre, nước mắm Phú Quốc cũng đã bị các doanh nghiệp ở nước ngoài lấy “xài”.
Đối với chỉ dẫn địa lý, trước khi xuất khẩu, đáng lẽ phải đăng ký bảo hộ. Vì chỉ dẫn địa lý thuộc về Nhà nước nên so với các quyền khác thuộc về doanh nghiệp, việc đăng ký, bảo vệ chỉ dẫn địa lý còn yếu hơn. Cơ chế hành động tư nhân bao giờ cũng nhanh hơn nhà nước, vì lợi ích của mình. Các cơ quan nhà nước của ta thường chỉ quan niệm và hành động đăng ký chỉ dẫn địa lý như một thành tích. Vụ này, thêm một bài học nữa. Và, nếu phía Việt Nam (UBND tỉnh Dăk Lăk – chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý này hay người được chủ sở hữu uỷ quyền) chần chừ hay không hành động gì, hệ quả xảy ra trước tiên là càphê Buôn Ma Thuột xuất khẩu sang Trung Quốc có thể bị cấm.
Luật sư Phùng Thanh Sơn
| Một điểm nữa, cả Việt Nam và Trung Quốc cũng đều là thành viên của tổ chức Thương mại thế giới (WTO) nên ngoài công ước Paris, việc bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá của doanh nghiệp Trung Quốc cũng phải tuân thủ Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) của WTO. Điều 22 của hiệp định TRIPS quy định: “Liên quan đến chỉ dẫn địa lý, các thành viên phải quy định những biện pháp pháp lý để các bên liên quan ngăn ngừa: a) việc sử dụng bất kỳ phương tiện nào để gọi tên hoặc giới thiệu hàng hoá nhằm chỉ dẫn hoặc gợi ý rằng hàng hoá đó bắt nguồn từ một khu vực địa lý khác với xuất xứ thực, với cách thức lừa dối công chúng về xuất xứ địa lý của hàng hoá; b) bất kỳ hành vi sử dụng nào cấu thành một hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo ý nghĩa của điều 10bis công ước Paris. Mỗi thành viên phải, mặc nhiên nếu pháp luật quốc gia cho phép như vậy hoặc theo yêu cầu của bên liên quan, từ chối hoặc huỷ bỏ hiệu lực đăng ký nhãn hiệu hàng hoá có chứa hoặc được cấu thành bằng một chỉ dẫn địa lý dùng cho hàng hoá không bắt nguồn từ lãnh thổ tương ứng, nếu việc sử dụng chỉ dẫn đó trên nhãn hiệu hàng hoá cho những hàng hoá như vậy tại nước thành viên đó khiến công chúng hiểu sai về xuất xứ thực”. |
-Vicofa sẽ kiện đòi lại thương hiệu càphê Buôn Ma Thuột (Sgtt)-SGTT.VN - Ông Lương Văn Tự, chủ tịch hiệp hội Càphê ca cao Việt Nam (Vicofa), khẳng định thái độ của Hiệp hội là sẽ phối hợp với UBND tỉnh Dăk Lăk nộp đơn kiện để đòi lại chỉ dẫn địa lý càphê Buôn Ma Thuột.
Thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột mất về tay Trung Quốc (VnEx 14-9-11) -- Phải đòi lại thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột (ANTĐ 14-9-11) --Đòi lại thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột(Tamnhin.net) - Sản phẩm cà phê Đắk Lắk nói chung và cà phê Buôn Ma Thuột nói riêng lâu nay được đánh giá là cà phê có chất lượng cao với hương vị đặc trưng nổi tiếng trong, ngoài nước và đã xuất khẩu đến 60 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới.-
- Dăk Lăk đã biết công ty Trung Quốc lấy tên “Buôn Ma Thuột” từ lâu(SGTT 14-9-11)“Nguyên nhân của sự chậm trễ này được lý giải là trước khi Hiệp hội càphê Buôn Ma Thuột ra đời vào cuối năm 2010, ở Dăk Lăk không có tổ chức nào đủ khả năng quản lý, sử dụng, phát triển chỉ dẫn địa lý càphê Buôn Ma Thuột”.
