Nhà triển lãm 29 Hàng Bài vừa có triển lãm ảnh về Hà Nội của John Ramsden

-- các bạn có thể xem ở địa chỉ http://soi.com.vn/?p=128631.
Nhân dịp này xin giới thiệu lại mấy trang nhật ký đã in trên blog này ngày 12 và 14-6-2011

8/1

Trứng 1 đ một quả. Thịt 2,6đ. Tất cả các thứ đều lên giá. Giá vàng tăng từ 23,5 lên 30. Xe pơgiô khoảng 5,6 ngàn. Từ 1/1 nhà nước chỉ bán cho mỗi người trong gia đình 1kg gạo 1 tháng. Đầu năm chưa có phiếu. Vợ Bằng Việt đẻ, con chưa được cấp phát gì hết.

Ở một khu phố ngoài bãi, điện đột ngột lên cao, hàng loạt nhà bị hỏng đồ điện. Không ai đặt vấn đề bồi thường.

Đăng kể: cả B trưởng, A trưởng của đơn vị cũng trốn. Càng tiếp xúc với những người lớn tuổi càng nghe họ kể một cách khách quan công việc hôm qua của họ, tôi càng thấy ngày hôm nay hỏng thế này là tất nhiên, làm sao khác được.

Một ông thợ nề kể đi làm thuê, 10 người có 3 người được tốt, còn toàn là không ra sao. Đầu tiên, có gì chủ cũng mang hết cho thợ. Sau thì xoay thợ. Cũng một phần vì nghèo quá, có gì đã xả láng hết từ đầu.

Báo chí có một vài bài (ở những góc nhỏ) nói chuyện không đổi tiền, giá gạo sụt 1 đ

14/1

Cơm bụi vỉa hè

Ngô Thảo nghe ở đâu về kể ở Thanh Hoá- Nghệ An, khi cán bộ mang phiếu đi đong gạo, thì nhà nước phát cho mỗi người 36 đ, bảo đi mua gạo ngoài mà ăn. Các trường đại học, trung cấp ở hai tỉnh đó, cho sinh viên nghỉ vô thời hạn.

Thanh Hoá, Bỉm Sơn, có một vụ giết người như sau:

Hai người bạn cũ. Một đi học kỹ sư ở nước ngoài về, một ở nhà đi bộ đội, rồi về làm bảo vệ ở một công trường (?)

Anh kỹ sư đến lĩnh hoặc xin gì đó. Người bảo vệ không cho, còn giết luôn cả người kỹ sư kia. Công nhân kéo đến bao vây. Bọn bảo vệ ở trong nhà doạ nếu ai vào sẽ bắn chết.

Bọn công nhân liền lấy đá lấp đầy chung quanh ngôi nhà bọn bảo vệ, chôn sống gần chục người trong đó. Họ làm từ 1 giờ đến 4 giờ thì xong. Công an không dám can thiệp.

Cô Oanh em tôi kể về một bà làm y tá ở Viện Việt Nam- Cu ba. Bảo bà sang bệnh viện Bạch Mai lấy máu về tiếp cho một bệnh nhân, bà đi.

Đến giữa đường, thấy có một ô tô sang Đông Anh bà nhảy lên luôn, sang mua một ít khoai tây. Trở về nhà người ta hỏi, bà bảo Bạch Mai không có máu.

Thực ra, chờ bà không thấy về, người ta đã cử một người khác, đi lấy về rồi.

Bà nghe vậy thản nhiên, quay ra, bảo mọi người.

- Có ai chia khoai, lại đây!

Thế là tất cả lại quây cả lại, lấy khoai.

Bà ta khuyên bọn Oanh:

- Các em nên vào đây, người có chết còn không sao. Xin vào làm ở Việt Xô, các ông to chết, mệt lắm.

Giá báo Nhân Dân lên 1 hào (từ 15/1). Cà phê đen mậu dịch 1 đ (năm 1976, hai hào) mỡ hơn 30 đ 1 kg

Ở Hải Phòng ăn cắp ghê gớm. Người ta đổ cả hàng bao đường để lấy mấy miếng vải.

Giá xe đạp ở Hà Nội tăng. Lý do: ở các nước Đông Âu, giá hàng tăng nhiều thứ gấp đôi. Nam Hà, Thái Bình, đời sống khó. Không có dầu để chạy máy. Không có đạm bón cho lúa.

