Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP : Lối thoát cho Việt Nam ?

TLQ: -Thương mại gia tăng ở châu Á Tại sao Hoa Kỳ cần Thỏa ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương?

-Nguồn:-Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP : Lối thoát cho Việt Nam ?

Hoa Kỳ đã tranh thủ Hội Nghị Thượng Đỉnh APEC 2009 tại Singapore để loan báo quyết tâm nâng cấp khối TPP

Lưu Tường Quang

Trước gọng kềm của Trung Quốc ngày càng xiết chặt trên Việt Nam từ hai phía Biển Đông và sông Mêkông, một lối thoát cho Việt Nam có lẽ là tích cực tham gia vào khối Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP do Hoa Kỳ khuyến khích và đang trên đường hình thành ? Đây là chính là quan điểm của nhà phân tích Lưu Tường Quang tại Úc, trong một bài nghiên cứu sắp được công bố.

Được phép của tác giả RFI xin giới thiệu toàn văn bài viết, sắp được phổ biến trong Đặc san Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long, Số 6, do Dong Nai & Cuu Long Cultural Research Organisation Inc. xuất bản tại Sydney, Úc vào tháng 5-2012.
Nhiều diễn tiến trong năm 2011 có vẻ như xác nhận những gì mà chúng ta đã thảo luận trong mấy năm qua trong Tập San Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long: Với Biển Đông có nguy cơ dậy sóng trong hai giáp sắp tới vì tranh chấp chủ quyền, và Sông Mekong không thoát khỏi tình trạng cạn dòng giết chết Đồng Bằng Cửu Long, gọng kìm Bắc Kinh mỗi ngày một thể hiện rõ nét buộc chặt Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam vào quỹ đạo của Trung Quốc. 
SRV cũng có những nỗ lực song phương và đa phương, nhưng trong trung hạn, Việt Nam khó có thể vượt thoát áp lực nặng nề của Bắc Kinh, trừ phi (1) Chế độ cộng sản Việt Nam tạo được khả năng dân chủ hóa và can đảm tiến lại gần hơn với Hoa Kỳ và các cường quốc dân chủ khác, và (2) Cải tổ cấu trúc công quyền sâu rộng để trở thành một nền kinh tế thực sự theo mô thức thị trường trong khuôn khổ Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương – Trans-Pacific Partnership (TPP).         
Việt Nam không thay đổi được vị trí địa dư, nhưng đất nước chúng ta có thể thay đổi hoặc giảm hạ được hậu quả tiêu cực địa lý chính trị.
Ngoại trừ khi họ bị xâu xé bởi các cường quốc phương Tây trong thế kỷ thứ 19, Trung Quốc bao giờ cũng là mối đe dọa cho sự trường tồn của tổ quốc Việt Nam, từ thời quân chủ phong kiến cho đến giai đoạn độc tài cộng sản hiện nay.
Ngày nay, tham vọng của Trung Quốc đối với Việt Nam không nhứt thiết phải là một cuộc xâm lăng qui ước để chiếm đóng lãnh thổ, mặc dầu đất nước Việt Nam đã phải trải qua một ngàn năm Bắc thuộc trong thiên niên kỷ thứ 1 và đã bị mất đi một phần lãnh thổ và lãnh hải trong mấy thập niên sau cùng của thế kỷ thứ 20 và đầu thế kỷ thứ 21.
Tham vọng của Trung Quốc đối với Việt Nam không thay đổi, bất kể là Trung Quốc tiếp tục chế độ cộng sản như hiện nay hay là Trung Quốc được dân chủ hóa. Tham vọng ấy được theo đuổi ở nhiều mức độ khác nhau tùy vào sức mạnh của Trung Quốc về quân sự (quyền lực cứng) – cũng như kinh-tế chính-trị văn-hóa (quyền lực mềm) và thời cơ quốc tế [1] Trái lại, tôi tin rằng tham vọng ấy có thể được kiềm chế, nếu Việt Nam tạo được sức mạnh nội tại và không bị cô lập trong gọng kìm Bắc Kinh.
Để đạt được sức mạnh nội tại này, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam cần cải tổ sâu rộng chính trị và kinh tế và phải tích cực cải thiện quan hệ song phương và đa phương với những cường quốc trong vùng – đặc biệt là Ấn Độ và Hoa Kỳ.
Trong bang giao quốc tế, mỗi nước đều theo đuổi quyền lợi quốc gia, nhưng điều này không có nghĩa là bất cứ lúc nào cũng phải có kẻ thắng người bại. Trong bối cảnh quyền lợi quốc gia chồng chéo, sự hợp tác quốc tế có thể đem lại lợi nhuận cho nhiều thành viên của cộng đồng thế giới.
Đồng Sàng Dị Mộng ? 
Về mặt địa chiến lược, diễn tiến quan trọng hơn cả trong năm 2011-12 và có khả năng ảnh hưởng sâu rộng trong Vùng Châu Á Thái Bình Dương là chính sách định vị và việc tái phối trí chủ lực quốc phòng của Mỹ.
Tại Washington DC ngày 5 tháng 1 năm 2012, Tổng thống Barack Obama và Bộ trưởng Quốc phòng Leon Panetta đã phổ biến chính sách mới này gọi là ‘Sustaining US Global Leardership: Priorities for the 21^st Century Defense’ [2]. Đây là kết quả của tiến trình duyệt xét toàn cầu mà Tiến sĩ Robert Gates, cựu Bộ trưởng Quốc phòng thuộc Đảng Cộng Hòa, đã tiến hành sau khi ông được Tổng Thống Obama lưu nhiệm.
Trong cốt lõi, vì lý do thâm hụt ngân sách quốc gia và sự phát triển yếu kém của nền kinh tế, ngân sách quốc phòng của Mỹ sẽ phải bị cắt giảm gần 500 tỉ đô-la trong 10 năm sắp tới và để đáp ứng sự trỗi dậy của Trung Quốc, Hoa Kỳ định vị chủ lực an ninh quốc phòng tại Châu Á-Thái Bình Dương. Điều này không làm ai ngạc nhiên, vì chánh phủ Obama đã nhiều xác định Hoa Kỳ là cường quốc Châu Á-Thái Bình Dương và Thế Kỷ thứ 21 là Thế kỷ Thái Bình Dương của Mỹ. Ngoại trưởng Hillary Clinton đã xác quyết như vậy trên Tạp chí Foreign Policy và Tổng thống Obama đã tuyên bố như thế trước phiên họp lưỡng viện Quốc Hội Úc ở Canberra ngày 17 tháng 11 năm 2011 mà người ta có thể coi đó là Lời Tuyên Bố Thái Bình Dương của Mỹ [3].
Trong công luận quốc nội, chính sách mới của Tổng thống Obama bị Đảng Cộng Hòa chỉ trích. Dân biểu Howard ‘Buck’ McKeon, Chủ tịch Ủy Ban Quân Vụ Hạ Viện đặc biệt tấn công Tổng thống Obama thiếu lãnh đạo và Hành Pháp Mỹ từ bỏ sách lược ‘hai cuộc chiến (Two War Policy). Sách lược này được áp dụng trong Thế Chiến Thứ 2, khi Hoa Kỳ tham chiến chống Đức Quốc Xã tại Châu Âu và chống Nhựt Bản tại Châu Á. Báo The Washington Post cũng đăng bài bình luận nêu nghi vấn về những giả thiết làm cơ sở cho chính sách mới này. Giả sử có cuộc chiến với Bắc Hàn tại Châu Á và Iran (Ba Tư) tại Trung Đông cùng một lúc, liệu Hoa Kỳ còn đủ khả năng đối phó hay chăng? [4]
Về mặt đối ngoại, trong những phát biểu chính thức, cả tổng thống Mỹ cũng như ngoại trưởng Mỹ đều bày tỏ ý muốn phát triển hợp tác với Trung Quốc về mọi phương diện, nhưng không phải vì thế mà Washington không có những khác biệt quan trọng về dân chủ, nhân quyền, kinh tế và an ninh khu vực kể cả vấn đề Biển Đông.
Trên Foreign Policy, Bà Clinton vạch ra một phương án hành động gồm 6 điểm cho một nền ngoại giao tiên phong (‘forward-deployed’ diplomacy) mà chánh phủ Obama theo đuổi trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng của Châu Á:
(a) củng cố quan hệ đồng minh an ninh song phương,
(b) phát triển sâu rộng quan hệ làm việc với những quốc gia đang lên, kể cả Trung Quốc,
(c) giao tiếp đối thoại với những định chế đa phương trong vùng,
(d) phát triển thương mại và đầu tư,
(e) thiết lập sự hiện diện quân sự rộng rãi,
(f) phát huy dân chủ và nhân quyền.
Tại Canberra, Tổng thống Obama lập luận một viễn kiến gồm 3 thành phần gắn liền với nhau là an ninh, thịnh vượng và nhân quyền. Việc tái phối trí quân sự của Mỹ ở Châu Á- Thái Bình Dương là cần thiết để bảo đảm an ninh và đem lại sự ổn định thiết yếu cho sự phát triển kinh tế toàn vùng mà Trung Quốc đóng vai trò quan trọng. Thế nhưng, theo ông Obama, sự phát triển kinh tế phải đi song hành với dân chủ, vì thịnh vượng mà không có tự do thì đó chỉ là một hình thức khác của sự nghèo khó – 'Prosperity without freedom is just another form of poverty.'
Cũng trong chuyến công du Úc Châu, tổng thống Mỹ và thủ tướng Úc đã chính thức đồng ý mở rộng sự hợp tác quốc phòng song phương theo Hiệp Ước ANZUS 1951. Khoảng 2.500 thủy quân lục chiến Mỹ sẽ được luân chuyển và đồn trú tại căn cứ Darwin của Úc, chiến hạm và không lực Mỹ cũng sẽ sử dụng thường xuyên hơn hải cảng và không cảng tại Úc Châu. Chính sách hiện nay của Mỹ là hợp tác với các quốc gia thân hữu để có thể sử dụng những phương tiện quốc phòng có sẵn tại những quốc gia này, thay vì thiết lập thêm căn cứ mới ở nước ngoài [5]
Thiết lập sự hiện diện quân sự rộng rãi mà Bà Clinton đề cập, ngoài việc mở rộng hợp tác với Úc, còn bao gồm mở rộng hợp tác hải quân với Singapore và củng cố quan hệ hiệp ước an ninh với Nam Hàn, Nhựt Bản, Philippines và Thái Lan.
Sự hiện diện quân sự của Mỹ tại Úc sẽ không qui mô bằng sự hiện diện quân sự của Mỹ tại Nam Hàn, tại căn cứ Okinawa ở Nhựt Bản, và tại căn cứ Guam của Mỹ ở Tây Thái Bình Dương, nhưng Úc Châu quan trọng về mặt địa chiến lược, vì Darwin nhìn thẳng về Biển Đông và là điểm tiếp nối giữa Nam Thái Bình Dương và Đông Ấn Độ Dương [6]. Hơn nữa, khác với Okinawa, Darwin là căn cứ của Úc mà Mỹ có thể sử dụng, nên Darwin không mang tính nhạy cảm như trường hợp Okinawa trong bang giao song phương Mỹ-Nhựt. Darwin là mô thức hợp tác quốc phòng mà Mỹ muốn mở rộng với các quốc gia thân hữu trong Vùng Châu Á -Thái Bình Dương.
Song hành với tiến trình duyệt xét tái phối trí quân lực và định vị trọng tâm quân sự của Mỹ về Châu Á-Thái Bình Dương, Úc cũng duyệt xét lại việc tái phối trí quân lực sao cho phù hợp với quyền lợi kinh tế và an ninh của Úc vào đầu thế kỷ thứ 21.
Trong thời hậu bán thế kỷ thứ 20, quyền lợi kinh tế chính của Úc là công nghệ sản xuất và nông nghiệp nên trọng tâm quốc phòng là vùng Đông Nam (Sydney - Melbourne) và Tây Nam (Perth). Nhưng ngày nay cấu trúc nền kinh tế của Úc đã thay đổi mà vùng Bắc và Tây Bắc là trọng điểm của kỹ nghệ khai thác tài nguyên thiên nhiên. Bởi vậy, vì quyền lợi an ninh và kinh tế, các chuyên viên quốc phòng Úc chủ trương Úc phải tăng cường sự hiện diện của Hải-Lục-Không quân về miền Bắc, Tây Bắc và Đông Bắc lục địa Úc Châu [7].
Khác với Bắc Á (Nam Hàn và Nhựt Bản), Úc Châu không bị trực tiếp đe dọa bởi các loại hỏa tiễn tầm xa mà Trung Quốc đang phát triển.
Hoa Kỳ và Trung Quốc đều đã phát triển thử nghiệm khả năng hủy diệt vệ tinh nhân tạo mặc dầu Washington và Bắc Kinh đều chủ trương phi quân sự hóa ngoại tầng không gian. Một cuộc chiến trong tương lai, nếu xảy ra, có thể là cuộc chiến tranh mạng mà khả năng hủy diệt vệ tinh truyền thông của đối phương là lá bài phòng thủ tất yếu khiến đối phương phải e dè cẩn trọng cân nhắc.
Mặc dầu khoảng cách kỹ thuật thiết bị quốc phòng đang thu ngắn vào đầu thế kỷ thứ 21, Trung Quốc vẫn là đối phương yếu so với Hoa Kỳ trong một cuộc chiến tranh không gian hoặc cuộc chiến qui ước. Bởi vậy, Bắc Kinh đang ráo riết canh tân hải quân (PLAN - People’s Liberation Army - Navy) và phát triển hỏa tiễn tầm xa có thể hủy diệt được tàu chiến của Mỹ trong vòng 4.000 km, theo một chiến lược quốc phòng mà giới phân tích gọi là A2AD (anti-access and area denial). Đây có thể là chiến lược tấn công mà cũng là một chiến lược phòng thủ và có tác dụng đe dọa nhằm đẩy hải quân Hoa Kỳ ra khỏi vùng biển mà Trung Quốc coi là quyền lợi cốt lõi, như Biển Đông Trung Quốc và Biển Đông Việt Nam [8].
Một nhà nghiên cứu tại Viện Khoa Học Quân Sự của Quân Đội Nhân Dân Trung Quốc, Thượng Tá Fan Gaoyue tin rằng trong một cuộc chiến tương lai, Mỹ có thể sẽ phải chống đối địch thủ cùng một lúc trên nhiều mặt trận không gian, mạng, không quân và hải quân. Bởi vậy mục tiêu của Mỹ là bảo đảm khả năng điều binh nhanh chóng uyển chuyển và kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc – và sự hiện diện của Thủy Quân Lục Chiến Mỹ tại Darwin là một phần của mục tiêu này. Theo ông Fan Gaoyue, nhằm vô-hiệu-hóa chiến lược A2AD, Mỹ nghiên cứu áp dụng cuộc chiến hải-không (air-sea battle - ASB) mà Bộ Quốc Phòng Trung Quốc, qua phát ngôn viên Geng Yansheng / Cảnh Nhạn Sinh cho là phát xuất từ tư-duy của thời kỳ chiến tranh lạnh. ông Fan Gaoyue trích dẫn một tài liệu Bộ Quốc Phòng Mỹ năm 2010, theo đó khái niệm chiến lược ASB nhằm đánh bại địch thủ có khả năng A2AD xuyên suốt các mặt trận. Đây là một khái niệm chiến lược của Mỹ nhằm phối hợp toàn diện hải quân và không quân để ứng phó với mọi thách đố quân sự mà hậu quả, theo ông Fan Gaoyue, có thể là một cuộc thi đua võ trang tại Châu Á [9].
Chính sách mới của Mỹ và Úc không gặp phản ứng tiêu cực gì từ các nước trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương, ngoại trừ Trung Quốc. Trong tổ chức ASEAN, Indonesia phát biểu dè dặt sơ khởi về căn cứ Darwin, nhưng sau Hội nghị Thượng Đỉnh Đông Á, Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono thay đổi thái độ tiêu cực này. Philippines mạnh mẽ ủng hộ trong khi cộng sản Việt Nam không công khai bày tỏ phản ứng gì, phải chăng vì sợ mất lòng Bắc Kinh, nhưng tôi tin rằng Hà Nội phải đánh giá định vị mới của Mỹ và Úc là có lợi cho Việt Nam [10].
Tại Úc, có lẽ chỉ có ông Hugh White, giáo sư tại Viện Đại Học Quốc Gia (ANU) và nguyên là Phó Tổng Thư Ký Bộ Quốc Phòng, lập luận rằng quyền lợi lâu dài của Úc là phát triển bang giao tốt với Bắc Kinh hơn là hợp tác với Mỹ trong sách lược mà ông gọi là bao vây Trung Quốc [11].
Trong giới nghiên cứu kế hoạch quốc phòng tại Úc, ông Hugh White là tiếng nói thiểu số, nhưng lập luận của ông có nhiều điểm tương đồng với Bắc Kinh.
Trung Quốc thường có hai phản ứng: phản ứng chính thức từ phát ngôn viên chánh phủ và phản ứng mạnh bạo hơn từ truyền thông do nhà nước kiểm soát chặt chẽ, như Hoàn Cầu Thời Báo (Global Times), một bộ phận của Nhật báo Nhân Dân Bắc Kinh, tiếng nói chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Hoàn Cầu Thời Báo phản ánh tinh thần dân tộc trong khi phát ngôn viên chánh phủ thường sử dụng ngôn từ ngoại giao, nhưng theo ý tôi, đây chỉ là hai mặt của một đồng tiền, vì Hoàn Cầu Thời Báo (và China Daily, một công cụ truyền thông khác) không thể đi ngược lại chính sách hoặc suy nghĩ của toàn thể hoặc một phần Bộ Chính Trị Đảng Cộng Sản. Hoàn Cầu Thời Báo có thể thả bóng thăm dò, vừa có tác dụng thỏa mãn công luận quốc nội vừa có tính răn đe các nước nhỏ trong vùng mà Trung Quốc đang có tranh chấp – cá biệt là Philippines và Việt Nam.
Về căn cứ Darwin, Tân Hoa Xã (Xinhua) ‘hoan nghênh’ sự hiện diện nới rộng của Mỹ có thể đem lại ổn định trong khi vẫn cảnh cáo Hoa Kỳ không nên ‘hiếu chiến’. Ngược lại, Tờ Nhân Dân Bắc Kinh cảnh cáo rằng nếu Úc để Mỹ sử dụng căn cứ làm hại quyền lợi của Trung Quốc thì Úc sẽ phải đứng giữa hai lằn đạn ‘sino-us crossfire’ [12]
