Liêu Thái
Thôn Quan Nam 5, Hòa Liên, Hòa Vang, Ðà Nẵng, phía Tây dựa lưng vào núi, phía Ðông nhìn ra biển, phía Bắc là thành phố sầm uất, phía Tây Nam là khu công nghiệp Hòa Khánh, nhìn xa xa Ðông Bắc là đèo Hải Vân mây phủ...
 |
| Khi đi qua con đường này có cảm giác đất có thể tuột xuống và đè lên đầu trong một ngày mưa rất lãng mạn. (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
Con xóm im vắng, thi thoảng vài người thanh niên ngồi tụm năm, tụm ba hút thuốc, im lặng... Bắt chuyện một người đàn ông, cả nhóm nhìn chúng tôi vẻ hoài nghi. Rồi mọi chuyện trở nên gần gũi hơn khi nói về đất và giá đến bù.
Ông Tư, một người trung niên trong thôn, ngồi buồn so chỉ tay về phía mảnh vườn nhà ông ở phía sau chỗ ông ngồi chừng mươi mét: “Ðó, ở đây bị buộc di dời, chẳng ai ham cái vụ này đâu, bảy tám đời sống bình yên, tự dưng trở thành mất trắng!”
 |
| Ông Ngô Văn Tước, người đã đại diện đứng ra thương lượng với công ty Trung Nam và chính quyền Ðà Nẵng về vấn đề đền bù giải tỏa... (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
“Tự dưng, đang trong một khu vườn đầy chim, phải bán nó đi, bị buộc phải bán, xong rồi lại dành hết tiền vào mua một miếng đất khác, làm nhà hộp, dành dụm mua mấy cái lồng, mấy con chim cho nó hót mình nghe mà đỡ nhớ vườn cũ, hay đó, cay đó, hà hà, quá cay!”
Nhiều người bắt đầu lên tiếng, nói như là để xả nỗi bực tức, nỗi khốn khổ và ức chế đã cố nén trong lòng.
Từ một dự án mù mờ
Theo lời kể của những người dân thôn Trung Sơn thì dường như cái dự án này quá có vấn đề, nó mờ ám và tạo sự đột ngột không kịp trở tay cho bà con, nó rớt xuống ruộng vườn của người dân ở đây giống như một nhát chém chí tử từ sau lưng.
Ông Tuấn, người trong thôn nói: “Dự án hình như có lâu lắm rồi, nhưng cho đến gần đây chúng tôi mới được biết. Và khi chúng tôi được biết thì người ta đã đổ đất sát vườn mình rồi, lúc này mình chỉ biết chịu trận, năm 2010, họ đến đây đo đạc và cho biết là sẽ di dời mình đi. Mình đi đâu thì cũng chưa biết. Ðời sống trở nên mơ hồ....”
Ông Ngô Văn Tước, một lão niên có mấy đời bán mặt cho đất, bán lưng cho trời ở thôn này cho biết: “Dự án hơi bất ngờ, khi chúng tôi biết thì chuyện đã rồi, mọi sự đâu đã vào đó, chúng tôi chỉ biết gật đầu mà đồng ý. Nhưng lạ nhất là nơi chúng tôi ở thuộc về thành phố, nhưng giá đền bù đất như vậy thì quá thấp, mỗi mét vuông 102,000 đồng (tương đương $5.002), như vậy thì chúng tôi mua được gì, một mét vuông đất mua được chưa đầy 3 tô phở, có mà chết dân!”
Cái con số mà ông Tước nói là con số chung mà chúng tôi đã tham khảo ở gần một ngàn hộ gia đình ở đây, đây là con số gây bức xúc. Và cũng là con số khiến cho nhiều người có nhà có cửa trở nên mất trắng và có nguy cơ ở nhà thuê triền miên.
Một người đàn ông khác yêu cầu giấu tên, nói: “Ruộng trong Quảng Nam bây giờ có cần lấy đất để làm thì người ta cũng đền bù đến chín chục triệu đồng ($4,500) trên một sào (500m2), còn ở đây, giá đền bù ban đầu chỉ có hai mươi lăm triệu đồng cho một sào, thấp như cám heo vậy ai chấp nhận chứ?!”
 |
| Những đống đất và khói bụi đang xâm thực những khu vườn vốn dĩ rất bình yên và thơ mộng ở Hòa Liên. (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
“Gần đây, dân bất bình quá, lại thêm chuyện công ty, nhà thầu công trình thuê côn đồ lên đánh anh Tuấn, dân bức xúc, kéo nhau lên đập phá, tìm cho được mấy thằng mất dạy hại dân. May mà hôm đó không có tụi nó, nếu có, chúng tôi đã xử đẹp, tức nước thì vỡ bờ thôi!”
Theo những người dân trong thôn cho biết thì giá đất ruộng sau này có được áp giá mới trên đầu sào khá hơn một chút, từ 25 triệu đồng lên 27 triệu đồng, sau đó lên 32 triệu đồng và hiện tại là 35 triệu đồng. Nhưng tính theo giá vàng và vật giá leo thang thì mức nâng giá đền bù không giải quyết được gì, số tiền vẫn quá nhỏ. Riêng giá đất vườn thì vẫn vậy, 102,000 đồng trên một mét vuông.