Bên Trung quốc, nay người ta không dùng tới khái niệm xét lại nữa. Lý do 1/ Việc Liên xô làm, Trung quốc này vẫn làm và còn làm ghê hơn 2/ Trung quốc không đặt ra vấn đề lý tưởng nữa. Vấn đề đặt ra ở Trung quốc bây giờ là làm gì có ích cho Quốc gia ( ai đó hình như W. Durant từng nói, các dân tộc sống thản nhiên bên cạnh hệ tư tưởng)

Ngày chủ nhật 27/1 (10 tháng chạp năm Mùi) = 240 đám cười (sợ sang năm, năm Thân).

Sau khi đẩy lùi chế độ cũ , Lào có nhiều cái làm khác Việt Nam :

- Mở cửa cho hàng Thái Lan qua

- Vẫn dùng cán bộ của chính quyền trước

Một ngưòi hay xem ti vi về đối ngoại: Mình nói về Comecom luôn đấy. Nhưng có lẽ không nhả cho nó cái gì, nên chả được cái gì.

Tháng giêng, ngày cuối cùng 31, mới được nhận lương. Tiền mới toanh. Lạm phát.

Ở Trung quốc, sinh viên đại học biểu tình chống quân đội, bởi cho là họ được hưởng quá nhiều quyền lợi

Cách nói đương thời:

Lý tưởng =cái tưởng như có lý. Lương y là dì ghẻ.

Các cơ quan lập ra một uỷ ban chống tiêu cực. Xuân Tùng: Đó là những người tiêu sướng.

Câu hỏi của một sĩ quan Pháp khi Đức chiếm đóng Paris: Phải chăng lịch sử lừa dối chúng ta?

Một thượng tá lên đại tá bỏ 4000đ để chiêu đãi. Mở 2 két rượu quý, loại rượu Sài gòn, mua ngoài 250đ 1 chai. Trong số khách đến, có một cô gái Sài Gòn cũ, xinh xắn, nhiều quan khách cứ đòi hôn cô ta. Cô tâm sự với người bạn cùng đi:

- Em cũng không biết các anh là Việt cộng thật hay Việt cộng giả nữa.

Tất cả cười ồ lên, coi là một câu đùa ý vị.

Đạo diễn Ý Fellini

Người ta bảo với chúng tôi rằng tôi là một dân tộc vĩ đại nhất và hạnh phúc nhất. Chúng tôi tin ở điều đó, kết cục không còn biết gì về các dân tộc khác, cũng như về bản thân mình.

Hiện ở Hà Nội có khoảng 50 gia đình, đặc biệt mỗi gia đình có 400.000 tiền mặt.

Nhân viên đường sắt đi buôn, công an đường sắt lo khám chủ yếu đám nhân viên đó. Cứ một quãng lại phải thay người tăng bo, không cho họ áp tải suốt đường.

Bộ đội như D, trốn về từ 23 tết, dọn nhà, xong chạy lung tung xin việc làm làm lấy tiền tiêu tết. Nó bảo kiếm lấy vài hào (giờ hào để chỉ đồng)

Năm 1980, chỉ nhập đủ dầu để thắp đèn ở nông thôn.

Ở Ngh. A., ông T. K. đào một cái đập gì đấy, chết mấy chục người, vẫn vào trung ương. Đại hội Đảng bộ tỉnh, số phiếu đứng thứ 37, lại vẫn làm bí thư. Nhưng lúc bầu thường vụ không ai chịu cùng làm thường vụ với ông ta. Trung ương phải thay.

Một sinh viên đói quá, không dám ra đến đường, sợ thấy hàng quà thì thèm.

Các cơ quan thi nhau lấy xăng nhà nước mang bán lấy tiền, đi mua lợn.

Giải bóng đá hạng A toàn quốc, lần đầu tổ chức, thì xảy ra chuyện xcăng đan -- đội Thể Công tẩy chay. Bắt cầu thủ cắt tóc ngắn, họ không cắt, lại còn tuyên bố: Đào tạo 11 cầu thủ chúng tôi còn khó hơn 11 bí thư tỉnh uỷ.

Người ta tức quá, định tống cả bọn đi biên giới.

Tên một tác phẩm của Ortega y Gasset : sự nổi loạn của đám đông.