Nhìn chung, chánh phủ Trung Quốc có phản ứng chừng mực đối với chính sách mới của Washington. Phát ngôn viên Bộ Quốc Phòng, Geng Yanshenh / Cảnh Nhạn Sinh nói rằng Hoa Kỳ nên ‘thận trọng’ trong lời nói và việc làm với kế hoạch quân sự mới mà Bắc Kinh coi là thiếu cơ sở, vì ‘sự trỗi dậy của Trung Quốc là một cơ hội chớ không phải là một thách đố đối với Mỹ’. Phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Liu Weimin / Lưu Vị Dân cũng sử dụng lời lẽ tương tự và lập luận rằng sự trỗi dậy của Trung Quốc có tính cách ‘hòa bình’ với một chính sách an ninh ‘phòng thủ’ và một nền ngoại giao ‘chủ hòa’ [13].
Thế nhưng trên Báo Quân Đội Nhân Dân – Liberation Army Daily, bình luận của Tướng Luo Yuan / La Viện không che đậy phản ứng thực sự của Trung Quốc hay ít ra cũng phải là phản ứng của giới lãnh đạo quân đội. Tướng La Viện viết: “…Đối diện với định vị chiến lược mới của Mỹ (mà mục đích là bao vây Trung Quốc) chúng ta phải hiểu rỏ nguy cơ và cảnh giác cao độ, nhưng không có gì phải sợ hãi. Chúng ta phải vận động sử dụng ngoại giao khôn khéo để có càng nhiều thân hữu càng tốt. Một số nước đã bị Mỹ khuynh đảo và đang đi song hành với Mỹ vì quyền lợi riêng tư của họ, nhưng trong cốt lõi, Mỹ và các nước này không thể hòa hợp được. Đây là trường hợp ‘đồng sàng dị mộng’ (They share the same bed but have different dreams) [14].
Tất nhiên, Mỹ củng cố vị thế chiến lược tại Châu Á Thái Bình Dương là vì quyền lợi của Mỹ trong đó có vấn đề tự do lưu thông hàng hải tại Biển Đông mà Mỹ cần theo đuổi ‘từ thế mạnh’ đối với Trung Quốc. Điểm căn bản là lập trường này của Mỹ có đi ngược lại quyền lợi của các nước nhỏ trong vùng như Việt Nam và Philippines hay không? Hiển nhiên là không, vì Mỹ chủ trương vấn đề Biển Đông phải được giải quyết bằng thương thuyết ngoại giao đa phương trên cơ sở luật quốc tế, và cá biệt là Luật Biển Liên Hiệp Quốc 1982 (UNCLOS).
Trong ASEAN, các quốc gia tranh chấp tuy chưa đạt được một lập trường chung nhưng cũng chia sẻ quan điểm này của Mỹ, trong khi Trung Quốc đòi hỏi giải pháp song phương và chống lại ‘sự can thiệp’ của một cường quốc bên ngoài Biển Đông tức là Hoa Kỳ.
Dầu là tự nguyện hay bí áp lực, Việt Nam đã ký thỏa hiệp với Trung Quốc, chấp nhận giải quyết tranh chấp Biển Đông bằng thương thuyết song phương, khi ông Nguyễn Phú Trọng công du Bắc Kinh lần đầu tiên với tư cách Tổng Bí Thư từ ngày 11 đến 15 tháng 10 năm 2011. Thỏa hiệp 6 điểm mà Thứ trưởng Hồ Xuân Sơn và Thứ trưởng Zhang Zhijun / Trương Chí Quân đã ký kết, được một số chuyên gia đánh giá là một thành công của Hà Nội nhằm ‘giảm nhiệt’ tình trạng căng thẳng với Bắc Kinh. Tôi nghĩ rằng Việt Nam đi sớm trong thế yếu và sẽ gặp nhiều bất lợi trong khi ASEAN chưa có lập trường chung và cuộc thương thuyết giữa ASEAN và Trung Quốc để biến Tuyên Bố Ứng Xử DOC năm 2002 (Declaration of Conduct) trở thành Bộ Luật Ứng Xử COC (Code of Conduct) hãy còn tiếp diễn nhiều năm. Trung Quốc đã cáo buộc Hoa Kỳ vi phạm thỏa hiệp Việt-Trung này, khi Hoa Kỳ lên tiếng về vấn đề Biển Đông [15]
Chúng ta cần nói rõ là Mỹ không ủng hộ hoặc chống đối phe tranh chấp nào về mặt chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải. Tiến sĩ Robert Gates, Bộ trưởng Quốc Phòng dưới thời Tổng thống George W Bush và Tổng thống Obama đã nói rõ như vậy tại Hội Nghị Shangri-La ở Singapore hồi tháng 6 năm 2009 và 2010. Ngoại trưởng Clinton đã nhắc lại lập trường này tại Hà Nội năm 2010 và Thứ trưởng phụ trách Đông Á Thái Bình Dương, Tiến sĩ Kurt Campbell xác nhận tại Hawaii với Thứ trưởng Cui Tiankai / Thôi Thiên Khải trong cuộc đàm phán Mỹ-Trung và tại Canberra nhân một hội nghị Úc-Mỹ [16]
Nếu không có quan tâm của Mỹ về vấn đề Biển Đông, các nước ASEAN như Philippines, Việt Nam (Chủ tịch ASEAN năm 2010) và Indonesia (Chủ tịch ASEAN năm 2011) cũng khó mà ghi vấn đề Biển Đông vào chương trình nghị sự Diễn Đàn An Ninh Khu Vực ARF và Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á - East Asia Summit, trước sự chống đối mạnh mẽ của Trung Quốc. Tại Hội Nghị ARF hồi tháng 7 năm 2010, Ngoại trưởng Trung Quốc Yang Jiechi / Dương Khiết Trì đã giận dữ rời phòng họp khi Bà Clinton nêu vấn đề Biển Đông. Trước khi Hội Nghị Thượng Đỉnh được nhóm họp ở Bali hồi tháng 11 năm 2011, Thứ trưởng Ngoại Giao Trung Quốc Liu Zhenmin / Lưu Chấn Dân cũng như Thủ tướng Wen Jiabao / Ôn Gia Bảo đều nói rằng Trung Quốc dứt khoát không chấp nhận Hội Nghị thảo luận vấn đề Biển Đông. Thế nhưng tại Hội Nghị này, Tổng thống Obama vẫn đưa vấn đề Biển Đông vào chương trình thảo luận với sự ủng hộ của 16 trên tổng số 18 nước tham dự và Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã phải nhượng bộ. Hoa Kỳ đã tạo cơ hội cho các quốc gia nhỏ có tiếng nói về tranh chấp Biển Đông tại các diễn đàn quốc tế [17].
Bởi vậy, báo chí do nhà nước Trung Quốc kiểm soát, như tờ Nhân Dân Bắc Kinh, Hoàn Cầu Thời Báo, China Daily đều đồng loạt chỉ trích Mỹ đang theo đuổi chính sách an ninh hù dọa và là ‘kẻ gây xáo trộn’ tại Châu Á trong khi Trung Quốc chủ trương hòa bình [18].
Trở Lực Trong Hợp Tác Chiến Lược Việt-Mỹ 
Có hai trở lực lớn mà Hà Nội phải vượt qua: (a) là áp lực từ phía Trung Quốc mà Hà Nội phải cưỡng lại và (b) là đòi hỏi cải thiện nhân quyền và tự do dân chủ từ phía Hoa Kỳ mà Hà Nội nên tiến hành. 
Trong số 4 quốc gia ASEAN có tranh chấp với Trung Quốc tại Biển Đông (Indonesia là nước thứ 5, nhưng chỉ về mặt thềm lục địa và vùng kinh tế chuyên biệt), Việt Nam và Philippines thường được / bị báo chí nhà nước tại Bắc Kinh lên án là gây hấn và tạo ra tình trạng căng thẳng trong vùng.
Tất nhiên, nước nhỏ như Philippines và Việt Nam không thể gây hấn, mà cũng không có lý do thuần lý gì để gây hấn, với một cường quốc quân sự và kinh tế như Trung Quốc, nhưng không phải vì thế mà không dám theo đuổi quyền lợi quốc gia chính đáng của mình.
Nhưng phương thức bảo vệ quyền lợi quốc gia của Philippines trong vấn đề Biển Đông có vẻ năng động và mạnh mẽ hơn Việt Nam. Mặc dầu Bắc Kinh luôn miệng cảnh cáo, Philippines dứt khoát sử dụng lá bài Hoa Kỳ làm đối trọng với Trung Quốc, trong khi Hà Nội rụt rè, tiến thoái lưỡng nan. Theo tôi, có bốn lý do giải thích sự khác biệt này [19].
Lý do hiển nhiên là vị trí địa dư. Trung Quốc không thể xâm lăng Philippines như họ đã xâm lăng Việt Nam bằng đường bộ, chẳng hạn như cuộc chiến năm 1979 khi ông Đặng Tiểu Bình một cách ngạo mạn muốn ‘dạy cho Việt Nam một bài học’. Trong thời kỳ quân chủ, đế quốc Trung Hoa đã nhiều lần xua quân xâm chiếm Việt Nam, nhưng họ đã không thể xâm chiếm Philippines, vì Trung Hoa trong thời kỳ phong kiến không phải là cường quốc hải quân. Hải quân Trung Hoa có lẽ đã phát triển mạnh vào thời Nhà Minh, khi Đô Đốc Zheng He / Trịnh Hòa (1371-1435?) lãnh đạo nhiều cuộc thám hiểm vượt Biển Đông và Ấn Độ Dương. Nhưng trong thời kỳ thuộc địa, chính Trung Quốc đã bị các cường quốc hải quân Âu-Mỹ và Nhựt Bản xâu xé. Ngày nay, Trung Quốc đang nỗ lực phát triển ngành hải quân biển xanh và không quân, nhưng một cuộc xâm lăng Philippines bằng hải quân và không quân bao giờ cũng khó khăn hơn là một cuộc xâm lăng Việt Nam bằng bộ binh, nếu Trung Quốc liều lĩnh giải quyết tranh chấp bằng giải pháp quân sự.
Lý do thứ hai là lịch sử. Cũng như Việt Nam, Philippines từng là thuộc địa, nhưng trong thời hậu-thuộc-địa, Philippines đã không bị chia cắt như Việt Nam. Philippines đã không đóng vai đàn em nhỏ với Bắc Kinh để được Bắc Kinh ồ ạt viện trợ cố vấn quân sự và thiết bị chiến tranh như trường hợp Bắc Việt từ đầu thập niên 1950. Hà Nội đã không thể mở cuộc xâm lăng Việt Nam Cộng Hòa dưới chiêu bài giải phóng và thống nhất đất nước trong suốt 20 năm, nếu không được Trung Quốc và Liên Xô ủng hộ mạnh mẽ về mặt chính trị, ngoại giao, quân sự và kinh tế. Chế độ Liên Xô đã sụp đổ hồi đầu thập niên 1990, nhưng Trung Quốc còn tồn tại và đang trở thành cường quốc Châu Á. Bắc Kinh luôn nhắc nhở Bộ Chính Trị Đảng Cộng Sản Việt Nam về món nợ ‘chiến tranh giải phóng’ này và Công Hàm Phạm Văn Đồng năm 1958, mỗi khi vấn đề tranh chấp Biển Đông được thảo luận. Trong bang giao song phuong với Bắc Kinh, Manila không cần quan hệ theo phương châm 16 chữ vàng và 4 tốt như Hà Nội, mà tôi nghĩ rằng đang trói chân buộc tay Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.
Lý do thứ ba mang tính địa chiến lược. Philippines và Hoa Kỳ là thành viên kết ước về mặt an ninh. Trong chuyến công du Manila hồi giữa tháng 11 năm 2011, Ngoại trưởng Clinton đã cam kết rằng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ an ninh Philippines trong Lễ Kỷ Niệm 60 năm kết ước đầy biểu tượng trên một chiến hạm Mỹ. Bà Clinton cũng cam kết trong các cuộc hội đàm với Tổng thống Benigno Aquino và Ngoại trưởng Albert del Rosario rằng Mỹ tiếp tục viện trợ quân sự, đặc biệt là hải quân, cho Philippines. Philippines là một đối tác chiến lược độc lập và Hoa Kỳ tôn trọng nền độc lập của đối tác chiến lược, nên vào năm 1992, khi quốc hội Philippines từ chối triển hạn, Hoa Kỳ đã đóng cửa căn cứ hải quân ở Subic Bay, sau khi đã đóng cửa căn cứ Không quân Clarke Air Base một năm trước đó. Sự hiện diện của quân đội Mỹ và quân đội Úc hiện nay tại Philippines được qui định bởi Hiệp Ước Quân Đội Thăm Viếng VFA (Visiting Forces Agreement). Vào cuối tháng Giêng 2012, Philippines và Hoa Kỳ đã thảo luận tại Washington khả năng mở rộng hợp tác quân sự này [20].
Trái lại, Hà Nội tỏ ra do dự trong quan hệ với Washington. Đô Đốc Jonathon Greenert đã nhắc đến sự do dự này (hesitation) mà tôi nghĩ là vì áp lực của Trung Quốc. Có nhiều diễn tiến cho chúng ta thấy như vậy.
Trên nguyên tắc, Hà Nội tuyên bố trung lập với lập trường ‘Ba Không’ mà Thứ trưởng Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh đã nói khi đến Bắc Kinh ngày 22-25 tháng 8 năm 2010 rằng “Việt Nam không tham gia các liên minh quân sự, không là đồng minh quân sự của bất cứ nước nào, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia”. ông Nguyễn Chí Vịnh còn nói thêm rằng “Việt Nam không có ý định cân bằng quyền lực với Trung Quốc” [21].  
Thế nhưng, trong khi Hà Nội và Bắc Kinh vẫn tiếp tục thao diễn tập trận chung và ‘đồng ý siết chặt hợp tác quốc phòng’ [22], thì Hà Nội lại không dám tham dự diễn tập quân sự ‘Hổ Mang Vàng - Cobra Gold 2011’ với Mỹ và Thái Lan hồi đầu năm 2011, ngay cả trong tư cách quan sát viên. Vào đầu tháng 2 năm 2012, Hà Nội cũng đã không dám tham dự diễn tập hải quân ‘Milan Naval Exercise‘ do Ấn Độ tổ chức với 14 quốc gia trong Vùng, dầu với tư cách quan sát viên mà trước đây Hà Nội đã có mặt. Bắt đầu từ năm 1995 với 4 nước, diễn tập hải quân này được Ấn Độ tổ chức 2 năm một lần và nay có 14 nước tham dự, kể cả các thành viên ASEAN như Brunei, Indonesia, Malaysia, Miến Điện, Philippines, Singapore và Thái Lan [23].
Và gần đây, khi Phó Chủ Tịch Xi Jinping / Tập Cận Bình công du Việt Nam từ ngày 20 đến 22 tháng 12 năm 2011, giới truyền thông nhà nước Trung Quốc và Việt Nam hết lời ca ngợi nỗ lực thắt chặt quan hệ hữu nghị, tạo nên bối cảnh hợp tác đồng thắng lợi cho tương lai, theo khẳng định của Thứ trưởng Ngoại Giao Zhang Zhijun / Trương Chí Quân. Tám thỏa hiệp hợp tác đã được ký kết trong dịp này [24]. Hình ảnh tốt đẹp của chuyến công du mà Hà Nội và Bắc Kinh vẽ vời đã thay đổi nhanh chóng, khi Hãng Thông Tấn Kyodo News ngày 21.01.2012 tiết lộ ‘nguồn tin từ Đảng Cộng Sản Việt Nam’ về những đe dọa mà lãnh đạo chóp bu Bắc Kinh đã nói với lãnh đạo Hà Nội. Cả Bắc Kinh và Hà Nội đều không / chưa cải chính tiết lộ này.
Bản tin của Kyodo News được nhật báo lớn The Mainichi Daily News tại Nhựt Bản đăng tải, theo đó ông Tập Cận Bình đã cảnh cáo trực tiếp với ‘bộ ba’ Nguyễn Phú Trọng, Trương Tấn Sang và Nguyễn Tấn Dũng là Hà Nội chớ có ‘hồ hởi’ với Mỹ và phải xa lánh Mỹ trong vấn đề Biển Đông, vì Mỹ đang theo đuổi chiến lược bao vây Trung Quốc. Chủ tịch Nhà Nước Trương Tấn Sang có lẽ đã nghe lời cảnh cáo này hai lần. Tại Hawaii hồi tháng 11, bên lề Hội Nghị Thượng Đỉnh APEC 2011, Chủ tịch Nhà Nước Hồ Cẩm Đào cũng đã nói như vậy khi hội kiến với ông Trương Tấn Sang [25]. Phải chăng ‘nguồn tin từ Đảng Cộng Sản Việt Nam’ mà Kyodo News trích dẫn, cho thấy rằng nội bộ giới lãnh đạo Hà Nội đang có chia rẽ về chính sách đối với Bắc Kinh hoặc/và Washington ?
Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam ngăn cấm công chúng cũng như sinh viên và thành phần trí thức phát biểu ý kiến về Biển Đông, nhưng tại Philippines, vấn đề này được tranh cãi công khai.
Và lý do thứ tư của sự khác biệt là xã hội dân sự đã được phát triển mạnh mẽ hơn tại Philippines, vì thể chế chính trị tại Philippines tương đối dân chủ, có sinh hoạt đa đảng và báo chí độc lập. Philippines có nội lực bằng vào ý dân, một sức mạnh mà chế độ Hà Nội không có.
Hoàn Cầu Thời Báo đã cực lực lên án Manila và đề nghị trừng phạt kinh tế Philippines, trong khi ghi nhận rằng Việt Nam còn tùy thuộc vào sự ‘ủng hộ chính trị’ của Trung quốc, vì giữa Hà Nội và Washington hãy còn ranh giới mà Hà Nội có thể khó vượt qua [26].
Ranh giới khó vượt qua này là vấn đề nhân quyền 
Trên nguyên tắc, Hà Nội và Washington đều tỏ ý muốn nâng bang giao song phương lên mức độ hợp tác chiến lược. Ngoại trưởng Clinton đã phát biểu như vậy trong cuộc họp báo chung ngày 30.07.2010 với ông Phạm Gia Khiêm, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao lúc bấy giờ và Đại sứ Lê Công Phụng tại Washington cũng lập lại điều này vào cuối năm [27]. Nhưng trong thực tế, tiến trình ‘hợp tác chiến lược’ phát triển rất chậm chạp, vì hồ sơ nhân quyền tồi tệ tại Việt Nam.
Trên Foreign Policy, Bà Clinton cũng đã viết: “Chúng tôi đã nói rõ, chẳng hạn như đối với Việt Nam, rằng tham vọng của chúng tôi trong việc phát triển hợp tác chiến lược đòi hỏi rằng Việt Nam phải có các biện pháp cải thiện nhân quyền và những tự do chính trị” [27] Gần đây, Thứ trưởng Ngoại Giao Kurt Campbell đã đến Việt Nam hồi đầu tháng Hai 2012 để thảo luận quan hệ song phương và đa phương về nhiều phương diện kể cả hợp tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và sáng kiến về Hạ Nguồn Sông Mekong (Lower Mekong Initiative) mà Bà Clinton đã loan báo trước đây - và tất nhiên là ông Campbell đã nêu vấn đề Việt Nam phải cải thiện nhân quyền và tự do dân chủ để hai nước có thể tiến tới mức độ hợp tác chiến lược. Báo chí nhà nước cộng sản loan tin đầy đủ, nhưng từ Thông Tấn Xã Việt Nam, Đài Phát Thanh VOV đến Báo Nhân Dân, Báo Điện Tử Đảng Cộng Sản và Báo Tuổi Trẻ vân vân…đều hoàn toàn im lặng về vấn đề nhân quyền và tự do dân chủ[28].
