-Lữ Giang
Lữ Giang--Ngậm đắng nuốt cay
Một lực cản từ phía hoàng gia Campuchia đã biến mất
Bauxite Việt Nam
Richard S. Ehrlich, Asia Times, 17 tháng Mười 2012
Trần Ngọc Cư dịch
BANGKOK – Cái chết của cựu hoàng Campuchia Norodom Sihanouk tại Bắc Kinh vào hôm thứ Hai cho thấy cách Trung Quốc che chở nhà vua trong một tư dinh, với sự giúp đỡ từ y tế cá nhân đến hỗ trợ ngoại giao và tài chính trong gần suốt triều đại chịu nhiều tang tóc của ông.
Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni và Hoàng thái hậu Norodom Monineath Sihanouk cầu nguyện trước của thi hài của cựu quốc vương Norodom Sihanouk tại Bệnh viện Bắc Kinh của Trung Quốc ngày 17/10/2012. Ảnh: AP
Bắc Kinh đã thủ lợi rất nhiều, đặc biệt trong những thập niên 1970 và 1980, từ mối quan hệ có tính cách hậu thuẫn dành cho Sihanouk. Nhưng cái chết của ông ở tuổi 89 chắc chắn sẽ không giảm bớt đà ảnh hưởng chính trị và kinh tế của Trung Quốc hiện đang gia tăng nhanh chóng tại Campuchia.
Đồng thời, Thủ tướng Hun Sen sẽ không còn phải bận tâm đối phó với một quan hệ phức tạp và tế nhị từ một ông vua thường thay đổi tính khí và lập trường, và nhờ thế có thể tăng cường quyền lực độc tài vốn đã vững mạnh của mình trên đất nước Campuchia.
Hun Sen đã cai trị Campuchia 27 năm liền, là nhà lãnh đạo lâu bền nhất châu Á, và có khả năng khai thác lợi thế chính trị qua các hình thức vinh danh cựu hoàng Sihanouk vừa quá cố trong lễ tang sắp tới và cả về sau này, đồng thời cố giữ im lặng về những chi tiết liên quan tới quá khứ đầy tráo trở của Sihanouk.
“Trung Quốc đã nhận được một mức độ tri ân nào đó từ nhiều người Campuchia suốt thời gian gắn bó lâu dài của Bắc Kinh với Sihanouk”, đây là phát biểu của Rich Garella, một nhà làm phim và tư vấn chính trị tại Philadelphia và cũng là cựu biên tập viên điều hành [phó Tổng biên tập] nhật báo The Cambodia Daily, trong một cuộc phỏng vấn bằng email vài giờ sau khi Sihanouk qua đời.
“Mặc dù ảnh hưởng của Sihanouk đã suy giảm nhiều trong 10 năm qua, nhưng sự ra đi của ông sẽ là một mất mát đối với các đảng đối lập vốn dựa vào ông như một thế lực có thể làm hòa hoãn những chính sách đàn áp của Hun Sen”, Garella nói. “Hun Sen đã đi theo bước chân của Sihanouk trong việc âm thầm nhìn nhận vai trò bá quyền của Trung Quốc ở trong khu vực và phát triển một quan hệ thân thiết với Bắc Kinh”.
Năm 2010, Trung Quốc hứa hẹn trợ giúp Campuchia 1,2 tỉ Mỹ kim sau khi Phnom Penh đồng ý trục xuất về lại Trung Quốc 20 người “khủng bố” Duy Ngô Nhĩ đang xin tị nạn chính trị.
“Hiện nay Hun Sen có vẻ sẽ tự do một mình đàm phán với Trung Quốc, và sẽ được coi như hoàn toàn chịu trách nhiệm về tình hữu nghị này”, Garella nhận xét. “Thỉnh thoảng Hun Sen có thể cần phải làm bộ chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc một cách nhẹ nhàng. Người ta tin chắc Bắc Kinh sẽ sẵn lòng tham gia với Hun Sen trong màn chống đối này”.
Campuchia là “một địa bàn tiền phương chắc nịch đối với Trung Quốc tại Đông Nam Á”, nơi mà Bắc Kinh có thể ảnh hưởng chính sách của một nước yếu kém, cùng biên giới với Việt Nam, Lào và Thái Lan, đồng thời có thể sử dụng bờ biển phía nam Campuchia nằm trên Vịnh Thái Lan. Đó là ý kiến của Nate Thayer, một ký giả được giải thưởng với nhiều bài tường trình về Campuchia, kể cả các cuộc phỏng vấn đặc biệt với Pol Pot ngay trước khi nhà lãnh đạo Khmer Đỏ chết trong rừng sâu năm 1997.
“Mức độ ảnh hưởng và sự kiểm soát chính trị và kinh tế mà họ [Trung Quốc] đã đạt được trong những năm gần đây tại Campuchia là phi thường, khiến Mỹ phải lo ngại”, Thayer, hiện làm việc tại Washington, đã nói trong một email vài giờ sau khi Sihanouk từ trần. “Những đặc nhượng về đất đai, hầm mỏ, tài nguyên thiên nhiên mà họ [Trung Quốc] đã nắm được tại Campuchia đang gây sửng sốt”.
Các nhóm bảo vệ môi trường quốc tế đã kêu gọi thế giới chú ý tới sự kiện Trung Quốc đổ vốn vào xứ Chùa Tháp, giữa những cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với các công dân Campuchia đang phản đối tình trạng xuống cấp môi sinh tại đất nước họ. Các công ty Trung Quốc cũng đồng lõa trong đợt cướp đất của dân gần đây do Nhà nước hỗ trợ.
“Chỉ một mình Sihanouk có thể phê phán những hành vi sai trái này tại Campuchia mà không sợ bị trả thù, nhưng vai trò này đã trở nên lu mờ trong những năm gần đây”, Thayer nói. Không có Sihanouk, Campuchia “sẽ trở nên một bãi phế thải cho những tác nhân tài chính tồi tệ, bọn mafia quốc tế, và bọn tội phạm vặt”, những kẻ có thể “hoạt động không bị ai cấm cản”, ông nói.
Họ có thể hùn vốn hay cạnh tranh với các lợi ích tài chính to lớn của Trung Quốc trong việc phát triển cơ sở hạ tầng của Campuchia và các dự án phát triển đồ sộ khác - những dự án này gần đây cũng đã thu hút các nhà đầu tư từ Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Mỹ và nhiều nước khác. Tin tức cho biết, năm ngoái Trung Quốc đã đầu tư hơn 2 tỉ Mỹ kim tại Campuchia.
Những hợp đồng thu mua và xây dựng gần đây của Trung Quốc không dựa vào Sihanouk; giá trị đích thực của mối quan hệ với ông đã đạt điểm đỉnh vào những năm cuối của thập niên 1970 và những năm đầu của thập niên 1980. Vua đương kim Sihamoni của Campuchia, con trai đầu của Sihanouk, lên ngôi năm 2004, không được coi là có ảnh hưởng to lớn hay sức thu hút mạnh mẽ như vua cha.
“Tôi không nghĩ Trung Quốc phải chịu một thiệt thòi nào do cái chết của Sihanouk”, đây là ý kiến của Bradley Cox, hiện làm việc tạiBangkokvà từng thực hiện hai phim tư liệu điều tra tại Campuchia. “Trên cơ bản, Trung Quốc và Campuchia đang hợp tác làm ăn với nhau. Trung Quốc tạo ảnh hưởng và bỏ vốn đầu tư, còn giới lãnh đạo chóp bu của Campuchia thì đang được Trung Quốc mua chuộc”.
