-Sự sao chép Chaebol tai hại (BBC 21-9-12) -- Bái đáng đọc! ◄◄
Những doanh nghiệp Nhà nước được nâng đỡ với mục tiêu trở thành những 'quả đấm thép', đóng vai trò đầu tàu cho nền kinh tế như những Chaebol của Nam Hàn.
Những tập đoàn Nhà nước đã và đang là gánh nặng lên nền kinh tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiềm năng phát triển của Việt Nam
Những doanh nghiệp này được giới phân tích đánh giá là xuất nguồn từ ý tưởng 'Chaebol' của Nam Hàn, mô hình đã đưa nước này lên vị trí cường quốc thế giới, nổi tiếng với các mặt hàng sản xuất công nghiệp nặng.
Chaebol là tên gọi chung của các tập đoàn hùng mạnh từ thập niên 1960 mà chính quyền của cố Tổng thống Nam Hàn Park-Chung-Hee đã chọn để làm những 'quả đấm thép' trong các chiến lược 5 năm phát triển kinh tế của nước này.
Dưới sự hỗ trợ, hợp tác của chính phủ trong đó có cung cấp vốn vay ưu đãi thông qua ngân hàng, ưu đãi thuế, bảo lãnh chi trả nợ, các Chaebol đã phát triển nhanh chóng và ra sức chiếm lĩnh thị trường thế giới.
Các Chaebol hàng đầu của Nam Hàn được biết đến rộng rãi cho đến ngày nay gồm có LG, Samsung, Hyundai.
Sự quay cóp tai hại
Những sự khác biệt cơ bản đã khiến mô hình Tập đoàn Nhà nước trở nên thất bại, gây hậu quả nghiêm trọng khi lấy ý tưởng từ Chaebol.
Bản thân các Chaebol như Samsung, LG đã là những tập đoàn tư nhân hùng mạnh trước khi được hỗ trợ qua hệ thống ngân hàng, được ban cơ chế độc quyền.
Khác với các Chaebol của Nam Hàn, tập đoàn Nhà nước của Việt Nam trực thuộc Nhà nước, không ra đời qua quá trình tích tụ vốn mà từ những quyết định hành chính với 'hy vọng' sẽ thành công.
Tăng trưởng tín dụng Việt Nam.(Nguồn IMF)
Các tập đoàn lớn của Nhà nước lũng đoạn những lĩnh vực chính trong đó có dầu khí (PetroVN), điện (EVN), đóng tàu (Vinashin), xăng dầu (Petrolimex) và các tập đoàn khác. Ngoài ra còn có 96 tổng công ty Nhà nước với hàng ngàn các công ty con.
Những lãnh đạo được bổ nhiệm cho các doanh nghiệp này là công chức Nhà nước, thực hiện nhiệm vụ tuân theo chỉ đạo của Chính phủ về việc phát triển ngành, khác với Chaebol, chủ yếu được điều hành bởi thành viên trong gia đình.
Điều đảm bảo cho thành công giai đoạn đầu của mỗi Chaebol trong quá khứ, đó là sự vắng mặt của yếu tố cạnh tranh từ các đối thủ quốc tế. Điều này không còn hợp lý với bối cảnh tân thời khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Trong khối WTO, doanh nghiệp nào cũng phải tồn tại trong môi trường cạnh tranh gay gắt, dù đó là tập đoàn Nhà nước, tư doanh hay FDI và doanh nghiệp nào yếu kém sẽ phải chịu thất bại.
Tuy nhiên ngay cả sau khi gia nhập WTO, các doanh nghiệp Nhà nước lại được xem như là những mô hình 'quá lớn để sụp đổ' (too big to fail) giống như các Chaebol từ những năm 90 và vì vậy, Việt Nam đã phải trả những cái giá đắt để giữ các doanh nghiệp này không bị phá sản.
Mục tiêu hàng đầu của các Chaebol, đó là tập trung vào xuất khẩu nhằm chiếm lĩnh các thị trường mới, đưa trọng tâm nền kinh tế từ công nghiệp nhẹ sang công nghiệp nặng, đồng thời thay thế nhập khẩu.