Một mức giá rẻ hời, mỗi mét vuông đất mấy đời của dân còn thấp hơn giá một chiếc bánh Trung Thu loại vừa, ruột chứa hai trứng (giá từ 100 đến 180 ngàn đồng). Nhiều chiếc bánh Trung Thu cao cấp, nếu muốn mua, người dân Trung Sơn phải bỏ ra có khi cả chục mét vuông đất để mà có nó.
Chính sách biến mồ hôi và máu của dân thành chén cơm bịt miệng dân...
Một cán bộ ngành an ninh, mang lon thiếu tá, yêu cầu giấu tên, nói: “Cái dự án này giống như nuôi cá voi con vậy, khi bắt về từ biển, nó chỉ tốn công bắt và xăng dầu, khi bán ra, nó nặng hàng tấn, tiền cao ngất trời. Thì khi đền bù cho bà con, mỗi mét vuông đất chưa được một bữa ăn sáng của các quan, nhưng đến khi bán lại, đương nhiên là chỉ có đại gia mới mua nổi...”
“Hơn nữa đây là khu biệt thự sinh thái, nên cây cối bà con trồng sẵn mấy đời sẽ được tận dụng làm phối cảnh, và chắc chắn là giá đất ở đây sẽ lên cả vài chục triệu đồng trên một mét vuông, chắc chắn là vậy!”
 |
| Một trụ sở văn phòng dự án công ty Trung Nam tại Hòa Liên. (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
“Thật ra, nếu làm một bài toán thì công ty này quá khôn trong chuyện này, một năm tiền lương cho mỗi người chưa đến ba chục triệu đồng, trong ba năm, tốn chín chục triệu đồng tiền một người lao động.”
“Nhưng ép giá đất xuống thấp còn chưa được một phần tư như vậy thì còn lãi chán. Mỗi người bị mất ít nhất cũng vài trăm triệu đồng tiền đền bù, lấy máu của ‘chính nó’ trả cho mồ hôi của ‘chính nó’ là một sách lược quá tàn nhẫn và tinh ranh, bịt miệng dân bằng chính chén cơm, mồ hôi và máu của họ!”
Vẫn còn rất nhiều trắc ẩn phía sau câu chuyện đất và người ở Hòa Liên, Hòa Vang, Ðà Nẵng. Xin kể ở bài sau!
-Lấy mồ hôi và máu của dân làm chén cơm bịt miệng
--
Ðất bị lấy, nhà di dời, không biết về đâu
Vụ dân Hòa Liên, Ðà Nẵng bị cướp đấtLiêu Thái/Người Việt
LTS: Sáng ngày 6 tháng 9, khoảng 2,500 cư dân xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang, thành phố Ðà Nẵng đã bao vây nhà riêng của ông Nguyễn Bá Thanh, bí thư thành ủy đòi “xử” công ty xây dựng dự án Golden Hills cướp đất. Ðể phục vụ cho dự án “khu đô thị sinh thái” Golden Hills City với tổng diện tích 400 hecta của công ty Trung Nam, khoảng 3,000 gia đình bị buộc phải di dời. Họ vốn là các gia đình nông dân, sống với ruộng đất. Nay bỗng dưng trở thành những kẻ vô gia cư, vô nghề nghiệp, không biết phải làm gì để sống. Cộng tác viên Liêu Thái của Người Việt đã tìm đến xã Hòa Liên để tìm hiểu thực tế của những người dân mất đất.
***
ÐÀ NẴNG - Không biết về đâu, đó là tâm lý chung của người dân xã Hòa Liên. Hiện nay, cả xã rộng hơn hai ngàn hộ dân này vẫn chưa biết cụ thể mình sẽ được tái định cư ở đâu, mặc dù đất đã bị đo đạc, thông báo thu hồi và công trình đang mỗi lúc một lấn sâu vào nhà.
 |
| Con đường duy nhất dẫn vào nơi bà con đang sống bị cày bừa, đào xới lên như một bãi bùn đất, việc đi lại hết sức khó khăn và nguy hiểm. (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
“Tiền cầm rồi mà đất ở thì chưa có, nội tiền mướn nhà để ở cũng đủ mệt, mỗi tháng tốn gần ba triệu đồng, nếu kéo dài chừng một năm thì mất nhiều tiền, hư hỏng nhiều đồ vì chưa ổn định, mà nguy cơ không mua được đất là thấy rồi, giờ chẳng biết tính sao!”
Một người đàn ông khác yêu cầu giấu tên, cho biết: “Tôi chưa thấy cái chỗ nào xử sự ngu ngốc như lãnh đạo thành phố này. Chuyện nhà thuộc diện chính sách thì hằng tháng đã có chế độ tiền tuất, cũng đủ sống, chuyện đền bù đất thì phải sòng phẳng, ai cũng mất đất như nhau, sao lại ưu tiên cho không đất cho diện chính sách và bắt chúng tôi bỏ tiền ra mua, mà đất thì chưa thấy?!”