Giá hàng tết tăng, một cái bánh chưng khoảng 15-20đ. Tiền về muộn, mãi mới thấy cán bộ nhà nước xếp hàng đi mua hàng tết, trong khi mấy ngày trước ê hề không ai mua

Ai đó bảo câu thơ Chào 61 đỉnh cao muôn trượng là để chỉ đời sống không bao giờ lại còn sung sướng vậy!

Nhà Ân, 11g đêm mới có điện, 5 giờ sáng thì tắt.

Rét quá, không làm được việc gì.

Bích (bạn Oanh ) kể:

-Vốn cả lớp tích cực. Lao động đạt 300%. Vào Lâm Đồng (đường chim bay cách Đà Lạt 50km). Nước độc hơn nước cống Hà Nội(?), chỉ có 1 giếng dùng được, cách 5km. Học sinh hư, chỉ mong đuổi học về đi kiếm ăn. Tặng hoa cô giáo 20-11 xong lại đòi lại. Không có đài báo, chỉ có thư. Ra thị trấn nghe đài đã thấy thích.

Xuể: Tôi vào Bảo tàng Nam Đàn... Trong khi tôi co ro trong bộ quần áo rét rất dầy, áo bông khăn len, thì trẻ con cởi chuồng, mặc một áo mỏng, đứng trong xe. Giám đốc Nguyễn Sĩ Thoán gầy như một bóng ma ngồi đó, trong tiếng đều đều của đài, đưa lại bài phát biểu của một ông trên. Đầu giường ông giám đốc là cuốn Không được đụng đến Việt Nam của NXB QĐND

Ở Nam Đàn, một vụ mỗi khẩu được chia 7kg thóc. Để ngậm cũng không đủ.

Tôi lên biên giới công tác, ốm. Lính bảo, hàng tháng nay chúng em không có đường, biết chạy đâu ra đường cho anh ăn cháo bây giờ.

Một tay cần vụ ở báo QĐND còn hưởng tiêu chuẩn cao hơn một ông đại tá ở biên giới.

Ông Ph. H, bí thư Nam Hà, 60 tuổi lấy vợ 2, đám cưới tổ chức 10 ngàn (?) xong, tổ chức cho vợ lên Đà Lạt chơi, lấy cớ là đi thăm vùng kinh tế mới. Định sang Cămpuchia, nhưng bị công an giữ lại.

Ông ta làm một ngôi nhà rất đẹp. Dân có ca dao:

Ai về thăm đất Nam Hà

Mà xem con khỉ có nhà bê tông

Khỉ ơi khỉ có biết không

Ta đây là chủ, mà không có nhà.

Nhuận bút bài Một nhành xuân (Nhân Dân tết 1980) là 500. Mới đầu bọn Ban văn nghệ định đưa 120 ( bằng cách mua lên một đôi gà thiến), nhưng ông Hoàng Tùng bảo cứ 500 và đưa tiền.

Rồi lại lên ti vi, lên đài, chỗ nào dùng đều có tiền.

Ông Trần Lâm lên gặp phải mang theo băng ghi âm. Sợ trong khi báo cáo cấp trên, có gì thất thố chăng?

Sau bài viết Một nhành xuân ấy, Đài tiếng nói VN cử một tay biên tập cứng là Trần Mạnh Thường viết bài bình luận. Thường viết xong được khen và người ta định đưa hắn lên TV. Thường xấu hổ, không muốn. Lãnh đạo bảo, các cậu khiêm tốn thật. Nhưng mình làm được, không việc gì phải khiêm tốn. Vậy cứ lên TV đi.

Người ta không thể hiểu là Thường xấu hổ vì những cái đã viết của mình.

Vũ Quần Phương bảo đúng là thế hệ trước không thể hiểu nổi thế hệ sau.

18/3

Giá vàng lên 40. Một ngàn đồng được hơn hai đồng cân vàng. Giá báo Văn nghệ từ 2 hào lên 3 hào rưỡi. Giá vé máy bay từ 120 lên 220.

Một anh bạn trong cơn mê... nhà, kể rằng để dành được 10.000 thì giá nhà đã lên 15.000. Ma Văn Kháng bảo giờ có tay nhà ở Hà Nội đã đủ, lại đang tính nhà ở Nha Trang để nghỉ.

Đoàn Công Tính bảo, nay là lúc không ở đâu giá ô tô nhà lầu rẻ như nước mình.

Quân kể hai nhận xét của các chuyên gia Đức:

- Ở chúng mày hình như không có luật đi đường. Hình như thằng nào bóp còi to, thằng đó được.