-Buôn Ma Thuột thành thương hiệu càphê của Trung Quốc SGTT.VN - Việc chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột của Việt Nam vừa được phát hiện bị một công ty ở Trung Quốc đăng ký nhãn hiệu độc quyền tại Trung Quốc đang gây ra những lo ngại, rằng có nguy cơ càphê mang chỉ dẫn địa lý này của Việt Nam sẽ bị ngăn chặn vào thị trường Trung Quốc, và xa hơn, công ty này sẽ lợi dụng quyền sở hữu của mình để đăng ký sở hữu nhãn hiệu càphê Buôn Ma Thuột trên toàn thế giới.- Dăk Lăk đã biết công ty Trung Quốc lấy tên “Buôn Ma Thuột” từ lâu(SGTT 14-9-11)“Nguyên nhân của sự chậm trễ này được lý giải là trước khi Hiệp hội càphê Buôn Ma Thuột ra đời vào cuối năm 2010, ở Dăk Lăk không có tổ chức nào đủ khả năng quản lý, sử dụng, phát triển chỉ dẫn địa lý càphê Buôn Ma Thuột”.
Ngày 13.9, ông Trịnh Đức Minh, phó giám đốc sở Khoa học và công nghệ Dăk Lăk cho hay, sự việc cũng đã được UBND tỉnh bàn bạc, tìm phương hướng giải quyết và nhờ cục Sở hữu trí tuệ (bộ Khoa học và công nghệ) giúp đỡ nhưng chưa thấy phản hồi. Tuy nhiên, theo ông Minh, sự việc không nguy cấp, nghiêm trọng đến mức là càphê Buôn Ma Thuột sẽ bị chặn xuất khẩu vào Trung Quốc hay ra các nước nhập khẩu, tiêu thụ càphê như nhiều thông tin lo ngại.
Ông Trần Hà Nam, phó chủ tịch hiệp hội Càphê – cacao cũng cho rằng, lượng càphê của Việt Nam bán vào Trung Quốc không đáng là bao. “Ngay cả khi họ áp dụng ngăn chặn thì cũng chỉ với càphê bột, đóng gói bán lẻ và có nhãn mác như với Vinacafé, chứ việc xuất khẩu càphê hạt, càphê thô thì không hề bị ảnh hưởng”, ông Nam khẳng định.
Cần sớm khởi kiện
Ông Trần Việt Hùng, người vừa thôi chức cục trưởng cục Sở hữu trí tuệ ngày 12.9 để nhận nhiệm vụ mới thì cho rằng, dù chưa có thông báo nào về việc công ty này sẽ lợi dụng quyền sở hữu của mình để áp dụng các biện pháp cấm càphê Buôn Ma Thuột của Việt Nam nhập khẩu vào Trung Quốc, song việc đòi hỏi công ty này loại bỏ đăng ký độc quyền nhãn hiệu trên là việc “càng sớm càng tốt”, và có thể thực hiện thông qua khởi kiện tại toà án Trung Quốc. “Luật của Trung Quốc cũng như nhiều nước khác đã tham gia WTO, đều quy định quyền của bất kỳ ai khi thấy có dụng ý xấu, làm ăn không trung thực thì có quyền yêu cầu huỷ bỏ các hành vi chiếm đoạt, không trung thực, lợi dụng uy tín các nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý các nước khác gây nhầm lẫn xuất xứ sản phẩm”, ông Hùng nói.
Dẫn câu chuyện thành công của chủ một doanh nghiệp kẹo dừa Bến Tre – năm 1999, từng sang tận Trung Quốc kiện một doanh nghiệp nhập khẩu Trung Quốc đăng ký độc quyền nhãn hiệu kẹo dừa Bến Tre để ngăn chặn kẹo dừa Bến Tre vào nước này, ông Hùng khuyên: vụ việc càphê Buôn Ma Thuột cũng tương tự, vì vậy UBND tỉnh cần có đơn yêu cầu phía Trung Quốc huỷ bỏ nhãn hiệu đó.
