Thứ Bảy, 10 tháng 12, 2011

Myanmar, bà Suu Kyi và Hoa Kỳ

'Đe dọa Pakistan là đe dọa với TQ' Một quan chức Chính phủ Trung Quốc mới đây trong tuyên bố trên truyền thông rằng “Bất kỳ mối đe dọa nào với Pakistan cũng là mối đe dọa với Trung Quốc”.- - Miến Điện : duy trì tình hữu nghị với Trung Quốc  — (RFI). –Myanmar still 'true friend' of China: Top official YANGON (AFP) - Myanmar's new army-backed government reassured China on Friday that its recent diplomatic overtures to the United States (US) would not affect relations with its traditional ally.- Kép Chánh Đột Biến Thành Nhắc Tuồng – (Đinh Tấn Lực). -- Bộ phim The Lady xuất hiện đúng lúc  – (VOA’s blog). trailer của bộ phim 
-World Briefing | Asia: Myanmar: Nuclear Weapons Ties With North Korea Are Denied REUTERS- Myanmar has denied it had been cooperating with North Korea on nuclear weapons technology, the first time it has commented on such speculation.- -Myanmar denies working with North Korea on atomic weapons YANGON (REUTERS) - Myanmar denied it had been cooperating with North Korea on nuclear weapons technology, the first time it has commented on speculation that the two internationally ostracised states might be working together to build atomic weapons.
- TƯƠNG LAI CỦA TRUNG QUỐC TẠI MIANMA SẼ RA SAO? basam-THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM TƯƠNG LAI CỦA TRUNG QUỐC TẠI MIANMA SẼ RA SAO? Tài liệu tham khảo đặc biệt Thứ năm, ngày 8/12/2011 TTXVN (Băng Cốc 4/12)  Theo nhà phân tích Aung Zaw, tổng biên tập báo “Irrawaddy” có trụ sở tại tỉnh Chiang Mai của Thái Lan, vào thời điểm Ngoại trưởng
-Myanmar, bà Suu Kyi và Hoa Kỳ -Trần Bình Nam-Hai tháng cuối năm 2011 là hai tháng ngoạn mục nếu nói đến Á Châu và Úc châu. Tháng 11 tổng thống Barak Obama đi Úc châu tuyên bố kế họach triển khai quân tại Úc. Ngày 1 tháng 12, bà Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Hillary Clinton đến thủ đô Naypyidaw  của Myanmar (tên cũ: Burma, gọi tắt là Miến) gặp tổng thống Thein Sein  và sau đó bay đi Vọng Cát (Rangoon, thủ đô cũ) thăm bà Aung San Suu Kyi, người phụ nữ đóng vai trò đối lập với chính phủ quân nhân Miến hơn 20 năm qua.