- Nhưng mà tại sao con mắt mọi người vẫn ánh lên một cái gì đấy?

Tôi bảo : Còn gì nữa, đó là lòng ham sống.

Sống ở Hà Nội bụi mù trời, xe đạp kẽo kẹt trên đường vẫn cố đẩy lên, tranh nhau cãi nhau, giành chỗ, xếp hàng, kiếm lấy một cái áo đẹp...

Bên cạnh những lúc chán ngán, nhiều lúc nhiều người vẫn muốn kêu lên:

- Thật may là còn sống còn được làm người.

Muôn năm, muôn năm cuộc sống! Chiến tranh đã lùi xa. Ngày mai ra sao ư - kệ nó!

Một người vào miền Nam kể:

- Một gia đình bình thường, làm cho mậu dịch một sản phẩm nhỏ - ngòi bút viết. Sau ba tháng thu 50 ngàn.

- Một khu công nghệ nhà nước, vốn 700 triệu, nhiều năm lỗ vốn, mãi 1979 mới lãi 3 triệu. Trích ra 25 vạn làm tiền thưởng.

Tết ở Sài Gòn. Người ta buộc vài chục bánh pháo sau xe hon - đa, phóng xe, đốt pháo rầm trời.

Sao ở cái nhà xuất bản Tác phẩm mới này, tôi phải nghĩ về VNQĐ lâu thế, như xưa phải nghĩ về CK, PL vậy

- Chỉ vì ở cơ quan dân sự này miếng ăn kiếm trầy trật quá.

Thuốc lá sợi trộn lẫn nhiều lá sắn giá thuốc sợi 10, giá lá sắn 4.

LQN kể cả nhà quấn thuốc, 1 tháng được khoảng 300.

Ông Kiên kể: Đang đi đường, đến một quãng lội thấy người xúm lại rất đông. Những thanh niên quần bò áo bay cũng đứng lại, mò mẫm. Xe ô tô qua cũng kệ. Tại sao? Vừa có một xe chở đá lửa đi qua, đánh rơi rất nhiều. Đã có người nhặt được.

Một người cháu ông Vũ Tú Nam gãy tay từ Nam Định phải chở lên Hà Nội để vào nhà thương. Vì Nam Định không có bột.

- Tại sao các cửa hàng thiếu mì sợi. Vì xe ô tô không chịu chở loại hàng này. Họ không ăn cắp được.

- Các chuyến xe buýt trong thành phố phục vụ khách rất tận tuỵ. Vì nghề này, người ta bỏ tiền túi rất dễ.

Rau muống 1-1,2 đồng một bó. Nhà nước không bảo đảm cung cấp hàng cho dân không phải cán bộ. Dân chỉ được phát bìa mua hàng có 3 tháng.

Cách dùng tiền: có gia đình bán hết các phiếu lấy 4000. Để làm gì? để cho 1 tổ hợp sản xuất vay, lấy lãi 10%. Một tháng gia đình thêm 400 cộng với 1000 tiền lương tạm đủ ăn.

Giá gạo đã lên 9đ 1kg, ở Vĩnh Phú lên 10đ.

Ở Cửa Nam có một thanh niên giết người vì mấy chục bạc.

Lúc xử tử hắn, bố mẹ anh chị em sụt sùi. Hắn giậm chân hét lên “Các ông các bà có im đi không. Sống với chết cũng thế, việc gì mà khóc”

Ở khu Kim Liên Trung Tự, trước kia những vạt đất giữa các nhà đều cấm tăng gia mà giành làm nơi cho trẻ em chơi.

Nay người ta cuốc bật cả nền gạch lên để trồng rau .

15/4

Tôi đến cơ quan. Ông Vũ Tú Nam ốm. Ông Phó giám đốc Mãi đi lên Vĩnh Phú tính chuyện xin giấy (từ đầu năm tới nay chưa ra một quyển sách nào). Ông Nguyễn Kiên đi Campuchia. Lương tháng 4 chưa có. Nhuận bút, tạm ứng chưa có. Lại Nguyên Ân con ốm mấy ngày, vẫn phải đi Vĩnh Phú.

Xuân Quỳnh kể Vũ có một truyện ngắn được giải, trị giá 100đ. Quỳnh đi vay trước, giả bà Khánh 50đ. Còn 50 đ, về 20 đ mua cây tre để với tấm giấy sơn cũ, chữa lại mái cái lều; để riêng 30đ làm cơm mời thợ.