Mất bò mới lo làm chuồng
Ông Minh cũng rút ra bài học: việc cần làm ngay nữa là các địa phương phải nhanh chóng đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở thị trường lớn. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng phải nhanh chóng đăng ký nhãn hiệu của mình. Dẫu vậy, ông Minh thừa nhận, khó khăn lâu nay là các doanh nghiệp có quy mô nhỏ nên yếu cả về tài chính và pháp lý. “Có doanh nghiệp đi đăng ký nước ngoài nhưng đến mấy năm trời vẫn chưa xong, có nơi mình gửi hồ sơ đi nhưng họ làm khó”, ông Minh ví dụ.
Với kinh nghiệm một người làm công tác sở hữu trí tuệ, ông Hùng cho biết đây không phải là lần đầu một chỉ dẫn địa lý của ta bị đánh cắp làm nhãn hiệu ở nước khác, như với nước mắm Phú Quốc đầu năm 2000 là ví dụ. Và ngay sau đó, hiệp hội Nước mắm Phú Quốc đã tiến hành đăng ký chỉ dẫn địa lý tại châu Âu. Cho nên, theo vị này, giải pháp để tránh vụ việc tương tự là các doanh nghiệp phải sớm tiến hành đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý, không chỉ ở Việt Nam mà còn các thị trường khác.
Theo ông Nguyễn Tuấn Hưng, trưởng khoa quản trị công nghệ – trường Quản lý khoa học công nghệ (bộ Khoa học và công nghệ), hiện nhận thức của các địa phương về chỉ dẫn địa lý, và các doanh nghiệp về sở hữu trí tuệ còn hạn chế. Một số nhận thức cao hơn thì khi đăng ký cũng chỉ dừng lại ở chỗ đăng ký tại Việt Nam chứ chưa tham gia vào hệ thống quốc tế. “Bây giờ có một danh sách các nước thành viên tham gia vào hệ thống đăng ký nhãn hiệu quốc tế (WIPO) theo nghị định thư Madrid, vì thế, nếu muốn đăng ký ở châu Âu thì không cần đăng ký từng nước mà vào WIPO sẽ được chấp nhận tại những nước tham gia nghị định thư này”, ông Hưng đưa ra lời khuyên.
Chí Hiếu
Kiện có thể thắng nhưng vẫn chưa kiện Ngày 13.9, phóng viên báo Sài Gòn Tiếp Thị phỏng vấn ông Trịnh Đức Minh, phó giám đốc sở Khoa học và công nghệ Dăk Lăk: Thưa ông, có thông tin cho rằng tỉnh Dăk Lăk không kiện vì ngại chi phí cao, có thể lên đến 9.000 USD? 9.000 USD ăn thua gì! Tôi tính chi phí tối đa cho kiện cũng phải 2 tỉ đồng, tức tương đương 50 tấn càphê, như thế là không bao nhiêu so với sản lượng 400.000 tấn càphê. Ngại kiện là thủ tục rườm rà. Tức là nếu kiện, về chứng lý thì ta có cơ sở, chặt chẽ để kiện? Theo tôi là có cơ sở: tên gọi đó hiện hữu Việt Nam từ lâu, tên gọi Buôn Ma Thuột xuất hiện hàng trăm năm nay, Trung Quốc làm gì có từ đó? Ngoài ra mình có bộ hồ sơ đăng ký từ năm 2005; hơn nữa, mặt hàng càphê mình thuộc nước xuất khẩu rất lớn, có uy tín. Giải pháp về lâu dài thì mình phải bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở các thị trường lớn vì trước nay khó khăn về pháp lý, thời gian, tiền bạc, ngại đi đăng ký nước ngoài. T. Đức (thực hiện) |
------------
- - Thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột có nguy cơ bị mất vào tay Trung Quốc (Bee). Nhãn hiệu cà phê Buôn Ma Thuột bị xâm hại (Dân Việt).
Nhớ tới vụ website paracels.com của cựu hạm trưởng, Trung tá Vũ Hữu San cũng đã bị Trung Quốc cướp lấy mất mấy năm trước. Vậy mà Tình đồng chí và đồng phục lớn hơn tình yêu quốc gia (Trần Hoàng)!
- Nhiều trang web ‘giả danh’ lãnh đạo – (BBC).