Bằng chứng là đến cuối thời điểm 1980, các Chaebol của Hàn Quốc đã nổi tiếng trên thị trường thế giới về lĩnh vực sản xuất, thương mại cũng như công nghiệp nặng. Đến những năm 90, chỉ riêng 5 Chaebol lớn nhất (Samsung, Hyundai, LG, Daewoo, SK) đã đóng góp đến 50% GDP Nam Hàn.
Trái với Chaebol, các tập đoàn Nhà nước luôn tỏ ra hết sức yếu kém trong việc học cách xuất khẩu để cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Không những thế, việc các doanh nghiệp Nhà nước nhập khẩu quá nhiều, trong đó chủ yếu là sắt và các vật liệu xây dựng khác còn đẩy cán cân thương mại sang hướng nhập siêu.
Các yếu tố trên kết hợp đưa đến thực trạng của nền kinh tế Việt Nam hiện tại: Những doanh nghiệp Nhà nước kinh doanh yếu kém nhưng lại lũng đoạn, chi phối nền kinh tế nội địa.
Sai lầm của Chaebol
"Việc thực hiện sẽ rất khó khăn gian khổ vì hiện nay đã hình thành một tầng lớp đặc quyền, đặc lợi, cản trở mọi cải cách cần thiết nhân danh ổn định chính trị - xã hội"
Kinh tế gia Lê Đăng Doanh
Bản thân chính phủ Nam Hàn cũng đã thừa nhận những bất cập trong mô hình Chaebol của mình, nhất là sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 mà mô hình này gây ra.
Mối quan hệ gần gũi giữa các lãnh đạo Chaebol với chính phủ đã khiến hệ thống giám sát ngày càng trở nên lỏng lẻo, dẫn đến sự cho vay tràn lan, bao gồm cả khoản vay cho các dự án lợi nhuận kém.
Các Chaebol cũng liên tiếp bành trướng sang nhiều lĩnh vực thay vì tập trung vào những lĩnh vực chính, khiến nhân lực, vốn và cả sự quản lý bị dàn trải, dẫn đến thiệt hại lớn ở những ngành thiếu kinh nghiệm.
Tỷ lệ dư nợ của 30 Chaebol lớn nhất Nam Hàn lên đến 400% tổng giá trị vốn sở hữu trong những năm 90 đã biến các tập đoàn này thành gánh nặng của kinh tế Nam Hàn.
Sự tập trung vốn vào các Chaebol cũng đã cho các tập đoàn này đủ quyền lực để gây sức ép với nhà cầm quyền, đặt tầm ảnh hưởng lên các chính sách kinh tế, xã hội nhằm phục vụ cho các nhóm lợi ích.
Sau năm 1997, Nam Hàn đã phải tiến hành những cải cách triệt để đối với các Chaebol, trong đó để các Chaebol yếu kém phá sản, xác định tỷ lệ vay nợ trên vốn sở hữu, cấm sở hữu công ty tài chính phi ngân hàng, minh bạch hóa quản lý, tập trung vào ngành nghề chính, quy trách nhiệm cá nhân cho các lãnh đạo Chaebol trong việc lãnh đạo tập đoàn, khống chế đầu tư vào công ty thành viên và trừng phạt các hình thức hối lộ.
Lặp lại vết xe đổ
Đầu tư vào Doanh nghiệp Nhà nước so với các khu vực khác. (Nguồn: IMF)
Việt Nam vẫn phạm phải hầu hết những sai lầm lớn của Chaebol mặc dù đã có một thời gian dài chứng kiến những bất cập của mô hình này trước khi đưa ra mô hình Tập đoàn Nhà nước từ năm 2005.
Các doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam vẫn được hỗ trợ vô tội vạ, dù hầu hết đều kinh doanh kém hiệu quả.
Báo cáo lãnh sự quán Anh tại Hà Nội hồi tháng Sáu năm nay cho thấy khoảng cách năng suất lao động của các doanh nghiệp Nhà nước so với cả khu vực doanh nghiệp nói chung tăng ngày càng lớn qua thời gian, từ 1:4 năm 2000 đến 1:8 năm 2008.
