Người dân Hy Lạp đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình phản đối chính sách thắt lưng buộc bụng
Các bộ trưởng tài chính trong khối sử dụng đồng tiền chung châu Âu, eurozone, tiếp tục gặp gỡ tại Brussels, với các cuộc thảo luận dự kiến tập trung vào tình trạng tồi tệ của kinh tế Hy Lạp.
Hy Lạp nhận được 110 tỉ euro cứu trợ năm 2010, nhưng ngày càng có nhiều ý kiến cho rằng số tiền này là chưa đủ.Hôm thứ Hai, các bộ trưởng phê chuẩn gói viện trợ 78 tỉ euro cho Bồ Đào Nha.
Cuộc họp trở nên lu mờ sau vụ bắt giữ giám đốc IMF, Dominique Strauss-Kahn, tại New York, quanh cáo buộc tấn công tình dục một nữ hầu phòng khách sạn.
Khó xử
IMF cũng đã phê chuẩn 1.58 tỉ euro trong khoản hỗ trợ mới cho Cộng hòa Ireland.
Người đứng đầu khối eurozone, Jean-Claude Juncker, nói họ không loại trừ khả năng “sắp đặt lại” nợ của Hy Lạp, nhưng loại trừ khả năng “cơ cấu lại quy mô lớn”.
Việc sắp đặt lại nợ như lời ông Juncker là ý muốn nói tới việc trì hoãn các khoản thanh toán nợ của Hy Lạp như đã nhất trí với các chủ nợ.
Ông Juncker nói: “Hy Lạp phải gia tăng việc thực hiện các cải cách về cơ cấu và tài chính, và bắt đầu thực hiện chương trình tư nhân hóa tham vọng, trị giá khoảng 50 tỉ euro, và phải làm ngay việc này”.
“Điều này là một phần quan trọng trong việc giảm gánh nặng nợ nần của Hy Lạp, do 50 tỉ euro tương đương với khoảng 20% GDP của Hy Lạp”.
Các bộ trưởng châu Âu đang đối mặt với vấn đề khó xử là Hy Lạp, cùng các nước nặng nợ khác.
Khối eurozone đang đau đầu về tình trạng nặng nợ của một số quốc gia
Mặt khác, nếu Hy Lạp và các nước khác được đề nghị cho xóa nợ, thì chuyện này có thể tạo ra một cuộc khủng hoảng ngân hàng tại châu Âu, do các ngân hàng cho tới giờ vẫn tránh không thừa nhận bất cứ khoản lỗ nào đối với số tiền đã cho các chính phủ này vay.
“Sắp xếp lại” - có nghĩa là sẽ giảm mức lãi phải trả và cho trì hoãn các khoản thanh toán - có thể là bước đi trung dung vừa giúp giảm bớt gánh nặng nợ nần của Hy Lạp trong khi cho phép các ngân hàng chủ nợ tránh đăng ký những thua lỗ trong tài khoản của họ.
'Hành động mạnh hơn'
Phóng viên BBC Chris Morris từ Brussels cho biết hàng tỉ euro từ Liên hiệp châu Âu và Quỹ Tiền tệ Quốc tế sẽ được chuyển đến Lisbon vào cuối tháng này.
Tuy nhiên, mọi sự chú ý giờ lại quay về đợt hỗ trợ ban đầu cho Hy Lạp.
Phóng viên BBC nhận xét rằng thông điệp từ các bộ trưởng tại Brussels là rõ ràng: Athens phải hành động mạnh hơn để tái cơ cấu kinh tế và đưa ra chương trình tư nhân hóa rộng khắp.
Cuộc họp cũng bàn thảo nhiều về chương trình cứu trợ Hy Lạp lần thứ hai, và các bước đi nhằm tăng thời gian mà Hy Lạp phải trả các khoản nợ lớn.
Tuy nhiên, hôm thứ Hai, các bộ trưởng tài chính bị hối thúc là bỏ đi chính sách “thắt lưng buộc bụng” làm giải pháp cho khủng hoảng nợ tại Hy Lạp và Ireland, mà thay vào đó, cho các quốc gia đang chật vật này một cơ hội để phục hồi nền kinh tế sa sút.
-Khủng hoảng kinh tế: những thử thách chính trị của khối Euro
Nếu so sánh giữa Hoa Kỳ và Âu Châu: tại Mỹ từ năm 2004 nhiều người bắt đầu ngờ rằng bóng địa ốc sẽ vỡ nhưng không tưởng được mức độ trầm trọng khi xảy ra vào năm 2007. Ngược lại không có một dấu hiệu cảnh báo nào trước về khủng hoảng đồng Euro mãi cho đến tháng 04-2010 khi tình trạng nợ nần của Hy Lạp bất ngờ bị phanh phui, rồi sau đó lan rộng ra cả vùng Nam-Âu và đến giờ này có thể làm tan rã cả một khối tiền tệ lớn hàng thứ hai trên thế giới.Đồng Euro ra đời chỉ mới 13 năm trước đây (01-01-1999) được cổ võ như một bước ngoặt vô cùng quan trọng cho sự ổn định và thịnh vượng chung trong khu vực. Khi Hoa Kỳ rơi vào suy thoái vì các chính sách ngoại giao và tài chánh đơn phương thì Âu Châu được xem như tiêu biểu cho mô hình hợp tác đa phương và xem chừng có thể đánh ngã địa vị thống trị của đồng đô-la trên trường quốc tế.