Vai trò của quốc hội trong sinh hoạt chính trị và ngoại giao Mỹ rất quan trọng. Về vấn đề nhân quyền, Quốc Hội Mỹ thường lên án Việt Nam mạnh mẽ hơn chánh phủ Mỹ. Khi phái đoàn Thượng Nghị Sĩ Mỹ công du Đông Nam Á, kể cả Philippines và Việt Nam, Nghị sĩ John McCain (từng là phi công Hải quân trong thời chiến tranh, bị bắn hạ và giam giữ tại Khám Đường Hỏa Lò Hà Nội, nhưng lại là một trong những nghị sĩ ủng hộ bình thường hóa ngoại giao với Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam) và Nghị sĩ Joseph Lieberman đã tuyên bố rằng nếu Việt Nam muốn mua võ khí tối tân của Mỹ thì Hà Nội phải cải thiện hồ sơ nhân quyền.Vì vậy, giả sử như Hà Nội có thể thuyết phục được Hành pháp Mỹ, thì Hành pháp Mỹ cũng sẽ bó tay vì việc mua bán này sẽ không được Lập pháp Mỹ chuẩn y [29].
Hiện nay, Việt Nam mua phần lớn võ khí, đặc biệt là tàu ngầm và tàu chiến nổi, từ Liên Bang Nga, vì mối đe dọa quân sự của Trung Quốc. Trên căn bản dài hạn, Việt Nam không hẳn có lợi nếu phải tùy thuộc hoàn toàn vào Liên Bang Nga về mặt thiết bị quốc phòng, nếu, như Hoàn Cầu Thời Báo lập luận, Bắc Kinh và Moscow tái lập liên minh để đối phó với Mỹ.
Hoàn Cầu Thời Báo thường có lập luận quá khích, nhưng hiện nay, chúng ta thấy rằng Moscow và Bắc Kinh đang hợp tác nhau chống lại nỗ lực cấm vận Iran của Mỹ và Liên Âu. Đồng thời tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, Nga và Trung Quốc cũng đã sử dụng quyền phủ quyết đánh bại dự thảo quyết nghị của Mỹ, Anh và Pháp kết án chế độ độc tài khát máu của Tổng Thống Bashar al-Assad tại Syria.
Trong thập niên qua, Moscow có vẻ chỉ muốn bán võ khí hơn là quan tâm nhiều về vấn đề Biển Đông. Theo nhận xét của Giáo sư Vladimir N. Kolotov, Petersburg State University, Nga đã không tranh đua được với Trung Quốc tại Bắc Á và Đông Nam Á, mặc dầu Nga coi Việt Nam là đối tác quan trọng và Biển Đông là vùng chiến lược mà Nga quan tâm.Thái độ này có thể đang thay đổi, vì Nga vừa đưa tàu chiến đến Vịnh Manila lần đầu tiên sau 96 năm. Trước đây, lập trường của Nga về Biển Đông là một ẩn số, vì Moscow ít khi tuyên bố về vấn đề này. Dầu Nga tiếp tục là một ẩn số hay muốn có vai trò năng động hơn tại Biển Đông như là một cường quốc Bắc Á-Tây Thái Bình Dương, vì sự trỗi dậy của Trung Quốc hay vì chiến lược định vị của Mỹ trong Vùng, Biển Đông vẫn là một vấn đề nóng, có khả năng dẫn đến xung đột võ trang, theo nhận định của Viện Nghiên Cứu Chính Sách Quốc Tế Lowy Institute tại Sydney [30]
Bài này đặt trọng tâm vào Biển Đông hơn là vấn đề khai thác nguồn nước và đập thủy điện ở thượng nguồn và hạ nguồn Sông Mekong có khả năng gây tác hại trầm trọng cho Đồng Bằng Cửu Long Việt Nam [31]. Đây cũng là một vấn đề chiến lược quan trọng mà Việt Nam bị thiệt thòi vì là quốc gia sau cùng ở hạ nguồn, nên lại cần phải hợp tác nhiều hơn với các cường quốc kinh tế như Hoa Kỳ, Nhựt Bản, Úc Đại Lợi…Các nước này quan trọng không phải chỉ vì họ là quốc gia cấp viện nhưng còn là nơi mà xã hội dân sự có tiếng nói mạnh mẽ trong việc bảo vệ và phát triển bền vững Tiểu Vùng Sông Mekong.
Để bảo vệ quyền lợi lâu dài của tổ quốc, Hà Nội phải ‘đồng sàng dị mộng’, không phải đối với Mỹ mà là trong quan hệ với Trung Quốc. Hiển nhiên là tương lai của Việt Nam sẽ tươi sáng hơn, khi chế độ độc tài cộng sản chấm dứt và Việt Nam trở thành một quốc gia tự do dân chủ. Nhưng hiện nay, trong gọng kìm Bắc Kinh mà Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam không tìm được lối thoát vì không dám theo đuổi đối trọng với Trung Quốc, mà cũng chưa đạt được hợp tác chiến lược với Mỹ vì vấn đề nhân quyền, thì Việt Nam có thể làm gì khác?
Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương có thể là một lối thoát ?
Lý tưởng hơn cả là cải cách chính trị và kinh tế đi song hành tại Việt Nam, vì một nước Việt Nam dân chủ vẫn có thể bị Trung Quốc kìm kẹp, nếu phải tiếp tục lệ thuộc vào Trung Quốc về mặt kinh tế.
Khởi thủy ba nước Chile, New Zealand và Singapore và sau đó Brunei ký kết một thỏa hiệp tự do hóa mậu dịch vào tháng 6 năm 2005 và thỏa hiệp này có hiệu lực vào tháng 5 năm 2006. Nhóm P4 này được cải danh thành Trans-Pacific Partnership (TPP). Bắt đầu thương thuyết để gia nhập TPP là Hoa Kỳ, Úc, Peru,và Việt Nam vào năm 2008 và Malaysia vào năm 2010.
Tự do mậu dịch phải được nhìn trong bối cảnh toàn cầu và khu vực. Trên căn bản toàn cầu, vòng đàm phán tự do mậu dịch gọi là Doha Round của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới WTO cho đến nay vẫn chưa đạt được tiến triển gì đáng kể. Theo tài liệu của WTO, Doha Round được chính thức phát động hồi năm 2001 mà mục đích là để cải tổ hệ thống thương mại toàn cầu bằng cách giảm hạ hàng rào thuế quan và tu chính luật lệ về mậu dịch.
Trong khi đó, các cuộc thương thuyết tự do mậu dịch song phương hoặc trên căn bản vùng đã có kết quả. Thí dụ như Thỏa Hiệp Tự Do Mậu Dịch giữa ASEAN và Trung Quốc, ASEAN và Úc Châu & Tân Tây Lan, Úc và Singapore, Úc và Thái Lan, Mỹ và Úc, Mỹ và Nam Hàn, Việt Nam và Chile (được ký ngày 11 tháng 11 năm 2011 tại Honolulu). Còn khá nhiều FTA đang được thương thuyết trên căn bản song phương. Ngoài ra, Diễn Đàn Kinh Tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) qui tụ 21 nền kinh tế - nhưng chưa có Ấn Độ - cũng đóng vai trò quan trọng vì APEC có tham vọng tạo được một vùng tự do mậu dịch cho toàn vùng Châu Á-Thái Bình Dương, một mục tiêu mà TPP chia sẻ.
Dưới thời Tổng thống George W Bush, Hoa Kỳ đã nhìn thấy tiềm năng của TPP như là cửa ngõ để Mỹ củng cố vị thế tại Châu Á-Thái Bình Dương. ông Obama đã không chia sẻ quan điểm này cho đến khi ông bước chân vào Tòa Bạch Ốc [32].
Hội nghị APEC 2011 tại Honolulu, Hawaii, do Tổng thống Obama chủ trì là cơ hội tốt để Mỹ đẩy mạnh tiến trình thương thuyết TPP mà Mỹ kỳ vọng là sẽ được kết thúc vào cuối năm 2012. Tiến trình này trở nên sôi động hẳn lên, khi Thủ tướng Yoshihiko Noda tuyên bố ý định gia nhập của Nhựt Bản tại Hội Nghị TPP được tổ chức song hành với Hội Nghị APEC 2011. Canada và Mexico cũng tuyên bố muốn thương thuyết gia nhập [33].
Trong vài năm sắp tới, nếu cuộc thương thuyết thành công và TPP trở thành một khối tự do mậu dịch, thì đây là một tập hợp kinh tế lớn nhất thế giới. Tổng sản lượng GDP của 9 nước TPP hiện nay cộng với Nhựt Bản (và không kể Canada và Mexico) tương đương với 35% của GDP toàn thế giới, so với 26% của Liên Âu với 27 hội viên. Tại Honolulu, Hội nghị lãnh đạo TPP 2011 đã kết thúc với một Bản Tuyên Bố rất lạc quan là thành viên TPP “hài lòng với tiến bộ đạt được và công bố mục tiêu tối hậu là thiết lập con đường dẫn đến tự do mậu dịch xuyên Thái Bình Dương. Lãnh đạo TPP còn nói rằng, ngoài 9 quốc gia hiện nay, TPP mong muốn có thêm thành viên mới và chỉ thị các phái đoàn thương thuyết TPP tiếp tục thảo luận với các quốc gia đã ngỏ ý muốn gia nhập” [34].
Trung Quốc chắc hẳn cũng đã nhìn thấy tiềm năng này, nên tìm cách đẩy mạnh vai trò của ASEAN là đối tác thương mại rất quan trọng của Trung Quốc và gián tiếp hạ thấp triển vọng của TPP. Nhân chuyến công du Indonesia hồi cuối tháng 4 năm 2010, Thủ tướng Wen Jiabao / Ôn Gia Bảo đã nhấn mạnh rằng Châu Á chỉ có thể phát triển mạnh, nếu ASEAN đóng vai trò chủ lực - the dominant player. Indonesia có vẻ như chia sẻ quan điểm này của Bắc Kinh, khi chánh phủ Jakarta nói rằng Indonesia chưa muốn gia nhập TPP vì nền kinh tế địa phương chưa đủ mạnh, và trong vai trò chủ tịch ASEAN, Indonesia muốn biến cải ASEAN thành một thị trường chung vào năm 2015 [35].
Cho đến nay, Trung Quốc, cường quốc kinh tế thứ nhì thế giới, chưa thương thuyết gia nhập, vì ‘chưa được mời’, nhưng Mỹ nói rằng TPP là một thỏa hiệp mở mà quốc gia nào cũng có thể xin gia nhập với điều kiện là phải chấp nhận những qui định của TPP. Thế nhưng, Hoa Kỳ lại khuyến khích Nhật Bản và yêu cầu Nam Hàn gia nhập. Phải chăng Trung Quốc có khả năng bị Hoa Kỳ bao vây kinh tế cùng lúc với chiến lược quốc phòng mà Bắc Kinh cũng coi là nhằm mục đích kìm hãm sự trỗ́i dậy của Trung Quốc ?
Mặc dầu Mỹ đã cải chính việc này, nhưng Trung Quốc vẫn nghĩ như vậy. Lý do là vì tuy Hoa Kỳ không minh thị loại Trung Quốc, nhưng Ngoại trưởng Clinton đã nói rõ là Hiệp Định TPP đòi hỏi các thành viên phải tuân thủ những giá trị căn bản, kể cả sự trong sáng và luật lệ bảo vệ lao động. Tân Hoa Xã đã loan rằng Hoa Kỳ sử dụng hợp tác thương mại để cải thiện ảnh hưởng tại Châu Á theo điều kiện của Mỹ, gồm những qui lệ để hướng dẫn thay đổi cấu trúc chính trị và kinh tế tương lai toàn vùng [36].
Hoàn Cầu Thời Báo lập luận rằng qui luật do Mỹ áp đặt vào TPP sẽ cản trở sự gia tăng thành viên, vì Mỹ ‘sử dụng TPP trong mưu toan bao vây Trung Quốc’ mà bằng chứng, theo bài bình luận của Hoàn Cầu Thời Báo, chính Bà Clinton đã xác nhận rằng TPP không phải chỉ là một vấn đề kinh tế [37].
Nhìn từ quan điểm của Việt Nam, trên nguyên tắc và bên ngoài tổ chức ASEAN, Việt Nam có thể xâm nhập được thị trường Úc Châu-Tân Tây Lan theo những qui định của FTA và đang có lợi thế bán nhiều hơn mua. Nhưng đối với Trung Quốc, Việt Nam bị thất thu (nhập siêu) trong khi giao thương giữa Trung Quốc và ASEAN nói chung, cán cân thương mại có lợi hơn cho ASEAN. Mặc dầu Việt Nam bán nhiều hơn mua đối với Mỹ, nhưng Việt Nam chưa xâm nhập đúng mức thị trường to lớn của Hoa Kỳ, vì Việt Nam và Mỹ chưa là thành viên của một FTA song phương hay đa phương nào cả. Ngoài tư cách thành viên của WTO, Việt Nam và Mỹ chỉ có Thỏa Hiệp Thương Mại song phương Bilateral Trade Agreement mà thôi [38].
Hiệp định TPP có thể khỏa lấp được khoảng trống này không phải chỉ đối với Mỹ mà còn đối với nhiều quốc gia Bắc Mỹ và Nam Mỹ. TPP có thể hứa hẹn nhiều lợi nhuận cải cách kinh tế cho Việt Nam, nhưng cũng có nhiều thách đố và rủi ro cho Đảng Cộng Sản và chế độ Cộng Hòa Xã hội Chủ nghĩa, bởi vì những qui luật mà Trung Quốc không chấp nhận, cũng sẽ áp dụng cho Việt Nam. Vấn đề then chốt là Hà Nội chọn con đường phát triển kinh tế và tương lai đất nước, hay tiếp tục cấu trúc hiện hữu bất lợi cho đất nước trên căn bản dài hạn, nhưng đang đem lại nhiều lợi nhuận riêng tư cho giới lãnh đạo Đảng Cộng Sản ở mọi giai tầng của guồng máy công quyền.
Hoa Kỳ chủ trương thành viên TPP phải cải tổ sâu rộng cấu trúc kinh tế mà lãnh vực kinh tế quốc doanh là mục tiêu chính. Trung Quốc có khoảng 20 ngàn cơ sở kinh tế quốc doanh và lãnh vực này tại Việt Nam cũng chi phối phần lớn sinh hoạt kinh tế quốc gia. Kinh tế quốc doanh được tài trợ của nhà nước và do đó cạnh tranh bất chính trên thị trường, mặc dầu các cơ sở quốc doanh này không có hiệu năng cao. Tại Việt Nam, trường hợp điển hình là sự vỡ nợ của Tổng Công Ty Vinashin.
Việt Nam đã dự kiến đòi hỏi này, nên Trưởng phái đoàn đàm phán TPP, ông Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Bộ Công Thương, đã bác bỏ đòi hỏi của Mỹ trong vấn đề cải tổ lãnh vực quốc doanh của Việt Nam, vì, theo ông Trần Quốc Khánh, TPP không cần phải có điều khoản riêng cho lãnh vực quốc doanh và các công ty quốc doanh Việt Nam đã tuân thủ qui luật của WTO. Theo tôi, lập luận này thiếu tính thuyết phục và không đúng với thực tế. Tuy nhiên, một cách chính thức, tại Honolulu, Chủ tịch Nhà Nước Trương Tấn Sang đã cam kết rằng Việt Nam sẽ đóng góp vào cuộc thương thuyết TPP [39]
Ngoài ra, thành viên TPP còn phải có hệ thống tài chánh ngân hàng trong sáng, bảo vệ và tôn trọng tác quyền, bảo vệ người lao động và bảo vệ môi sinh. Tất cả những đòi hỏi này đều gây tốn kém trong ngắn hạn, nhưng sẽ cải thiện hiệu năng kinh tế, gia tăng tính cạnh tranh, bài trừ phần nào nạn tham nhũng cửa quyền. Lợi điểm trong sự vắng mặt của Trung Quốc, là Việt Nam sẽ thu hút nhiều đầu tư hơn, hiệu năng sản xuất sẽ cao hơn và sẽ tiếp cận thị trường TPP lớn hơn thị trường Liên Âu, với trên 1/3 tổng sản lượng GDP toàn cầu. Nếu việc tái cấu trúc và cải tổ thành công, nền kinh tế Việt Nam sẽ không còn tùy thuộc quá nhiều vào Trung Quốc như hiện nay.
Khác với Úc, Hoa Kỳ chưa công nhận ‘kinh tế Cộng Hòa Xã Hội Việt Nam’ hiện nay là một nền kinh tế thị trường, mặc dầu Hà Nội đã liên tục yêu cầu. Biết đâu những cải cách mà Việt Nam sẽ phải thực hiện trong khuôn khổ TPP sẽ vượt qua được trở ngại này. Đây có thể nói là trường hợp ‘thuốc đắng đả tật’, nhưng thuốc đắng nào chữa lành bệnh đều phải tiêu diệt những ký sinh trùng, những vi trùng gây bệnh [40].
Năm 2012 và các năm kế tiếp đem lại cho Việt Nam nhiều cơ hội. Về mặt an ninh quốc phòng, chiến lược định vị quân lực Hoa Kỳ tại vùng Châu Á-Thái Bình Dương chỉ có lợi cho Việt Nam. Nếu Việt Nam không chụp lấy cơ hội này để nâng quan hệ với Mỹ lên mức hợp tác chiến lược và đối trọng với Trung Quốc, Việt Nam có thể mất cơ hội trong tương lai. Nếu Việt Nam không cải cách kinh tế theo tiêu chuẩn TPP do Mỹ lãnh đạo, Việt Nam sẽ mất cơ hội phát triển để có thể độc lập hơn với Trung Quốc về phương diện kinh tế và đối phó hữu hiệu hơn đối với quyền lực mềm của Bắc Kinh.
Trong quá khứ, Cộng Hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã từng bị ‘lỡ tàu’ khi Hà Nội đòi giá cao với Mỹ trong vấn đề bang giao song phương hồi cuối thập niên 1970. Sau khi Mỹ đã hoạch định được chính sách và thiết lập bang giao với Trung Quốc, vai trò của Việt Nam đối với Mỹ không còn quan trọng nữa. Hà Nội cố gắng vận động bình thường hóa ngoại giao với Mỹ, nhưng Mỹ vẫn làm ngơ. Tại New York năm 1990, Ngoại trưởng Nguyển Cơ Thạch ngồi chờ phúc đáp của Ngoại trưởng James Baker trong khi giới lãnh đạo Hà Nội gồm Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Linh, Thủ tướng Đỗ Mười và ông Phạm Văn Đồng chuẩn bị bỏ ngày Quốc Khánh 02.09.1990 để sang Thành Đô, Tứ Xuyên, gặp gỡ Tổng Bí Thư Giang Trạch Dân và Thủ tướng Lý Bằng để bàn việc nối lại bang giao với Bắc Kinh và cái giá mà Hà Nội phải trả [41].
Mỹ đang cạnh tranh ráo riết với Trung Quốc tại Châu Á Thái Bình Dương, nên cần nhiều quốc gia thân hữu. Mai kia nếu vì lý do gì mà sự cạnh tranh này mất đi cường độ hiện nay, thì Việt Nam có thể không còn là mục tiêu mà Mỹ quan tâm nhiều nữa.
Trong vấn đề TPP cũng vậy, Bắc Kinh chưa muốn gia nhập, nhưng điều đó không có nghĩa là Trung Quốc sẽ không bao giờ trở nên thành viên. Trong dài hạn, TPP dự trù sẽ có Trung Quốc đóng vai trò quan trọng – và nếu Mỹ thành công trong chiến lược kinh tế này, thì Trung Quốc cũng sẽ biến cải thành một nền kinh tế thị trường thực sự, theo đúng tiêu chuẩn của phương Tây.