Trong năm 2011, 80% lợi nhuận của các doanh nghiệp Nhà nước chỉ tập trung vào vỏn vẹn bốn tập đoàn kinh doanh các lĩnh vực dầu khí, viễn thông, khoáng sản và cao su, chỉ một số ít trong số 1300 doanh nghiệp còn lại thực sự có lời.
Trong khi đó, hỗ trợ của Chính phủ cho các doanh nghiệp Nhà nước trong những năm qua không những giảm đi, mà còn có xu hướng tăng lên.
Báo cáo của Sứ quán Anh tại Hà Nội cho thấy Chính phủ Việt Nam dồn 68% vốn, 55% tài sản cố định, 45% tín dụng ngân hàng vào các doanh nghiệp Nhà nước cũng như ban cơ chế độc quyền trong hoạt động, chỉ báo cáo trực tiếp lên Thủ tướng.
Rõ ràng có sự đầu tư không dựa theo hiệu quả kinh doanh khi thống kê của IMF trong năm 2012 cho thấy các doanh nghiệp Nhà nước chỉ đóng góp khoảng 26% cho GDP trong khoảng thời gian 2006-2010, so với 43% đóng góp từ doanh nghiệp tư doanh.
"Chính các Doanh nghiệp Nhà nước gây nên tình trạng nhập siêu"
Kinh tế gia Nguyễn Quang A
Việc Chính phủ cho phép các tập đoàn Nhà nước đầu tư đa ngành trong phương hướng phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2006-2010, kèm theo việc bơm tín dụng rẻ tràn lan vào các Doanh nghiệp nhà nước khiến các doanh nghiệp này bành trướng, mở rộng sang cách ngành vốn thiếu kinh nghiệm.
Điều này không những làm thất thoát vốn, phát sinh những khoản nợ, nợ xấu khổng lồ mà còn ảnh hưởng đến độ tín nhiệm chung của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời gây e ngại cho giới đầu tư nước ngoài.
Trong lúc đó, sự ưu ái mà Nhà nước dành cho các doanh nghiệp Nhà nước đã tạo ra các nhóm lợi ích đủ mạnh để chống lại cải cách, bản báo cáo của Sứ quán Anh nhận xét.
Kinh tế gia Lê Đăng Doanh từ Hà Nội cũng có chung một ý kiến khi nhận xét về cải cách trong Bản báo cáo kinh tế Vĩ mô 2012: "Việc thực hiện sẽ rất khó khăn gian khổ vì hiện nay đã hình thành một tầng lớp đặc quyền, đặc lợi, cản trở mọi cải cách cần thiết nhân danh ổn định chính trị - xã hội".
Gánh nặng kinh tế
Habubank là một trong những ngân hàng thương mại phải gánh chịu hậu quả vì cho Doanh nghiệp Nhà nước vay
Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tổng dư nợ cho vay doanh nghiệp Nhà nước trong năm 2011 là khoảng 416.000 tỷ đồng, tương đương 17% tổng dư nợ tín dụng.
Báo cáo của Sứ quán Anh nhận xét, các doanh nghiệp Nhà nước tạo nên sự thiếu cân bằng trên thị trường tín dụng; các ngân hàng thương mại thường cho doanh nghiệp Nhà nước vay nhiều hơn các công ty tư doanh vừa và nhỏ có hoạt động kinh doanh tốt, dưới sự ảnh hưởng chính trị cũng như bảo lãnh của Nhà nước.
Ông Deepak Mishra, kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng hiện các doanh nghiệp Nhà nước chiếm 60% tín dụng từ các tổ chức tín dụng cũng như các ngân hàng, đồng thời mức nợ của các doanh nghiệp này chiếm tới 70% nợ xấu của các ngân hàng.
Chính các ngân hàng cho doanh nghiệp Nhà nước vay đã phải hứng chịu hậu quả nặng nề nhất. Trường hợp Ngân hàng Habubank đã phải chịu đóng cửa, sát nhập với Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn-Hà Nội vì không gánh nổi khối nợ xấu vì cho Vinashin vay là một ví dụ.
Hiện tại, Chính phủ Việt Nam đã tuyên bố sẽ tiến hành những cải cách mạnh mẽ đối với các doanh nghiệp Nhà nước trong khuôn khổ 2013-2015.