Đây là chuyến viếng công du của một Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ đến Myanmar trong vòng 56 năm, nhắm hai mục đích quan trọng  hỗ trợ cho nhau. Thăm viếng tổng thống Thein Sein để nối lại mối quan hệ với Myanamar  trong mục đích tìm một thế chung chận ảnh hưởng của Trung quốc. Thứ hai gián tiếp ủng hộ vai trò đối lập của bà Aung San Suu Kyi để chuyển biến dân chủ chế độ quân nhân độc tài tại Miến.
Kể từ năm 1975 sau khi Hoa Kỳ rút ra hỏi Á châu Thái Bình Dương chưa có thời gian nào chính sách Á châu của Hoa Kỳ đạt được thành quả tốt như năm qua. Khởi đầu với chuyến đi Hà Nội của bà Hillary Clinton tháng 7/2010  tham dự Hội nghị Diễn Đàn An Ninh Á châu (Asean Regional Forum – ARF). Tại đó bà tuyên bố chính sách của Hoa Kỳ ủng hộ chính quyền Hà Nội trong cuộc tranh chấp biển đão với Trung quốc và tuyên bố không úp mở Hoa Kỳ xem sự tự do lưu thông trên Biển Đông là quyền lợi sinh tử của Hoa Kỳ.
Tháng 11/ 2011 vừa qua lời tuyên bố đưa quân đến Úc châu của tổng thống Obama tại Canberra cũng được các nước Á châu (lẽ dĩ nhiên trừ Trung quốc) đón chào nồng nhiệt. Và đầu tháng 12/2011 dư luận thế giới hết sức có thiện cảm với chuyến công du của bà Clinton  đến Myanmar.      Chuyển biến tại Á châu như những mắt xích nối kết chặt chẽ nhau. Sau lời tuyên bố tháng 7/2010 của bà Clinton tại Hà Nội, nếu đảng Cộng sản Việt Nam có những thay đổi thái độ đối với Trung quốc trong vụ tranh chấp trên Biển Đông thì mấy tháng sau tại Myanmar  chính quyền quân nhân Miến trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi.
Được tự do bà Aung San Suu Kyi tự chế không làm điều gì mất lòng mấy ông tướng, âm thầm vận động điều bà cho là then chốt nhất của dân chủ là “tự do ngôn luận” và trả tự do cho tù nhân chính trị. Đồng thời bà quan hệ các thế lực quốc tế vận động yểm trợ chính phủ quân nhân. Bà Aung San Suu Kyi và các ông tướng Miến đều có một mục đích chung là bảo toàn nền độc lập Miến không để cho Miến rơi vào vòng lệ thuộc vào Trung quốc.
Tháng 3/2011 Miến mở đầu một kỷ nguyên chính quyền dân sự sau khi ông Thein Sein, một tướng lãnh hồi hưu được sự ủng hộ của Chủ tịch Hội đồng Quân nhân Quốc Phòng (Commander-in-Chief of Burma’s Defence Services) một Hội đồng Tướng lãnh hình thành do tân Hiến Pháp thông qua tháng 5/2008  được bầu làm tổng thống.
**
Ở đây cần giới thiệu vài nét về bà Aung San Suu Kyi. Bà quả là một người phụ nữ phi thường. (Aung San Suu Kyi)
Bà Aung San Suu Kyi là con gái út của tướng Aung San, người thành lập đảng Cộng sản Myanmar từng lãnh đạo cuộc đấu tranh chống Anh quốc giành độc lập. Khi Thế chiến 2 chấm dứt, ông tách ra khỏi đảng Cộng sản Miến và lãnh đạo nhóm xã hội thiên tả và là nhân vật tích cực nhất trong chủ trương đòi độc lập hòan tòan khỏi tay người Anh. Tháng 7/1947 ông bị U Saw, cựu thủ tướng dưới thời thuộc địa Anh cùng với một số sĩ quan người Anh âm mưu ám sát. Chính phủ Myanmar và các chính phủ quân nhân sau này tại Myanmar đều xem ông Aung San là vị anh hùng của dân tộc Myanmar.
Do công lao của chồng, năm 1960 bà Daw Khin Kyi được chính phủ Myanmar bổ nhiệm đại sứ Ấn Độ. Bà San Suu Kyi theo mẹ sang sống tại New Delhi.  Sau bà du học tại Anh quốc. Bà gặp và kết hôn với ôngMichael Aris, một chuyên viên người Anh về văn minh Tây Tạng. Bà Aung San Suu Kyi và ông Aris có hai con trai. Alexander Aris sinh năm 1973 và Kim Aris sinh năm 1977.
Tháng 3/1988 bà về nước thăm mẹ bị bệnh đúng lúc sinh viên biểu tình đòi chấm dứt chế độ quân nhân của tướng  Newin và bà tích cực tham gia cuộc đấu tranh này (TBN: Tướng Newin bị nghi có nhúng tay vào âm mưu ám sát tướng Aung San). Sau khi giết 5000 người trên đường phố thủ đô Rangoon, tướng Newin từ chức, và chính quyền vẫn nằm trong tay nhóm tướng lãnh thân Newin.
Bà tiếp tục cuộc vận động cho dân chủ đòi tổ chức bầu cử tự do. Phong trào đấu tranh do bà lãnh đạo lan rộng toàn quốc. Trong những buổi nói chuyện của bà có khi có đến nửa triệu người tham dự.
Năm 1989 Hội đồng Quốc gia Vãn hồi Trật Tự và Luật pháp (State Law and Order Restoration Council – SLORC) ra đời đưa ra lịch trình bầu cử và  quản thúc tại gia không cho phép bà ra ứng cử quốc hội. Ngày 24/9  bà San Suu Kyi cùng với một số trí thức đồng chí hướng thành lập Liên Minh Quốc gia Dân chủ (National League for Democracy – NLD) chuẩn bị tham gia cuộc bầu cử. Bà San Suu Kyi được bầu làm Tổng Thư Ký Liên minh.
Trong cuộc bầu cử đảng bà chiếm 82% số ghế quốc hội nhưng Hội đồng quân nhân SLORC không công nhận kết quả bầu cử. Tháng  10/1990 bà San Suu Kyi được giải Nhân Quyền Rafto và tháng 7/1991 bà được giải Nhân quyền Sakharov do Nghị viện Âu châu trao tặng. Ba tháng sau, bà được giải Hòa bình Nobel. Từ đó cho đến ngày 7/11/2010 bà bị quản thúc tại gia tổng cọng 18 năm xen kẻ những khoảng thời gian ngắn được tự do.
**
Trở lại Miến.Trước sự xâm lăng kinh tế của Trung quốc, các tướng lãnh Miến đã thấy nhu cầu cởi mở chính trị trong nước để mở đường ra các nước dân chủ từ những năm cuối thập niên trước. Tháng 5/2008 Hội đồng  SLORC trưng cầu dân ý cho ra đời một bản Hiến Pháp mới và trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi. Năm 2009 bầu Quốc hội và tháng Ba, 2011 vừa qua quốc hội bầu tổng thống mới mở đầu kỷ nguyên chính phủ dân sự. Cựu tướng Thein Sein do Hội đồng Quân Nhân Quốc Phòng (Commander-in-Chief of Burma’s Defence Services)  giới thiệu theo Hiến Pháp đắc cử tổng thống .
Sau ngày nhậm chức, tổng thống Thein Sein với sự đồng thuận của đa số tướng lãnh trong bộ máy cầm quyền đã thực hiện nhiều bước cải tổ.  Trước hết chính phủ trả tự do cho 6,000 tù nhân chính trị, thông qua luật cho phép biểu tình ôn hòa, ban hành luật đình công, và có ý  nghĩa nhất là chuẩn bị hủy bỏ cơ quan kiểm duyệt báo chí như đòi hỏi tối  thiểu năm trước của bà Aung San Suu Kyi sau khi bà được trả tự do . Chính phủ Myanmar cũng tỏ thái độ hòa giải với các nhóm thiểu số Shan, Karen, Chin … để đưa họ gần với cộng đồng dân tộc Miến tránh sự mua chuộc của Trung quốc. Hành động ngoạn mục được lòng dân nhất là tháng Chín 2011 vừa qua, tổng thống Thein Sein hủy bỏ giao kèo 3.6 ti mỹ kim với Trung quốc xây đập nước trên sông Irrawaddy trong bang Kachin.
Ngoài áp lực của Trung quốc và sự trở lại  Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, sự  thay đổi chính sách đối ngoại của đảng cộng sản Việt Nam cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến thái độ cởi mở của Miến Điện.
Tây phương trở lại Miến Điện mới có thể cân bằng và giải tỏa sức ép của Trung quốc. Và muốn Hoa Kỳ và Cộng đồng Âu châu trở lại thì không thể không cải tổ chính trị và trả tự do cho bà San Suu Kyi. Nếu  chính quyền Miến Điện chấp nhận một tiến trình cởi mở dù nhanh hay chậm, bà San Suu Kyi có thể chính thức yêu cầu quốc tế giải tỏa cấm vận, và Hoa Kỳ và Cộng đồng Âu châu không chờ đợi gì hơn bước vào để cân bằng thế lực với Trung quốc. Và đó là ý nghĩa của chuyến đi 3 ngày của bà Hillaty Clinton.
Bà Aung San Suu Kyi là gạch nối tốt giữa chính phủ Miến với  thế giới Tây Phương. Ngược lại Hoa Kỳ với sự hiện diện của bà Clinton tại Rangoon là cái gạch nối tốt giữa bà Aung San Suu Kyi và chính phủ Rangoon. Không có gì diễn tả rõ hơn thái độ của Hoa Kỳ khi trong cùng một ngày buổi sáng bà Clinton gặp tổng thống Thein Sein tại thủ đô mới (Naypyidow, phía Bắc Ranggon 320km) buổi chiều bay đi Rangoon (thủ đô cũ) gặp bà San Suu Kyi. Tháng 8 vừa qua bà Aung San Suu Kyi đã đến Naypyidow yết kiến tổng thống Thein Sein và kết quả tổng thống Thein Sein đồng ý để bà phục hoạt Liên Minh Quốc gia Dân chủ và bà được chấp nhận ra tranh cử dân biểu trong cuộc bầu cử bổ khuyết 40 ghế quốc hội năm nay. Năm trước Liên Minh Quốc gia Dân chủ tẩy chay cuộc bầu cử quốc hội toàn và bị giải tán theo luật định.
Cũng dễ đoán bà Aung San Suu Kyi sẽ thắng và đảng bà sẽ có một tiếng nói đối lập chính thức trong quốc hội.  Điều khó đoán hơn là trong cuộc bầu cử toàn quốc năm 2015 tới đảng Liên Minh Quốc gia Dân chủ sẽ chiếm được bao nhiêu ghế. Nếu nắm được đa số bà Aung San Suu Kyi có được bầu làm tổng thống không. Các tướng lãnh - vẫn được bản Hiến Pháp mới dành cho nhiều ưu tiên - (thí dụ theo Hiến Pháp,  4 bộ then chốt của chính phủ là Bộ Quốc phòng, Ngoai giao, Nôi vụ và An ninh Biên giới phải là quân nhân) sẽ phản ứng như thế nào?      
Thời gian từ nay đến năm 2015 là một thời gian tế nhị đòi hỏi sự khéo léo của bà Aung San Suu Kyi, của tổng thống Thein Sein và của cộng đồng thế giới nhất là Hoa Kỳ. Hoa Kỳ cần tạo điều kiện cho Myanmar gia nhập các sinh hoạt quốc tế qua khuyến khích đầu tư, vận động IMF, WB nghiên cứu các chương trình trợ giúp.
Bà Aung San Suu Kyi chứng tỏ là một nhà chính trị có tinh thần yêu nước cao, biết đo lường tình hình và hiểu được sự khó khăn của những người trong cuộc kể cả những người đã giam cấm bà. Năm trước sau khi được trả tự do bà đã tự chế, và trước đám đông đến mừng bà đã nói bà không oán hận ai đã giam giữ bà. Bà ngỏ ý muốn tiếp xúc với tướng Than Shwe, người lãnh đạo Hội đồng Hòa bình và Phát Triển (chỉ là một danh xưng mới của Hội đồng Quốc gia Vãn hồi Trật Tự và Luật pháp)  để trao đổi ý kiến về một chương trình hành động có lợi cho đất nước. Chương trình của bà đã thành sự thật một phần nhờ tình hình quốc tế và nhất là nhờ sự nhận định đúng đắn có tầm nhìn của các thành phần trong cuộc.
Điều lý thú ở đây là hai quỹ đạo của Việt Nam và Myanmar  tuy có vẻ khác nhau nhưng thật giống nhau. Cả hai đều là nạn nhân của sự bành trướng của Trung quốc, nhưng sự cấn cái đối với Hoa Kỳ khác nhau. Việt Nam cần Hoa Kỳ hơn (Myanmar cần Hoa Kỳ) nhưng quan hệ quá khứ còn đậm nét xung khắc hơn (vì từng đánh nhau, vì khác biệt ý thức hệ).
Nhưng hình như Myanmar đang học bài học của Việt Nam.  Trong khi Việt Nam gởi viên chức cấp cao đi Hoa Kỳ, Ấn Độ thì tổng thống Thein Sein cũng đi Ấn và gởi Tư Lệnh Bộ binh Min Aung Hlaing đến Hà Nội để trao đổi kinh nghiệm.
Và 3 ngày trước khi bà Hillary Clinton đến Myanmar, tướng Hlaing  lại được phái tới Bắc Kinh gặp Phó Chủ tịch Nhà nước Trung quốc Tập Cận Bình, người sẽ thay thế Hồ Cẩm Đào năm tới.
Và cách hành xử của chính phủ Myanmar cũng giống Hà Nội như in. Cứ mỗi lần có một chuyến công du quan trọng của một trong 3 quan chức lớn (Chủ tịch Nhà nước, Thủ tướng, Chủ tịch quốc hội) qua Hoa Kỳ thì lại có một quan chức khác trong bộ ba đó đi chầu Bắc Kinh.
Cái khác nhau là trong khi Myanamr có bà Aung San Suu Kyi thì Việt Nam không có một khuôn mặt đối lập có tầm vóc tương đương. Và một trở ngại lớn khác là cái Hội chứng sợ làm hoà (syndrome of appeasement complex) còn quá mạnh./.
                