“Lực cản và đối trọng ‘không chính thức’ duy nhất trước thế lực của Hun Sen là Sihanouk. Sihanouk được người dân yêu quý, vì thế ông có thể tạo trở ngại cho viên thủ tướng nếu ông muốn. Do đó, Hun Sen thường tìm sự đồng thuận của Sihanouk và có hành vi thận trọng chung quanh vị cựu hoàng”, Cox nói. “Một khi Sihanouk không còn nữa, chẳng còn ai đủ tư thế để kềm hãm Hun Sen”.
Sihanouk được phong vương tại Phnom Penh, thủ đô Campuchia năm 1941, bởi chính quyền thực dân Pháp Vichy do Đức Quốc xã bảo trợ. Trong hồi ký nhan đề Sihanouk Reminisces (Sihanouk nhớ lại), ông đã mô tả việc ông “ra lệnh” cho quân đội của mình “chuyên chở vũ khí Trung Quốc và Xô viết” từ hải cảng của Campuchia đến quân du kích Việt Nam đang chống Mỹ tại “các khu an toàn ở vùng biên giới Campuchia – Nam Việt Nam”.
Năm 1970,Washingtonđã hậu thuẫn một cuộc đảo chính lật đổ Hoàng tử Sihanouk, lúc bấy giờ là quốc trưởng. Sau đó Sihanouk quay qua ủng hộ lực lượng Khmer Đỏ chống Mỹ và góp phần dọn đường cho chế độ “những cánh đồng giết người” do Pol Pot lãnh đạo từ 1975 đến 1979 – một chế độ đã tàn sát khoảng 1,7 triệu người Campuchia. Sihanouk lại hậu thuẫn nhóm Mao-ít cực đoan này thêm một lần nữa vào những năm 1980 trong một liên minh lỏng lẻo chống lại sự chiếm đóng Campuchia của ViệtNam.
Sihanouk thường xuyên dùng Trung Quốc làm nơi an toàn và cơ sở quyền lực, việc này đã tạo cho giới lãnh đạo cộng sản Trung Quốc một đường dây liên hệ thiết yếu với nhóm cộng sản Pol Pot và kéo dài khả năng tiếp cận đặc biệt của Trung Quốc vào nội tình Campuchia.
R.S.E.
Richard S. Ehrlich là một ký giả từ San Francisco, California, hiện làm việc tại Bangkok, tường trình tin tức từ châu Á kể từ năm 1978 và từng nhận Giải Thông tín viên nước ngoài của Đại học Columbia. Hai websites của ông là http://www.asia-correspondent.110mb.com và http://www.flickr.com/photos/animists/sets.
Nguồn: http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/NJ17Ae01.html
Dịch giả gửi trực tiếp cho BVN
* * *
Norodom Sihanouk, vị quốc vương ngả nghiêng cùng thăng trầm lịch sử
Lưu Tường Quang / Tú Anh
Ngày 17/10/2012, thi hài của cựu hoàng Norodom Sihanouk đã từ Trung Quốc trở về xứ Chùa Tháp. Buổi lễ tiễn đưa giản dị tại Bắc Kinh đánh dấu đoạn kết một trong những giai đoạn lịch sử bi thảm từ chính trị, ngoại giao đến quân sự kéo dài hơn nửa thế kỷ tại Á châu mà Cam Bốt phải trả giá rất cao bằng xương máu và đổ vỡ.
Thi hài cựu hoàng Sihanouk tại Phnom Penh. REUTERS/Samrang Pring
Phát ngôn viên chính phủ Phnom Penh khẳng định có hơn 100 ngàn dân Cam Bốt đã ra tận phi trường đón tiếp thi hài «vua cha của dân tộc» trong chiếc quan tài phủ lá cờ vương quốc. Tuy hai lần liên kết với Khmer Đỏ nhưng Norodom Sihanouk vẫn được phần đông dân chúng xem là biểu tượng «thời huy hoàng của Cam Bốt độc lập» trước và sau ác mộng diệt chủng của chế độ Pol Pot, đàn em của Bắc Kinh.
Mang biệt danh là «thái tử đỏ», ông hoàng bí ẩn Sihanouk đã có một thời truy đánh phe cộng sản Khmer nổi dậy trong thập niên 1960. Đến khi bị lật đổ vào năm 1970 trong một vụ đảo chính tướng do tướng Lon Nol cầm đầu với đèn xanh của Washington, hoàng thân Sihanouk ngã theo Trung Quốc và chọn Bắc Kinh làm nơi trú ẩn. Tuy Mao Trạch Đông không yêu mến gì thành phần vương giả nhưng đã cưu mang ông hoàng Cam Bốt một cách rộng rãi và tặng cho một ngôi nhà sang trọng: sứ quán cũ của Pháp, «mẫu quốc» cũ của vương quốc Cao Miên.
Thái độ nồng hậu của Trung Quốc có một cái giá rất đắt. Chính miệng quốc vương Sihanouk sau này phải nhìn nhận, là đã «liên kết với với ác quỷ» Khmer đỏ. Cộng sản Campuchia là lá bài của Bắc Kinh trong chiến tranh Đông dương khi Maxtcơva đã nắm được Hà Nội và Vientiane.
Ngày 17/04/1975, quân Pol Pot chiếm Phnom Penh. Vào thời điểm này, có lẽ không một ai từ Sihanouk đến lãnh đạo Trung Quốc có thể dự đoán là một chính sách diệt chủng đang được chuẩn bị tại xứ Chùa Tháp.
Sau năm năm lưu vong tại Bắc Kinh, ông hoàng Sihanouk trở về Phnom Penh, không phải để lấy lại ngai vàng, mà là để bảo vệ chiếc ghế thành viên Liên Hiệp Quốc của Cam Bốt. Nửa năm sau, Khmer đỏ hiện nguyên hình, chiếc bẩy sập xuống, hoàng thân Sihanouk biến thành “tù nhân của Khmer đỏ” như ông ghi lại trong tập hồi ký cùng tên.
Theo báo chí Trung Quốc thì nhờ Chu Ân Lai đích thân can thiệp nên Pol Pot mới tha mạng cho cựu hoàng. Sự thực không phải là như vậy. Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai đã qua đời vào năm 1976. Theo lời kể của chính Norodom Sihanouk, thì vào năm 1978, phu nhân của cố thủ tướng Chu Ân Lai là bà Đặng Dĩnh Siêu đến viếng Phnom Penh và đòi gặp thượng khách của chồng mình. Khmer Đỏ miễn cưỡng chấp thuận, cho Sihanouk ngồi trong một chiếc xe hơi cũ, chạy ngang cửa sổ nhà khách để phu nhân cố thủ tướng Trung Quốc nhìn thấy từ xa.
Pol Pot hiểu thông điệp của Bắc Kinh là không được giết vua. Đổi lại, cựu hoàng biết mình sẽ phải trả món “nợ sinh tử” với Trung Quốc. Pol Pot trả thù bằng cách hạ sát 5 người con trong số 14 người con của Sihanouk.
Ngày 07/01/1979, chế độ Khmer đỏ sắp bị sụp đổ. Bắc kinh đưa một chiếc máy bay sang Pnom Penh, khẩn cấp “bốc” Sihanouk sang Bắc Kinh vào lúc bộ đội Hà Nội đã tiến đến ngoại thành thủ đô Cam Bốt.