Đi mua 1, 5 đ cà phê về, con làm đổ, đánh con một trận, sau lại hối hận.

Y. kể Hảo (nhà cô Ch.) vào Sài Gòn lái xe chở hàng sang Campuchia (lính vận tải) không có tiền, vay một người 300 để buôn, trả xong nợ còn 300 lãi gấp đôi. Từ đó cứ đi về đều.

Một thiếu uý mang về cho ông bố ở nhà 200 ngàn đồng. Chắc nhiều nhà văn lại tiếc, sao lại đi viết văn!

Hà kể một phiểu Tôn Đản mỗi tháng được mua theo giá rẻ 3 cân thịt, 3 cân cá, 2 cân đường, 20 quả trứng, 1 tút thuốc. Ngoài ra còn bánh kẹo, rau, xà phòng, dép, vải vóc (Cả nhà có thể bấu xấu vào đấy.)

Phiếu đề ông Thông loại Văn nghệ sĩ tiêu biểu, cỡ ngang thứ trưởng. Những người được phiếu cùng đợt là Xuân Diệu, Tế Hanh, Nguyễn Văn Bổng.

25/4

Xã luận báo Nhân Dân nói đến chuyện ở Hà Đông, một hội trường 800 người đúng lúc đưa vào sử dụng thì bị sụp. May mà do cụ Tôn Đức Thắng chết, người ta tạm không sử dụng mấy hôm, nên không ai việc gì.

Ở Hải Phòng 1/3 hàng bị ăn cắp.

Công nhân coi kho dùng dao chặt bánh xe đạp của khách gửi về qua cảng, chỉ cốt lấy mấy cái may ô quấn quanh xe. Hiện trên phải đưa lính về thay công nhân.

Tổng kết về các vụ ăn cắp, đẩy hàng trên tàu Thống Nhất.

40% trong nội bộ ngành (nhân viên đường sắt, có cả công an)

30% cán bộ

Chỉ 3% lưu manh chuyên nghiệp.

Ở Hà Nội nghề quấn thuốc lá ế ẩm. vì... thuốc ngoại rẻ hơn thuốc nội. Bảy hào một điếu More

Hàng mang từ nước ngoài về. Để rút vàng ra.

Ở Thái Lan, Mỹ bán hàng theo lối bán thật rẻ. Nhưng phải trả bằng vàng. Thế giới người ta đang tích luỹ vàng, sợ chiến tranh lạnh trở lại.

Một ngày ở khoa ngoại bệnh viện St. Paul, đón chừng 40 vụ đâm nhau.

Báo Nhân Dân 10-4 có bài kể: Ban tổ chức hội chùa Hương thường lấy tiền của khách gấp 5 -10 lần giá quy định. Cả một hệ thống tổ chức ở đấy trở thành một thứ cai thầu hung hãn. Có một thuyền học sinh xuống, theo giá vé, không có tiền hối lộ cho họ, họ không chịu chở, lại đuổi các em lên. Các em không lên, hai bên xô đẩy thuyền chìm, họ dùng mãi chèo đánh một em vào gáy chết ngay. Họ giam một cán bộ và một bộ đội trong 8 giờ liền.

14/5

Hình ảnh của một người trên báo chí, sách vở ( và cả trong cái gọi là lịch sử nữa) với thực chất của con người đó, chẳng nhẽ lại có thể xa cách nhau đến thế hay sao?

Nixon có loạt bài trên Paris match đăng lại trên BTTK cuối tháng 4.

Chiến tranh thế giới thứ ba đã được chuẩn bị ngay từ đại chiến thế giới thứ hai. Stalin chiếm đất. Tây Âu phụ thuộc Trung Đông. Liên Xô tiến vào đó Afganistan Nam Yemen. Ở châu Phi, tất cả chính phủ mà Liên xô ủng hộ đều là bọn tham tàn, không đếm xỉa gì đến đời sống trong nước, miễn là họ nghe theo Liên xô, là Liên xô ủng hộ họ. Nếu để cho các dân tộc tự nguyện lựa chọn, họ sẽ không lựa chọn chủ nghĩa cộng sản. Các đại sứ luôn luôn than phiền với tôi: người Nga rất hay nói dối. Nói chung là họ hành động không chịu một ràng buộc nào hết. Một châm ngôn quan trọng của Níxon: Không bao giờ nên nghĩ rằng có một việc gì mà mình không bao giờ làm.

