Trung Quốc lên tiếng cảnh báo các công ty dầu nước ngoài, chưa đầy một tuần sau khi tập đoàn Hoa Kỳ ExxonMobil loan báo tìm thấy dầu khí ở ngoài khơi Việt Nam.
Hôm 25/10, tập đoàn có đại bản doanh tại Houston, Texas, loan báo đã phát hiện ra dầu khí sau mũi khoan thứ hai trong lô 119 ngoài khơi Đà Nẵng.
Lô này, mà Việt Nam khẳng định nằm trên thềm lục địa Quảng Ngãi-Đà Nẵng của Việt Nam, trên bản đồ nằm khá gần đường yêu sách chín đoạn của Trung Quốc.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi hôm thứ Hai 31/10 phát biểu tại Bắc Kinh: "Trung Quốc có chủ quyền không thể chối cãi đối với quần đảo Nam Sa (Trường Sa) và các vùng biển phụ cận".
Qua đường chín đoạn, còn gọi là đường lưỡi bò, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với 80% diện tích Biển Đông.
Điều đáng chú ý là đường lưỡi bò không có tọa độ rõ ràng, bởi vậy Trung Quốc có thể dịch chuyển vị trí yêu sách của mình.
Trong cuộc họp báo tại Bắc Kinh, ông Hồng Lỗi không trả lời thẳng khi được hỏi liệu Trung Quốc có kế hoạch yêu cầu ExxonMobil rút khỏi dự án làm ăn với Việt Nam hay không mà nói: "Chúng tôi hy vọng các công ty nước ngoài không tham gia thăm dò và khai thác dầu khí tại các vùng biển đang tranh chấp".
"Đây là lập trường nhất quán của chúng tôi."
Trong năm nay ExxonMobil đã khoan hai mũi tại lô 119, mũi đầu tiên vào tháng Tư và mũi thứ hai vào tháng Tám.
Gây sức ép
Bằng nhiều cách, Trung Quốc đã gây áp lực buộc nhiều công ty nước ngoài muốn làm ăn với Việt Nam phải rút lui.
Hồi tháng 6/2007, dưới áp lực của Trung Quốc, Tập đoàn dầu khí Anh British Petroleum (BP) đã ngừng việc thăm dò khảo sát địa chấn tại Nam Côn Sơn trước khi chính thức rút khỏi dự án thăm dò này vào tháng 3/2009.
Tuần qua, bộ phận upstream (phụ trách các hoạt động thăm dò) của BP đã chính thức bàn giao công việc, tài sản và nhân viên ở Việt Nam cho tập đoàn TNK-BP của Nga sau 21 năm hiện diện tại Việt Nam.
Vào tháng 7/2008, Trung Quốc cũng đã gây sức ép buộc ExxonMobil ngừng dự án với Việt Nam tại khu vực mà Bắc Kinh nói là thuộc chủ quyền Trung Quốc.
Dự án bị Trung Quốc phản đối lúc đó nằm trên thềm lục địa phía Nam, gồm các lô 135 và 136, khu vực Tư Chính - Vũng Mây của bồn trũng Nam Côn Sơn. Exxon lúc đó không tuyên bố rút lui, nhưng sau đó cũng không có thêm thông tin gì về tiến độ dự án.
Đại sứ Hoa Kỳ lúc đó là ông Michael Michalak từng nhận xét với BBC rằng các tập đoàn như ExxonMobil có sức mạnh 'như các quốc gia' và có chính sách của riêng họ.
Nhiều công ty nước ngoài đã tìm thấy dầu tại khu vực Nam Côn Sơn, như Petroliam Nasional Bhd. của Malaysia, Premier Oil Plc. của Anh, Gazprom OAO của Nga và Total SA của Pháp.
Giếng khoan của ExxonMobil ở lô 119, nếu nhìn trên bản đồ trực tuyến mà chính Trung Quốc đưa ra, nằm hoàn toàn trên thềm lục địa của Việt Nam, nhưng cận kề một trong chín đoạn của 'đường lưỡi bò'.
Gần lô 119 là lô 120, mà Công ty thăm dò - khai thác dầu khí Neon Energy của Úc đã cùng đối tác Việt Nam thăm dò địa chấn hồi tháng Năm năm ngoái.
Lúc đó phía Việt Nam đã phải cử tàu hải quân ra hộ tống công việc thăm dò của Neon vì sợ phản ứng của Trung Quốc.