Trong bối cảnh chiến tranh lạnh đi vào giai đoạn gai góc nhất trước khi chung cuộc, hoàng thân Sihanouk một lần nữa liên kết với Khmer đỏ chống lại đoàn quân chiếm đóng của Việt Nam.
Năm 1991, hiệp định hòa bình Paris được ký kết. Sihanouk chiếm lại ngai vàng cùng với Hun Sen, một chính trị gia thế lực, xuất thân từ hàng ngũ Khmer đỏ ly khai, đồng minh của Việt Nam, làm thủ tướng.
Nhưng tại một bệnh viện Trung Quốc, cựu vương đã trút hơi thở sau cùng vào ngày 15/10/2012 vừa qua vài tuần trước ngày sinh nhật 90 tuổi .
Cố quốc vương Cam Bốt tự cho mình là con người “tâm cơ khó đoán”? Đây cũng là nhận xét của giới phóng viên quốc tế và ngoại giao. Người dân Cam Bốt tha thứ cho ông đã liên minh với Khmer Đỏ. Nhưng liệu Cam Bốt có bị nạn diệt chủng và về chiến lược địa lý chính trị, liệu ngày nayTrung Quốc có “thọc sâu” bàn tay vào Đông Nam Á nếu trong quá khứ ông Sihanouk trung lập thực sự?
RFI đặt câu hỏi với nhà phân tích Lưu Tường Quang từ Sydney.
“Cựu hoàng Sihanouk là một nhân vật quan trọng của Cao Miên và của Đông Dương trong thê kỷ 20 nhưng di sản của ông để lại có nhiều tranh cãi. Ông là một nhà vua, một nhà chính trị hay thay đổi nhưng nhìn một cách tổng quát thì ông có hai điểm nổi bật: thứ nhất, Sihanouk là người thân Trung Quốc trước sau như một và được Trung Quốc giúp đỡ rất nhiều. Thứ hai là mặc dù phạm nhiều lỗi lầm nhưng ông được dân chúng mến mộ. Có lẽ nhờ sự mến mộ này mà ông tồn tại.
Cuộc đời ông trải qua nhiều giai đoạn nhưng trong giai đoạn ông làm quốc trưởng cho tới năm 1953 thì giới phân tích phương tây đánh giá tương đối cao khả năng của ông Sihanouk tranh đấu cho Cao Miên độc lập. Điều mỉa mai là không hiểu tại sao giới phân tích tây phương xem đây là một thành công quan trọng của ông Sihanouk mà không coi là quan trọng sự thành công của cựu hoàng Bảo Đại. Cựu hoàng Bảo Đại, hoàng thân Sihanouk và các hoàng thân Lào đều tranh đấu cho Việt Nam, Cam Miên và Ai Lao được độc lập năm 1949. Ba nước được quốc tế nhất là Hoa Kỳ, Anh công nhận vào tháng 02/1950. Úc cũng công nhận độc lập của Việt Nam, Lào và Cao Miên ngày 08/02/1950.
Vào năm 1965, vào lúc chiến sự Việt Nam sôi nổi thì ông Sihanouk ký mật ước với Bắc Kinh và Hà Nội cho phép bộ đội cộng sản và trung ương cục đóng tại miền đông Cam Bốt. Và cho phép Trung Quốc viện trợ vũ khí, đạn dược cho bộ đội Bắc Việt qua các hải cảng Cam Bốt đặc biệt là qua hải cảng Sihanoukville. Sihanouk đã theo Trung Quốc chứ không thực sự trung lập. Năm 1985, trả lời phỏng vấn báo Washington Post, ông Sihanouk nói là ông có một cơn ác mộng là Hà Nội “Việt Nam hóa Cam Bốt”, biến Cao Miên thành “miền nam Việt Nam thứ hai”. Nếu vậy thì tại sao hai mươi năm trước ông cho phép Hà Nội có hậu cần tại Cam Bốt để đánh phá miền nam Việt Nam? Vì nếu Việt Nam thống nhất dưới chế độ cộng sản thì sẽ mạnh hơn, sẽ uy hiếp Cao Miên dễ dàng hơn….” .
L.T.Q. - T.A.
Nguồn: http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20121018-norodom-sihanouk-vi-quoc-vuong-nga-nghieng-cung-thang-tram-lich-su- Đoàn đại biểu cao cấp Việt Nam viếng cựu Quốc vương Campuchia (RFA). – Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam viếng Thái Thượng hoàng Campuchia Norodom Sihanouk (Chính phủ).
- Hàn Quốc qua mặt Cam Bốt để vào Hội Đồng Bảo An (RFI).
- Lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un bị cháu trai gọi là “kẻ độc tài” (RFI). – Cháu nội Kim Jong-il lên tiếng(BBC). – Dân Bắc Triều Tiên vẫn thiếu đói, dù Kim Jong Un hứa cải cách (RFI). – Khẩu chiến nẩy lửa giữa Bình Nhưỡng và Seoul (RFI). – Bắc Triều Tiên đe dọa tấn công nếu miền Nam thả bóng bay tuyên truyền(VOA). – Triều Tiên dọa tấn công Hàn Quốc trong tuần tới (Infonet). – Bình Nhưỡng “đóng cửa cơ quan quản lý quỹ” (TN). - Bình Nhưỡng dọa tấn công Hàn Quốc (PLTP). - Triều Tiên tuyên bố khai hỏa nhằm vào Hàn Quốc (DV). - Bán đảo Triều Tiên trước nguy cơ bom đạn (TN).
- Loạt bài về Cách mạng Văn hóa của Mao: Cuộc chiến của những đứa trẻ con (phần 6) (Geo Epoche).
- Tập Cận Bình Lên Kế Hoạch Mở Đầu Cho Các Cải Cách, Nguồn tin Cho Biết (ĐKN).
– Dân mạng TQ so sánh sự tương phản giữa 2 hệ thống chính trị Mỹ,Trung (VOA). – Nhiều người dân Trung Quốc thích nền dân chủ kiểu Mỹ (VOA). – Tài Liệu Mật gửi Đại Sứ Quán Mỹ từ Vương Lập Quân – Bạc Hy Lai Đã bị Đưa Vào Nhà Tù ở Bắc Kinh, Nguồn Tin Cho Biết (ĐKN).
- Trung Quốc : Báo chí chính thức chỉ trích việc bắt giam một nhà bất đồng chính kiến (RFI).
- Tổ chức từ thiện Nhật Bản viện trợ cho Miến Điện (VOA).
- Fidel Castro bị xuất huyết não (Lenta/ Kichbu).
Hôm 15.10.2012 cựu hoàng Norodom Sihanouk của xứ Chùa Tháp đã qua đời tại Bắc Kinh. Di hài của ông được đưa về Phnom Penh hôm 17.10.2012 và được đặt ở Hoàng cung trong ba tháng trước khi hỏa táng. Chính phủ Kampuchia ra lệnh treo cờ rũ, còn dân chúng đeo băng đen với gương mặt đẫm lệ.
THÂN PHẬN NHƯỢC TIỂU
Có thể nói cuộc đời của cựu hoàng Sihanouk là biểu tượng cho thân phận của những nhà lãnh đạo của các nước nhược tiểu, bị các cường quốc biến thành con bài.
Nhưng Sihanouk khác với Nguyễn Văn Thiệu và Dương Văn Minh của Việt Nam. Sihanouk thấy rõ những chuyện sẽ xẩy đến cho đất nước ông và ông đã tìm mọi cách để thoát nạn, nhưng cuối cùng phải chấp nhận thân phận bi thảm của một nước nhược tiểu. Một vài câu chuyện chúng tôi sẽ kể lại dưới đây, cho thấy rõ điều đó.
Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cũng bị Mỹ biến thành một con bài để thực hiện chính sách từng giai đoạn của Mỹ tại Đông Dương. Nhưng điều đáng buồn là ông Thiệu chẳng biết Mỹ và Việt Cộng đang làm gì trên đất nước mình, nên thường đưa ra những quyết định sai lầm. Khi thấy miền Nam không còn phương thức cứu chửa, Mỹ đã ép buộc ông từ chức và dụ Tướng Dương Văn Minh lên để đầu hàng, nhưng ông không hay biết điều đó và còn hỏiĐại Sứ Martin: “Nếu tôi từ chức, viện trợ Mỹ có đến không?”
Đại Sứ Martin đã nhờ Đại Sứ Mérillon của Pháp thuyết phục Đại Tướng Dương Văn Minh lên làm Tổng Thống để tuyên bố đầu hàng bằng cách nói với ông ta rằng chỉ có một mình ông ta mới có thể nói chuyện với “phía bên bia” được. Đại sứ Mérillon cho biết ông đã liên lạc với Hà Nội và họ đồng ý bàn với Dương Văn Minh về một giải pháp trung lập hòa miền Nam. Nghe bùi tai, Dương Văn Minh chấp nhận. Nhưng sau khi tuyên bố nhận chức, Dương Văn Minh cho người đi tìm Đại Sứ Mérillon thì ông ta đã biến mất rồi. Thất vọng, ông quay lại với Thích Trí Quang. Trong suốt đêm 29.4.1975 ông ngồi đợi Thích Trí Quang đưa người “phía bên kia” đến nói chuyện, nhưng ông bị cho leo cây nên phải tuyên bố đầu hàng!
Sihanouk không rơi vào tình trạng hoang tưởng như hai tướng Nguyễn Văn Thiệu và Dương Văn Minh, nhưng ông bị thời cuộc đưa đẩy, phải chấp nhận thân phận đắng cay.
Trước hết chúng tôi xin nói qua tiểu sử của ông, sau đó nói về những biến cố đã đưa đất nước Kambuchia và cuộc đời ông vào những ngày bị thảm để người Việt có thể rút kinh nghiệm.
VÀI DÒNG TIỂU SỬ
Quốc vương Norodom Sihanouk sinh 31.10.1922 tại Phnom Penh, con của quốc vương Norodom Suramarit và vương hậu Sisowath Kossamak. Thủa nhỏ ông học tiểu học ở École François Baudoin rồi học trung học tại Lycée Chasseloup Laubat (nay là Trường Lê Quý Đôn) ở Sài Gòn. Khi ông ngoại ông là quốc vương Sisowath Monivong băng hà, ngày 23.4.1941 Hội đồng Tôn tộc đưa ông lên làm vua. Ông đăng quang tháng 11 năm 1941. Vì Pháp đô hộ Kampuchia từ 1863 nên tuy ông là vua, mọi việc đều do Pháp lo liệu hết. Sau đó, ông được đi học về quân sự tại trường Saumur ở Pháp. Sau năm 1945, ông liên tục đòi Pháp trao trả độc lập. Ngày 9.11.1953 ông lên nắm chính quyền, nhưng đến năm 1955 ông nhường ngôi lại cho cha ông. Năm 1960 cha ông qua đời, ông trở lại làm quốc vương.
THẤY TRƯỚC MÀ BƯỚC KHÔNG QUA
Năm 1960, Việt Cộng chính thức dùng lãnh địa Kampuchia làm sào huyệt tấn công Việt Nam Cộng Hòa. Sihanouk chắc chắn không ưa Cộng Sản rồi, vì Cộng Sản lúc nào cũng chờ cơ hội để lật ông và cướp chính quyền. Nhưng Việt Cộng không phải là kẻ thù duy nhất. Sihanouk đã tạo cho ông đến ba kẻ thù cùng một lúc: Đế quốc Mỹ, Việt Cộng và VNCH. Việt Cộng thì ngang nhiên chiếm đất Miên như chỗ không người, lại còn thành lập các tổ chức Miên Cộng để làm công cụ. Nhưng chuyện Việt Cộng thì hạ hầu phân giải. Trước mắt Sihanouk, Đế quốc Mỹ là kẻ thù nguy hiểm nhất, luôn âm mưu đảo chánh để lập chính quyền tay sai.
Năm 1970, khi tình thế xoay chiều, Sihanouk thấy rõ thế nào Mỹ và VNCH cũng sẽ hành quân qua Miên để phá sào huyệt của Việt Cộng, nên ông đi vận động Trung Quốc, Liên Hiệp Quốc và các nước Âu Châu nhờ đuổi Việt Cộng giúp. Đợi cho Sihanouk lên đường đi thuyết khách, Mỹ dùng Tướng Lon Nol làm đảo chánh ngày 18.3.1970 và lật đổ Sihanouk. Thế là VNCH mở hành quân qua Kampuchia như trên đất mình!
ĐÀNH ÔM NHAU HÔN THẮM THIẾT.
Lúc đó Sihanouk đang ở Pháp, ông chửi Mỹ rất ỏm tỏi. Nước Pháp, mặc dầu đã yểm trợ Sihanouk từ đầu, nhưng khi thấy tình thế như vậy, đã báo cho Sihanouk rằng không thể dùng đất Pháp làm võ đài đánh võ tự do được. Sihanouk đành phải dọt qua Bắc Kinh. Tại đây, Sihanouk lại gặp những tên đang ôm “mối cựu thù” với ông, tức những tên Miên Cộng đã từng bị ông lột trân truồng ra giữa ba quân thiên hạ mà tẩm quất, đó là Khieu Samphan, Hou Nim, Hou Youn và Saloth Sâr, tức Pol Pot! Nhóm này đã lập Đảng Nhân Dân (Pracheachon), nhờ Trung Cộng và Việt Cộng giúp “giải phóng” Kampuchia! Nhưng trước cái cảnh tha phương cầu thực này, cả hai bên đành tạm quên mối cựu thù, ôm nhau hôn rất là thắm thiết. Sau đó, cùng nhau lập cái gọi là Mặt Trận Liên Hiệp (FUNC)và Chính Phủ Liên Hiệp (GRUNC) để chống đế quốc Mỹ và tay sai Lon Nol!
LIÊN MINH ÂM PHỦ
Tháng 3 năm 1973, Khmer Đỏ đem Sihanouk về thăm “vùng tự do” ở Kampuchia. Sihanouk phải chấp nhận chuyến đi đầy nguy hiểm này để chứng minh cho thế giới rằng chính ông là người lãnh đạo kháng chiến chống Mỹ kíu nước, chớ không phải bọn Pol Pot. Nhưng sau đó Sihanouk lại trở chứng, tuyên bố sẽ từ chức khi chiến thắng. Lời tuyên bố này làm Khmer Đỏ chới với. Mao Trạch Đông phải can thiệp bằng cách nhắc khéo Sihanouk: “Nầy! Nầy! Chớ quên rằng những gì đã thỏa thuận giữa hai bên còn quan trọng hơn những bất hòa đó nghe!"