Những chuyện hình sự:

Một ông già thấy trộm vào vung dao đuổi trộm, nhặt được mấy ngón tay.

Mấy hôm sau có hai người xưng là công an vào, hỏi han sự việc, mời cụ lên dồn, kể cho rõ. Cụ đi 2 ngày không về.

Cụ bà ở nhà, tự nhiên có một người đến chơi, tự xưng là người quen cũ, lâu lắm mới lại thăm cụ ông. Chờ mãi không thấy, khách cáo xin phép ra phố một chút, gửi tạm chiếc ba lô. Khách không quay trở lại. Cụ bà bồn chồn, lên báo công an. Công an đến giở ra, trong ba lô: xác ông cụ.

Có khác gì chuyện Thuỷ Hử?

Một người đàn bà, thấy người khác bị móc túi, có nói to lên, giữ hộ.

Tên ăn cắp lủi mất. Lát sau, có 2 thanh niên lên xe. Hắn chen vào sát chị đàn bà:

- Chị tốt bụng nhỉ!

- Chị thương người quá!

- Nhân hậu ghê cơ!

Hắn đưa tay lên vuốt má người đàn bà. Máu chảy ròng ròng.

Trong những ngón tay hắn, có kẹp manh xơ lam.

Thịt lợn lên 40đ 1kg

Gạo hôm 1/5, do chuyện cắt gạo lên 10đ5-11đ. Nhưng rồi lại tụt 7,5-8đ

Chung quanh chuyện gạo nước, cả xã hội ồn lên vì thèm muốn và bất lực.

Nguyên từ mấy tháng trước, đã thấy nói sẽ phân phối lại lương thực. Chỉ cán bộ nhà nước được ăn 13kg. Ngoài ra người làm ngoài, có gì cung cấp nấy. Vì nhà nước cũng phải đi mua bằng giá ngoài.

Đồn rằng đã có đủ loại Nghị quyết chỉ thị Thủ tướng. Tất cả cảm thông. Nhưng chỉ sau khi có quyết định thi hành ở Hà Nội một ngày, phải hoãn ngay. Người ta phản ứng quá.

Ph bảo:
- Thế nào là phe? Bán mấy bao thuốc lá ở đường chăng? Người đó là ai, là mẹ, ta , chị ta. Bọn phe lớn bây giờ nó buôn bằng ô tô cơ. Lấy xe Von-ga đi chở hàng, mới hiệu nghiệm chứ. Cánh phe phẩy vớ vẩn ngoài phố, vợ con cán bộ đó, có việc và bảo đảm đời sống cho họ xem, họ bỏ ngay.

Anh tưởng truy đuổi phe phẩy thế là công bằng à ? Còn có một chuyện bất công lớn hơn . Bộ máy xí nghiệp nhà nước nhiều chỗ bất lực, không làm ra sản phẩm cho xã hội. Lương thấp thật, nhưng lại là cao quá, so với kết quả lao động. Rộng hơn chuyện một chính sách -- người ta thấy hoang mang, từ nay, đâu là phải trái, sai đúng bây giờ. Chính trên cũng thấy là nhiều chính sách đã sai quá nhưng không sửa được gì. Và từ nay, còn hòng làm được việc gì!

Một người nói: Dân mình tốt quá. Ở nước ngòai thiếu cà phê nó đã biểu tình.

Ông Phương Lựu: một loại dân thíếu cà phê biểu tình, nhưng về vẫn làm ăn hết sức; và một loại dân không nói gì, nhưng về không làm, lười biếng, đục khoét,-- anh chọn đằng nào?

Dân Việt Nam có chỗ dữ của nó chứ!

Từ 6/80 có công văn giấy 1980 giảm 28%

Chuyện gạo:

Cụ Hồ gạo một đồng ba

Cụ Tôn chậm chạp gạo ba bốn đồng

Bây giờ ông Duẩn ông Đồng

Gạo bẩy tám đồng, giá vẫn còn hơn.

Có thể trong năm 1980

- Lặng lẽ cho bộ đội về, vì quân quá đông.

- Không tuyển sinh vào đại học, tuy vẫn tổ chức thi và báo điểm như thường.

Phương Lựu: Cũng phải nghĩ tới chuyện đó đi thì vừa, chứ cứ đào tạo thế này để làm gì?