Không ngờ cuộc khủng hoảng đầu tiên của Âu Châu cho thấy khuyết điểm không nằm trong lãnh vực tài chánh mà ở chính trong cơ cấu và tổ chức chính trị của toàn khu vực. Nói đơn giản là tuy trong cùng khối nhưng đến khi hoạn nạn thì mạnh ai nấy lo.
Các nền kinh tế yếu của Nam Âu được sát nhập với những nước mạnh như Đức và Bắc Âu nên vay mượn tiền dễ dàng ở phân lời thấp, từ đó sanh cẩu thả, lạm chi và bóng địa ốc. Khi bị phanh phui ra sắp vỡ nợ nên chỉ còn một trong hai cách để cứu vãn nền kinh tế: xin cứu trợ khẩn cấp hoặc phá giá đồng bạc.
Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha v.v… dùng chung đồng Euro với Đức, Pháp,… không thể đơn phương hạ thấp tiền tệ nên chỉ còn cách van xin các nước trong khu vực giúp đỡ. Việc này lại trở nên rắc rối vì ba lý do: (a) dân Đức và Bắc Âu phản đối chính quyền nước họ cứu vớt Nam-Âu vì việc ai làm nấy chiụ, không có lý do gì bị vạ lây (b) nếu phải giúp đỡ thì phải kèm theo các điều kiện thắt lưng buộc bụng ngặt nghèo khiến dân chúng Nam-Âu phản đối (c) tiền viện trợ chỉ giúp thanh toán nợ nần chớ không mang lại kết quả lâu dài.
Để phân tích thêm về điểm thứ ba: nợ nần có thể đáo hạn hay… quịt (xóa nợ), nhưng nền kinh tế muốn phục hồi chỉ có cách tăng sức cạnh tranh để xuất cảng. Muốn giảm giá thành có hai cách là bớt chi tiêu và cắt giảm lương bổng (cách thứ ba là tăng hiệu năng nhưng lại không áp dụng được trong khủng hoảng vì đầu tư không có).
Phương thức đồng bộ để giảm chi và hạ thấp lợi tức là phá giá đồng bạc: xăng dầu, thức ăn tăng giá thì mọi người phải thắt lưng buộc bụng đồng đều giống nhau. Đàng này các nước Nam Âu không thể hạ thấp tiền tệ vì bị ràng buộc vào đồng Euro nên nhà nước phải đối diện với các chọn lựa khó khăn: cắt chi nơi nào trước, an sinh xã hội, hay trường học, hay quỹ hưu bổng? Bớt lương thì bắt đầu ở đâu, nơi khu vực công hay tư, trong giới thợ thuyền hay nhân viên văn phòng? Ai cũng biết là cần cắt giảm nhưng lại không muốn là người đầu tiên chiụ thiệt thòi, lại ở các nước dân chủ nên dân chúng biểu tình phản đối rầm rộ Do đó mà chính quyền Bồ Đào Nha bị lật đổ vào tháng 3-2011 và có thể sẽ còn nhiều trường hợp khác sẽ xảy ra.
Nếu nhà nước bị chống đối hay tê liệt không đưa ra được biện pháp khả thi thì nền kinh tế thị trường dần dần cũng sẽ tự giải quyết: khủng hoảng kéo dài khiến doanh nghiệp đóng cửa, dân chúng thất nghiệp quá lâu sẽ nhận bất cứ việc làm nào khác với đồng lương hạ thấp – nhưng đây lại là phương cách thảm hại nhất vì tạo những xáo trộn lâu dài trong xã hội.
So sánh với Hoa Kỳ có cơ chế liên bang: khi bong bóng địa ốc căng phồng thì dân chúng các tiểu bang California, Nevada, Florida hưởng lợi; nhưng khi bóng bể thì thiệt hại chia đều cho cả 52 tiểu bang cùng gánh vác. Dù có bất mãn nhưng cũng phải ráng chịu vì đây là luật chơi chung, chỉ tự an ủi là đến khi mình hoạn nạn sẽ được giúp lại.
Âu Châu cùng chung một đơn vị tiền tệ nhưng không có tổ chức chính trị trung ương nên khi một khu vực bị khủng hoảng thì các nước còn lại không bị ràng buộc phải cứu giúp. Dần dần dân các nước giàu muốn rút khỏi Euro vì không muốn mang vạ lây; các nước nghèo cũng muốn tách để khỏi bị trói tay trong khủng hoảng.
Đây là lý do khiến công ty Standard & Poor hạ điểm tín dụng của Hy Lạp hôm thứ tư 27-04-2011; và có những tin đồn rằng Hy Lạp sẽ bị trục xuất hay tự ý rút khỏi đồng Euro. Nếu Hy Lạp rút sẽ kéo theo Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, … và cả khối Euro bị tan rã. Cuộc cải cách kinh tế lớn nhất vào cuối thế kỷ 20 sụp đổ vào đầu thế kỷ 21 sẽ vô cùng thất lợi cho Âu Châu và khối các nước dân chủ tự do nói chung.
Như thế mới thấy lãnh đạo một quốc gia độc tài dễ hơn dân chủ: nếu hên gặp minh quân có chính sách giỏi thì dân được nhờ, còn lỡ sai phạm thì dân gánh chiụ nhưng đừng biểu tình phản đối vì rồi lâu ngày thị trường cũng sẽ tự điều chỉnh và giải quyết mọi việc!
© Đoàn Hưng Quốc
© Đàn Chim Việt