Ngày 17.4.1975, nhờ Việt Cộng đánh giúp, Khmer Đỏ đã chiếm được Phnom Penh. Không thấy bóng dáng Sihanouk đâu cả! Nhưng tới tháng 9, Khmer Đỏ lại lôi Sihanouk về đi họp Liên Hiệp Quốc! Ấm ức trong bụng lắm, nhưng quan thấy Trung quốc bảo đi sủa thì phải đi sủa thôi. Sủa xong, Sihanouk quay về Phnom Penh và sống tủi nhục ở đó hơn ba năm, cho đến ngày 6.1.1979, khi Việt Cộng đã chiếm Phnom Penh, ông được một máy bay Trung Quốc đưa về Bắc Kinh.
CHƠI TRÒ CẠO ĐẦU
Trong truyện ký “Norodom Sihanouk - Prisonnier des Khmers Rouges” (Norodom Sihanouk - Tù nhân của Khmer Đỏ), Sihanouk đã cho chúng ta thấy thân phận của một Quốc Trưởng chính phủ liên hiệp quốc cộng như thế nào.
Sihanouk và gia đình được đưa đến ở lâu đài sang trọng Khemarin dành cho một vị Quốc Trưởng và không phải làm việc gì cả. Ông tự gọi mình là “Quốc Trưởng thất nghiệp”. Một hôm, nhân được đưa đi thăm đền Ankkor, Sihanouk mới có dịp được thấy những cảnh điêu tàn của quê hương. Buồn quá, ông làm đơn từ chức gởi lên Angkar, cơ quan quyền lực tối cao của Khmer Đỏ, viện lý do đau ốm. Cả hai Phó Thủ Tướng là Khieu Samphan và Son Sann phải đến gặp Sihanouk để trấn an. Khiêu Samphan bảo đảm Khmer Đỏ sẽ không giết ông và ông vẫn là Quốc Trưởng muôn năm...
Mới đầu tháng 4 năm 1976, phái đoàn Quốc Hội đến trình diện Sihanouk, thế mà đến ngày 17.4.1976, khi thấy mọi cơ chế đã vững vàng, Khiêu Samphan đột nhiên tuyên bố Sihanouk là một nhà yêu nước, sau đó trình Quốc Hội chấp thuận một quyết định gồm ba điểm:
1.- Chấp nhận đơn xin từ chức của Sihanouk.
2.- Xây dựng một tượng Sihanouk ở PhnomPenh.
3.- Cấp cho Sihanouk 8000 Mỹ kim một năm.
Khieu Samphan lên làm Quốc Trưởng. Sihanouk xin đi chữa bệnh ở Trung Quốc, nhưng Khieu Samphan từ chối, viện lý do: “Chủ nghĩa đế quốc Mỹ, đặc biệt là CIA, đang tìm cách tách ông ra khỏi chúng tôi.”
Bắt chước Thủ Tướng Vũ Văn Mẩu của ta, Sihanouk cạo đầu và tiến hành một cuộc kháng cự thụ động. Kể từ đây, Sihanouk không còn được ra khỏi lâu đài của ông, một lâu đài được ông mô tả như một cái chuồng bò.
Kiểm điểm lại gia đình, ông giựt mình nhận ra rằng 5 đứa con, 14 đứa cháu và cha mẹ của chúng đã bị Khmer Đỏ đưa đi mất tích.
KHI CON QUẠ SỔ LỒNG
Chiều 3.1.1979 Khieu Samphan báo cho Sihanouk biết ông được giao sứ mệnh đi Liên Hiệp Quốc để bảo vệ chính nghĩa của dân tộc Khmer và tố cáo Việt Nam xâm lược. Ông nghĩ thầm: “Thế là con quạ sắp sổ lồng rồi!”Nhưng rồi ông nghĩ lại liền: “Khmer Đỏ đúng hay sai, cũng là dân tộc ta. Việt Nam mới là kẻ thù truyền kiếp”. Do đó, ông quyết định sẽ giúp Khmer Đỏ trong việc tố cáo Việt Nam xâm lược.
Nhưng ngày 6.1.1979, một phi cơ Trung Quốc đến Nam Vang chở Sihanouk và gia đình qua Bắc Kinh. Ngày 7.1.1979, khi Sihanouk đang dự tiệc mừng hội ngộ thì nghe tin Việt Cộng đã chiếm Phnom Penh. Ngày 8.1.1979, Trung Quốc đưa Sihanouk ra họp báo để tố cáo bọn bá quyền Việt Nam xâm lược.
Cuối tháng 1 năm 1979, Hội Đồng Liên Hiệp Quốc họp, Trung Quốc lấy dây xỏ mũi kéo Sihanouk đi theo. Được Trung Quốc lên dây cót, Sihanouk hát y chang như đã thu vô. Ông tố cáo Việt Nam đủ điều và cương quyết bảo vệ “chính nghĩa Kampuchia dân chủ.” .
ĐÀNH VỀ QUÊ HƯƠNG THỨ HAI!
Lợi dụng cơ hội ngàn năm một thủa này, Sihanouk vào xin Mỹ tị nạn chính trị, Mỹ tiếp rất tử tế, nhưng lắc đầu lia lịa về cái chuyện xin tỵ nạn. Sihanouk buồn lắm. Thấy thế, Đặng Thiệu Bình bồi thêm:
“Anh đã từng nói anh coi Trung Quốc là ‘quê hương thứ hai’, tại sao anh phải đi tìm nơi nào khác mà không chọn ‘quê hương thứ hai’ này?”
Còn có nơi nào chịu chứa chấp đâu mà chọn? Sihanouk đành trở lại “quê hương thứ hai”!
Ngày 22.6.1982, Trung Quốc dẫn Sihanouk đến Kuala Lumpur, Mã Lai, ký với Son Sann và Khieu Samphan(Khmer Đỏ) thành lập cái gọi là “chính phủ liên hiệp” quốc cộng lần thứ hai để chống bọn bá quyền Việt Nam và tay sai là Heng Samrin. Ký xong, mực chưa ráo, Sihanouk nói với các ký giả:
“Đó là một sự liên hiệp nhục nhã! Một sự liên hiệp không trông sạch và cũng không có gì vẽ vang. Một sự liên hiệp đáng ghê tởm. Một hiệp ước với quỷ sứ!...”
Năm 1982, Sihanouk trở thành Chủ tịch bù nhìn của Chính Phủ Liên Hiệp Kampuchia Dân Chủ gồm có Đảng Funcinpec, Mặt trận giải phóng Kampuchia của Son Sann và Khmer Đỏ. Quân Việt Nam rút khỏi Campuchia năm 1989, để lại chính phủ thân Việt Nam do Thủ tướng Hun Sen lãnh đạo.
Với Hiến Pháp mới. Kampuchia đã chọn một chế độ được Son Sann mô tả là một chế độ “quân chủ lập hiến”, vua chỉ trị vì chớ không cai trị. Ngày 14.11.1991, Sihanouk trở về Kampuchia sau 13 năm lưu vong. Năm 1993, Sihanouk lại trở thành quốc vương Kampuchia và con trai ông, thái tử Norodom Ranariddh làm thủ tướng đầu tiên.
Do bệnh tật, ông phải đi lại chữa trị ở Bắc Kinh nhiều lần. Tháng 1 năm 2004, ông sang sống lưu vong tại Bình Nhưỡng rồi Bắc Kinh. Ngày 7.10.2004, lấy lý do sức khỏe kém, ông tuyên bố thoái vị. Ngày 14.10.2004, Hội đồng Tôn Tộc bầu Norodom Sihamoni, một trong những người con trai của Sihanouk, lên làm quốc vương mới. Sihanouk qua đời tại Bắc Kinh lúc 2 giờ 25 ngày 15.10.2012, thọ 90 tuổi. Bản tin ngày 17.10.2012 của đài RFI cho biết:
“Thủ đô Cam Bốt treo đầy những bức chân dung khổng lồ cựu vương đang tươi cười, và những người dân mặc đồ tang trắng, cầm quốc kỳ ùn ùn kéo về thành phố. Phát ngôn viên chính phủ Khieu Kanharith cho biết đã có trên 100.000 người trên các đường phố Phnom Penh, và nhiều người khác đang tiếp tục đổ về.