Một chuyên gia Liên xô hỏi Bộ Văn hoá:

- Hà Nội không có chỗ nào vui chơi công cộng. Vậy thanh niên các anh tìm hiểu nhau ở đâu?

- Tìm hiểu trong lao động.

- Thảo nào mà năng suất lao động của các anh tồi vậy

16/6

Phổ biến một nghị quyết mới, có các nhận định

- Người ăn lương đã đến mức không thể chịu được nữa.

- Chống tiêu cực, không chống nổi.

- Ta đầu tư vào xây dựng cơ bản quá nhiều. Nhiều công trình đắp chiếu nằm đấy, khi xong cũng đã lạc hậu.

- Sẽ gần như không chiêu sinh đại học thời gian tới. Học sinh hết lớp 10 chuyển về nông thôn, vào vùng B2 cũ, đi xuất khẩu lao động.

“Phải làm sao để cho tất cả những cái được in ra, từ vần vỡ lòng cho trẻ em tập đọc đến tờ báo hàng ngày, làm sao để cho tất cả sân khấu, điện ảnh cho đến một cột áp phích -- đều phải phục vụ cho cái sứ mệnh duy nhất và cao cả là lay chuyển những bộ óc sống động của dân tộc chúng ta, cho đến khi lời cầu nguyện nhát sợ mà các Hội những người yêu nước của chúng ta hướng lên trời “Lạy chúa, xin cho chúng con được tự do” trong đầu óc mỗi đứa trò nhỏ nhất , sẽ biến thành lời cầu nguyện chân thành này:” Lạy chúa hãy ban phuớc lành cho cuộc chiến đấu của chúng con.”

Trích từ Cuộc chiến đấu của tôi ( Mein Kampf của Hitler )

Ông Nguyễn Kiên: Nhà tôi ăn cơm chỉ có tương và cà. Tương có thêm thìa đường.

.........

Một ông chú của Quân ở quê ra:

- Văn nghệ các anh bây giờ toàn trừu tượng.

Báo Nhân dân ngày 17-6 trong mục bạn đọc viết, nêu 3 việc:

1. Nhiều người khai man về lương thực

2. Một xe lửa ra khỏi Vinh 2km thì... đỗ lại để cho con buôn vứt hàng lên tàu. (Hôm nọ, đã có chuyện: nhân viên nhà ga, mang xăng lên tàu, để xăng cạnh bếp, xăng bốc cháy, cả một toa tàu đi đời)

3. Công ty san nền chở thuê cho xí nghiệp Chùa Bộc một số than. Không có tiền lót tay cho lai xe họ không chịu chở. Bàn đưa tiền này cho công ty san nền biến thành tiền thưởng. Công ty này làm một thời gian, lại không chịu, xui lái xe đòi tiền tiếp.

Chị M. hàng xóm kể : Một bà ở cơ quan có một đứa con gái chủ nhật nào cháu cũng dậy sớm, khăn áo chỉnh tề, vào thăm Lăng. Dậy sớm, mệt, bụng đói. Nhưng cố đi để tha bằng được một cái bánh mỳ về nhà gặm ăn, và sung sướng vì đã kiếm ra tiền.

Nhiều nhà, trẻ con rất hay xếp hàng thăm Lăng (phải ăn mặc rất đẹp) cũng là cốt để mua bánh mì rẻ. Ba hào một cái.

Oanh kể: Nhiều người bán máu ở các bệnh viện. Nay máu kém quá, bệnh viện không mua nữa, họ cứ ngồi đấy, bắt mua. Vì họ quen tiêu rộng rồi.

Các nghề ở mỏ đều sớm hủy hoại con người. 30 tuổi không lái xe nổi nữa. Người yếu, mắt kém. Năng suất không lên được. Bữa cơm công nghiệp của công nhân nhà nước cho 5 hào. Mua được 5 của khoai tây luộc.

Trên bảo: có 1,5 triệu đảng viên. Nói hơi quá lên, thì có đến 0,5 triệu hỏng, đuổi ra khỏi Đảng cũng không tiếc, miễn là đảng trong sạch.

Tôi nghĩ thế còn trình độ ? Trong sạch làm sao có thể tách rời trình độ. Vì sự dốt nát đẻ ra không trong sạch.