                 Trần Bình Nam
                 Dec . 8, 2011
                 binhnam@sbcglobal.net
                 www.tranbinhnam.com
--- Bùi Tín: Những cảm hứng từ Miến Điện – (VOA’s blog).

-Tương lai của Trung Quốc tại Mianma -Theo nhà phân tích Aung Zaw, Tổng biên tập báo “Irrawaddy” có trụ sở tại Chiang Mai (Thái Lan), vào thời điểm Ngoại trưởng Mỹ Hillary có chuyến thăm lịch sử tới Mianma, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng ủng hộ sự cải thiện quan hệ giữa Mỹ và Mianma. Tuy nhiên, ẩn sau biểu hiện bề nổi này là thái độ lo ngại ngày càng tăng của Bắc Kinh khi Mianma vươn tới Mỹ. “China’s Future Role in Burma”
Tổng thống Mianma Thein Sein và nhà lãnh đạo đối lập Aung San Suu Kyi đều khẳng định Mianma sẽ duy trì mối quan hệ hữu hảo với Trung Quốc.
Người phát ngôn Hạ viện Mianma Shwe Mann cũng nói rằng việc Mianma cải thiện quan hệ với Mỹ sẽ không làm giảm tầm quan trọng của mối quan hệ hữu nghị Mianma-Trung Quốc vì “chúng ta sẽ tiếp tục đường hướng đối ngoại cùng tồn tại hòa bình với mọi quốc gia trên thế giới”. Tuy nhiên, nhiều học giả cho rằng “trong bối cảnh làn gió bất lợi đối với Trung Quốc đang thổi vào khu vực châu Á-Thái Bình Dương, những lời đảm bảo đó của Nâypiđô dường như không đủ làm yên lòng người khổng lồ phương Bắc”. Trong những năm gần đây, có lẽ do Bắc Kinh đã thái quá trong các nỗ lực thống trị nền kinh tế cũng như các nguồn tài nguyên của Mianma, đồng thời do Bắc Kinh ngộ nhận sự trung thành của các tướng lĩnh Mianma đối với họ, nên họ đã vô tình tạo cho Mỹ và các nước phương Tây cơ hội để đảo ngược tình thế ở Mianma.
Trong các diễn biến mới nhất, ông Thein Sein đều tìm cách phát đi các tín hiệu lẫn lộn tới Trung Quốc một cách có chủ đích. Đầu tiên, ông “thả quả bom tấn” khi đột ngột thông báo ngừng dự án thủy điện Myitsone, sau đó cử tân Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang - Tướng Min Aung Hlaing - tới thăm Việt Nam để ký thỏa thuận hợp tác quốc phòng, trước khi tới thăm Bắc Kinh. Các động thái này diễn ra vào thời điểm Chính quyền Mỹ triển khai kế hoạch tăng cường hiện diện ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương và tỏ rõ ý đồ biến Mianma thành một trong các trọng tâm của kế hoạch, khiến Bắc Kinh có lý do thích đáng để lo ngại về nguy cơ ảnh hưởng của họ tại Mianma có thể suy tàn. Thế nhưng, các tướng lĩnh Mianma cũng tỏ ra là những người giỏi về nghệ thuật sử dụng các siêu cường đối chọi và cân bằng nhau. Ngay trước khi bà Clinton đặt chân tới Nâypiđô, Mianma đã gửi tới Mỹ một “thông điệp về cân bằng quan hệ” khi cử Tướng Min Aung Hlaing tới Trung Quốc gặp Phó Chủ tịch Tập Cận Bình - người được cho là sẽ trở thành Chủ tịch Trung Quốc vào năm 2012. Phát biểu trong buổi tiếp bà Clinton tại Nâypiđô, ông Thein Sein cũng nêu rõ: “Mianma sẽ duy trì mối quan hệ hữu nghị với Trung Quốc song song với các nỗ lực tăng cường quan hệ hữu nghị với tất cả các nước khác và đây là một phần trong chính sách đối ngoại độc lập và chủ động của Mianma, dựa trên nền tảng 5 nguyên tắc quốc tế về cùng tồn tại hòa bình”. Ông Thein Sein nhấn mạnh với phía Mỹ rằng Trung Quốc là một đối tác địa chính trị quan trọng của Mianma và Trung Quốc đã khích lệ, giúp Mianma cải thiện quan hệ với các nước phương Tây. 
Một số nhà phân tích chỉ ra rằng Trung Quốc thừa hiểu Mianma hòa bình và ổn định sẽ có lợi cho tất cả các nước láng giềng, đặc biệt là Trung Quốc. Và khi Mianma đẩy mạnh cải cách, Trung Quốc sẽ có một đối tác ổn định hơn và vì thế, Bắc Kinh sẽ giảm bớt gánh nặng phải che chở cho Nâypiđô. Mianma hiện muốn xây dựng quan hệ với Mỹ và phương Tây để tạo đối trọng cho mối quan hệ quá gần gũi giữa Mianma và Trung Quốc, đồng thời để cảnh báo Bắc Kinh về nguy cơ mất đi nhiều ảnh hưởng tại Mianma nếu họ tiếp tục quan hệ với Nâypiđô một cách thiếu tôn trọng và bất bình đẳng. Tuy nhiên, ít nhất trong thời gian trước mắt và trung hạn, Mianma sẽ không quay lưng lại với nước láng giềng khổng lồ Trung Quốc. Nhà sử học Mianma Thant Myint-U nói: “Hoàn toàn không có lý do gì để Mianma phải hy sinh mối quan hệ với Trung Quốc để bình thường hóa quan hệ với Mỹ. Mianma sẽ phải tránh tình huống lựa chọn một trong hai cường quốc”.
Hiện các nhà lãnh đạo Mianma đều hiểu rằng Trung Quốc có mối quan hệ kinh tế sâu rộng với Mianma và các cường quốc khác sẽ phải mất nhiều năm nữa mới có thể theo kịp. Việc xa lánh một nước láng giềng khổng lồ quá gần gũi về địa lý sẽ là một bất lợi về địa chính trị cho Mianma. Bên cạnh đó, giới lãnh đạo Mianma cũng lo ngại rằng việc gây tức giận cho Bắc Kinh có thể khiến họ phải trả giá bằng việc quốc gia láng giềng này nối lại sự ủng hộ đối với các nhóm vũ trang thiểu số để gây bất ổn và làm suy yếu Mianma. Tuy nhiên, nhà phân tích Aung Zaw cho rằng xét về lâu dài, khi Mianma cải thiện dân chủ và nhân quyền, Nâypiđô sẽ không còn phải dựa vào Trung Quốc làm lá chắn ở Liên hợp quốc và khi đầu tư quốc tế vào Mianma nhiều hơn, Nâypiđô sẽ có trong tay nhiều quyền mặc cả hơn trong việc giải quyết các vấn đề song phương với Trung Quốc. Nếu Mianma tiếp tục đẩy mạnh lộ trình cải cách dân chủ và Mỹ tiếp tục gia tăng ảnh hưởng sâu rộng tại Mianma, Trung Quốc sẽ đến lúc phải điều chỉnh chính sách đối ngoại để thích ứng với tình hình mới, trong đó Trung Quốc suy yếu cả về ảnh hưởng lẫn quyền mặc cả tại Mianma. Người Mianma sẽ tiến tới cân nhắc nhiều hơn về các giá trị mà từng siêu cường mang đến cho họ trong cải cách chính trị và sự phát triển hướng tới một xã hội thịnh vượng, tự do và dân chủ. Lúc đó, Mianma sẽ phải xác định mối quan hệ nào, với Mỹ hay Trung Quốc, có lợi nhất cho mình và kết cục của những cân nhắc này tất yếu sẽ là chiến thắng của người Mỹ và sự thất bại của Trung Quốc tại Mianma.
  Theo Irrawaddy (2/12)
 Hương Trà (gt)