Khi được hỏi Miến Điện có thể tác động gì đến Việt Nam, Thứ trưởng Ngoai Giao Campbell tại Hà Nội cho biết ông không có câu trả lời. Đây chỉ là phản ứng ngoại giao của nhân vật Mỹ phụ trách Đông Á-Thái Bình Dương Sự Vụ. Miến Điện từng là con chiên ghẻ trong ASEAN, nhưng Tổng thống Thein Sein, một cựu tướng lãnh và cựu thủ tướng trong chế độ độc tài, đã bắt đầu tiến trình dân chủ hóa bằng một quyết định đột phá theo nguyện vọng của nhân dân, khi ông hủy bỏ hồi tháng 9 năm 2011 dự án đập thủy điện Myitsone trị giá 3 tỉ 600 triệu đô-la mà một tổng công ty quốc doanh Trung Quốc sắp khởi công. Tính biểu tượng của quyết định này là Miến Điện muốn bảo vệ độc lập chớ không phải chống đối Bắc Kinh. Lãnh tụ Aung San Suu Kyi, từng bị giam cầm nhiều năm, nay có thể ứng cử và tranh cử, một thay đổi đáng kể trong tiến trình cải cách chính trị. Con đường trước mặt còn dài và Miến Điện còn phải vượt qua nhiều thử thách, nhưng Tổng thống Thein Sein cam kết sẽ không đảo ngược tiến trình dân chủ hóa [42]. Nếu Miến Điện có thể thực hiện cải cách chính trị và kinh tế, thì tại sao Việt Nam lại không [43] ?
(Sydney, ngày 10 tháng 02 năm 2012)
Ghi Chú :  
[1]Center for a New American Security (CNAS), Patrick M. Cronin (ed.) Cooperation from Strength - The United States, China and South China Sea, Washington DC, January 2012. Phúc trình đề nghị kế hoạch 5 điểm để Mỹ có thể hợp tác với Trung Quốc từ thế mạnh tại Biển Đông.
[2] U.S. Department of Defense, Sustaining U.S. Global Leadership: Priorities for 21^st Century Defense, Washington DC,January 2012.
[3] The White House, Office of the Press Secretary, Washington DC, Remarks by President Obama to the Australian Parliament, Canberra, Nov 17, 2011.Hillary Clinton, America’s Pacific Century, Foreign Policy, November 2011
AFP- Canberra: Obama in Australia to reframe securities ties, Nov 16, 2011
Reuters – Canberra: Obama boots US military in Australia, Nov 16, 2011.
[4] Media Release – Rep. Howard ‘Buck’ McKeon, HACC Chair: “Obama’s defense Strategy: McKeon Labels it ‘Lead from behind’ – Washington DC, Jan 5, 2012
The Washington Post (editorial): President Obama’s Defense Strategy Rests on a shaky assumption’, Jan 7, 2012
[5] Reuters: “No big U.S. naval build-up in Asia, top officer says”, Washington, Jan 11, 2012:
[6] Đài RFA Tiếng Việt, Washington DC, Mặc Lâm phỏng vấn Lưu Tường Quang: Hiệp Định an ninh và quốc phòng Hoa kỳ-Australia, ngày 17-11- 2011
Đài RFI Tiếng Việt, Paris, Tạp Chí Tiêu Điểm - Tú Anh phỏng vấn Lưu Tường Quang:Chiến Lược Cương Nhu của Mỹ tại Châu Á-Thái Bình Dương, ngày 17-11-2011
[7] Reuters (James Grubel), Canberra, Jan 30, 2012: “Australia’s Navy told to be more visible near resources projects”
Đài RFI Paris – Tú Anh / Lưu Tường Quang: Biển Đông, Điểm Nóng Trong Chiến Lược Quốc Phòng Úc, 30.01.2012
The Australian (Mark Dodd), Sydney: “Defence urged to shift its presence to the North”, 31 Jan 2012
[8] Đài RFI Paris, Thanh Phương phỏng vấn Lưu Tường Quang: Trung Quốc đối phó với Mỹ bằng ‘cuộc chiến không cân xứng’, ngày 16-02-2011
AFP (Robert Saiget), Beijing Dec 06 2011: China’s Hu urges navy to prepare for combat 
[9] Global Times / Hoàn Cầu Thời Báo: New US strategy brings risk of new arms race, December 08, 2011
[10] The Jakarta Post (Abdul Khalik): U.S.Base No Threat to Indonesia, Bali, Nov 21, 2011
Peter Alford in Bali, ‘SBY and Julia Gillard tread path of reconciliation’, The Australian, Sydney, Nov 21, 2011
[11] Hugh White, Australia’s future hostage to US-China rivalry, The Age, Melbourne, Oct 25, 2011
Hugh White, ‘Dear Mr. President, We beg to differ over the future of Asia’, Sydney Morning Herald, Nov 16, 2011
[12] The People’s Daily, Beijing 16 Nov 2011
[13] Reuters (Chris Buckley), Beijing: China warns U.S. to be ‘careful’ in military refocus, Jan 9, 2012 AFP - Beijing: China urges US to be 'cautious' over military plan, Jan 10, 2012
[14] Reuters (Chris Buckley), Beijing: China top military paper (Liberation Army Daily) warns U.S. aims to contain rise, Jan 10, 2012
[15] Xinhua / Tan Hoa Xa - Global Times - Beijing: China, Vietnam pledge to properly settle maritime issues
[16] U.S. Department of Defense – Remarks as delivered by Secretary of Defense Robert M. Gates, Shangri-la Hotel, Singapore, June 05 2010 VOA News (Davod Gollust): U.S. seeks to calm South China dispute, June 24, 2011
South China Morning Post: Let Cool Heads prevail in Sea Disdpute, U.S. says, June 26, 2011
Sydney Morning Herald (Peter Hartcher) U.S. finds unwilling partner in China to avert potential crisis in region, Aug 17, 2011
Đài RFI Paris - Tạp Chí Tiêu Điểm -Tú Anh phỏng vấn Lưu Tường Quang: Hoa Kỳ dấn thân mạnh hơn tại Châu Á vì quyền lợi chiến lược lâu dài, ngày 18-08-2011.
[17] Windsor Genova, International Business Times: China Rejects U.S Bid for Sea Dispute Talks in East Asia Summit, Nov 17, 2012 Reuters (Ben Blanchard): China’s Wen Warns Outside Forces off South China Sea Dispute, Nov 18, 2011 Xinhua / Tân Hoa Xã - Chinese Premier Restates China’s stance on South China Sea, Bali, Nov 19, 2011 AFP - Nusa Dua Indonesia: Obama scores diplomatic victory over China, Nov 20, 2011. Sydney Morning Herald (Peter Hartcher): Asia finds voice in test of will with China, Nov 22, 2011.
[18] Reuters: China paper calls U.S. a ‘troublemaker’ for defence strategy, Sat, Jan 7, 2012 China Daily (editorial): U.S. scaremongering, Nov 21 2011
[19] Đài RFI Paris - Thanh Phương phỏng vấn Lưu Tường Quang: Khác với Việt Nam, Philippines có thể dựa vào Mỹ để làm đối trọng với Trung Quốc, ngày Thứ Bảy 04.02.2012
[20] Reuters - Manila: Clinton warns against intimidation in South China Sea, Nov 16, 2011
AFP - Manila: Aboard U.S. warship, Clinton pushes Philippines Alliance, Nov 17, 2011
The Washington Post (Craig Whitlock): Philippines may allow greater U.S. military presence in reaction to China’s rise, Jan 26, 2012 VOA News - Manila (Simone Orendain): U.S.Senators Support Philippines in S. China Sea Dispute, Jan 17, 2012 Xinhua / Tân Hoa Xã - (Liu Tian) Beijing: Proposed U.S.- Philippines Drills raise questions about U.S. intention in Asia, Jan 23, 2012 Global Times (editorial): Make Philippines pay for balancing act, Jan 29, 2012
[21] SRV – Govn Website [tiếp cận ngày 17.02.2011]: Tướng Nguyễn Chí Vịnh: Việt Nam và Trung Quốc có đại cục quan hệ tốt đẹp, ngày 26.08.2010
[22] Xinhua / Tân Hoa Xã - Global Times - Beijing: China, Vietnam Agree to strengthen military cooperation, Oct 15, 2011.
[23] Báo Điện Tử Đảng Cộng Sản Việt Nam (www.cpv.org.vn) ngày 12-02-2011 trích dẫn Thiếu tướng Nguyễn Thanh Tuấn, Cục trưởng Cục Tuyên Huấn & phát ngôn viên Bộ Quốc Phòng và được Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh xác nhận ngày 16-02-2011.
Về diễn tập hải quân ‘Milan’ của Ấn Độ, The Times of India ngày 30.01.2012, loan tin Việt Nam sẽ không tham dự, nhưng trong bản tin ngày 31.01.2012, The Times of India lại loan tin Việt Nam sẽ tham dự. Bản tin mới này được Tân Hoa Xã (Xinhua) đăng tải, nhưng sau cùng Hà Nội đã cải chính.
The Times of India: 14 countries to join India in naval excercise (but not Vietnam), Jan 30, 2012
VOA Tiếng Việt: Việt Nam vắng mặt trong cuộc tập trận của Hải Quân Ấn Độ, ngày 31.01.2012
The Times of India: Navy to host 14-nation ‘Milan’ excercise from Feb 1 (including Vietnam), Jan 31, 2012
Xinhua / Tân Hoa Xã – New Delhi: India Navy to host multi-nation exercise this week (with Vietnam to participate), Jan 31, 2012
BBC Tiếng Việt Online: Việt Nam không tham gia tập trận, ngày 02.02.2012, trích dẫn lời Thiếu tướng Vũ Chiến Thắng, Cục Trưởng Cục Đối Ngoại Bộ Quốc Phòng, Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.
[24] Xinhua /Tân Hoa Xã: Xi’s visit opens new chapter of friendship, win-win co-operation for future
China Daily (Wu Jiao) - Honolulu: Time for closer relations with Vietnam - Hu says, Nov 14, 2011
[25] Kyodo News – Hanoi / The Mainichi Daily News - Tokyo: China warns Vietnam not to cozy up to U.S. on S. China Sea issue: sources, Jan 21, 2012.
Saigon Giai Phong (English edition): VN Vows to contribute to TPP Negotiation [Tường thuật cuộc hội kiến Trương Tấn Sang / Hồ Cẩm Đào tại Honolulu hoàn toàn theo lề phải ‘tình hữu nghị đặc biệt’, Nov 14, 2011.
[26] Global Times / Hoàn Cầu Thời Báo (editorial): Make Philippines pay for balancing act, Jan 29, 2012
[27] U.S.Department of State, Remarks by Secretary Clinton with Vietnamese Foreign Minister Phạm Gia Khiêm, Hanoi, October 30, 2010 BBC Tiếng Việt: Lê Công Phụng – Việt Mỹ đang nhắm đến ‘quan hệ chiến lược’, ngày 25-12-2010.
[28] Congressional Research Service (CRS), Mark E.Manyin, Specialist in Asian Affairs, U.S.-Vietnam Relations in 2011: Current Issues and Implications for U.S. Policy, Washington DC, July 2011 (‘Human rights are the biggest thorn in the side of the relationship’)
VOA News - Washington DC: Clinton Discusses Human Rights with Vietnamese Foreign Minister, September 26th, 2011 at 7:20 pm Hillary Clinton, America’s Pacific Century, Foreign Policy, November 2011 - Clinton: “We have made it clear, for example, to Vietnam that our ambition to develop a strategic partnership requires that it take steps to further human rights and advance political freedoms”.
VOA News (Ron Corben) Bangkok: U.S. Steps Up Pressure on Vietnam over Human Rights, Jan 22, 2912
VOV (Đài Tiếng Nói Việt Nam) - English: “US Eager to boost tie with Vietnam, Feb 02, 2012
VNA (Thông Tấn Xã Việt Nam) - English: U.S. Assistant Secretary of State visits Vietnam, Tuoitrenews, Feb 02, 2012 & Nhan Dan Online, Feb 03, 2012
Báo Điện Tử Đảng Cộng Sản Việt Nam [www.cpv.org.vn] (tiếng Việt): Trợ Lý Ngoại Trưởng Mỹ Kurt Campbell thăm Việt Nam, ngày 02.02.2012
[29] AFP – Bangkok: Vietnam Needs ‘rights progress’ for U.S. weapons, Jan 21, 2012
VOA News – Bangkok (Ron Corben): U.S Step up presure on Vietnam over Human Rights, Jan 22, 2012.
Senator McCain: “I think it’s also a fact that there has not been progress in human rights issues; in fact, that there has been some backward movement on (it). I specifically stated to the Vietnamese that our security relationship will be directly impacted by the human rights issue. Make no bones about that. And I think they have a clear understanding of that”.
Senator Lieberman: “We said that there are certain weapons systems that the Vietnamese would like to buy from us and we would like to transfer them, these systems to them. But it’s not going to happen unless they improve their human rights record. Practically speaking, Congress will not approve these weapon sales to Vietnam unless there’s an improvement in its human rights in Vietnam”.
[30] Global Times (editorial): U.S actions make China-Russia Alliance appealing, Jan 20, 2012 (bình luận về chính sách của Mỹ đối với Iran và Trung Quốc).
Brookings North East Asia Commentary (No.18) – Professor Vladimir N. Kolotov: ‘Changing Calculations in East Asia (April 2008)
Rappler.com – Russian Ships in Manila for 3-day visit, Jan 31, 2012-02-09
South China Morning Post (Greg Torode): Russians in Manila Bay? What is afoot? Feb 05, 2012
Reuters - Canberra (James Grubel): South China Sea Disputes could lead to Asian War – Report, June 28, 2011
[31] Lưu Tường Quang - Hà Nội Trong Gọng Kìm Bắc Kinh: Chiến Lược Trường Sơn Đông – Trường Sơn Tây của Trung Cộng, Tập San Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long, Số 3 (trang 359-370), Sydney, Tháng 6 năm 2009
[32] Sean Goforth, World Politics Review – Trans-Pacific Partnership: A U.S. Entry to Asian Integration, March 15, 2010.
[33] Reuters – Honolulu Nov 11, 2011: Free Trade Agreement gets boost at APEC from Japan.
[34] Office of the U.S Trade Representative, Executive Office of the President: Trans-Pacific Partnership Leaders’ Statement’ – Press Releases Nov 2011.
[35]. The Jakarta Post (Abdul Khalik): Wen Jiabao: “Asia could grow well only if ASEAN is the dominant player”, May 1st, 2010 – The Jakarta Post (editorial); Focusing on ASEAN Integration, Nov 18, 2011.
[36] Xinhua trích dẫn trong bản tin Reuters Nov 11 2011 – Free Trade Agreement gets boost at APEC from Japan (Obama resets relations in Asia-Pacific and offers counterweight to China) – AFP (Stephen Collinson) Nov 14 2011: Obama outlines Pacific Vision at APEC Summit.
[37] Global Times (editorial) Nov 12, 2011: U.S Rule of TPP halts natural expansion
[38] U.S-Vietnam Bilateral Trade Agreement (BTA) được ký ngày 13.07.2000 và có hiệu lực từ ngày 10.12.2001. Một BTA khác cũng được ký ngày 31.05.2006 với Mỹ để qui định các điều khoản cho Việt Nam gia nhập WTO ngày 11.01.2007
[39] Reuters Oct 28 2011: Vietnam rejects U.S. push on State firms in trade talks
Saigon Giai Phong (English edition): VN Vows to contribute to TPP Negotiation, Nov 14, 2011.
[40] Đài RFI Paris – Trọng Nghĩa phỏng vấn Lưu Tường Quang: Tám nước APEC khai mở đàm phán về vùng Tự Do Mậu Dịch Xuyên Thái Bình Dương, ngày 18.03.2010
Đài RFA Washington DC – Mặc Lâm phỏng vấn Lưu Tường Quang: Đàm Phán Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương, ngày 22.03.2010
Đài RFI Paris – Tạp Chí Tiêu Điểm – Tú Anh phỏng vấn Lưu Tường Quang: Thời Sự Nổi Bật Ghi Dấu Năm 2011 tại Châu Á-Thái Bình Dương, ngày 15.12.2011
Đài RFI Paris – Tạp Chí Tiêu Điểm – Tú Anh phỏng vấn Lưu Tường Quang: Chiến Lược Cương Nhu của Mỹ tại Châu Á-Thái Bình Dương, ngày 17.11.2011
[41] Robert Templer, Shadows and Wind – A View of Modern Vietnam, Penguin Books, London, 1999 (page 297)
Bill Hayton, Vietnam Rising Dragon, Yale University Press, New Haven & London 2010 (page 190)
TuanVietnam.net (Huỳnh Phan phỏng vấn ông Lê Văn Bàng, Cựu Thứ trưởng Ngoại Giao, cựu Đại sứ tại Washington DC): Rơi vào ván bài nước lớn, Việt Nam lỡ bước, ngày 06.12.2011
[42] The Washington Post (William Wan): In exclusive interview, Burmese Leader says lasting reform is coming, Jan 20, 2012.
[43] Bài này [sẽ] được phổ biến trong Đặc san Nghiên Cứu Văn Hóa Đồng Nai & Cửu Long, Số 6, do Dong Nai & Cuu Long Cultural Research Organisation Inc. xuất bản tại Sydney, Úc Đại Lợi, tháng 5-2012.