Thân phận của Sihanouk và đất nước Kampuchia quả đúng là thân phậm ngậm đắng nuốt cay. Nhưng Sihanouk vẫn được đa số quần chúng mộ mến vì ông đã trở thành huyền thoại. Một người dân Kampuchia tên là Sam Sivorn, 58 tuổi, nói với hãng thông tấn Pháp AFP: “Tôi sẽ nhớ Ngài. Tôi đến đây để khóc và giải tỏa nỗi buồn. Dưới sự trị vì của Ngài, chúng tôi đã sống hạnh phúc. Ngài chưa từng làm hại ai cả.”
Ngày 18.10.2012
Một lực cản từ phía hoàng gia Campuchia đã biến mất
Bauxite Việt Nam
Richard S. Ehrlich, Asia Times, 17 tháng Mười 2012
Trần Ngọc Cư dịch
BANGKOK – Cái chết của cựu hoàng Campuchia Norodom Sihanouk tại Bắc Kinh vào hôm thứ Hai cho thấy cách Trung Quốc che chở nhà vua trong một tư dinh, với sự giúp đỡ từ y tế cá nhân đến hỗ trợ ngoại giao và tài chính trong gần suốt triều đại chịu nhiều tang tóc của ông.
Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni và Hoàng thái hậu Norodom Monineath Sihanouk cầu nguyện trước của thi hài của cựu quốc vương Norodom Sihanouk tại Bệnh viện Bắc Kinh của Trung Quốc ngày 17/10/2012. Ảnh: AP
Bắc Kinh đã thủ lợi rất nhiều, đặc biệt trong những thập niên 1970 và 1980, từ mối quan hệ có tính cách hậu thuẫn dành cho Sihanouk. Nhưng cái chết của ông ở tuổi 89 chắc chắn sẽ không giảm bớt đà ảnh hưởng chính trị và kinh tế của Trung Quốc hiện đang gia tăng nhanh chóng tại Campuchia.
Đồng thời, Thủ tướng Hun Sen sẽ không còn phải bận tâm đối phó với một quan hệ phức tạp và tế nhị từ một ông vua thường thay đổi tính khí và lập trường, và nhờ thế có thể tăng cường quyền lực độc tài vốn đã vững mạnh của mình trên đất nước Campuchia.
Hun Sen đã cai trị Campuchia 27 năm liền, là nhà lãnh đạo lâu bền nhất châu Á, và có khả năng khai thác lợi thế chính trị qua các hình thức vinh danh cựu hoàng Sihanouk vừa quá cố trong lễ tang sắp tới và cả về sau này, đồng thời cố giữ im lặng về những chi tiết liên quan tới quá khứ đầy tráo trở của Sihanouk.
“Trung Quốc đã nhận được một mức độ tri ân nào đó từ nhiều người Campuchia suốt thời gian gắn bó lâu dài của Bắc Kinh với Sihanouk”, đây là phát biểu của Rich Garella, một nhà làm phim và tư vấn chính trị tại Philadelphia và cũng là cựu biên tập viên điều hành [phó Tổng biên tập] nhật báo The Cambodia Daily, trong một cuộc phỏng vấn bằng email vài giờ sau khi Sihanouk qua đời.
“Mặc dù ảnh hưởng của Sihanouk đã suy giảm nhiều trong 10 năm qua, nhưng sự ra đi của ông sẽ là một mất mát đối với các đảng đối lập vốn dựa vào ông như một thế lực có thể làm hòa hoãn những chính sách đàn áp của Hun Sen”, Garella nói. “Hun Sen đã đi theo bước chân của Sihanouk trong việc âm thầm nhìn nhận vai trò bá quyền của Trung Quốc ở trong khu vực và phát triển một quan hệ thân thiết với Bắc Kinh”.
Năm 2010, Trung Quốc hứa hẹn trợ giúp Campuchia 1,2 tỉ Mỹ kim sau khi Phnom Penh đồng ý trục xuất về lại Trung Quốc 20 người “khủng bố” Duy Ngô Nhĩ đang xin tị nạn chính trị.
“Hiện nay Hun Sen có vẻ sẽ tự do một mình đàm phán với Trung Quốc, và sẽ được coi như hoàn toàn chịu trách nhiệm về tình hữu nghị này”, Garella nhận xét. “Thỉnh thoảng Hun Sen có thể cần phải làm bộ chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc một cách nhẹ nhàng. Người ta tin chắc Bắc Kinh sẽ sẵn lòng tham gia với Hun Sen trong màn chống đối này”.
Campuchia là “một địa bàn tiền phương chắc nịch đối với Trung Quốc tại Đông Nam Á”, nơi mà Bắc Kinh có thể ảnh hưởng chính sách của một nước yếu kém, cùng biên giới với Việt Nam, Lào và Thái Lan, đồng thời có thể sử dụng bờ biển phía nam Campuchia nằm trên Vịnh Thái Lan. Đó là ý kiến của Nate Thayer, một ký giả được giải thưởng với nhiều bài tường trình về Campuchia, kể cả các cuộc phỏng vấn đặc biệt với Pol Pot ngay trước khi nhà lãnh đạo Khmer Đỏ chết trong rừng sâu năm 1997.
“Mức độ ảnh hưởng và sự kiểm soát chính trị và kinh tế mà họ [Trung Quốc] đã đạt được trong những năm gần đây tại Campuchia là phi thường, khiến Mỹ phải lo ngại”, Thayer, hiện làm việc tại Washington, đã nói trong một email vài giờ sau khi Sihanouk từ trần. “Những đặc nhượng về đất đai, hầm mỏ, tài nguyên thiên nhiên mà họ [Trung Quốc] đã nắm được tại Campuchia đang gây sửng sốt”.
Các nhóm bảo vệ môi trường quốc tế đã kêu gọi thế giới chú ý tới sự kiện Trung Quốc đổ vốn vào xứ Chùa Tháp, giữa những cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với các công dân Campuchia đang phản đối tình trạng xuống cấp môi sinh tại đất nước họ. Các công ty Trung Quốc cũng đồng lõa trong đợt cướp đất của dân gần đây do Nhà nước hỗ trợ.
“Chỉ một mình Sihanouk có thể phê phán những hành vi sai trái này tại Campuchia mà không sợ bị trả thù, nhưng vai trò này đã trở nên lu mờ trong những năm gần đây”, Thayer nói. Không có Sihanouk, Campuchia “sẽ trở nên một bãi phế thải cho những tác nhân tài chính tồi tệ, bọn mafia quốc tế, và bọn tội phạm vặt”, những kẻ có thể “hoạt động không bị ai cấm cản”, ông nói.
Họ có thể hùn vốn hay cạnh tranh với các lợi ích tài chính to lớn của Trung Quốc trong việc phát triển cơ sở hạ tầng của Campuchia và các dự án phát triển đồ sộ khác - những dự án này gần đây cũng đã thu hút các nhà đầu tư từ Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Mỹ và nhiều nước khác. Tin tức cho biết, năm ngoái Trung Quốc đã đầu tư hơn 2 tỉ Mỹ kim tại Campuchia.