-Chính trị thực dụng và mùa Xuân Miến Điện -(Quí vị thắc mắc tại sao Hillary Clinton đang có mặt tại Miến Điện chăng? Xin gợi ý: có liên quan tới Trung Quốc)
Bertil Lintner, Foreign Policy, 30-11-2011
Trần Ngọc Cư dịch
clip_image002Thế này là thế nào đây nhỉ? Lâu nay chúng ta cứ tưởng Miến Điện chỉ là một chư hầu ngoan ngoãn của Trung Quốc. Nhưng qua bài báo này, chúng ta được biết một Thủ tướng Miến Điện thân Trung Quốc đã bị lật đổ năm 2004; rồi năm 2009, quân đội Miến đã được điều động lên vùng cực Bắc để đẩy 30,000 “người lạ” qua bên kia biên giới về lại Trung Quốc; rồi đến tháng 9 năm nay, nhà lãnh đạo Miến, ông Thein Sein, tuyên bố đình chỉ dự án thủy điện trị giá 3,4 tỉ USD đã ký kết với Trung Quốc, v.v. Những hành động “thất lễ” và dân tộc chủ nghĩa này của Miến Điện liệu có khiến Trung Quốc tiếp tục ngậm bồ hòn làm ngọt hay không? Chúng ta chỉ biết chờ xem.
Bauxite Việt Nam