-TPP: CHIẾC PHAO CHO KINH TẾ VIỆT NAM? TS  Đinh Xuân Quân

Kinh Tế - Trung Quốc và ASEAN

Trung Quốc phát huy “ảnh hưởng mềm” và đã có 10 năm để vuốt ve các nước ASEAN vì Mỹ bận rộn với Trung Đông, Afghanistan và Iraq và từ 2008 bị kẹt vì khủng hoảng tài chính.
Phát triển kinh tế và quân sự mạnh, không bị anh hưởng khủng hoảng tài chính cho nên Trung Quốc cảm thấy cần ra oai, gây căng thẳng tại vùng Bắc Á – Biển Hoa Đông và tại vùng Nam Á - Biển Đông. Ảnh hưởng Trung Quốc về thương mại và kinh tế ngày càng lớn tại Á châu.Thương mại Trung Quốc – ASAEAN đi từ $ 7.96 tỷ năm 1991 lên đến $ 292.78 tỷ năm 2010 và lên đến 171.92 tỷ trong 6 tháng đầu 2011, tăng 37 lần từ 1991-2010.

Năm 2002, Trung Quốc đề ra Hiệp Định Tự Do Thương Mại với ASEAN (ASEAN China Free Trade Area -ACFTA). Năm 2004 hai bên ký về hàng hoá; 2007 về dịch vụ; và 2009 về đầu tư. Vào 2010, thuế quan trung bình cho hàng hoá là 0.1% cho 90% các mặt hàng và thuế quan cho các hàng Trung Quốc vào ASEAN còn 0.6%.

	Quốc gia	Thủ Đô	Diện Tích(km2)	Dân số (2008)	GDP (tỷ USD, 2008)	Tiền tệ	Ngôn ngữ
	Brunei Darussalam	Bandar Seri Begawan	5,765	490,000	19.7	dollar	Malai
	Burma (Myanmar)	Naypyidaw	676,578	50,020,000	26.2	kyat	Burmese
	Cambodia	Phnom Penh	181,035	13,388,910	11.3	riel	Khmer
	Indonesia	Jakarta	1,904,569	230,130,000	511.8	rupiah	Indonesian
	Laos	Vientiane	236,800	6,320,000	5.4	kip	Lao
	Malaysia	Kuala Lumpur	329,847	28,200,000	221.6	ringgit	Malai
	Philippines	Manila	300,000	92,226,600 (2007)	166.9	peso	Tagalog, Anh
	Singapore	Singapore	707.1	4,839,400 (2007)	181.9	dollar	Malai, Mandarin (Huayu), Anh
	Thailand	Bangkok	513,115	63,389,730 (2003)	273.3	baht	Thai
	Vietnam	Hanoi	331,690	88,069,000	89.8	đồng	Vietnam
	People's Republic of China	Beijing	9,640,821	1,338,612,968 (2009)	4,327.4	renminbi	Mandarin (Putonghua)

Hiện nay đối với Trung Quốc khối thương mại ASEAN-Trung Quốc đứng thứ ba, chỉ sau TQ- Mỹ và TQ- EU mà thôi.

Trước đây Nhật cũng muốn thương thuyết với ASEAN để cân đối với Đối Tác Kinh Tế Xuyên Thái Bình Dương gọi là TPP. Nhật và Trung Quốc sẵn sang cùng ký với ASEAN về thương mại bao gồm khối ASEAN + 5 FTA nghĩa là 10 nước ASEAN và Úc, TQ, Nhật, Tân Tây Lan và Nam Hàn.

Tại Hội Nghị Bali vào 18 tháng 11, 2011 vừa qua, TT Ông Gia Bảo đề nghị hợp tác thêm về vấn đề biển, một quỹ hợp tác ASEAN-TQ $472.6 triệu và hợp tác về phát triển bền vững. Trung Quốc ký 4 hiệp ước trao đổi tiền (currency swap) với Indonesia, Malaysia, Singapore và Thailan nhân chuyến viếng thăm của ông Tập Cận Bình. Trung Quốc khuyến khích các nước này dùng đồng Nhân Dân Tệ (NDT) thế đồng dollar.

Mỹ và ASEAN

Thương mại giữa Mỹ và ASEAN đi từ $23 tỷ vào 1980 lên đến $80 tỷ vào 1996; $149.6 tỷ vào 2009; và $186.1 tỷ vào 2010.

Năm 2002, Mỹ đưa ra đề nghị hợp tác mới với ASEAN gồm các lãnh vực: điện toán, canh nông, y tế, chống thiên tai, và đào tạo. Tại Manila Mỹ đề nghị thương mại và đầu tư gọi là “ASEAN-US Trade and Investment Framework Agreement (TIFA)”. Các nước muốn thì có thể ký tự do thương mại song phương với Mỹ hay “FTA”. Mỹ và các nước ASEAN ký nhiều chương trình hợp tác về giáo dục; về thiện nguyện (ASEAN youth volunteers), về canh nông và an toàn lương thực (Feed the Future initiative), về hàng hải (Southeast Asia Maritime Partnership - SAMP), về nâng cao hiệu nghiệm thương mại qua một cửa (ASEAN Single Window); thương mại tàu thuỷ, rao đổi kinh nghiệm thương mại (U.S. business to ASEAN), quỹ hạ tầng của Ngân Hàng Phát Triển Á Châu với $600 triệu), v.v...

Về ngoại giao và an ninh, các nước ASEAN đánh giá cao các cố gắng của Hoa kỳ ¹/ nhưng theo họ về mặt kinh tế, Mỹ quá nhường cho Trung Quốc, Nhật, Nam Hàn hay Ân Độ. Theo họ, Mỹ cần tăng gia các trao đổi và hợp tác kinh tế.

TT Obama đã gặp các lãnh đạo của 10 nước ASEAN.²/ Với dân số 600 triệu và GDP $1.5 ngàn tỷ, ASEAN là bạn hàng thứ tư của Mỹ. Các nhà lãnh đạo đã chấp nhận thực thi một kế hoạch 5 năm (Five-year ASEAN-United States Plan of Action) một lộ trình gia tăng sự hợp tác giữa hai bên.

Tại Hawaii TT Obama thúc đẩy đàm phán Đối Tác Kinh Tế Xuyên Thái Bình Dương hay Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement còn gọi là TPP gồm 9 thành viên, khởi động từ 2005. TPP nhằm xây dựng một khu vực thương mại tự do 2 bên bờ Thái Bình Dương (mà không có TQ).³/ Rút kinh nghiệm WTO mà TQ không giữ các cam kết mở thị trường và vì chính sách “vừa con buôn thủ lợi, vừa bảo vệ nền công nghệ nội địa”, để cướp nhiều kỹ nghệ của Hoa Kỳ, Mỹ đề nghị TPP - một tiến trình hội nhập tư do thương mại kinh tế liên quan tới 9 nền kinh tế năng động, chiếm 25% sản lượng kinh tế thế giới, có tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là 16,000 tỷ USD trong một thị trường với 472 triệu dân. Các nước ASEAN tham gia TPP gồm Singapore, Malaysia, Brunei và Vietnam chưa kể Úc, Tân Tây Lan, Chile, Peru, Canada, Mexico và Nhật.⁴/ Tại Bali, bà Hillary Clinton nhấn mạnh về việc cạnh tranh kinh tế trong suốt và bình đẳng.

Thách thức của ASEAN –Theo mô hình Trung Quốc hay mô hình Mỹ?

Từ năm 2010 tình hình thay đổi hẳn. Trung Quốc có nhiều hành động hăm dọa các nước tại Biển Hoa Nam (Biển Ðông) và Biển Hoa Ðông, đối đầu với Nhật. Năm 2011 Trung Quốc cắt cáp các tàu tham dò dầu VN trong khu vực độc quyền kinh tế VN, hăm doạ Philippines, và các nước trong vùng Thái Bình Dương. VN xích gần Hoa kỳ để cân bằng Trung Quốc tại Biển Đông.⁵/ Trung Quốc gởi tàu ngư chính tuần tra tại vùng Hoàng Sa, đe dọa các tàu đánh cá VN, hù dọa tàu hải quân Ấn trong lãnh hải VN, v.v.

Trong quá khứ, Mỹ đã có thái độ nhân nhượng đối với Trung Quốc nhưng nay chính sách đã thay đổi. Về con số thì năm 2010, ASEAN đứng thứ 5 về thương mại hai chiều với Mỹ ($178 tỷ - tăng 132%) trong thập niên qua. Các nước ASEAN với dân số bằng phân nửa Trung Quốc nhập hàng của Mỹ bằng Trung Quốc. Đầutư của Mỹ vào ASEAN là $153.3 tỷ năm 2008 cao hơn Nhật là $74.1 tỷ và TQ là $107.6 tỷ. Do vậy Hoa kỳ đang cố gắng hơn về kinh tế-thương mại.

Thái độ Trung Quốc không những làm cho các nước láng giềng ASEAN lo lắng mà còn khiến cả Mỹ, Nhật, Ấn Độ và Úc không yên tâm, vì không chỉ là tranh giành tại Biển Đông, Trung Quốc còn biểu lộ tham vọng kiểm soát cả Ấn Độ Dương.⁶/

Vì thế Hoa Kỳ phản công cả quân sự và kinh tế. Trong chuyến công du của TT Obama tại Úc, ông cho triển khai 2,500 quân tại Darwin. Tại Hawaii, ông thúc đẩy TPP - xây dựng một khu vực thương mại tự do ở 2 bên bờ Thái Bình Dương mà không có TQ.Tại Bali ngày 19/11/2011, Biển Đông đã được quốc tế hoá và TT Obama tái xác định lập trường “tự do lưu thông” tại Biển Đông và nhắc là các tranh chấp chủ quyền phải dựa trên luật quốc tế kể cả luật Biển của LHQ gọi là UNCLOS. Nhật cũng thay đổi lập trường tham gia bên cạnh Mỹ.

Nay ASEAN đứng trước lựa chọn: Tự do thương mại với Trung Quốc gọi là ACFTA hay tự do thương mại với Mỹ gọi là TPP.

Các nước ASEAN biết chính sách của Trung Quốc là mua các sản phẩm – linh kiện từ các nước Á châu - mang về ráp và tái xuất cho các nước tân tiến (Mỹ, Nhật, Nam Hàn, EU, vv). Trung Quốc sẽ không chia sẻ kỹ thuật với các nước ĐNÁ trừ các công nghiệp thấp, ô nhiễm như việc Trung Quốc đang làm tại Á châu và Phi Châu.

Các nước như Malaysia, Singapore, VN, Thailan, và Indonesia vẫn phải dựa vào kỹ thuật và nền giáo dục của Mỹ để tiến. Vì vậy Mỹ vẫn đầu tư trực tiếp vào các nước này, 8.5% so với TQ 3.8 %, hay $3.4 tỷ so với $1.5 tỷ của TQ trong năm 2009. Do đó ta thấy sự xích gần của ASEAN về phía Mỹ.

Các nước ASEAN sẽ thương lượng với Mỹ và với Trung Quốc, trước khi họ đi đến lựa chọn. Riêng Việt Nam, trong bối cảnh chính trị và kinh tế như thế, thì sẽ làm gì?

Khía cạnh Thương mại:

Thương Mại Việt - Mỹ

Theo bureau of census của Mỹ, từ khi có ký kết về thương mại BTA (Bilateral Trade Agreement) tình hình thương mại Việt Mỹ như sau:

Năm	Xuất khẩu	Nhập Khẩu	Cán cân
2011	3,581.3	14,579.6	-10,998.2
2010	3,708.9	14,867.8	-11,158.9
2009	3,097.2	12,287.8	-9,190.6
2008	2,789.4	12,901.1	-10,111.6
2007	1,903.1	10,632.8	-8,729.8

U.S. trade in goods with Vietnam - NOTE: All figures are in millions of U.S. dollars on a nominal basis, not seasonally adjusted unless otherwise specified.Details may not equal totals due to rounding.