Những hợp đồng thu mua và xây dựng gần đây của Trung Quốc không dựa vào Sihanouk; giá trị đích thực của mối quan hệ với ông đã đạt điểm đỉnh vào những năm cuối của thập niên 1970 và những năm đầu của thập niên 1980. Vua đương kim Sihamoni của Campuchia, con trai đầu của Sihanouk, lên ngôi năm 2004, không được coi là có ảnh hưởng to lớn hay sức thu hút mạnh mẽ như vua cha.
“Tôi không nghĩ Trung Quốc phải chịu một thiệt thòi nào do cái chết của Sihanouk”, đây là ý kiến của Bradley Cox, hiện làm việc tạiBangkokvà từng thực hiện hai phim tư liệu điều tra tại Campuchia. “Trên cơ bản, Trung Quốc và Campuchia đang hợp tác làm ăn với nhau. Trung Quốc tạo ảnh hưởng và bỏ vốn đầu tư, còn giới lãnh đạo chóp bu của Campuchia thì đang được Trung Quốc mua chuộc”.
“Lực cản và đối trọng ‘không chính thức’ duy nhất trước thế lực của Hun Sen là Sihanouk. Sihanouk được người dân yêu quý, vì thế ông có thể tạo trở ngại cho viên thủ tướng nếu ông muốn. Do đó, Hun Sen thường tìm sự đồng thuận của Sihanouk và có hành vi thận trọng chung quanh vị cựu hoàng”, Cox nói. “Một khi Sihanouk không còn nữa, chẳng còn ai đủ tư thế để kềm hãm Hun Sen”.
Sihanouk được phong vương tại Phnom Penh, thủ đô Campuchia năm 1941, bởi chính quyền thực dân Pháp Vichy do Đức Quốc xã bảo trợ. Trong hồi ký nhan đề Sihanouk Reminisces (Sihanouk nhớ lại), ông đã mô tả việc ông “ra lệnh” cho quân đội của mình “chuyên chở vũ khí Trung Quốc và Xô viết” từ hải cảng của Campuchia đến quân du kích Việt Nam đang chống Mỹ tại “các khu an toàn ở vùng biên giới Campuchia – Nam Việt Nam”.
Năm 1970,Washingtonđã hậu thuẫn một cuộc đảo chính lật đổ Hoàng tử Sihanouk, lúc bấy giờ là quốc trưởng. Sau đó Sihanouk quay qua ủng hộ lực lượng Khmer Đỏ chống Mỹ và góp phần dọn đường cho chế độ “những cánh đồng giết người” do Pol Pot lãnh đạo từ 1975 đến 1979 – một chế độ đã tàn sát khoảng 1,7 triệu người Campuchia. Sihanouk lại hậu thuẫn nhóm Mao-ít cực đoan này thêm một lần nữa vào những năm 1980 trong một liên minh lỏng lẻo chống lại sự chiếm đóng Campuchia của ViệtNam.
Sihanouk thường xuyên dùng Trung Quốc làm nơi an toàn và cơ sở quyền lực, việc này đã tạo cho giới lãnh đạo cộng sản Trung Quốc một đường dây liên hệ thiết yếu với nhóm cộng sản Pol Pot và kéo dài khả năng tiếp cận đặc biệt của Trung Quốc vào nội tình Campuchia.
R.S.E.
Richard S. Ehrlich là một ký giả từ San Francisco, California, hiện làm việc tại Bangkok, tường trình tin tức từ châu Á kể từ năm 1978 và từng nhận Giải Thông tín viên nước ngoài của Đại học Columbia. Hai websites của ông là http://www.asia-correspondent.110mb.com và http://www.flickr.com/photos/animists/sets.
Nguồn: http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/NJ17Ae01.html
Dịch giả gửi trực tiếp cho BVN
* * *
Norodom Sihanouk, vị quốc vương ngả nghiêng cùng thăng trầm lịch sử
Lưu Tường Quang / Tú Anh
Ngày 17/10/2012, thi hài của cựu hoàng Norodom Sihanouk đã từ Trung Quốc trở về xứ Chùa Tháp. Buổi lễ tiễn đưa giản dị tại Bắc Kinh đánh dấu đoạn kết một trong những giai đoạn lịch sử bi thảm từ chính trị, ngoại giao đến quân sự kéo dài hơn nửa thế kỷ tại Á châu mà Cam Bốt phải trả giá rất cao bằng xương máu và đổ vỡ.
Thi hài cựu hoàng Sihanouk tại Phnom Penh. REUTERS/Samrang Pring
Phát ngôn viên chính phủ Phnom Penh khẳng định có hơn 100 ngàn dân Cam Bốt đã ra tận phi trường đón tiếp thi hài «vua cha của dân tộc» trong chiếc quan tài phủ lá cờ vương quốc. Tuy hai lần liên kết với Khmer Đỏ nhưng Norodom Sihanouk vẫn được phần đông dân chúng xem là biểu tượng «thời huy hoàng của Cam Bốt độc lập» trước và sau ác mộng diệt chủng của chế độ Pol Pot, đàn em của Bắc Kinh.
Mang biệt danh là «thái tử đỏ», ông hoàng bí ẩn Sihanouk đã có một thời truy đánh phe cộng sản Khmer nổi dậy trong thập niên 1960. Đến khi bị lật đổ vào năm 1970 trong một vụ đảo chính tướng do tướng Lon Nol cầm đầu với đèn xanh của Washington, hoàng thân Sihanouk ngã theo Trung Quốc và chọn Bắc Kinh làm nơi trú ẩn. Tuy Mao Trạch Đông không yêu mến gì thành phần vương giả nhưng đã cưu mang ông hoàng Cam Bốt một cách rộng rãi và tặng cho một ngôi nhà sang trọng: sứ quán cũ của Pháp, «mẫu quốc» cũ của vương quốc Cao Miên.
Thái độ nồng hậu của Trung Quốc có một cái giá rất đắt. Chính miệng quốc vương Sihanouk sau này phải nhìn nhận, là đã «liên kết với với ác quỷ» Khmer đỏ. Cộng sản Campuchia là lá bài của Bắc Kinh trong chiến tranh Đông dương khi Maxtcơva đã nắm được Hà Nội và Vientiane.
Ngày 17/04/1975, quân Pol Pot chiếm Phnom Penh. Vào thời điểm này, có lẽ không một ai từ Sihanouk đến lãnh đạo Trung Quốc có thể dự đoán là một chính sách diệt chủng đang được chuẩn bị tại xứ Chùa Tháp.
Sau năm năm lưu vong tại Bắc Kinh, ông hoàng Sihanouk trở về Phnom Penh, không phải để lấy lại ngai vàng, mà là để bảo vệ chiếc ghế thành viên Liên Hiệp Quốc của Cam Bốt. Nửa năm sau, Khmer đỏ hiện nguyên hình, chiếc bẩy sập xuống, hoàng thân Sihanouk biến thành “tù nhân của Khmer đỏ” như ông ghi lại trong tập hồi ký cùng tên.
Theo báo chí Trung Quốc thì nhờ Chu Ân Lai đích thân can thiệp nên Pol Pot mới tha mạng cho cựu hoàng. Sự thực không phải là như vậy. Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai đã qua đời vào năm 1976. Theo lời kể của chính Norodom Sihanouk, thì vào năm 1978, phu nhân của cố thủ tướng Chu Ân Lai là bà Đặng Dĩnh Siêu đến viếng Phnom Penh và đòi gặp thượng khách của chồng mình. Khmer Đỏ miễn cưỡng chấp thuận, cho Sihanouk ngồi trong một chiếc xe hơi cũ, chạy ngang cửa sổ nhà khách để phu nhân cố thủ tướng Trung Quốc nhìn thấy từ xa.