Bộ trưởng Ngoại giao Hillary Clinton đang có mặt tại Miến Điện, trong một chuyến viếng thăm được ca ngợi là một bước đột phá làm mọi người sửng sốt trong quan hệ song phương Mỹ-Miến và là một dấu hiệu cho thấy quốc gia Đông Nam Á bị thế giới ruồng bỏ này có thể cuối cùng lại tái gia nhập cộng đồng quốc tế sau hai thập niên bị cô lập. Các nhà phân tích thời cuộc cho rằng đó là một thắng lợi cho các lực lượng chính nghĩa và dân chủ đã chịu đựng gian khổ lâu dài và là một bước thụt lùi của hội đồng quân nhân tàn bạo và tham quyền cố vị. Nhưng sự thật còn phức tạp hơn thế rất nhiều.
Theo lý giải thông thường của giới truyền thông phương Tây, mặc dù cuộc bầu cử tháng 11 năm 2010 tại Miến Điện có thể là gian lận và phạm nhiều khiếm khuyết, nhưng nó cũng dẫn đến nhiều thay đổi chính sách chưa từng thấy và nhiều sáng kiến mới mẻ. Tân tổng thống, ông Thein Sein, thậm chí còn được gọi là “Gorbachev của Miến Điện” vì đã có nhiều động thái can đảm tỏ ra cởi mở và biết tôn trọng (chí ít một số) giá trị dân chủ. Ông đã trực tiếp đối thoại với thần tượng của phong trào dân chủ, bà Aung San Suu Kyi, trong khi nhiều tù chính trị đã được phóng thích, và chế độ kiểm duyệt các phương tiện truyền thông đã được nới lỏng. Do đó, bà Clinton nói rằng đã đến lúc bà phải đến thăm nước này để “cổ vũ đổi mới hơn nữa”.
Nhưng chuyến thăm viếng của bà Bộ trưởng có liên quan tới quan hệ ngoại giao của Miến Điện với Trung Quốc và Bắc Hàn cũng như những tiến bộ sơ khởi về dân chủ và nhân quyền tại quốc gia này.
Nếu người ta có thể tin được những quan sát viên phương Tây, thì những biến chuyển chính trị gần đây tại Miến Điện đã phản ánh một cuộc tranh giành quyền lực “giữa những nhân vật ôn hòa có đầu óc cải cách” và “những nhân vật cứng rắn” trong chính phủ và trong quân đội còn kiểm soát chính phủ này.
Nhưng thực tế chính trị tại đây còn phức tạp hơn thế nhiều.
Vào tháng 8 và tháng 9 năm 1988, Miến Điện đã chứng kiến những cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ rầm rộ nhất trong lịch sử gần đây của châu Á. Các cuộc đình công và biểu tình được tổ chức gần như trong mọi thành phố, mọi thị trấn, và mọi làng xã quan trọng khắp cả nước, để chống lại chế độ độc tài quân phiệt đang bóp nghẹt tự do – một chế độ cho đến nay vẫn còn kìm kẹp Miến Điện dưới bàn tay sắt từ khi quân đội giành lấy chính quyền vào năm 1962 và hủy bỏ hiến pháp dân chủ của nước này. Bà Suu Kyi, con gái của vị anh hùng Aung San từng chiến đấu đòi độc lập dân tộc, tình cờ có mặt trong nước vào thời điểm đó (lúc bấy giờ bà còn sinh sống ở Anh Quốc). Thế là, bà trở thành nhà lãnh đạo chính của phong trào dân chủ Miến Điện.
Nhưng chính phủ không sụp đổ. Nó chỉ rút vào hậu trường, và vào ngày 18 tháng 9 năm 1988, quân đội đã can thiệp, không phải để giành lấy chính quyền – vốn đã nằm trong tay của họ – mà để chống đỡ một chế độ đang bị phong trào chống đối của dân chúng áp đảo. Hậu quả là một cuộc tàn sát đẫm máu đã diễn ra. Hàng nghìn người biểu tình đã ngã gục trước hỏa lực súng máy bắn thẳng vào đám đông, nhiều người chống đối bị đem ra bắn bỏ trong lúc tạm giam, và các nhà tù Miến Điện đầy ắp dân chúng đủ mọi lứa tuổi, thuộc mọi thành phần xã hội.
Hẳn nhiên, các nước phương Tây, đứng đầu là Hoa Kỳ, đã lên án cuộc tàn sát thô bạo này. Sau đó, các biện pháp trừng phạt đã được áp đặt lên chế độ cầm quyền Miến Điện, nhưng chúng chỉ được thực thi nửa vời và ít khi có tác dụng trên lãnh vực ngoại thương. Dù vậy, các biện pháp trừng phạt đã biến Miến Điện thành một quốc gia bị quốc tế ruồng bỏ và bị cấm cản trong việc tiếp nhận đầy đủ các quĩ tài trợ của LHQ và các định chế tiền tệ quốc tế.
Trung Quốc (TQ), từ lâu vốn đã thèm thuồng các cánh rừng, các mỏ khoáng chất và khí đốt thiên nhiên, và tiềm năng thủy điện của Miến Điện, đã lợi dụng tối đa tình hình này. Thật vậy, TQ đã bày tỏ tham vọng của mình trong số báo tháng Chín năm 1985 của tờ Beijing Review, một tạp chí tin tức lề phải và là cái loa của chính phủ. Một bài báo mang tựa đề “Mở cửa về hướng Tây-Nam: Ý kiến một chuyên gia”, mà tác giả là Pan Qi, một cựu Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải TQ, đã phác thảo những khả năng về việc tìm ra một cửa khẩu thương mại cho các tỉnh Vân Nam và Tứ Xuyên nằm sâu trong nội địa TQ xuyên qua Miến Điện để vào Ấn Độ Dương. Bài báo cũng đã nhắc đến Myitkynia và Lashio, là những địa điểm mà đường sắt Miến Điện đã đạt đến ở miền Bắc và Đông Bắc, và sông Irrawaddy như có khả năng chuyển hàng xuất khẩu TQ ra cửa biển. Đó là lần đầu tiên lãnh đạo TQ phác thảo ý đồ của họ đối với Miến Điện, và đưa ra lý do vì sao nước này là rất quan trọng đối với họ về mặt kinh tế. Cho tới thời điểm đó, TQ đã hậu thuẫn Đảng Cộng sản Miến Điện và các nhóm phiến loạn khác, nhưng sau khi Mao Trạch Đông qua đời năm 1976 và Đặng Tiểu Bình nắm được quyền lực, chính sách đối ngoại của Bắc Kinh được chuyển đổi từ việc hậu thuẫn các phong trào cách mạng trong khu vực sang nỗ lực thúc đẩy thương mại. Đây là lần đầu tiên chính sách mới này đối với Miến Điện được nhà cầm quyền TQ công bố, mặc dù với một hình thức khá kín đáo.
Hiệp định thương mại biên giới đầu tiên giữa Miến Điện và TQ được ký kết vào đầu tháng 8 năm 1988, chỉ vài ngày trước khi cuộc nổi dậy của dân chúng thật sự bộc phát. Sau khi phong trào chống đối bị dập tắt và Miến Điện chịu những biện pháp trừng phạt, TQ liền nhảy vào và nhanh chóng trở thành đối tác thương mại quan trọng nhất của Miến Điện. TQ giúp Miến Điện nâng cấp cơ sở hạ tầng đã lỗi thời – và ào ạt cung cấp nhiều phương tiện quân sự. Trong thập niên tiếp theo sau vụ đàn áp nói trên, TQ đã bán cho Miến Điện một số lượng trang bị quân sự trị giá trên 1,4 tỉ USD. TQ còn giúp Miến Điện nâng cấp các căn cứ hải quân trong Ấn Độ Dương. Để đền đáp lại, chế độ quân nhân Miến Điện đã cho phép Bắc Kinh tiếp cận tin tức tình báo từ các đường vận chuyển dầu lửa mà Hải quân Miến thu thập được nhờ các trang bị do TQ cung cấp. Cán cân lực lượng chiến lược trong khu vực đã nghiêng về phía TQ.
Nhưng các hoạt động thật sự liên quan đến dầu lửa lại diễn ra về sau và được tiến hành mạnh mẽ. Một kế hoạch xây ống dẫn dầu và khí đốt được Ủy ban Phát triển và Cải tổ Quốc gia của TQ thông qua vào tháng 4 năm 2007. Tháng 11 năm 2008, TQ và Miến Điện đồng ý xây một ống dẫn dầu trị giá 1,5 tỉ USD và một ống dẫn khí đốt trị giá 1,04 tỉ USD. Tháng 3 năm 2009, TQ và Miến Điện ký một hiệp định xây một ống dẫn khí thiên nhiên, và tháng 6 năm 2009 ký thêm một hiệp định xây một ống dẫn dầu thô. Lễ khánh thành đánh dấu việc khởi công xây cất được tổ chức vào ngày 31 tháng 10 năm 2009, trên Đảo Maday thuộc duyên hải miền Tây Miến Điện. Ống dẫn khí đốt từ Vịnh Bengal đến Côn Minh, thuộc tỉnh Vân Nam của TQ, sẽ được bổ túc bằng một ống dẫn dầu được thiết kế để cho phép tàu TQ chở nhiên liệu nhập khẩu từ Trung Đông khỏi phải đi qua Eo biến Malacca thường bị đông nghẹt. Vào tháng 9 năm ngoái, TQ thỏa thuận cho Miến Điện vay 4,2 tỉ USD không lấy lãi trong một thời hạn 30 năm nhằm tài trợ các dự án thủy điện, xây dựng đường bộ và đường sắt, và phát triển công nghệ thông tin.
Các biện pháp trừng phạt của phương Tây không tạo ra sức đẩy có ý nghĩa kinh tế và chiến lược để đưa Miến Điện vào trong “vòng tay của TQ”, như nhiều quan sát nước ngoài từng tranh luận. Nhưng chính sách của các nước phương Tây chắc chắn đã tạo điều kiện dễ dàng cho TQ thực hiện ý đồ của mình đối với Miến Điện. Điều này, sau đó, đã khiến phương Tây phải duyệt lại chính sách Miến Điện của mình – đồng thời sự lệ thuộc ngày một gia tăng của nước này vào Trung Quốc đã gây hoảng sợ đáng kể cho giới lãnh đạo quân sự Miến Điện. Những quan tâm chiến lược của Mỹ bắt đầu được nêu ra kể từ tháng 6 năm 1997 trong một bài báo trên Los Angeles Times bởi Marvin Ott, một chuyên gia Mỹ về an ninh quốc phòng và là một cựu phân tích gia của CIA. “Washington có thể và phải lớn tiếng phê phán những lạm dụng quyền hành tại Miến Điện. Nhưng vì có những lợi ích an ninh và lợi ích quốc gia của Mỹ cần phải quan tâm phục vụ… vì thế, đã đến lúc chúng ta phải nghiêm túc nghĩ đến các giải pháp khác”, Ott kết luận.
Sự chuyển hướng chính sách của Mỹ đòi hỏi nhiều nỗ lực. Khi được tiết lộ vào đầu những năm 2000 rằng Miến Điện và Bắc Hàn đã thành lập một đối tác chiến lược, Washington trở nên báo động. Bắc Hàn lúc bấy giờ đang cung cấp cho Miến Điện kỹ thuật đào hầm, các loại vũ khí hạng nặng, các hệ thống ra-đa và phòng không, và – theo các cơ quan tình báo phương Tây và châu Á – cả công nghệ tên lửa và hạt nhân. Đã đến lúc Mỹ phải thay đổi đường lối và bắt đầu “đối thoại” với giới lãnh đạo Miến Điện, một giới lãnh đạo tỏ ra cương quyết bám lấy quyền hành bằng mọi giá, bất chấp hậu quả.
Cuộc bầu cử năm 2010 tại Miến Điện, dù có gian lận đến đâu đi nữa, cũng là một cơ hội tốt mà Washington cần đến. Miến Điện đột nhiên có một khuôn mặt mới và một đất nước được điều hành bởi một hiến pháp, chứ không bởi một nhóm quân nhân. Đó là thời điểm tuyệt vời để các tướng lãnh Miến Điện mở ra một chiến dịch ngoại giao với phương Tây và để Mỹ và các nước phương Tây khác bắt đầu tiến trình hoà hoãn (détente) – và lôi kéo Miến Điện ra khỏi vòng tay khó chịu của TQ và khỏi mối quan hệ thân thiết với Bắc Hàn. Chẳng phải là chuyện tình cờ mà bà Clinton đã ghé lại thăm Nam Hàn trước khi tiếp tục lên đường đến thăm Miến Điện. Hơn một năm nay, trong các giới chức an ninh quốc gia, người ta biết rằng Mỹ muốn Nam Hàn khuyến khích Miến Điện từ bỏ việc hợp tác quân sự với Bắc Hàn. Lý do đưa ra là, Nam Hàn vì giàu có hơn sẽ có khả năng giúp đỡ Miến Điện hữu hiệu hơn Bắc Hàn.