“Thật ra, tôi biết đây là cái bài ru ngủ, vì ở xã này chẳng mấy người được ăn được nói như mấy bà mẹ liệt sĩ, mấy ông thương binh. Nhưng giờ cho không đất, bịt miệng họ mất rồi, đâu có ai lên tiếng, dân đen như tụi tôi mà lên tiếng thì không bị bắt cũng bị hành hạ đủ điều...”
Chúng tôi tìm hiểu thêm, được biết tất cả những gia đình chính sách (mẹ liệt sĩ, thương binh, bộ đội) đều được cấp đất miễn phí sau khi nhận được tiền đền bù đất. Với mức đền bù thấp, nhưng được nhận đất miễn phí thì tính ra cũng không lỗ lã gì.
 |
| Một tấm bản mô hình qui hoạch đứng chắn ngay lối ra vào của xã Hòa Liên như một lời thách đố. (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
Hiện nay, nhà được đền bù cao nhất ở xã Hòa Liên vẫn chưa tới một tỉ đồng ($50,000). Một nguồn tin hành lang cho biết giá đất khu chung cư mới, mỗi lô chừng 100 đến 200 triệu đồng, diện tích rất hẹp, ngang 4 mét, dài 20 mét.
Lùa dân vào thế bí, đi không nỡ, ở không xong...
Một người phụ nữ 45 tuổi, yêu cầu giấu tên vì có hai con trai và con rể đang làm việc cho công ty Trung Nam, nói: “Hiện giờ, nghe mưa là tôi rất sợ, nước vào nhà giờ nào không hay. Trước đây, đâu đến nỗi như thế này, bây giờ mưa sơ sơ là nước ngập vào nhà cả mét, ti vi, đồ điện mà không kịp dọn thì hư hỏng hết.”
“Thì đó, cả một diện tích rộng gần 400 hecta, vốn là cánh đồng, chỗ thoát nước của cả khu vực này, bây giờ lấp sạch, múc núi đổ lên cao gần 5 mét, 6 mét. Biến đồng thành núi, thì nước chảy đi đâu? Nhà dân ở đây vốn cao ráo bây giờ thành vùng chảo chứa nước cho công trình...”
“Kiểu này không đi cũng không xong, mà đi thì làm gì để sống, vừa rồi, nói là thương lượng, đại diện cho dân gì đó. Nhưng thật ra là một kiểu toa rập khác...”
Câu này làm tôi nhớ lại cách trả lời lấp lửng và không rành mạch, cái gì cũng “vì tương lai thành phố phát triển...” của ông Ngô Văn Tước. Tìm hiểu thêm, chúng tôi được biết, ông Ngô Văn Tước cũng bị bịt miệng cùng với rất nhiều đại diện của bà con hôm gặp ông Bí Thư Nguyễn Bá Thanh.
Sau cuộc gặp dân của ông Thanh, xảy ra nhiều dấu hiệu lạ, từ 9 giờ sáng và 9 giờ tối, công an 113 xuất hiện ở khắp thôn xóm. Ở những giờ khác, thường xuất hiện nhiều nhóm lạ mặt, đến rảo quanh xóm và hỏi nhà anh Tuấn (người bị chém sau khi dẫn bà con ra chặn xe ben), bà con hỏi có việc gì không thì họ lắc đầu và lạnh lùng bỏ đi.
Nhiều lần như vậy, không nói không rằng, cứ gương mặt lạnh, dáng bộ khó hiểu... Khiến cho bà con thấy bất an.
Anh Tú, người đã sống ở xã Hòa Liên gần 20 năm nay, nói: “Vụ gặp mặt bà con vừa rồi là đòn chính trị, qua mắt bà con cho vui, một kiểu bịp bợm mới, chứ thật ra, sau cuộc gặp, công ty Trung Nam và lính ông Thanh đã bấm nhỏ tất cả những đại diện của dân, cho họ tiền, rượu, và hứa cho đất tái định cư, vậy là họ câm mồm hết trơn. Giờ hỏi gì họ cũng nói tốt, tốt...”
 |
| Nhà ông Nguyễn Bá Thanh trên đường Cách Mạng Tháng 8, thành phố Ðà Nẵng bị rào lại sau vụ bị dân bao vây hôm 6 tháng 9. (Hình: Liêu Thái/Người Việt) |
Ở một đất nước mà con người luôn có một cơ hội lớn nhất: Thấp cổ, bé họng và bị ép chế, có thể trở thành vô sản bất kỳ giờ nào! Thì e rằng, chuyện những người dân nổi giận, kéo đến nhà ông bí thư thành phố hoặc đập phá để thể hiện sự tức giận là chuyện chưa phải là lớn! Vì cái chuyện lớn: Dân Chủ đã bị mất một cách vô hình!
