+ Tiếng Anh trong đóng cửa chính phủ
Chuyện đóng cửa chính phủ là chuyện lớn, báo chí Mỹ khai thác đủ cách đủ kiểu nên anh em làm trang quốc tế ở Việt Nam chạy theo cũng mệt. Và mệt nên dễ xảy ra sai sót.
Trong bản tin này, chắc chắn các câu sau là sai: “ông Obama có thể chấp nhận tăng trần nợ”; “Nếu Nhà Trắng sẵn sàng tăng trần nợ... thì đây là một dấu hiệu tích cực”. Vì sao lại sai thì để hạ hồi phân giải.
Đầu tiên chúng ta nên giải quyết một lần tất cả những từ quan trọng liên quan đến đề tài này. Chính phủ Mỹ đóng cửa vì ngân sách cho tài khóa 2014 chưa được Quốc hội Mỹ thông qua. Để thông qua có hai dạng, appropriation, là phân bổ ngân sách cho cả năm hay continuing resolution, là phân bổ tạm thời cho các chương trình cụ thể.
Với appropriation, chúng ta thường bị rối trí vì báo chí dùng rất nhiều từ để miêu tả, khi thì bill (dự luật do Quốc hội đưa ra) khi thì act (đã được thông qua và tổng thống ký ban hành), lúc lại dùng legislation (đạo luật - dùng chung), lúc lại là measure (từ dùng chung cho cả bill, resolution). Mỗi năm phải thông qua chừng 12-13 cái appropriation bills như thế nhưng ít có năm nào làm suôn sẻ.
Hiện nay hai bên chưa tính đến appropriation bởi ngay cả continuing resolution (kiểu như nghị quyết chung để tiếp tục giải ngân) cũng bất đồng vì một bên (đảng Cộng hòa) đòi thêm điều khoản hoãn hay không giải ngân cho Obamacare (delaying or defunding the Patient Protection and Affordable Care Act) một bên (đảng Dân chủ) đòi bớt. Resolution ở đây là nghị quyết nhưng khi báo viết “no resolution to the standoff in sight” thì lúc đó là giải pháp (không thấy giải pháp cho bế tắc này).
Cái thứ hai là chuyện dài hơi hơn - debt ceiling (trần nợ). Trần nợ muốn nâng cũng phải có bill của Quốc hội cho phép nâng, nâng thì có nhiều mức, ngắn, trung và dài hạn. Còn khi không có bill thì phải áp dụng cái gọi là “extraordinary measures” (biện pháp bất thường) - cái này thì không cần Quốc hội thông qua mà do Bộ Tài chính Mỹ quyết định (measure này khác với measure ở trên nhé). Hiện nay chính phủ Mỹ đang chi tiền theo dạng “extraordinary measures” mà đến 17-10 này là hết phép xoay xở. Các measures này chủ yếu là ngưng đầu tư tiền của các quỹ hưu trí hay lấy tiền đầu tư về sớm. Còn đến hạn mà không trả được nợ (cả debts (như trái phiếu) và obligations (như trả lương hưu) nói chung) thì gọi là default.
Trước đó, để tránh vượt trần nợ này, Mỹ tăng thuế đồng thời giảm chi ngân sách - nhờ đó mức bội chi sẽ giảm còn một nửa - tình hình này gọi là fiscal cliff (vách đá tài khóa) từng ồn ào một dạo.
Trang bị những từ này, chúng ta thử đọc một vài bản tin. “President Barack Obama is ready to talk even on Republicans' terms, he insisted Tuesday, so long as Congress acts first to end the government shutdown and raise the debt ceiling -- even for a short period”. Như vậy ý ông Obama nói ổng sẵn sàng chấp nhận ngồi xuống đàm phán với đảng Cộng hòa nếu Quốc hội thông qua ngân sách tạm thời và nâng trần nợ tạm thời. Cả hai chuyện này đâu nằm trong quyền hạn của ông Obama cho nên hai câu trích ở đầu bài nó sai là vì vậy. Đây là câu nói của Obama: “If they can’t do it for a long time, do it for the period of time in which these negotiations are taking place”.