Theo bản này thì Mỹ nhập siêu từ VN và cán cân thương mại có lợi cho phía VN.

Thương Mại Việt-Trung

Đối với Trung Quốc thì bản sau đây cho thấy VN nhập siêu $12.37 tỷ trong 11 tháng 2011. VN xuất $9.68 tỷ trong khi nhập $22.05 tỷ.⁷/ Thương mại Việt-Trung qua ngã chính thức như sau:

Năm	Xuất khẩu	Nhập Khẩu	Cán cân
2011			-12,370
2010			-12,710
2009			-11,632
2008			-11,116
2007			-9,145

Xuất khẩu của VN qua Trung Quốc tăng nhưng vẫn nhập siêu. Năm 2007, nhập siêu của VN là 64% tổng số nhập siêu của cả nước; Năm 2008 nhập siêu lên 61% (xem bản trên); 2009 thì là 90% và 2010 trở thành 105% tổng số nhập siêu, chưa kể hàng hoá và dịch vụ không qua ngõ chính thức. VN ngày càng tuỳ thuộc vào hàng TQ.

Việc mất cân bằng thương mại với TQ sẽ gây nhiều khó khăn vì VN phải nhập ¼ đầu vào để có thể xuất khẩu. 55% hàng xuât khẩu của VN gồm sản phẩm hầm mỏ (than, cao su và dầu thô) và vào 2012 sẽ có bauxite, trong khi nông phẩm chỉ là 15% hàng xuất qua TQ. VN cần nhập 5 loại hàng: máy móc và phụ tùng, dầu xăng, thép, phân bón, và đầu vào cho ngành may mặc. Năm 2010, 56% thép, 40% phân bón, 70% đầu vào hàng may mặc và 17.7% dầu khí là từ Trung Quốc. VN còn tính mua thêm điện từ TQ. Vậy làm sao cân bằng thương mại Việt-Trung hầu tránh lệ thuộc?

Kinh tế VN hay giấc mơ hoá rồng

Vì muốn hoá rồng cho nên kinh tế VN chép mô hình “theo định hướng XHCN của TQ.” Do đó VN biện minh việc này qua chính sách dễ dãi về tiền tệ, tín dụng và khuyến khích chi tiêu công. Theo báo VietNamNet ngày 29/12/2011 thì nền kinh tế năm 2011 như sau:

• Lạm phát ở mức 18,58%, cao nhất Á châu. [Nếu xét kỹ lạm phát còn có thể cao hơn]. Nghị quyết 11 đã giúp kiềm chế chi tiêu công và xa xỉ, tập trung vào việc thắt chặt tín dụng và tài khoá.

  Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều chính tỷ giá hối đoái USD/VND nhiều lần (đồng bạc VN phá giá) trong năm.

  NHNN muốn giữ lãi suất ở 14% nhưng các ngân hàng đẩy lãi suất lên 18-20% và lãi suất cho vay lên 24-25% khiến các DN gặp khó khăn.

  Vì lạm phát, giá vàng cao - 49 triệu đồng/lượng. Để hạ cơn sốt NHNN đã đưa ra một số lượng vàng và cho nhập khẩu. Vì vậy giá vàng ổn định ở mức 44-45 triệu đồng/lượng. Theo Ủy ban Giám sát tài chính số lượng vàng người dân VN giữ có thể lên tới cả ngàn tấn.

  Theo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, tính đến tháng 9, có gần 49,000 doanh nghiệp đã dừng hoạt động, giải thể, phá sản, đóng cửa; trong đó, phá sản, giải thể là 5,800 doanh nghiệp.

• Theo Bộ Tài chính, năm 2007, nợ công là 33,8% GDP nhưng đến năm 2010, là 56,6%, trong đó nợ nước ngoài bằng 42,2%. Dự kiến tổng số nợ công sẽ ở mức khoảng 1.375 nghìn tỷ đồng, bằng khoảng 58.7% GDP năm 2011 chưa kể nợ công của các DNNN chưa được thống kê.

• Thua lỗ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là 10,162 tỷ đồng. Kiểm toán cho thấy EVN thua lỗ là do quản lý kém. Các Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) có hiệu quả thấp, chì số ICOR (vốn đầu tư/tăng trưởng) ở mức cao 6-8 so với trung bình của nền kinh tế VN là 3.5. Các DNNN có tỷ số lời ở mức rất thấp 6.3% (17.63% của các DN tư và 28% của các DN có vốn nước ngoài). Họ tạo ra ít việc làm.

• 3 ngân hàng bị hợp nhất gồm Đệ Nhất (Ficombank), Việt Nam Tín Nghĩa (TinNghiaBank) và TMCP Sài Gòn (SCB) với tên Ngân hàng TMCP Sài Gòn. 
• Nhập siêu của VN ở mức $9.5 tỷ năm 2011⁸/ xuất khẩu tăng 33.3% trị giá $96.2 tỷ (gạo, càfe, dầu khí) tăng 46%, may mặc 25% trong khi đó VN nhập (máy móc, dầu) tăng 24.7 % trị giá $105.7 tỷ. Nhập siêu của VN năm 2010 là $12.4 tỷ; năm 2009 $12.8 tỷ và năm 2008 là $17 tỷ.

Kinh tế VN trong 2011 không đạt được các chỉ tiêu đề ra:

Chỉ Tiếu Kinh Tế Việt Nam 2011	Mục Tiêu	Thực hiện
Tăng trưởng	7.5%	5.8%
Lạm phát	7%	18.58%
Cung tiền	20%	40%
Tín dụng	30%	40%
Doanh Ngiệp phá sản		49,000

Theo TS Lê Đăng Doanh đây là tình trạng khó khăn nhất trong 20 năm qua.⁹/ "Đầu tư 100 đồng thì hàng hóa, tài sản tạo ra được có lẽ chỉ khoảng 40, 50 đồng, còn lại 60, 50 đồng kia nó bốc hơi." Nó bắt nguồn từ tình trạng đưa tiền vào lưu thông ở mức 32% và tăng trưởng tín dụng lên tới trên dưới 40% (so với khoảng 9% của 2011) trong nhiều năm và theo ông "Vì đưa nhiều tiền ra mà của cải tạo ra ít thì bị nguy cơ lạm phát." [Các chính sách tài chính tín dụng đẩy nền kinh tế vượt quá xa khả năng phát triển tiềm năng của nó]. Theo TS Nguyễn Quang A ¹⁰/ "Lạm phát ở mức 18.58% đã giáng xuống hàng chục triệu người ở VN." Các báo cáo cho thấy địa ốc ở VN ở mức đóng băng, lĩnh vực xây dựng chậm lại do nghị quyết 11 hạn chế đối với đầu tư công, và tín dụng bị thắt chặt. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa phải dựa vào những nguồn tín dụng “đen” và từ đó đi tới kết cục phá sản (49,000 DN).

Các báo cáo của Ngân Hàng Phát Triển Châu Á (ADB), của Bloomberg hay của Ngân Hàng Thế Giới (World Bank) đều cho thấy lạm phát ở VN là một nguy cơ. Đồng VN bị phá giá mấy lần trong năm. Ðời sống người dân hết sức khó khăn.Thua lỗ của các tập đoàn kinh tế quốc doanh hay DNNN như tổng công ty xăng dầu Petrolimex, Tập Ðoàn Ðiện Lực VN - EVN, Tổng Công Ty Hàng Hải VN, v.v. sẽ ảnh hưởng xấu đến kinh tế VN.

Nói tóm lại, kinh tế VN yếu vì 1) cơ cấu kinh tế thị trường chưa hoàn chỉnh: luật pháp yếu, bị lạm dụng, độc quyền, vừa đá banh vừa thổi còi, thiếu tự do báo chí giúp tố tham nhũng - Nhà nước thay vì quản lý và thực thi luật pháp thì lại tham gia trực tiếp vào làm kinh tế. 2) Theo đuổi tăng trưởng GDP qua vay mượn và đầu tư công kém hiệu quả đã đưa kinh tế đến khủng hoảng từ 2008 đến nay.

Các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước kêu gọi VN phải cải cách các cơ cấu và các DNNN.

Tạm Kết: thoát khỏi khủng hoảng bằng lối nào?

Thông điệp đầu năm 2012 của TT Dũng nhấn mạnh “Đưa đất nước vào quỹ đạo phát triển bền vững - " Cùng với tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, trong năm 2012, Chính phủ sẽ tiếp tục tăng cường ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát và duy trì tăng trưởng hợp lý, bảo đảm an sinh xã hội." “Theo ông thì thể chế kinh tế thị trường vẫn chưa đồng bộ, các yếu tố của kinh tế thị trường chưa hình thành đầy đủ. Thị trường đất đai còn nhiều vướng mắc. Thị trường tài chính phát triển không cân đối, thị trường trái phiếu còn sơ khai, thị trường chứng khoán thiếu chiều sâu… Giá cả một số hàng hóa và dịch vụ chưa bù đắp được chi phí, chưa theo cơ chế thị trường, làm cản trở việc thu hút nguồn lực và công nghệ cao cho phát triển.” Theo ông thì điều kiện để thị trường vận hành thông suốt là “hiệu quả”.

Nhu cầu cải cách cơ cấu là cấp bách. Muốn thoát khỏi lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc VN cần thoát khỏi mô hình “tăng trưởng GDP qua tín dụng” và đầu tư bằng cách xây dựng mô hình “kinh tế thị trường trong suốt và hiệu quả”. Các vấn đề sau đây cần chú ý:

• Quản lý kinh tế vĩ mô yếu kém. Làm sao quản lý nhịp nhàng chính sách tiền và thuế khoá hầu giúp phát triển;
• Hệ thống tài chính VN đứng trước nguy cơ “bong bóng” bất động sản sụt giảm mạnh, các khoản nợ xấu gia tăng có thể mang đến khủng hoảng tài chính;
• Đổi “mô hình”phát triển – thay bằng kinh tế có hiệu quả;
• Cải cách DNNN và ngân hàng;
• Các động tác trên sẽ giúp VN gia nhập TPP.

Muốn tăng trưởng bền vững, muốn độc lập và bảo vệ chủ quyền, VN cần cải cách cơ cấu – luật pháp và cách làm việc để có một kinh tế thị trường trong suốt và hiệu quả. Kinh nghiệm các nước Á châu cho thấy khó mà tự cải cách – cần có trợ giúp từ phía bên ngoài sau khi bị khủng hoảng. Tại Á châu năm 1996 các nước đã cải cách toàn diện với sự trợ giúp từ bên ngoài và hậu quả là họ tránh được các khó khăn năm 2008. Phải phát triển kinh tế có hiệu quả, như phát biểu của TT Dũng.

1. Quản lý tốt là làm sao điều hoà nhịp nhàng chính sách tiền tệ và thuế khoá để VN có thể tăng trưởng mà không phải bị lạm phát, từ đó lâm vào khủng hoảng. Việc này nếu chuyên môn hoá nhân sự các cơ quan tài chính công thì VN sẽ làm tốt. Các cơ quan quốc tế sẽ giúp VN trong việc này.

• Chính sách tiền tệ chỉ có thể được nới lỏng khi lạm phát đã giảm xuống. Hiện nay NHNN chưa có chính sách thống triệt - consistent – khi thì NHNN thông báo bắt đầu nới rộng việc cho vay, khi thì siết chặt tín dụng. Việc kiềm chế lạm phát phải là ưu tiên số 1 trong năm 2012.

•  Về lãi suất nên để cho các ngân hàng tự xác định lãi suất dựa theo cung, cầu của thị trường;
• Vì bong bóng địa ốc có thể bùng nổ, NHNN cần thanh tra các nợ xấu (NPL – non performing loans) và có hành động thích hợp như tại Indonesia trong cuộc khủng hoảng tài chính. Cần nâng cấp các tiêu chuẩn ngân hàng lên tiêu chuẩn quốc tế.

1. Cải cách các DNNN và khu vực tài chính kéo từ 10 năm nhưng vẫn chưa xong. Nếu theo đà cải cách của VN (30 doanh nghiệp mỗi năm thì vài chục năm chưa xong). .

• Theo các cơ quan quốc tế VN cần tiếp tục cải cách các DNNN và các ngân hàng. Quốc tế có thể giúp VN trong việc này
• VN cần cải cách Đại học để có nhân sự có tiêu chuẩn và tay nghề cao. Quốc tế có thể giúp VN trong việc này
• Luật lệ phía cạnh tranh phải rõ ràng – sân chơi bình đẳng và các DN nhỏ và vừa sẽ có cơ hội phát triển mạnh;
• Tự do báo chí về mặt kinh tế như Miến Điện sẽ giúp chống tham nhũng.

1. Phân tích thương mại cho thấy lợi thế xuất khẩu VN vào Mỹ (xem bản ở phần trên). Kết quả 10 năm BTA¹¹/ cho thấy sự mở thị trường VN là cần thiết và tốt cho kinh tế VN. Nó cho thấy một số lợi rõ ràng:

• Thương mại Việt-Mỹ có lợi cho VN. Muốn tiếp tăng trưởng mô hình sản xuất cần được đổi sang việc xuất khẩu các nông phẩm hay các hàng hoá có nhiều giá trị gia tăng. Muốn như vậy, VN cần nâng cấp nguồn nhân lực qua giáo dục và nghiên cứu.

• VN có cơ hội đổi “mô hình” phát triển kinh tế, cân bằng thương mại với Trung Quốc để tránh nguy cơ quá tuỳ thuộc vào TQ;
• Quốc tế có thể giúp VN trong việc chuyển đổi cơ cấu này.

Lối ra cho khủng hoảng kinh tế: cái phao cho VN là tham gia vào TPP một cách tích cực. Cạnh tranh kinh tế trong suốt và bình đẳng sẽ giúp DN Việt Nam có thể chơi với quốc tế, nhất là luật phía TPP sẽ rõ ràng và môi trường sẽ thông suốt.

TS ĐXQ

/ ASEAN Questions US - By Murray Hiebert - August 19, 2011 The Diplomat

²/ The White House Office of the Press Secretary For Immediate Release November 20, 2011

³/ Xin coi bài của cùng tác giả trên Diễn Đàn Thế kỷ www.Diendantheky.net

⁴/ (Washington Post, November 13; Global Times, November 19; Mainichi Daily [Tokyo] November 13).

⁵/ Xin coi bài của cùng tác giả trên “Quan Hệ Việt-Mỹ trong năm 2010”

⁶/ Xin coi bài của cùng tác giả trên Diễn Đàn Thế kỷ (www.Diendantheky.net) “Nhân kỷ niệm 23 năm trận Trường Sa, sức mạnh Hải quân Trung Quốc ảnh hường đến Thái Bình Dương,” về chuỗi hạt trai tại Ân Độ Dương.

⁷/ http://vietnambusiness.asia/vietnam-runs-12-37-bln-trade-deficit-with-china-in-11m2011/

⁸/ Agence France-Presse, 28/12/2011 – “Vietnam trade deficit hits decade low in 2011”

⁹ / BBC 15/12/2011 TS Lê Đang Doanh 15/12/2011

¹0/ BBC 30/12/2011 TS Nguyễn Quang A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11/ Kinh nghiệm đàm phán BTA của VN sẽ giúp nhận sự cần thiết của TPP – mở cửa với Mỹ - Xem trong TuanVietnam - 29-12-11 - Nỗi đau của nhà đàm phán BTA

---

-- Phong Uyên – Lí do Việt Nam có mặt trong Đối tác Xuyên Thái Bình Dương – (Dân Luận).

Trước ngày bế mạc Hội nghị APEC 2010 họp ở Nhật Bản cách đây một năm, tổng thống Mỹ Obama đề nghị với lãnh đạo 4 nước : Brunei, Singapore, Chili, New-Zealand đã ký năm 2005 Hiệp ước Pacific four closer Economic Parneship (P4) là sau Hội nghị APEC năm 2011 họp ở Honolulu (Hawaii), Mỹ sẽ mời thêm 5 nước nữa là Malaysia,Việt Nam, Úc, Peru, Nhật Bản cùng Mỹ mở các cuộc đàm phán để thay thế P4 bằng một hiệp định thương mại tự do đa phương toàn diện gọi là Thỏa ước Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (Trans-Pacific Strategic Economic Parnership Agrement), viết tắt là TPP. Đề nghị của Obama được lãnh đạo 9 nước tán thành.

Như ước định, Thỏa ước Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) được Mỹ và 9 nước kể trên ký ngày 12-11-2011. Trong tương lai sẽ có thêm chữ ký của Canada và Mexique. Đại Hàn, Đài Loan, Philippin cũng ngỏ ý muốn tham gia. Hiện tại 9 nước thành viên và Mỹ vẫn tiếp tục những cuộc đàm phán để hoàn tất TPP trong một thời gian càng sớm càng hay.

Trong những cuộc đàm phán trước khi ký TPP, các đối tác đều thỏa thuận mục tiêu của TPP là tập hợp các nền kinh tế các quốc gia thành viên - phát triển cũng như đang phát triển - thành một cộng đồng thương mại tự do duy nhất không còn hàng rào quan thuế.