Đồng thời, nhiều sĩ quan có tinh thần dân tộc mạnh mẽ trong quân đội Miến Điện đã bắt đầu bất bình với việc đất nước quá lệ thuộc vào TQ cũng như việc nhập cư ngang nhiên của kiều dân TQ vào miền Bắc Miến Điện. Đòn đầu tiên đánh vào TQ đã diễn ra vào tháng 10 năm 2004, khi Thủ tướng đương nhiệm và là cựu Giám đốc tình báo, Trung tướng Khin Nyunt, bị hạ bệ. Chính quyền TQ thoạt đầu không chịu tin rằng con bài của họ tại Miến Điện, tức Khin Nyunt, đã bị đẩy ra khỏi quyền lực. Làm sao mà các tướng lãnh Miến dám ra tay bứng một nhân vật chủ chốt cho tình hữu nghị Miến-Trung chứ? Nhưng, hai bên đã tìm cách làm lắng dịu vụ việc, và quan hệ song phương có vẻ trở lại bình thường. Rồi đến năm 2009, quân đội Miến đã tiến vào vùng Kokang ở Đông Bắc Miến Điện, dùng vũ lực đẩy hơn 30.000 người tị nạn – cả kiều dân TQ, lẫn người địa phương và người Hoa – qua biên giới về lại phía TQ.
Tuy vậy, mãi cho đến ngày 30 tháng 9 năm nay TQ mới hiểu được thông điệp của vụ việc nói trên, khi Thein Sein công bố dự án thủy điện trị giá 3,6 tỉ USD ở vùng cực Bắc Miến Điện bị đình chỉ. Đập thủy điện này có khả năng làm ngập lụt một vùng Miến Điện rộng lớn hơn cả Singapore, và tuy vậy 90% điện lực của đập này được dự trù sẽ xuất khẩu sang TQ. Hiện nay, TQ đã lên tiếng đe dọa dùng hành động pháp lý đối với chính phủ Miến Điện về tội bội ước (breach of contract). Đây là cọng rác cuối cùng đã làm gãy lưng chú lạc đà. Hiện nay, rõ ràng là quan hệ Trung-Miến sẽ không bao trở lại đầm ấm như trước.
Để tăng cường thế đứng của mình trước TQ, Miến Điện ngày càng hướng về các đối tác trong Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), mà Miến Điện sẽ giữ chức chủ tịch vào năm 2014. Một cử chỉ còn có ý nghĩa hơn nữa là, khi Tướng Min Aung Hlaing, người được chọn làm Tổng tư lệnh Quân đội Miến Điện vào tháng 3 năm nay, không qua thăm TQ – mà thay vào đó, ông đã đi thăm kẻ thù lâu đời của TQ, là Việt Nam. Miến Điện và Việt Nam cùng chia sẻ một mối lo sợ đối với nước láng giềng hùng mạnh ở phương Bắc, vì vậy cũng là điều hợp lý khi cho rằng Min Aung Hlaing có nhiều vấn đề cần thảo luận với các lãnh đạo của nước chủ nhà – Việt Nam.
Nhưng sự thay đổi chiến lược của Miến Điện không diễn ra một sớm một chiều. Cùng một năm khi [Thủ tướng thân TQ] Khin Nyut bị lật đổ, một văn kiện quan trọng đã được soạn thảo bởi Trung tá Aung Kyaw Hla, một nhà nghiên cứu tại Học viện Quốc phòng Miến Điện. Luận án tối mật dày 346 trang, nhan đề “Bản Nghiên cứu về Quan hệ Miến-Mỹ”, đã đề ra những chính sách đang được áp dụng hiện nay để cải thiện quan hệ với Washington và giảm bớt lệ thuộc vào Bắc Kinh. Sự thành lập một chế độ hợp lòng dân hơn (cái chế độ mà hội đồng quân nhân dàn dựng trước đây) đã giúp giới quân nhân Miến Điện dễ dàng đưa ra các chính sách mới mẻ, đồng thời làm cho cộng đồng quốc tế xét đến các chính sách đó một cách nghiêm túc.
Như vậy, quan hệ với Mỹ đang thực sự được cải thiện đúng theo đường lối mà nhà nghiên cứu Aung Kyaw Hla đã đề xuất năm 2004. Mặc dù bà Clinton sẽ bàn chiếu lệ về nhân quyền và dân chủ trên đầu môi chót lưỡi (lip service), nhưng gần như chắc chắn quan hệ Trung-Miến – và vấn đề Bắc Hàn – sẽ có ưu tiên cao trong chương trình nghị sự của bà khi bà viếng thăm Miến Điện tuần này. Trong chuyến viếng thăm Canberra vào tháng 11, Tổng thống Barack Obama đã tuyên bố rằng “với chuyến viếng thăm của tôi trong khu vực, tôi muốn minh xác rằng Mỹ đang gia tăng những cam kết của mình đối với toàn khu vực châu Á-Thái Bình Dương”. Mỹ là một cường quốc Thái Bình Dương, Obama nói, và “chúng tôi đến đây để ở lại”. Nhưng ông cũng nhanh chóng thêm rằng: “Cái ý niệm cho rằng chúng tôi sợ TQ là một ý niệm sai lầm. Cái ý niệm cho rằng chúng tôi tìm cách để loại trừ TQ là sai lầm”.
Lời tuyên bố trên cũng có tính thuyết phục như lời cam kết của Thein Sein khi ông nói rằng sở dĩ ông đã đình chỉ dự án xây đập thủy điện ở Bắc Miến vì ông đã quan tâm đến “nguyện vọng của nhân dân”.
Hai nước cựu thù, Miến Điện và Mỹ, có thể cuối cùng sẽ đứng chung một chiến tuyến trong cuộc tranh giành quyền lực và ảnh hưởng tại Đông Nam Á. Những va chạm, và có lẽ cả xung đột, chắc chắn được dự kiến có thể xảy ra trong quan hệ giữa TQ và Miến Điện trong tương lai. Và Miến Điện sẽ không còn bị Mỹ và nhiều nước khác ở phương Tây coi như là một quốc gia bị ruồng bỏ mà thế giới cần phải lên án và cô lập.
Dù bất cứ điều gì xảy ra đi nữa, chúng ta không nên kỳ vọng quan hệ Mỹ-Miến sẽ hoàn toàn dễ chịu. Hậu quả của nhiều thập niên đối dầu và nghi kỵ lẫn nhau vẫn còn tồn tại. Và một khuynh hướng mạnh mẽ tại Washington với lập trường cứng rắn về nhân quyền và dân chủ sẽ làm phức tạp vấn đề đối với giới lãnh đạo Miến Điện – một tập đoàn lãnh đạo vẫn lấy làm khó chịu và không sẵn sàng từ bỏ chế độ toàn trị. Và sau cùng, còn có vấn đề TQ. Miến Điện có thể hài lòng vì sự lệ thuộc vào người láng giềng đầy quyền lực ở phương Bắc có thể giảm đi nhanh chóng, nhưng với nhiều thập kỷ quan hệ hữu nghị và những dự án trên thực địa đang được tiến hành, quan hệ của nước này đối với TQ cũng chưa đến nỗi chấm dứt.
B. L.
Betil Lintner, hiện sống tại Thái Lan, là một cựu thông tín viên của The Far Eastern Economic Review và là tác giả của nhiều cuốn sách về Miến Điện, kể cả cuốn sắp xuất bản nhan đề Great Game East: India, China and the Struggle for Asia’s Most Volatile Frontier (Ván cờ lớn phương Đông: Ấn độ, Trung Quốc và cuộc tranh giành vùng biên cương thiếu ổn định nhất châu Á).
Dịch giả trực tiếp gửi cho BVN
.- Clinton offers $1.5 million to Myanmar civil society-YANGON (AFP) - United States (US) Secretary of State Hillary Clinton on Friday offered US$1.2 million (S$1.54 million) in new aid aimed at civil society in Myanmar in a bid to bolster reforms on a landmark visit to the long-isolated nation.ANALYSIS: Scepticism stalks Myanmar despite glimmers of reform M&C -- Mỹ chưa xóa bỏ cấm vận Myanmar (TT).  – Ngoại trưởng Mỹ thăm Myanmar: Dấu hiệu tan băng (SGTT/Reuters, AFP).  – Mianma-Mỹ-Trung Quốc trong ván bài mới(TQ).- Ngoại Trưởng Clinton gặp bà Aung San Suu Kyi  —  (NV/AP).
- Bà Clinton kêu gọi Miến Điện cắt đứt quan hệ ‘bất chính’ với Bắc Triều Tiên  — (VOA).  – Trung Quốc kêu gọi hủy bỏ các biện pháp cấm vận đối với Miến Điện  — (VOA). - Hoa Kỳ sẽ tăng viện trợ và đưa đại sứ trở lại Miến Điện? – (RFA). – Ngoại trưởng Mỹ : chưa thể xóa bỏ chính sách trừng phạt Miến Điện  —  (RFI).  – Mỹ muốn chặn trước tham vọng hạt nhân của Miến Điện  —  (RFI).  –  Hoa Kỳ-Miến Điện : Quyền lợi tương đồng ?  — (RFI). - Myanmar – Mỹ sắp nâng cấp quan hệ ngoại giao (TP). - Chương mới trong quan hệ Myanmar – Mỹ (TN). - Ngoại trưởng Clinton thách thức Miến Điện nới rộng cải cách - (VOA). - Myanmar – mục tiêu của Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ (Đất Việt).
-  Why is Hillary Clinton in Myanmar?‎ (Reuters’ blog). –  China wonders about reason for Clinton’s Myanmar trip‎ (Miami Herald). Nói về bài này trên Hoàn Cầu Thời báo: Myanmar tips balance but not too far (Global Times). – Hoàn Cầu Thời báo –  Clinton’s misguided preaching on aid  (Global Times). - Tại Châu Á, Washington và Bắc Kinh gờm nhau  —  (RFI). - Mỹ điều quân đến Úc, TQ coi là chiến tranh lạnh (VNN). - TQ lên án Mỹ – Úc gia tăng quan hệ quân sự - (RFA). – Christopher R. Hill: CHUYỂN TỪ TRUNG ĐÔNG ĐẾN THÁI BÌNH DƯƠNG (BS Hồ Hải/Project Syndicate). - Trung – Ấn cạnh tranh quyền lực (VNE). - Cuộc đua tàu ngầm và săn tàu ngầm (TN). -Mỹ giục Myanmar tăng cường cải tổ (02/12)-Myanmar - mục tiêu của Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ (02/12)-Mỹ chia rẽ 'cuộc tình' Trung Quốc - Myanmar (01/12)
NAYPYITAW, Myanmar (REUTERS) - United States Secretary of State Hillary Clinton said on Thursday the US would encourage tentative reforms in Myanmar by backing more aid for the reclusive country and launching talks to return an ambassador after an absence of some two decades.-Trung Quốc kêu gọi hủy bỏ các biện pháp cấm vận đối với Miến Điện - VOA -Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi nói rằng Bắc Kinh hoan nghênh quan hệ rõ ràng là nồng ấm hơn giữa Miến Điện và Hoa Kỳ, vào lúc Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton thực hiện chuyến đi lịch sử đến thăm quốc gia Đông Nam Á này.
Ông Hồng Lỗi nói Trung Quốc hoan nghênh các chính sách do chính quyền Miến Điện đề ra để thúc đầy sự hòa giải chính trị trong nước. Cùng lúc, ông Hồng Lỗi nói rằng Trung Quốc tin rằng Miến Điện và các nước Tây phương nên gia tăng các cuộc tiếp xúc và cải thiện các quan hệ trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau.
Tại một buổi họp báo thường lệ hôm thứ Năm, ông Hồng Lỗi nêu ra một biện pháp cụ thể mà Washington có thể thực hiện, đó là bãi bỏ các biện pháp cấm vận đang áp dụng đối với Miến Điện.