Pol Pot hiểu thông điệp của Bắc Kinh là không được giết vua. Đổi lại, cựu hoàng biết mình sẽ phải trả món “nợ sinh tử” với Trung Quốc. Pol Pot trả thù bằng cách hạ sát 5 người con trong số 14 người con của Sihanouk.
Ngày 07/01/1979, chế độ Khmer đỏ sắp bị sụp đổ. Bắc kinh đưa một chiếc máy bay sang Pnom Penh, khẩn cấp “bốc” Sihanouk sang Bắc Kinh vào lúc bộ đội Hà Nội đã tiến đến ngoại thành thủ đô Cam Bốt.
Trong bối cảnh chiến tranh lạnh đi vào giai đoạn gai góc nhất trước khi chung cuộc, hoàng thân Sihanouk một lần nữa liên kết với Khmer đỏ chống lại đoàn quân chiếm đóng của Việt Nam.
Năm 1991, hiệp định hòa bình Paris được ký kết. Sihanouk chiếm lại ngai vàng cùng với Hun Sen, một chính trị gia thế lực, xuất thân từ hàng ngũ Khmer đỏ ly khai, đồng minh của Việt Nam, làm thủ tướng.
Nhưng tại một bệnh viện Trung Quốc, cựu vương đã trút hơi thở sau cùng vào ngày 15/10/2012 vừa qua vài tuần trước ngày sinh nhật 90 tuổi .
Cố quốc vương Cam Bốt tự cho mình là con người “tâm cơ khó đoán”? Đây cũng là nhận xét của giới phóng viên quốc tế và ngoại giao. Người dân Cam Bốt tha thứ cho ông đã liên minh với Khmer Đỏ. Nhưng liệu Cam Bốt có bị nạn diệt chủng và về chiến lược địa lý chính trị, liệu ngày nayTrung Quốc có “thọc sâu” bàn tay vào Đông Nam Á nếu trong quá khứ ông Sihanouk trung lập thực sự?
RFI đặt câu hỏi với nhà phân tích Lưu Tường Quang từ Sydney.
“Cựu hoàng Sihanouk là một nhân vật quan trọng của Cao Miên và của Đông Dương trong thê kỷ 20 nhưng di sản của ông để lại có nhiều tranh cãi. Ông là một nhà vua, một nhà chính trị hay thay đổi nhưng nhìn một cách tổng quát thì ông có hai điểm nổi bật: thứ nhất, Sihanouk là người thân Trung Quốc trước sau như một và được Trung Quốc giúp đỡ rất nhiều. Thứ hai là mặc dù phạm nhiều lỗi lầm nhưng ông được dân chúng mến mộ. Có lẽ nhờ sự mến mộ này mà ông tồn tại.
Cuộc đời ông trải qua nhiều giai đoạn nhưng trong giai đoạn ông làm quốc trưởng cho tới năm 1953 thì giới phân tích phương tây đánh giá tương đối cao khả năng của ông Sihanouk tranh đấu cho Cao Miên độc lập. Điều mỉa mai là không hiểu tại sao giới phân tích tây phương xem đây là một thành công quan trọng của ông Sihanouk mà không coi là quan trọng sự thành công của cựu hoàng Bảo Đại. Cựu hoàng Bảo Đại, hoàng thân Sihanouk và các hoàng thân Lào đều tranh đấu cho Việt Nam, Cam Miên và Ai Lao được độc lập năm 1949. Ba nước được quốc tế nhất là Hoa Kỳ, Anh công nhận vào tháng 02/1950. Úc cũng công nhận độc lập của Việt Nam, Lào và Cao Miên ngày 08/02/1950.
Vào năm 1965, vào lúc chiến sự Việt Nam sôi nổi thì ông Sihanouk ký mật ước với Bắc Kinh và Hà Nội cho phép bộ đội cộng sản và trung ương cục đóng tại miền đông Cam Bốt. Và cho phép Trung Quốc viện trợ vũ khí, đạn dược cho bộ đội Bắc Việt qua các hải cảng Cam Bốt đặc biệt là qua hải cảng Sihanoukville. Sihanouk đã theo Trung Quốc chứ không thực sự trung lập. Năm 1985, trả lời phỏng vấn báo Washington Post, ông Sihanouk nói là ông có một cơn ác mộng là Hà Nội “Việt Nam hóa Cam Bốt”, biến Cao Miên thành “miền nam Việt Nam thứ hai”. Nếu vậy thì tại sao hai mươi năm trước ông cho phép Hà Nội có hậu cần tại Cam Bốt để đánh phá miền nam Việt Nam? Vì nếu Việt Nam thống nhất dưới chế độ cộng sản thì sẽ mạnh hơn, sẽ uy hiếp Cao Miên dễ dàng hơn….” .
L.T.Q. - T.A.
Nguồn: http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20121018-norodom-sihanouk-vi-quoc-vuong-nga-nghieng-cung-thang-tram-lich-su- Đoàn đại biểu cao cấp Việt Nam viếng cựu Quốc vương Campuchia (RFA). – Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam viếng Thái Thượng hoàng Campuchia Norodom Sihanouk (Chính phủ).
- Hàn Quốc qua mặt Cam Bốt để vào Hội Đồng Bảo An (RFI).
- Lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un bị cháu trai gọi là “kẻ độc tài” (RFI). – Cháu nội Kim Jong-il lên tiếng(BBC). – Dân Bắc Triều Tiên vẫn thiếu đói, dù Kim Jong Un hứa cải cách (RFI). – Khẩu chiến nẩy lửa giữa Bình Nhưỡng và Seoul (RFI). – Bắc Triều Tiên đe dọa tấn công nếu miền Nam thả bóng bay tuyên truyền(VOA). – Triều Tiên dọa tấn công Hàn Quốc trong tuần tới (Infonet). – Bình Nhưỡng “đóng cửa cơ quan quản lý quỹ” (TN). - Bình Nhưỡng dọa tấn công Hàn Quốc (PLTP). - Triều Tiên tuyên bố khai hỏa nhằm vào Hàn Quốc (DV). - Bán đảo Triều Tiên trước nguy cơ bom đạn (TN).
- Loạt bài về Cách mạng Văn hóa của Mao: Cuộc chiến của những đứa trẻ con (phần 6) (Geo Epoche).
- Tập Cận Bình Lên Kế Hoạch Mở Đầu Cho Các Cải Cách, Nguồn tin Cho Biết (ĐKN).
– Dân mạng TQ so sánh sự tương phản giữa 2 hệ thống chính trị Mỹ,Trung (VOA). – Nhiều người dân Trung Quốc thích nền dân chủ kiểu Mỹ (VOA). – Tài Liệu Mật gửi Đại Sứ Quán Mỹ từ Vương Lập Quân – Bạc Hy Lai Đã bị Đưa Vào Nhà Tù ở Bắc Kinh, Nguồn Tin Cho Biết (ĐKN).
- Trung Quốc : Báo chí chính thức chỉ trích việc bắt giam một nhà bất đồng chính kiến (RFI).
- Tổ chức từ thiện Nhật Bản viện trợ cho Miến Điện (VOA).
- Fidel Castro bị xuất huyết não (Lenta/ Kichbu).