Tuy nhiên, các chính sách này vẫn bị cho là quá 'chung chung' vì chỉ tập trung vào sự tư hữu hóa một phần, đồng thời cũng không có kế hoạch cụ thể làm sao để giảm số doanh nghiệp Nhà nước xuống còn 650 cho đến năm 2015, đặc biệt các ngành chính như dầu khí, gas và khoáng sản được đánh giá là khó có khả năng được tư hữu hóa.
Các thông số của doanh nghiệp Nhà nước trình lên Quốc Hội cũng mang tính tổng thể, không giúp ích gì trong việc nghiên cứu cụ thể, theo đánh giá của báo cáo từ Sứ quán Anh.
Bản báo cáo này cũng đánh giá chỉ tiêu giảm chi phí của các doanh nghiệp Nhà nước xuống 5-10% trong năm 2012 là 'hời hợt' vì không có hệ thống quản lý tập đoàn tiên tiến cũng như không có quy định giám sát và đánh giá hiệu quả của các doanh nghiệp này.
Sai lầm trong tư duy khiến Việt Nam sẽ còn phải gánh chịu hậu quả nhiều năm nữa.
Giáo sư Kenichi Ohno, Viện nghiên cứu kinh tế Nhật Bản nhận xét nếu được đẩy mạnh, cần có thời gian ít nhất là 20-30 năm để doanh nghiệp tư doanh cũng như FDI đủ lớn, đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế.
Điều này sẽ đưa các doanh nghiệp quốc doanh về chiếm một vai trò nhỏ trong nền kinh tế (5-10%), tránh xáo động, không chỉ với các khu vực khác vốn chưa sẵn sàng để thế chỗ doanh nghiệp Nhà nước mà còn với lực lượng lao động đông đảo trong nước vẫn đang làm việc cho các doanh nghiệp này.
Bài viết nêu quan điểm riêng của tác giả, đang sống tại London, Anh quốc.- Sự sao chép Chaebol tai hại (BBC).
-‘Nhóm lợi ích nhân danh ổn định chính trị’
-Nợ xấu tăng 'là do chính phủ'
-Tập đoàn VN mua lại nợ Vinashin?
“Bóng ma” lạm phát quay lại (NLĐ 22-9-12)
(TBKTSG) - Sau chính sách mở cửa, việc triển khai chính sách kinh tế nhiều thành phần đã tạo ra một sức sống mới cho nền kinh tế nước ta. Sự hồi sinh của các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ đã đặt ra một nhu cầu rất lớn về vốn. Trong thời điểm đó, hệ thống ngân hàng, cũng như tình trạng chung của nhiều ngành kinh tế, vẫn chưa thoát khỏi kiểu quản lý hành chính, quan liêu bao cấp; chế độ lãi suất chưa kích thích người dân gửi tiền, một lượng tiền lớn trong công chúng không thể huy động được. Hệ thống ngân hàng lâm vào tình trạng thiếu tiền mặt, thiếu vốn nghiêm trọng, không đáp ứng được nhu cầu sản xuất kinh doanh trong nước. Trong bối cảnh đó, mô hình các hợp tác xã tín dụng đô thị (HTXTD) ra đời. Chỉ từ ba HTXTD được thành lập vào năm 1986, đến cuối năm 1989, có trên 300 HTXTD trong cả nước, trong đó TPHCM có 98 HTXTD - trung tâm tín dụng đô thị và 95 HTXTD ngoại thành.
- “Bóng ma” lạm phát quay lại (NLĐ).- Xử lý nợ xấu: Hành động ngay để tạo niềm tin (Vef).
- Doanh nghiệp Việt: Thiếu sáng tạo, thừa hoang phí? (CAND).
- Tồn kho thép cao, nhập khẩu thép vẫn tăng trong 8 tháng đầu năm
Đến tháng 8, lượng tồn kho thép là 315.000 tấn, trong khi nhập khẩu sắt thép các loại 8 tháng đầu năm vẫn tăng, xuất khẩu sắt thép lại giảm.