Ông Hồng Lỗi nói Trung Quốc tin rằng “các nước liên hệ” nên bãi bỏ các biện pháp cấm vận đối với Miến Điện để cổ vũ cho sự ổn định và phát triển của nước này.

Ngoại trưởng Clinton đã khẳng định rõ rằng Hoa Kỳ cần nhìn thấy thêm nhiều tiến bộ về nhân quyền tại Miến Điện, trước khi xét tới việc chấm dứt các biện pháp cấm vận kinh tế.

Bất kể việc chính phủ Trung Quốc chính thức hoan nghênh sự kiện Miến Điện và Hoa Kỳ nối lại các quan hệ thân hữu, giới truyền thông và các chuyên gia Trung Quốc đã cáo buộc Washington là dùng Miến Điện trong khuôn khổ một sách lược kiềm chế Trung Quốc.

Ông John Blaxland là cựu đại biện quân sự của đại sứ quán Australia tại Miến Điện. Ông nói không nên đánh giá thấp vai trò của Trung Quốc trong tư cách là người anh cả của Miến Điện.

Ông Blaxland nói: “Rõ ràng Trung Quốc đóng một vai trò rất quan trọng trong tương lai của Miến Điện, và người Miến Điện thừa nhận điều đó, nhưng họ cần có rộng chỗ hơn để xoay sở. Tôi tin rằng người Miến Điện rất là quan ngại, họ không muốn phải mang ơn người Trung Quốc quá nhiều.”

Ông Blaxland nói thêm rằng quan hệ quân sự với Trung Quốc là quan hệ quan trọng nhất của Miến Điện. Trung Quốc là nước cung cấp hầu hết các thiết bị quân sự của Miến Điện, và hai quốc gia có những chương trình trao đổi quân sự mật thiết.

Mỹ muốn chặn trước tham vọng hạt nhân của Miến Điện
Giới quan sát cho rằng, nhân chuyến thăm Miến Điện đầu tiên, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton còn muốn thăm dò và ngăn ngừa trước mọi tham vọng của Miến Điện trong việc chế tạo vũ khí nguy


Lê Quốc Tuấn. X-CafeVN chuyển ngữ
Khi bà Hillary Clinton bắt đầu chuyến đi lịch sử của mình đến Miến Điện, tờ Diplomat nói chuyện với nhà phân tích hàng đầu về Trung Quốc: Bà Elizabeth Economy về cách Bắc Kinh đánh giá sự kiện này.
Với chuyến thăm lịch sử của Ngoại trưởng Clinton đến Miến Điện, bao nhiêu phần là nằm trong sự việc "xoay chuyển" đến Thái Bình Dương của Mỹ ? Động thái này có phù hợp trực tiếp với một nỗ lực nhằm cân bằng Trung Quốc trong khu vực hay không ?
Tôi nghĩ rằng chuyến viếng thăm này có rất ít liên quan đến Trung Quốc và tất cả đều là về một cam kết có tính lịch sử về phần vai trò của Hoa Kỳ để khuyến khích quốc gia đàn áp, độc tài này di chuyển theo hướng dân chủ và bảo vệ nhân quyền tốt hơn. Chính phủ Miến Điện đã có những bước hướng tới những thay đổi về chính trị, và chuyến thăm của Ngoại trưởng Clinton là một phương tiện giúp Hoa Kỳ hiểu được bản chất chính xác của sự thay đổi này và phương cách tốt nhất mà họ có thể thực hiện nhằm khuyến khích, giúp vào quá trình cải cách chính trị này. Thời điểm của cuộc viếng thăm đúng là có phù hợp với cam kết mạnh mẽ và rõ ràng hơn của Mỹ về tăng trưởng kinh tế và an ninh trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhưng chuyến thăm sẽ không diễn ra nếu không có những tín hiệu rõ ràng về sự thay đổi từ cả hai phía chính phủ và các nhà đối lập hàng đầu ở Miến Điện, chẳng hạn như bà Aung San Suu Kyi.