Nhưng Mỹ cũng đặt điều kiện là các đối tác trong TPP phải tuân theo những quy định về mậu dịch, về xuất xứ hàng hóa, về rào cản kỹ thuật và về trao đổi dịch vụ. Những đối tác nằm trong TPP phải tôn trọng những luật lệ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và bảo vệ các sáng kiến và phải minh bạch trong chính sách cạnh tranh.

Cũng trong khuôn khổ TPP, những khế ước ký với các chính phủ phải có những điều khoản bảo vệ công nhân, bảo vệ môi trường và công việc làm phải phù hợp với nhân phẩm. Dòng giao lưu tự do của công nghệ thông tin cũng phải được khuyến khích.

Bình luận về Thỏa ước Đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương, đa số các báo chí Tây phương đều cho rằng Mỹ muốn qua thỏa ước này kết hợp những nước quanh Thái Bình Dương thành một khối nhằm 3 mục đích: Tạo cho nền kinh tế Mỹ một thị trường rộng lớn Thách đố và bao vây kinh tế Trung Quốc. Ngăn chặn bành trướng quân sự Trung Quốc tiến xuống Nam Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Đối với người Việt Nam, điều cần tìm hiểu là lí do nào khiến Mỹ cần Việt Nam cùng nằm trong khối Đối tác Chiến lược xuyên Thái Bình Dương.

TPP tạo cho nền kinh tế Mỹ một thị trường đa dạng rộng lớn

Cho tới nay ngoại trừ bán lục địa Trung Hoa, đa số những nước Đông Á ven biển hay những đảo quốc Tây Thái Bình Dương đều là thân hữu của Mỹ hay dưới sự bảo trợ của Mỹ như Đại Hàn, Nhật Bản, Đài Loan, Phi luật Tân... Với Thỏa ước TPP, gần như toàn thể khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ trở thành một thị trường vô cùng rộng lớn gồm 800 triệu người, nắm 40% kinh tế thế giới mà trụ cột là Mỹ và Nhật, siêu cường kinh tế thứ nhất và thứ ba trên thế giới. Mỹ sẽ đóng vai trò điều hòa và giám sát sự vận hành của những nền kinh tế khác nhau trong khối TPP theo những qui định được Mỹ đề ra. Thị trường TPP sẽ góp phần thực thi dự kiến của Obama là trong vòng 5 năm xuất khẩu Mỹ sẽ được nhân gấp đôi. Được bảo vệ bởi Hạm đội 7 và các căn cứ quân sự Mỹ ở đảo Guam, ở Alaska, Thái Bình Dương sẽ là trung tâm của những tuyến đường giao thông vững chãi nhất nối liền 12 nước trong TPP với nhau. Thái Bình Dương sẽ trở thành "đại dương nhà" của Mỹ như Địa Trung Hải dưới thời đế quốc La Mã.

Thách đố, bao vây kinh tế Trung Quốc

Cần nhắc lại là cho tới khi xẩy ra khủng hoảng tài chính thế giới năm 2008, giới tư bản tài phiệt Mỹ đã cấu kết với tư bản cộng sản Tàu để cùng thực hiện ý tưởng Mỹ - Trung Quốc đồng ngự trị (condominium) kinh tế thế giới mà Zoellick, chủ tịch Ngân hàng thế giới gọi là G2 (đối chọi với G20). Sự hợp tác và phân công giữa 2 tư bản - tư bản CSTQ cung ứng nhân công rẻ tiền, tư bản tài phiệt Mỹ góp tiền tài, trí óc, kỹ thuật - đã biến cả Trung Quốc thành một công xưởng thế giới chế tạo hàng hóa với giá thành hạ lũng đoạn thị trường kinh tế toàn cầu. Nhờ sự cộng tác"nước với lửa" này, tư bản Mỹ và Cộng sản Trung Quốc đã thâu được rất nhiều lợi nhuận.

Khi xẩy ra khủng hoảng tài chính - kinh tế từ Mỹ lan tràn khắp thế giới, Tư bản Mỹ mới vỡ lẽ ra rằng chỉ vì hám lợi đã tự đưa thòng lọng cho Tư bản cộng sản Trung Quốc thắt cổ mình: công kỹ nghệ Mỹ bị đình đốn, thất nghiệp tăng cao, chênh lệch xuất - nhập khẩu mỗi ngày một lớn tạo ra khủng hoảng tài chính. Để dân Mỹ - vốn dĩ là dân tiêu thụ bậc nhất thế giới (70% GDP) - tiếp tục có tiền mua hàng Trung Quốc, Trung Quốc lấy đô la thâu được từ xuất khẩu đưa lại cho Mỹ vay khiến Mỹ trở thành con nợ lớn nhất của Trung Quốc. Trái lại để hạ giá thành sản phẩm xuất khẩu, CSTQ thẳng tay bóc lột sức lao động của 200 triệu min gông (dân công, di dân). Chính sách "định hướng kinh tế" của ĐCSTQ là: chỉ dành cho 1300 triệu dân Trung Quốc 30% Tổng sản lượng nội địa (GDP) còn 70% GDP được phân chia cho các tập đoàn kinh tế quốc doanh (thật ra là Đảng doanh) và cho giới tư sản mại bản liên kết với Đảng để tiếp tục đầu tư kinh doanh xuất khẩu, mua công khố phiếu nước ngoài, cho nước ngoài vay hay giữ tiền mặt (đô la, euro) để các vai vế trong Đảng và giới đại gia mặc sức tiêu sài ở nước ngoài hay để mua chuộc, đút lót chính quyền những nước độc tài thối nát có nhiều tài nguyên, nguyên liệu cần thiết cho công kỹ nghệ xuất khẩu của Trung Quốc. Tất nhiên là người dân Trung Quốc bị bóc lột sức lao động phải trả một giá rất mắc cho cái chính sách định hướng kinh tế kiểu cộng sản Trung Quốc này. Nhưng cũng nhờ vậy mà kinh tế Trung quốc (nếu chỉ căn cứ vào GDP) giữ được sức tăng trưởng cao nhất thế giới.

Đã vậy Trung Quốc còn là một đối tác gian lận: Ăn cắp trí tuệ, bằng sáng chế và các phát minh để làm đồ nhái lại những sản phẩm cao cấp Mỹ rồi tung ra thị trường quốc tế bán phá giá khiến hàng cao cấp của Mỹ không xuất khẩu được. Dìm giá đồng Nguyên và gắn chặt đồng Nguyên với USD để dân Mỹ có thể mua đồ Trung Quốc với giá rẻ mạt, trái lại người dân Trung Quốc không thể mua đồ nhập khẩu của Mỹ được vì giá quá mắc khi chỉ có đồng Nguyên để xài. Kết quả là trong quan hệ thương mại với Trung Quốc, Mỹ nhập siêu Trung Quốc gần 4 lần nhiều hơn xuất: Nội trong năm 2010 thâm thủng mậu dịch Mỹ với Trung Quốc đã lên đến 270 tỷ USD!

Muốn cắt đứt cái tròng gian lận này, Mỹ chỉ có cách đem những quy định của TPP về bảo vệ sở hữu trí tuệ, về môi trường, về an sinh xã hội, về chế độ lương bổng...làm hàng rào ngăn cản hàng rẻ tiền Trung Quốc tràn ngập vào thị trường các nước trong khối TPP, đồng thời di chuyển những công xưởng sản xuất của Mỹ và của các nước trong khối TPP ở Trung Quốc qua những nước đang tiến triển đông nhân công cùng trong khối như Việt Nam, Mexique...Không còn chỉ phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, xuất nhập khẩu giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ cân bằng hơn, khiến Trung Quốc không thể cứ tiếp tục thao túng tỷ giá đồng Nguyên được nữa.

Ngăn chặn bành trướng quân sự Trung Quốc xuống Nam Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương

Trung Quốc luôn luôn nuôi tham vọng làm bá chủ 2 mặt biển thuộc Tây Nam Thái Bình Dương tiếp giáp với Trung Quốc là Đông Hải mà Trung Quốc gọi là biển Đông Trung Hoa (Hoa Đông) và biển Đông mà Trung Quốc đặt tên là biển Nam Trung Hoa (Hoa Nam).

Trong những thập niên đầu của hậu bán thế kỷ thứ 20, Trung Quốc tăng cường lực lượng hải không quân trên mặt biển Đông Hải với mục đích duy nhất là sử dụng cường lực quân sự thâu hồi Đài Loan. Lực lượng hùng hậu của quân đội Mỹ đóng ở Đại Hàn, Nhật Bản và nhất là sự có mặt của hạm đội 7 Mỹ trấn giữ eo biển Đài Loan đã làm tiêu tan hi vọng hải lục không quân Trung Quốc có thể làm chủ Đông Hải, qua mặt được hạm đội 7, vượt biển "giải phóng" Đài Loan.

Sau Giải phóng miền Nam 75, Trung Quốc thấy cơ hội làm bá chủ biển Đông đã đến: Mỹ rút khỏi Việt Nam, căn cứ Mỹ ở Philippines bị đòi lại, Mỹ không còn có mặt ở biển Đông. Người "anh em" Việt Nam, bắt buộc phải nhường mọi biển đảo Hoàng Sa - Trường Sa cho Trung Quốc để trả ơn Trung Quốc đã viện trợ chống Mỹ, sẽ không ra mặt chống đối, chỉ phản kháng lấy lệ.

Quần đảo Hoàng Sa với thời gian đã trở thành một căn cứ tổng hợp của các binh chủng Trung Quốc không quân, bộ binh, thủy quân lục chiến, pháo binh, bộ đội tên lửa. Nhiều hòn đảo được trang bị để trở thành sân bay cho máy bay chiến đấu và bến đậu cho tàu chiến, tàu ngầm. Những hòn đảo trong quần đảo Hoàng Sa - Trường Sa mà Trung Quốc chiếm đóng sẽ trở thành những pháo đài, những tàu sân bay, bảo vệ đường Lưỡi Bò Trung Quốc vẽ và sẽ là những cứ điểm xuất phát những cuộc hành quân xâm chiếm Đông Nam Á, Ấn Độ Dương, để một ngày kia bành trướng Trung Quốc đi đến tận Úc châu.

Khống chế biển Đông, Trung Quốc có triển vọng nắm trong tay nguồn tài nguyên dầu khí vô cùng phong phú cần thiết cho công kỹ nghệ Trung Quốc đồng thời cũng chi phối được con đường thương mại quan trọng nhất hoàn cầu: mỗi năm số lượng hàng hóa đi ngang qua eo biển Malacca vào biển Đông trị giá 5000 tỷ USD (bằng GDP Trung Quốc) trong đó 1/4 là trị giá hàng hóa mậu dịch giữa Mỹ và các nước Đông Nam Á.

Để ngăn chặn bành trướng Trung Quốc độc chiếm biển Đông, có những thỏa thuận song phương giữa Mỹ và đa số những nước quanh biển:

- Malaysia và Singapore thỏa thuận cung cấp căn cứ cho tàu chiến duyên hải Mỹ bảo vệ eo Malacca và Sunda.

- Việt Nam sẵn sàng cho Mỹ sử dụng hải cảng Cam Ranh làm trạm sửa chữa tàu chiến.

- Với Philippin có ký hiệp ước phòng thủ lẫn nhau với Mỹ cách đây 60 năm, Mỹ cung cấp tàu khu trục thứ hai. Với Indonesia, Mỹ cung cấp máy bay F16C/D.

- Thỏa thuận quan trọng hơn hết là giữa Mỹ và Úc: Úc để cho Mỹ đóng quân ở Darwin (cực Bắc Úc) với đợt đầu là 2500 lính thủy đánh bộ. Mỹ sẽ tăng cường máy bay chiến đấu, đem tàu sân bay tới Úc. Nhờ địa thế Darwin ngó ra vùng biển Đông Nam Á - Nam Thái Bình Dương bao gồm Indonesia, Brunei, hai eo biển chiến lược Sunda, Malacca, Singapore, quần đảo Trường Sa, Philippin, Darwin là căn cứ tốt nhất từ đó có thể xuất phát các cuộc hành quân trong trường hợp cần bảo vệ những nước này và những cứ điểm chiến lược trong vùng.

Lí do Mỹ cần Việt Nam có mặt trong Đối tác xuyên Thái Bình Dương

Mọi kế hoạch bảo vệ Đông Nam Á chống lại bành trướng Trung Quốc sẽ thất bại nếu không có sự cộng tác của Việt Nam. Đó là lí do Mỹ cần Việt nam tham gia TPP để:

1. Về quân sự, bịt kín lỗ hổng Tây Nguyên, chặn đường Trung Quốc xâm nhập Đông Nam Á qua ngả Lào Việt:

Các chuyên gia quân sự Mỹ không thể không thấy sự có mặt của hàng ngàn người Trung Quốc trong dự án khai thác Bauxite tại Tây nguyên, nơi có một vị trí chiến lược to lớn nằm giữa 3 nước Lào, Campuchia, Việt Nam, là một mối đe dọa không những cho an ninh quốc phòng Việt Nam mà còn cho cả vùng Đông Nam Á: Những "dân công" này có thể là những đơn vị quân đội nhân dân Trung Quốc trá hình "nằm vùng" chờ khi được lệnh, sẽ hợp với những binh chủng đã nằm sẵn ở những cơ sở "dân sự", những công trường làm cầu cống, đường xá chiến lược nối với miền Nam Trung Quốc tại Lào, tràn qua Campuchia, băng qua Thái Lan, Malaysia, xuống đến tận eo Malacca kết hợp với hải quân Trung Quốc xuất phát từ những căn cứ Hoàng Sa, Trường Sa đã chiếm lĩnh toàn biển Đông.

Việt Nam một khi đã nằm trong TPP phải cam kết tôn trọng những quy định bảo vệ môi trường, nghĩa là phải hủy bỏ hợp đồng đã ký với Trung Quốc về khai thác Bauxite dù có phải trả tiền bồi thường cho Trung Quốc. Trung Quốc sẽ phải triệt thoái khỏi Tây Nguyên.

2. Về kinh tế, ngăn chặn kinh tế Việt Nam trở thành một chi nhánh của kinh tế Trung Quốc:

Sách lược của Trung Quốc là tràn ngập Việt Nam sản phẩm, nguyên liệu Trung Quốc, gây nhập siêu khiến kinh tế Việt Nam hoàn toàn phụ thuộc Trung Quốc về đủ mọi mặt và trở thành một chi nhánh của kinh tế Trung Quốc: Riêng năm 2010, không kể hàng lậu, Việt Nam đã nhập khẩu từ Trung Quốc 20 tỷ USD trong đó nhập siêu lên đến gần 13 tỷ.

Nguồn nhập siêu là:

- Các công ty Trung Quốc luôn luôn thắng các hợp đồng thiết kế, mua sắm và xây dựng vì có sự đồng lõa của các tập đoàn kinh tế nhà nước. Thắng thầu họ nhập máy móc, thiết bị, vật liệu thậm chí cả nhân công và dịch vụ. Những công ty này không những phá hoại môi trường, giành công việc của công nhân Việt Nam mà còn cài gián điệp khắp cùng mọi chỗ có công trình của họ đồng thời cũng kéo theo thương nhân của họ đến mở quán mở tiệm.

- Trung Quốc xuất khẩu qua Việt Nam đủ mọi mặt hàng từ một cây đinh đến những vật thông dụng trong gia đình với giá cực rẻ khiến hàng nội địa không thể nào cạnh tranh nổi, công nghệ sản xuất hàng tiêu thụ trong nước đều bị phá sản. Thậm chí rau quả thịt thà và hàng ngàn loại thực phẩm khác cũng đến từ Trung Quốc! Hệ quả là thị trường tiêu thụ, cuộc sống thường ngày của nhân dân Việt Nam đều hoàn toàn dưới sự chi phối của Trung Quốc.

- Công nghệ xuất khẩu Việt Nam, chủ yếu là những ngành dệt may, giày dép... phải nhập từ Trung Quốc tới 60 - 85% vật liệu, nguyên liệu đã chế tác (vải, sợi, da giày...) rồi chỉ gia công chế biến, lắp ráp. Trung Quốc nắm quyền sinh sát: chỉ cần Trung Quốc tăng giá nguyên liệu lên 10-15% là công nhân Việt Nam hết đường sống, các khu công nghiệp phải tự đóng cửa. Sản xuất mà chỉ lấy công làm lãi, giá trị gia tăng tạo ra rất thấp, thì thực chất xuất khẩu Việt Nam chỉ là xuất khẩu hàng Trung Quốc "made in Việt Nam"!

Trong chuyến thăm Việt Nam vừa rồi của Tập Cận Bình, chính quyền CSVN còn cam kết "nỗ lực thực hiện mục tiêu đạt kim ngạch thương mại Trung quốc - Việt Nam 60 tỷ USD vào năm 2015... ra sức đẩy mạnh hợp tác 2 hành lang 1 vành đai kinh tế xây dựng khu hợp tác xuyên biên giới". 60 tỷ USD là hơn một nửa GDP Việt Nam hiện giờ. Nhập siêu Việt Nam sẽ nhân gấp 3 lần. Khó mà không thấy là trong tương lai rất gần, kinh tế Việt Nam sẽ chỉ là một phần của kinh tế Trung Quốc và Việt Nam sẽ hoàn toàn trở thành một thuộc địa khai thác của Trung Quốc, một vùng tự trị như Tây Tạng, Tân Cương.