Một câu khác trong bản tin của CNN khẳng định chuyện đó: “GOP members may be willing to go for a short-term debt ceiling hike -- lasting four to six weeks -- as long as the president agrees negotiations will occur during that time”. GOP là tiếng lóng chỉ đảng Cộng Hòa, hike ở đây là nâng. Tăng trần nợ là quyền hạn của Quốc hội.
Nói gì thì nói, cái tựa bài trên tờ Economist là lời nhận xét chính xác nhất cho đến nay “No way to run a country” (Điều hành một đất nước kiểu gì lạ vậy) bởi “enough is enough”.
* * *
+ Khi cái giả dối không bị trừng phạt
Tuổi Trẻ số ra ngày thứ Bảy (5-10-2013) có một bài viết ngắn của phụ huynh kể chuyện con tham gia chương trình game show. Đọc xong không khỏi bàng hoàng; nếu câu chuyện đúng như lời kể thì tất cả mọi người đều đang mắc một tội trọng: làm lơ trước cái xấu.
Phụ huynh kể con ông đi thi ra với vẻ mặt buồn bã, bởi, cô bé kể, “... con trả lời đúng hết nhưng chú trong phòng thu bắt con trả lời ba câu theo chú nhưng câu trả lời sai”, có nghĩa để cuộc thi hấp dẫn, bất ngờ, người thi mà cụ thể ở đây là cô bé buộc phải nói sai theo đạo diễn mấy câu. Người phụ huynh viết bài kết luận “Mỗi khi xem truyền hình có chương trình ấy, cháu lại nói: ‘Chương trình xạo, bắt trẻ em nói sai!’”.
Nếu tờ báo chỉ dừng ở việc đăng bài này không thôi rồi chấm dứt, tờ báo đã bỏ quên nhiệm vụ người làm báo: đi đến tận cùng sự thật. Phải cử phóng viên điều tra, hỏi han, xác minh xem câu chuyện kể này có đúng như vậy không. Và nếu đúng, phải chuyển hồ sơ sang cơ quan có thẩm quyền để buộc ngưng một chương trình trò chơi mang tính dối trá.
Loại game show theo dạng câu đố như thế này cũng từng dính các tai tiếng dàn xếp, tiết lộ đáp án, chọn người thắng giải ở nhiều nước như Mỹ, Anh, Úc. Vấn đề là mỗi khi có dấu hiệu gian lận như thế, chương trình bị ngưng ngay và thậm chí người tổ chức gian lận còn truy tố tội hình sự nữa.
Không thể du di nói đó chỉ là trò chơi, cũng là một dạng đóng kịch sao cho hấp dẫn người xem. Nếu suy nghĩ như thế dần dà chúng ta sẽ quen dần với thói nói dối, tặc lưỡi cho qua một chuyện, chúng ta sẽ phẩy tay cho qua hàng loạt chuyện khác.
Ngay cả người phụ huynh khi kể câu chuyện dường như cũng chỉ để cảnh báo các bậc cha mẹ: “Quyết định cho con em tham gia, cha mẹ cần phải giải thích cho trẻ hiểu đây chỉ là trò chơi nên người tổ chức chương trình phải dàn dựng để tạo bất ngờ, hấp dẫn nhằm thu hút người xem, vì vậy thắng hay thua, đúng hay sai cũng là điều bình thường”. Không được - không thể thỏa hiệp với cái xấu, phải đấu tranh để loại bỏ những cảnh buộc con em chúng ta nói dối như trong bài vì tác động của chúng lên đầu óc non nớt của các em sẽ rất nặng nề. Chỉ ước gì học sinh của chúng ta cũng được giáo dục như chúng cần được giáo dục, có nghĩa dạy cho các em hiểu quyền của các em, cách đối phó với cái xấu, cách đối phó với người lớn bày làm chuyện sai. Ví dụ trong trường hợp này tôi tin chắc một em học sinh một nước như Phần Lan chẳng hạn sẽ biết từ chối “đóng kịch” cố ý nói sai và sau đó sẽ biết gởi thư đến đâu để phản đối.
Các chương trình giải trí trên truyền hình thường là chương trình “xã hội hóa”, tức tư nhân thực hiện và giao lại cho đài truyền hình phát sóng. Trách nhiệm của đài truyền hình khi nghe phản ánh về khả năng có gian dối trong một chương trình như thế là phải điều tra, tìm hiểu và chấn chỉnh ngay.