Bà nghĩ thế nào về cách các quan chức chính phủ Trung Quốc nhìn vào chuyến thăm Miến Điện của Mỹ ? Họ có cảm thấy là nhằm vào họ hay không ?
Ở Trung Quốc, các ý kiến về chuyến thăm của ngoại trưởng Clinton đến Miến Điện thì khác nhau. Một số rõ ràng nhận ra rằng chuyến thăm ấy không phải là nhằm vào Trung Quốc, mà đúng hơn là để cố gắng xác định độ sâu rộng của cam kết thay đổi chính trị kinh tế của giới lãnh đạo ở Miến Điện, cũng như một cơ hội để đánh giá xem liệu thời gian có là lúc để Mỹ tháo gỡ các trừng phạt kinh tế của mình ở Miến Điện chưa.
Tất nhiên, những người khác đã xem chuyến thăm này như là một phần của nỗ lực rộng lớn hơn về phía Hoa Kỳ muốn bao vây và cô lập Trung Quốc khỏi các nước láng giềng. Một số các nhà phân tích chú trọng vào âm mưu này cũng nhìn thấy Mỹ đàng sau quyết định ngưng xây con đập Myitsone do Trung Quốc hỗ trợ của Tổng thống Miến Điện Thein Sein. Tất nhiên, quan điểm đó rõ ràng bỏ qua những khía cạnh tiêu cực đáng kể đến con đập trong phạm vi dân số của Miến Điện.
Cuối cùng, cũng có những quan tâm thể hiện trong một số phương tiện truyền thông Trung Quốc rằng nỗ lực đảm bảo các tuyến đường thương mại với Ấn Độ Dương và các tuyến đường nhiên liệu tới Trung Đông và châu Phi của Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng bởi các mối quan hệ đang phát triển giữa Miến Điện và Hoa Kỳ. Rõ ràng là, nếu sự tham dự của Trung Quốc với Miến Điện thực sự là một quan hệ "hai bên cùng có lợi" như họ từng tuyên bố thì chẳng có nguyên nhân chính đáng nào cho các lo lắng như thế cả.
Theo bà thì Hoa Kỳ cần phải biểu hiện như thế nào để chuyến đi này được thành công ? Hoa Kỳ có một chương trình nghị sự cụ thể gì không ? Và Miến Điện sẽ cần phải đạt được gì từ chuyến thăm này để đánh giá rằng chuyến thăm này là một thành công ?
Từ các ý nghĩa của một kết quả hiển nhiên từ chuyến thăm của bà Bộ trưởng, tôi nghĩ rằng cả hai bên đều hy vọng rất nhiều cho những điều tương tự, cụ thể là một thẩm định tích cực của Bộ trưởng Clinton về các bước cải cách mà Miến Điện đã thực hiện được cho đến nay và một cam kết của cả hai bên để làm việc hướng tới việc mở cửa hơn nữa, cả bên trong Miến Điện và giữa Washington với Rangoon.
Ngoại trưởng Clinton cần phải trở về Hoa Kỳ với khả năng thuyết phục được Quốc hội Mỹ rằng nếu có được một thay đổi đáng kể trong quan hệ song phương giữa hai nước thì nhiều thay đổi hơn nữa sẽ diễn ra trên mặt trận chính trị. Một số tiến bộ về sự hiểu biết mối quan hệ giữa Bắc Triều Tiên và Miến Điện/Myanmar cũng sẽ là rất hữu ích.
Trung Quốc có cảm thấy mình cần phải phản ứng với chuyến thăm hay không ?
Cho đến nay, phản ứng chính thức của Trung Quốc đã là một sự im lặng, đúng như họ nên im lặng như thế.
Nếu mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Miến Điện mở rộng và Miến Điện tiếp tục cải cách, Trung Quốc có thể sẽ phải đối mặt với một số thách thức chính trị và kinh tế mới trong quan hệ với Miến Điện. Tuy nhiên, trong hầu hết các mối liên quan, những thách thức này sẽ phát sinh như kết quả của các biện pháp mà Miến Điện tiến hành ở trong nước chứ không phải từ bất cứ điều gì từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, chẳng có lợi gì để Miến Điện phải xa lánh Trung Quốc. Điều tệ nhất mà Trung Quốc có thể làm vào thời điểm này chính là việc phải đáp ứng với các loại hùng biện mà một số nhà bình luận đang muốn chứng tỏ.
Chẳng hạn như nhà bình luận Ding Gang của tờ Toàn Cầu Thời báo, đã viết, "Không có tăng trưởng của Trung Quốc thì không một nước ASEAN nào có thể phát triển được. Chúng ta nên cẩn thận trong trường hợp Mỹ gây tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc bằng các chuẩn bị và động thái ám muội". Khi cần thiết, chúng ta nên cho Mỹ nếm mùi cay đắng. Trung Quốc có khả năng làm được điều ấy".
Đây chính là những loại lời lẽ và suy nghĩ khiến rất nhiều nước châu Á đang quay lưng lại với Trung Quốc bất chấp vai trò kinh tế quan trọng của đất nước này trong khu vực. Một lần nữa, Trung Quốc lại chứng minh rằng mình chính là kẻ thù tồi tệ nhất của mình.
Nhìn tổng quát hơn vào chính sách của Mỹ ở châu Á, Trung Quốc nên có những điều chỉnh nào trong chính sách đối ngoại của mình đối với bước xoay chuyển của Mỹ ? Bà có thấy Trung Quốc đang giảm bớt các đói hỏi của mình ở biển Nam Trung Quốc hoặc Đài Loan không ?
Trung Quốc sẽ đáp trả ra sao là các dự đoán hay nhất dựa trên hiểu biết của bất cứ ai.
Tôi đã từng ngạc nhiên trước sự không khả năng hoặc không sẵn lòng giảm nhẹ giọng điệu hung hăng quyết đoán hoặc thể hiện sự chân thành xác định lại chính sách ở Thái Bình Dương của các quan chức Trung Quốc trong vài tháng qua.
Từ quan điểm của tôi, có vẻ rõ ràng rằng chính sách đối ngoại của Trung Quốc đã đi trật ra khỏi đường ray một cách ngiệm trọng. Khi hầu hết hàng xóm và các đối tác kinh tế quan trọng của mình liên tục nêu lên những lo ngại về hành vi quyết đoán - thậm chí là bắt nạt - của mình, thì đó chính là lúc phải lùi lại, xem lại những gì mình đang làm. (Thật không may rằng, đây chính là bài học mà Hoa Kỳ từng đã phải học lại trong nhiều trường hợp).
Có một cuộc tranh luận sôi động trong số các học giả Trung Quốc về việc phải chăng Trung Quốc đã thực hiện một số sai lầm nghiêm trọng trong chính sách ngoại giao trong năm qua, nhưng không rõ ràng ai trong Bộ Ngoại giao và Quân đội TQ, đặc biệt là Hải quân Trung Quốc là những người đang lắng nghe và học hỏi từ những điều ấy.
Như vậy đến nay, chúng ta đã không nhìn thấy bất kỳ thay đổi thực sự nào phát ra từ chính sách đối ngoại của Trung Quốc; bước dễ nhất và rõ ràng nhất đối với Trung Quốc là di chuyển về phía trước trong cuộc đàm phán giải quyết tranh chấp ở Biển Đông và cùng nhau phát triển các nguồn tài nguyên trong khu vực Biển Đông của Trung Quốc với Nhật Bản. Tất nhiên, TQ cũng sẽ phải kiềm chế lực lượng hải quân và tàu đánh cá vốn đã từng là nguồn gốc của mối lo lắng rất cao trong khu vực. Theo tôi, đấy là những điều khôn ngoan để phải làm.
Trung Quốc có đảo ngược được tiến trình và tiết chế được hành vi của họ hay không vẫn còn là việc phải chờ xem. Đối với Trung Quốc, trở nên hung hăng hơn sẽ chẳng có ích lợi gì : họ sẽ không có được sự hỗ trợ từ bất kỳ thành phần quan trọng nào trong khu vực và thay vào đó, sẽ chỉ kích động nên những phản ứng quân sự hóa trong khu vực mà thôi.
Nguồn: The Diplomat-Nguồn:

SỨ MỆNH XÁC MINH TÌNH HÌNH MIẾN ĐIỆN CỦA BÀ CLINTON


Myanmar - Mỹ - Trung Quốc: U.S. Motives in Myanmar Are on China’s Radar (NYT 29-11-11) -- Phân tích của Edward Wong (một thông tin để "buôn dưa lê": vợ của Edward Wong cũng là một ký giả nổi tiếng, người Mỹ gốc Việt!).  Đọc thêm:  Clinton’s Visit to Myanmar Raises Hopes and Concerns (NYT 29-11-11) Clinton arrives in Burma to assess progress on reforms (WP 30-11-11) - Ben Bland:  Wary Burmese savour taste of reform (FT 30-11-11) - Clinton warning over aid from China (FT 30-11-11)
Phương Tây và châu Á: Era of Western domination 'is ending' (Straits Times 29-11-11) --P/v Kishore Mahbubani, một trí thức hàng đầu của Singapore. Ông này có khiếu nêu lên những câu hỏi rất "giật gân", thậm chí "bombastic" (chẳng hạn như  "Can Asians think?", tựa một cuốn sách nổi tiếng của ông).  Một trí thức lớn khác của Singapore, hoà nhã hơn Mahbubani, là Simon Tay (tác giả cuốn "Asia Alone", trong cuốn này có vài nhận xét về người gốc Việt ở Mỹ). Cả hai ông đều đáng đọc. (Cuốn "Can Asians think?" rất mỏng, không đến 200 trang, nên dịch!)

-


- Ai đang cầm trịch ở ASEAN? (kỳ 2) (Đất Việt). – Ai đang cầm trịch ở ASEAN? (kỳ 1)--


-


- Hệ thống cảnh báo tên lửa Nga lợi hại tới mức nào? (Dân Việt). - Cận cảnh máy bay ném bom chiến lược khét tiếng của Nga-Mỹ (Bee).---
vào lúc
Nhãn: ,

Tổng số lượt xem trang