- “Phận yểu” của tiền xu Việt Nam (VTV).
- Giá vàng dự báo tiếp tục tăng vào tuần tới (Gafin).
- Giải quyết tình trạng “Con đặc sản tắc đầu ra” thế nào? (DV).
- Cần hệ thống chuyên trách chống chuyển giá (DĐDN).
Mua sắm công và đàm phán TPP: trước mắt và lâu dài
Đổ xô đào rừng vì tin trúng kỳ nam hàng chục tỉ đồng
- THỊ TRƯỜNG NHÀ ĐẤT: Mọc như nấm, chết như rạ(NLĐ). - Xoay xở để tồn tại (DNSG).
- Kotex bị thu hồi ở nước ngoài nhưng vẫn tràn lan ở Việt Nam (NĐT).
- Lời cảm tạ cho những niềm vui… (Alan Phan).
- Chưa Tết Trung thu, bánh đã “đại hạ giá” (TN).
- Mỹ khuyến cáo các DN chế biến nông sản VN (TN). - Đìu hiu chợ nông sản Đà Lạt.
Cựu bí thư Cao Bằng với vụ “dân oan” Đặng Thành Tâm
Với chuyên môn chăn nuôi thú y, cô gái người Tày có tên Nguyễn Thị Nương quê Hòa An (Cao Bằng) đi từ Giám đốc Trung tâm Khuyến nông, lên Phó giám đốc, Giám đốc Sở NNPTNT, Phó Chủ tịch tỉnh rồi Bí thư Tỉnh ủy, Phó trưởng Ban Dân tộc của QH và cuối cùng lên chức Trưởng ban Công tác Đại biểu QH. Cách đây vài tháng, dưới áp lực tứ bề bà (nay là bà) Nương đã phải “trảm” Đại biểu QH Đặng Thị Hoàng Yến (chị của ông Tâm). Vừa qua, Bộ Chính trị đã “giao lại” Đơn kêu cứu khẩn cấp của đại biểu Đặng Thành Tâm cho bà xử lý.
Bà Nguyễn Thị Nương, Trưởng ban Công tác đại biểu hôm thứ Sáu, 21/9/2012, khẳng định Quốc hội đã được Bộ Chính trị chuyển lá đơn khẩn cấp của ông Đặng Thành Tâm được gửi lên Bộ Chính trị từ 8/9/2012.
Bà Nương nói: “Sau khi nhận được đơn trên, chúng tôi đã chuyển đến các cơ quan chức năng có thẩm quyền xem xét. Bởi theo quy định của pháp luật, trong vụ việc này chúng tôi chỉ có chức năng chuyển đơn mà thôi”.
Như vậy, với cảnh bị “đá đơn” kiểu này, ông Đặng Thành Tâm đã chính thức gia nhập hàng ngũ dân oan như cụ Lê Hiền Đức từng nói: “xã đốt nhà, huyện đàn áp, tỉnh bao che, trung ương đá về”.
Việc ông Tâm gia nhập hàng ngũ dân oan đã chứng tỏ đội ngũ này của Việt Nam ngày càng hùng hậu, không ngừng truởng thành cả về số lượng và chất lượng.
Truớc khi trở thành dân oan, vợ chồng ông Tâm đã “lận lưng” một số vốn kha khá. Vừa qua, bà Nguyễn Thị Kim Thanh (vợ ông Tâm) đã kịp bán gần 15 triệu cổ phiếu tại Ngân hàng Nam Việt (Navibank) để “giải quyết nhu cầu cá nhân”.
Sang tuần, Bộ Chính trị sẽ nghe Ủy ban Kiểm tra Trung ương báo cáo việc xác minh nhiều vấn đề tồn tại trong nội dung kiểm điểm và tự phê của một số đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, nghe một số vụ việc và vụ án lớn để có thể kết luận và đưa ra báo cáo trước Hội nghị Trung ương 6 vào tháng 10.
.-- “Sếp” ngân hàng “rủ nhau” từ nhiệm: Bình thường và bất thường (PetroTimes).