Giới quản lý báo chí, thường rất nhanh nhạy trong những chuyện khác, đến vụ này cũng không nghe nói năng chi. Dường như ai nấy đều suy nghĩ có nói dối một chút cũng không có gì để làm ầm ĩ.
Hãy nghĩ đến tác hại trước mắt vào cô bé đi thi. Phụ huynh kể: “Hôm sau đi học về, con gái tôi khóc và nói rằng các bạn bảo con ngu, còn cô giáo thì nói con rất thông minh, lanh lợi nhưng sao không chú ý nghe kỹ câu hỏi để trả lời sai uổng quá”. Đó là một sự tổn thương rất lớn, có thể ghi vào trí nhớ của em suốt đời.
+ Một số bài dẫn link để lưu lại vì không post lên đây.
Bài “TPP is a remedy but of a different kind” trên Financial Times
Bài “Người dân và chuyện xã hội” trên Tuổi Trẻ cuối tuần
Bài “Đừng thương mại hóa một chủ trương giáo dục” trên Thanh Niên
Bài bàn tròn “Muôn vẻ thương mại hóa giáo dục” trên TBKTSG
---
Cách viết tin bài cũng thay đổi để làm sao người làm tin bài như một nhà tư vấn, một người bạn tâm tình, vừa cung cấp chuyện mới, vừa giải thích nó là gì, nó tác động đến cuộc sống ra sao, cần phải có thái độ như thế nào. Cách đưa tin cũng phải thay đổi, ưu tiên cho sự tương tác với người đọc. Người đọc phải có tiếng nói, như thể tạo dựng một cuộc trò chuyện thì tin bài mới có sức lan tỏa. Người đọc sẽ giúp lọc tin sai, tin viết ẩu, họ sẽ làm giám khảo nghiêm khắc cho mỗi bài viết. Bốn cột trụ làm nên nghề báo vẫn còn đó mà người bình thường không thay được: xác minh, giải thích, chứng kiến và điều tra.
Vấn đề còn lại là tính tổ chức của tòa soạn bởi để một bài báo có chất lượng ra đời, đâu phải chỉ là công sức của người viết, nó còn là sự kiểm chứng thông tin của nhiều người khác, là công sức biên tập, là sự hỗ trợ thông tin nền, là sự động não tập thể về đề tài và hướng triển khai, là uy tín của một tổ chức giúp người viết tiếp cận được nguồn tin. Nhìn ở góc độ này, cuộc tìm kiếm mô hình báo chí cho tương lai vẫn tiếp diễn.
Xã hội dân sự Việt Nam sẽ đưa đến cải tổ chính trị? Vietnamese civil society bringing political change (East Asia Forum 11-10-13)
- Sự Phát Triển và Đảng: Những Căng Thẳng Xã Hội (Chủ nghĩa) ở Việt Nam (The Interpreter/ DTD).
- Việt Nam có hai tân phó thủ tướng? (BBC).
- Hòa giải và cải cách (Jonathan London).
- Kinh tế – xã hội đứng trước thách thức gay gắt (NLĐ). - Chưa thể quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng nhanh (TQ).
Nguyên nhân "bong bóng" bất động sản ở Trung Quốc? Vợ bé!!! The Secret Factor in China's Housing Bubble? Mistresses (Atlantic 11-10-13) -- Các đại gia mua bất động sản cho bồ, đẩy giá lên. Có thể Việt Nam cũng thế chăng?
Tại sao Trung Quốc lo ngại chính phủ Mỹ đóng cửa? China is worried about the U.S. shutdown. And it should be.(WP 9-10-13)
Thế giới sẽ theo loại chủ nghĩa tư bản nào? What kind of capitalism? (Economist 12-10-13)
Điểm cuốn sách mới về Từ Hi Thái Hậu: Empress Dowager Cixi by Jung Chang (Telegraph 11-10-13)
Hiệu trưởng trường công lập phản ứng trường quốc tế (MTG 11-10-13)
Vì sao người Việt có tính nói xấu sau lưng? (KT 11-10-13) -- Hừm, tại sao gọi người ta là "Tổng Lú"? Là "Đồng chí X"?