Để ngăn chặn hàng Trung Quốc sản xuất dưới nhãn hiệu Việt Nam tràn ngập thị trường thế giới, Mỹ chỉ có cách lôi kéo Việt Nam vào TPP:

Một khi đã là thành viên của TPP, Việt Nam phải tuân thủ những qui định về xuất xứ hàng hóa, về bảo vệ môi trường, về bảo vệ tai nạn lao động, về an sinh xã hội, chế độ lương bổng...Tại Việt Nam, những công ty Trung Quốc không tôn trọng những điều kiện trên sẽ bị loại khỏi những cuộc đấu thầu và hàng hóa Trung Quốc không đủ tiêu chuẩn cũng bị cấm nhập khẩu vào Việt Nam để Trung Quốc gian lận dán nhãn hiệu Made in Việt Nam rồi xuất khẩu lại qua các nước trong TPP. Các doanh nghiệp sản xuất hàng thường dùng trong nước hay hàng xuất khẩu cũng nhờ vậy lấy lại được thị trường tiêu thụ trong nước và sản phẩm xuất khẩu Việt Nam sẽ có một chất lượng tốt hơn và sẽ được yêu chuộng trong một thị trường vô cùng rộng lớn là khối TPP.

Các tập đoàn hàng công nghệ cao, hàng điện tử chất lượng tốt, sẽ tới Việt Nam đầu tư khi chắc chắn là sở hữu trí tuệ sẽ được bảo đảm: các bằng sáng chế, phát minh sẽ không bị ăn cắp như hiện nay ở Trung Quốc. Nhân công kỹ thuật cao cấp nhờ vậy sẽ có việc làm và Việt Nam sẽ trở thành công xưởng kỹ thuật cao cấp cho các đối tác xuyên Thái Bình Dương.

Việt Nam với dân số gần 9O triệu người đầy ham muốn tiêu thụ, cũng sẽ là một thị trường tiêu thụ đáng kể cho ngành xuất khẩu các nước trong TPP.

3. Về chính trị, có thêm điều kiện để đòi hỏi chính quyền CSVN nới rộng nhân quyền, dân chủ và tự do báo chí:

Cho tới nay vẫn có những phần tử trong ĐCSVN lí luận là đi với Mỹ sẽ mất Đảng. Chấp nhận Việt Nam trong khối TPP, Mỹ đã gián tiếp công nhận ĐCSVN là đảng cầm quyền duy nhất và chứng minh là đi với Mỹ sẽ không mất đảng, trái lại nếu tiếp tục bám vào Trung Quốc sẽ mất hết. Không những vậy, giới kinh doanh, giới tư bản Mỹ hay bất cứ nước nào đầu tư vào Việt Nam, cũng không đòi hỏi gì hơn là có ổn định chính trị để dễ làm ăn. Những lobby quân sự và kỹ nghệ làm súng ống Mỹ còn cho là dễ làm giầu với những chế độ độc tài hơn là với những nước dân chủ hiếu hòa. Tất nhiên là những tổ chức đòi hỏi dân chủ, đòi hỏi dân quyền Mỹ sẽ không chịu ngồi yên và sẽ làm áp lực xuống chính phủ Mỹ: Sẽ có những cuộc mặc cả nhân danh các đối tác trong TPP và chính quyền CSVN về nới rộng nhân quyền và dân chủ. Tự do xuất bản báo chí tư nhân cũng sẽ được bảo đảm bởi những điều luật tổng quát về tự do kinh doanh mà những nước trong TPP đều đã chấp thuận. Cái quan trọng hơn hết là một khi kinh tế Việt Nam phải vận hành theo những quy định, những luật lệ rõ ràng và phải có sự minh bạch trong sổ sách, trong kế toán, thì nền tư pháp cũng nhờ đó mà sẽ độc lập hơn và cũng bớt được tham nhũng.

Kết luận

Gia nhập khối TPP là cơ hội duy nhất Việt Nam tạo dựng được một nền kinh tế vững bền, có nhiều triển vọng, thoát khỏi được sự khống chế của Trung Quốc. Nói như Marx, kinh tế là hạ tầng cơ sở, chính trị chỉ là thượng tầng kiến trúc. Các nước trong TPP cùng chung một nền kinh tế nên cũng cùng chung một nền chính trị. Việt Nam một khi đã nằm trong TPP, nền chính trị cũng sẽ thay đổi theo cùng một chiều hướng.

Vấn đề là ĐCSVN muốn chơi lá bài nào khi quyết định gia nhập TPP: Đi nước đôi, lệ thuộc Trung Quốc về đường lối chính trị, lợi dụng Mỹ về kinh tế? Hay chỉ cốt để mặc cả tiền hầu bao với Trung Quốc, chứng cớ là Tập Cận Bình đã phải tức tốc qua Việt Nam "lì xì" năm mới các chóp bu trong Đảng 300 triệu đô. 300 triệu thấm gì với mười mấy tỷ USD nhập siêu Trung Quốc mỗi năm? Có người còn bi quan hơn nữa cho là trung thành với Trung Quốc vẫn là đường lối của ĐCSVN và vào TPP chỉ cốt để lừa Mỹ: chứng cớ là bữa trước Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố nẩy lửa gián tiếp khuyến khích biểu tình chống Tàu, bữa sau những người đi biểu tình đều bị Công an tóm cổ.

Cũng có người lạc quan cho rằng Việt Nam gia nhập TPP là một thắng lợi lớn của phái "Đảng quản lí" đang đấu tranh một sống một còn với phái "Đảng lãnh đạo", một hệ thống ăn bám đi từ Bí thư phường xã đến Tổng bí thư Đảng. Lực lượng nòng cốt của phái này là Công an và Tổng cục 2, đã bị Trung Quốc mua chuộc.

Có người khác lại cho rằng Việt Nam gia nhập TPP là công của Trương Tấn Sang đang tạo thế đứng cho mình, tranh giành ảnh hưởng với Nguyễn Tấn Dũng để một ngày kia, tranh thủ được sự ủng hộ ngầm của Mỹ với sự đồng ý của Trung Quốc, sẽ trở thành lãnh đạo duy nhất "Đảng và Chính phủ" như Hồ Cẩm Đào. Việt Nam sẽ thoát khỏi cái chế độ một đảng vô hình vô thể làm bình phong cho các phe phái chia nhau quyền hành, quyền lợi, luôn luôn bị nước ngoài thao túng và là nguồn gốc của mọi tham nhũng. Chế độ Cộng sản Việt Nam sẽ trở thành một chế độ độc tài "bình thường" với một lãnh tụ như những nước độc tài trên thế giới. Hạ bệ một lãnh tụ độc tài dễ khả thi hơn là hạ bệ một tập thể vô trách nhiệm, vô hình, vô thể.

--- 7 nhóm giải pháp phát triển kinh tế xã hội năm 2012 (TN).-- Nhiệm vụ ngành Công Thương năm 2012 – (RFA).

- Tình trạng phát triển khó xử của Việt Nam – (x-café). Dịch từ bài: Vietnam’s Development Dilemma (Asia Sentinel).- Vốn FDI 2011: Giảm về lượng, tăng về chất (Tầm nhìn).

- Chênh lệch lớn về thu nhập ở các tập đoàn kinh tế (TBKTSG).-- Xuất hiện vàng miếng SJC giả (NDHMoney).

- VN siết chặt kiểm soát ngoại tệ  —  (BBC).  – Việt Nam sẽ thực thi chính sách tiền tệ chặt chẽ trong năm 2012   —  (VOA).-Doanh nghiệp nhỏ và vừa: Vật lộn trong khó khăn (LĐ 4-1-12)

Vỡ nợ càphê (LĐ 4-1-12)
Việt Nam thuộc nhóm nước tiêu thụ bia nhiều nhất (VN+ 4-1-12)

- Nhà đầu tư chứng khoán muốn gì ở Bộ trưởng Huệ? (NDHMoney). -- Điện lực TP.HCM thoái vốn hàng ngàn tỉ đồng khỏi một dự án (PLTP).

- Giá gas bất ngờ tăng lần thứ hai chỉ trong 5 ngày (VNE).

- Hà Nội xuống 9 độ, rau xanh, thịt cá tăng giá chóng mặt (VTC).- Nhập 1.750 đôi giày, 12 container gạch làm quà biếu! (TBKTSG).- Kẻ trông, người bảo chờ (TT).- Vẫn còn tình trạng DN bán giấy phép khai khoáng kiếm lời (PLTP).-- Cùng nhau hạ cánh – (RFA).TP.HCM: xử phạt ba doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu

Tràn lan thực phẩm có hóa chất độc hại

 -Xây bến du thuyền: Chiêu mới của dự án BĐS?-Giữa khó khăn, hàng loạt dự án bất động sản bỗng công bố sẽ bỏ ra hàng trăm tỷ đồng để xây dựng bến du thuyền. 

Điểm 3 cuốn sách về phát triển kinh tế: Poor choices (Foreign Affairs Jan/Feb 2012)
- Chứng khoán Mỹ tăng nhẹ nhờ doanh số bán lẻ tốt hơn dự báo (Gafin).- Các tỉnh TQ nợ xấu nhiều tỷ đôla  —  (BBC).  – Trung Quốc: Các địa phương sử dụng trái phép hơn 64 tỉ euro nợ công   —  (RFI).-- Lạm phát không phải lỗi của đồng euro  —  (RFI).2012-13: Cuộc tấn công của đồng Nhân dân tệ tại Đông Á Đoàn Hưng Quốc

Điểm báo 4.1.2012 ddkt

Trước tình hình này, Bộ Y tế VN phải ra khuyến cáo ngay:
- Khi cháy xe, lập tức bỏ xe chạy, kêu cứu nếu có người bị cháy, gọi PCCC trong mọi trường hợp, cho dù là cháy nhỏ.
- Đừng lại gần quá 10m cách xe cháy.
- Đừng lại gần thu hồi tài sản.
- TUYỆT ĐỐI KHÔNG DÙNG BÌNH CHỮA LỮA ĐEM THEO TRÊN XE, VÌ LẠI GẦN RẤT NGUY HIỂM.
- Nếu có vòi nước có thể xịt, nhưng phải cẩn thận vì có thể làm xăng văng ra xa, gây cháy lan tràn.
Báo chí không được phép đăng thôi, chứ theo tình hình nhiều người bị phỏng trong vài ngày qua, các hình ảnh chắc chắn rất rùng rợn.

Xe máy lại cháy, hai người thành “đuốc sống” – Sự kiện – Dân trí

Vào lúc 16h00 chiều cuối cùng của năm 2011 (31/12), trên đường Nguyễn Thị Định đoạn qua Phường Cái Lái đã xảy ra một vụ cháy xe kinh hoàng làm 2 xe máy bị thiêu rụi và 2 người bị bỏng nặng.

Trong vài tháng gần đây, số vụ tự thiêu gia tăng mạnh tại Việt Nam. Có thể lý giải là do kinh tế sa sút, nhiều người quá quẫn bách nên tìm cách kết thúc cuộc sống bằng cách bạo lực nhất có thể được. Đây là một hành động kết hợp giữa trốn chạy và chống báng, trả thù nhưng không đủ khả năng, can đảm, trực diện giải quyết vấn đề, đành “hại mình để trả thù đời”.

VietNamNet – Hà Nội: Nam thanh niên tự thiêu do nợ nần

Từ tài liệu thu thập và được gia đình anh Hùng cung cấp, bước đầu công an xác định anh Hùng tự tử là do nợ nần.

Giá nước cũng đã tăng, tính từ hôm nay, xem PHẦN DƯỚI bản tin:
“…Cùng với giá gas, UBND TPHCM cũng quyết định tăng giá nước sạch kể từ ngày 1/1/2012. Theo đó, đối với các hộ dân cư, đơn giá nước theo định mức đến 4 m3/người/tháng là 4.800 đồng/m3 (tăng 400 đồng so với năm 2011); từ trên 4m3 đến 6 m3/người/tháng: 9.200 đồng/m3 (tăng 900 đồng); trên 6 m3/người/tháng: 11.000 đồng/m3 (tăng 500 đồng).
Giá nước áp dụng tại các cơ quan hành chính sự nghiệp, đoàn thể là 9.300 đồng/m3 (tăng 1.200 đồng); đơn vị sản xuất 8.200 đồng/m3 (tăng 800 đồng). Đơn vị kinh doanh – dịch vụ là 15.200 đồng/m3 (tăng 1.700 đồng)…”
Cách tính phức tạp, làm cho hết tính ra là tăng bao nhiêu %. Nói chung chung thì khoảng 10-15%.

Giá gas tăng thêm 24.000 đồng/bình – Kinh doanh – Dân trí

‎(Dân trí) – Bắt đầu kể từ hôm nay (1/1/2012), giá gas tại TPHCM sẽ chính thức tăng thêm 24.000 đồng/bình lên mức 375.000 đồng/bình (loại 12 kg).

Đây mới là ý chính của toàn bài: “Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, PGS – TS Trần Đình Thiên cho rằng, năm 2012 là năm đặc biệt. Đặc biệt theo nghĩa đây là năm nền kinh tế lâm vào tình thế khó khăn nghiêm trọng.”
Theo thông lệ, để đăng tin xấu, báo VN phải giả vờ đăng tin tốt, chạy tựa tốt, đầu bài thân bài tốt, rồi “chêm” vào phần họ THẬT SỰ muốn loan báo.

Nghị quyết 11 giúp kinh tế cân bằng trở lại | Báo điện tử Tầm Nhìn

‎(Tamnhin.net) – Điểm nhấn nổi bật năm 2011 chính là việc Nghị quyết 11 kịp thời phát huy hiệu quả giúp nền kinh tế Việt Nam cân bằng trở lại trong thời kỳ cực kỳ khó khăn.

Hiện giờ VNI đang ở mốc 348 điểm, còn 2 tuần nữa để về mốc 300 điểm như bài báo của Bloomberg đưa tin.

Chứng khoán nghỉ tết đến tháng 6

‎(vef.vn), Diễn đàn kinh tế Việt Nam, nơi gặp gỡ giao lưu trao đổi của doanh nhân, doanh nghiệp, người tiêu dùng về các vấn đề, giải pháp kinh tế, (VEF.VN) – Thị trường ngày càng vắng khác và cứ như thế này có thể không chỉ nghỉ Tết 9 ngày, mà cả 6 tháng. Khi đó, việc khôi phục lại thị trường sẽ khó …

Bài thì nhắc tới Korea’s international economic experts song người viết bài lại là chủ tịch công ty tư nhân nào đó tại Hàn Quốc. Hơn thế nữa, bài này chỉ được đăng trong mục Opinions tương tự mục Ý kiến độc giả bên báo Việt Nam. Cuối bài báo có câu kết rất hay: He (Nguyễn Tấn Dũng) is loved by Vietnamese people and many international friends.
Lần này có vẻ họ thuê được đơn vị PR tốt hơn lần trước 

P.M. Nguyen Tan Dung: the most influential person of 2011 | Opinions

Offering an overall assessment of the 2011 economy, Korea’s international economic experts have stated that Vietnam has overcome economic stagnation.

Ai tin thì tin. Năm nay con số doanh nghiệp phá sản tăng gấp đôi so với năm 2010 vậy mà thất nghiệp lại thấp hơn năm trước.

Năm 2011: Tỷ lệ thất nghiệp là 2,27% | Kinh tế vĩ mô – Đầu tư | CafeF.vn

So với năm 2010 (tỷ lệ thất nghiệp là 2,88%) thì tỷ lệ thất nghiệp năm nay có giảm chút ít.

Thành tích của KT VN 2011:
Chỉ số HNX giảm mạnh thứ 3 trên thế giới.
VNI nhờ “Tứ trụ” đỡ giùm nên giảm hạng thứ 17, chứ nếu không có 4 mã này thì đã giảm không thua HNX.
————————————
Chưa kể là inflation tại Greece chỉ 3%. Còn tại Cyprus, inflation chỉ 2,8%.
Do đó, nếu tính tổng số lỗ, thì ai đầu tư vào HNX từ đầu năm bị lỗ nặng nhì thế giới, do 100 đồng hồi đầu năm nay chỉ còn 100 – 18,5 – 48,6 = 32,9. Cho dù tin được con số tiền mất giá chỉ 18,5% như công bố.
Trong khi 100 đơn vị đầu tư vào CK Hy lạp còn 100 – 3.0 – 53,4 = 43,6.
Vào Cyprus thì 100 đơn vị còn 100 – 2,8 – 75,8 = 21,4.

EVN làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu. Communism! Bravo!

CAND.COM | Nghịch lý

Cha toi tro thanh dang vien cong san tu nhung nam cuoi thap nien 40 cua the ky truoc. Co mot dieu toi chua ly giai duoc ve ong. Mot nong dan chinh hieu, chu nghia khong co bao nhieu, vay ma sao ong lai tham nhuan nhung dieu co ban ve hoc thuyet Mac – Lenin sau sac nhu vay. Hoi ve giai cap va dau tr…

Tổng kết kinh tế Việt Nam 2011.

Kinh tế 2011: Những con số gây sốc

‎(vef.vn), Diễn đàn kinh tế Việt Nam, nơi gặp gỡ giao lưu trao đổi của doanh nhân, doanh nghiệp, người tiêu dùng về các vấn đề, giải pháp kinh tế, (VEF.VN) – Lần đầu tiên tại Việt Nam 3 ngân hàng hợp nhất làm một; tỷ giá, giá vàng tăng kỷ lục nhất từ trước đến nay, lãi suất đạt đỉnh… là những con s…-----