.-Vietnam Airlines rút nhân sự khỏi Techcombank
Nhiều lĩnh vực hạn chế quan chức về hưu kinh doanhYêu cầu báo cáo Thủ tướng vụ việc Tiền Phong nêu Thêm một đại gia thủy sản ngập trong nợ nần (VnEx 22-9-12)Nữ đại gia Diệu Hiền: 'Tôi không bán danh ba đồng...' (TP 22-9-12)
Nhận diện đại gia (SGTT 22-9-12)
--Chồng đại gia Diệu Hiền suýt khóc vì thương vợ tiều tụy
-Phép lạ Indonesia? 5 Reasons to Believe in the Indonesian Miracle (FP 21-9-12)
Cổ đông công ty dầu Canada đồng ý bán cho Trung Quốc
Vụ mua lại cổ phần công ty Nexen phải được chính phủ Canada đồng ý, dựa trên bộ luật Đầu tư của Canada
Theo dự báo của các chuyên gia, nếu giá dầu chạm mốc 160 USD vào mùa hè tới thì kinh tế toàn cầu sẽ lâm vào suy thoái.
- Ra ngõ gặp hàng Trung Quốc(PNTP).
- Khó xảy ra chiến tranh kinh tế Trung – Nhật (SGGP).
- Myanmar có tiềm năng để trở thành một ngôi sao châu Á (DNSG).
- Triều Tiên cho phép doanh nghiệp thanh toán bằng tiền mặt (DT).
Hàng trăm cảnh sát truy tìm con nghiện trốn trại
Thanh Niên
Hàng trăm chiến sĩ công an nhiều huyện thuộc tỉnh Quảng Nam đã vào cuộc truy tìm các đối tượng đục tường, vượt rào trốn trại cai nghiện tập trung. Ngày 22.9, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Nam đã triệu tập cuộc họp khẩn với các ngành chức năng để triển khai ...
Gần 40 học viên cai nghiện được đưa trở về trạiDân Trí
Đưa 33 người nghiện ma túy trốn trại về trung tâmTuổi Trẻ
Mới đưa về trại 1/3 số đối tượng nghiện ma túy bỏ trốnLao động
-Diễn biến mới tại Dự án đất dịch vụ và giãn cư Cầu Đơ, Hà Đông, Hà Nội: Cố ý làm trái, chuyển từ khai khống đất nông nghiệp sang đất 5% Kì IV: Lợi dụng chức vụ, quyền hạn tự ý tách hộ, khai man, tăng diện tích cho gia đình, người thân
- GS Đặng Hùng Võ: Không “bôi trơn” không có đất đâu! (Kiến thức). - Hà Tĩnh: Xã “chia chác” tiền đền bù đất nông nghiệp của dân (ANTĐ). – Cái nước mình nó thế (Quê Choa). - Buôn lậu lao động Việt: Tàn nhẫn và nghiệt ngã (DLB).
- Vụ hai phóng viên bị côn đồ dọa giết: Công an tỉnh Đồng Nai vào cuộc (TN). Nhập viện cấp cứu sau khi rời trụ sở công an
Amip ăn não người: Tù mù nguồn lây, nghi ngờ kết quả xét nghiệmLồng đèn nhựa Trung Quốc có chất gây ung thưSGTT.VN - 23.09.2012 -Kết quả phân tích cho thấy mẫu lồng đèn nhựa xuất xứ từ Trung Quốc có chứa chất cadimi (Cd) cao hơn 123 lần mức cho phép. Cd có thể gây ung thư tuyến tiền liệt, ung thư phổi, dị tật thai nhi...
Thực phẩm bẩn: Danh sách đen của lương tâm
(VEF.VN) - Không chỉ rau củ nhập, người tiêu dùng hiện rất băn khăn về việc kiểm soát chất lượng rau, củ, quả 'nội'. Bởi không chỉ hàng nhập ngoại, rau quả trong nước bị chính người trồng "đầu độc" cũng đang là vấn nạn lớn.Hình ảnh Hồ Gươm thành 'chợ quê' nhếch nhác
Vụ tố chồng, con đánh: "Nhiều trang mạng đăng thông tin sai sự thật"
Nguyễn Tú Khôi: "Tôi tiếp tục bị dọa giết, ném gạch đá, mắm tôm"