‘Chúng tôi kịch liệt phản đối Bộ Giáo dục’ (NĐT 11-10-13) -- Các GS hướng dẫn ông Hoàng Xuân Quế tiếp tục bênh... ông Hoàng Xuân Quế (chứ không lẽ thú nhận là họ đã không đọc kỹ "luận án" của ông này?)
Văn hóa, Giáo dục ngược chiều vun vút (PN Today 11-10-13
Tọa đàm về tùy bút, tạp văn Tràng Thiên (VnE 10-10-13)
Có hay không đối lập ở Việt Nam?
Author: Pham Chi Dung
Translated in English by Nguyen Khoa Thai Anh, in French by Phan Van Song.
Published by Asia Sentinel.
“Tell the World” (Defend the Defenders) Posted on October 11, 2013 by Defend the Defenders
- Bị bắt vì dự khóa học xã hội dân sự? (BBC).
- Những điều cần biết về tạm giữ hành chính và tạm giữ hình sự (Dân Luận). - TƯỜNG TRÌNH VỀ VỤ NGƯỜI TỐ CÁO BỊ BẮT CÓC (Lê Anh Hùng).
- Bài phát biểu của J.B Nguyễn Hữu Vinh tại lễ nhận giải thường Tự do tôn giáo Nguyễn Kim Điền 2013: Xin được hiệp thông cùng nhau trên bước đường gian khó (JB Nguyễn Hữu Vinh). - Thanh niên Việt Nam và vận nước (Phi Vũ).
- Video: Mỹ theo sát tự do tôn giáo ở Gia Lai (BBC).
- Mất mùa vì thủy điện xả lũ (NLĐ).
- Khai quật hố chôn hóa chất độc hại để điều tra (TT).- Vụ chôn thuốc sâu: Khai quật điểm đầu tiên, phát hiện thêm 6 điểm mới (DT).
- Chưa rõ sừng tê giác của ông Trầm Bê về đâu (TP). - Đính chính thông tin về tỉ lệ người Việt dùng sừng tê giác (TT).- Tiếp viên hàng không nổi danh buôn lậu (VEF).
- Đừng để “mất bò mới lo làm chuồng” (Công thương).
- Việt Nam: Người dân ở Hòa Bình bắt trói 6 cán bộ để phản đối về môi trường (RFI). - Vụ bắt trói 6 cán bộ đang thi hành công vụ: Người nhà trưởng công an xã tham gia gây rối (TN). - Vụ bắt trói 5 công an: Giám đốc CA tỉnh lên tiếng (ĐV).
- Phiên họp thứ 22 Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Cho ý kiến về đề án tái cơ cấu kinh tế (TP). - Legalizing casinos – Hợp pháp hóa chuyện cờ bạc (Giang Le).
- Cần khen thưởng người phát hiện vụ sếp lương ‘khủng’ (VTC).
- Vụ “Nữ hộ sinh tố cáo tiêu cực”: Khởi tố nguyên trưởng trạm y tế (DV).
- Vụ tham nhũng gỗ huê ở Quảng Trị: Chỉ kỷ luật khiển trách 6 sĩ quan biên phòng (LĐ).
- Vụ côn đồ hành hung dân ở Tiên Lãng: DN đề nghị hỗ trợ thêm tiền bồi thường (LĐ).
- Gia đình nữ bị can chết ở trại tạm giam bức xúc việc chôn cất (TT).
- Chính quyền đào vàng trái phép, Dân trói công an vì nghi giả mạo (Xuân VN). - Bộ công an thông tin vụ 5 cảnh sát bị người dân bắt (NĐT).
- Phải giải trình về đầu tư ngoài ngành của EVN (DV).
- Bộ Tài chính: Có thể sẽ không tăng lương theo lộ trình (VOV).
- Liên quan đến vụ án Nguyễn Đức Kiên và đồng bọn phạm tội… xảy ra tại Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB)… Ông Trần Xuân Giá có cố ý làm trái về quản lí kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng? (NCT).
- Bình Phước: Thanh tra Sở Y tế dùng bằng giả (LĐ).
- Bảy mối họa của Trung Quốc (RFI).