Hiền con ông Thảo kể lớp nó, phá hết bàn ghế rồi. Mang dao bầu đến phá. Phi dao găm cho nứt bảng ra. Khênh bục đi. Bây giờ tất cả lấy dép ra ngồi đất học, thày phải kiễng lên mới viết nổi lên bảng. Mà có lần học trò vẫn dùng gạch ném lên cửa kính, choang lên một tiếng, mảnh vụn bắn cả vào người thầy.

Tôi kể Hiền nghe chuyện ông Kháng đã kể cho tôi. Thầy gọi nó đọc bảo, nó đứng đực ra. Thôi ông cho điểm 1 đi, tôi về.

- Lớp cháu cũng thế.

Rồi lúc thầy quay ra viết bảng thì ném phấn lên đầu thầy.

- Lớp cháu cũng thế.

Rồi, sau khi thày xỉ vả cho một hồi, lại viết tiếp thì một tiếng huýt sáo vang lên. Ngoảnh lại hỏi, không ai biết.

- Lớp cháu cũng thế.

Yến kể: có những bọn học sinh bỏ sang Lào. Hoặc bỏ lên biên giới (y như hồi trước), sau lại về. Nhà trường không dám đuổi.

Tôi hỏi Hiền:

- Lớp có kính trọng một thầy nào không?

- Có. Có một thày thông thường mới dạy hộ một vài giờ, nhưng chúng nó rất quý, vì khi dạy, thầy bảo: Tôi sẽ dạy các em những điều người ta viết trong sách. Tôi phải làm thế. Còn thực tế ngoài đời như thế nào, các em đã biết.

Nguyễn Minh Châu: Người đời bây giờ, có cái đặc tính là gian manh. Có người càng giàu càng gian manh, có người càng nghèo càng gian manh. Càng lên to càng gian manh, càng bị chèn ép cũng gian manh. Càng trẻ càng gian manh, càng già càng gian manh.

8/7

Ông Nguyên Ngọc ( Bí thư Đảng Đoàn Hội) phổ biến một số ý của ông Thọ. Ta không ngờ khả năng quản lý của ta lại kém đến vậy. Kế hoạch lung tung. Có 7000 công nhân máy kéo. Mà đi nhập một lúc 70.000 máy (ở các nước, 3 công nhân một máy kéo). Nhà máy đường Văn Điển năng suất 20 vạn tấn/năm. thực chất chỉ làm được có vài vạn tấn. Vì không có mía.

Giá thu mua mía 6 xu 2 1kg, người ta không làm. Nhà máy đường trình quy hoạch lên trên 10 năm nay chưa được thông qua. Thuế nông nghiệp thất thu 50%. Giáo trình của trường tài chính 20 năm nay không đổi. Cán bộ (cả trung cao cấp) mệt mỏi, hưởng lạc. Thông thường, hiện nay, cán bộ dưới giỏi hơn cán bộ trên.

Ông Châu ghé tai tôi : Làng tôi, buôn cả đô la. Bọn con gái chỉ huy được cả lái tàu, bắt đỗ đâu, phải đỗ đấy.

Về chiến tranh ở Cămpuchia hiện nay (vẫn lời ông Thọ) ta không thể chủ động như trong chiến tranh giải phóng. Thương vong trên mặt trận Cămpuchia 1 ngày tính bằng con số hàng ngàn (?)

Sao con người mà tôi biết được trong sách vở phương Tây ghê gớm thế, mà con người trong cuộc sống của tôi bây giờ vớ vẩn thế.

18-7

- Cơ quan Hội Liên hiệp VHNT không có thuốc phát cho anh em.

-Xà phòng mậu dịch từ 0,7 đến 3,5đ

Bà Đậu theo thuyền vượt biên không thoát, bị bắt về Hà Nội. Người ta báo cho cơ quan cũ đến thăm, không ai dám đến. Ông Phong Lê, bà Vân Thanh, bà Chu Nga xin thế vào xuất ấy. Ông Phạm Huy Thông (Tiếng địch sông Ô) và ông Hoàng Trung Thông ( Mà vẫn mênh mông bát ngát tình) đều lớn tiếng phê bình: sao lại nhân đạo chung chung thế. Nhỡ bà Đậu là gián điệp thì sao?

26/7

Mưa bão. Nhiều cây đổ trên các ngả đường. Dân ra cắt ngay, Cty công viên khỏi phải dọn.

Mất điện 3 ngày liền. Mất luôn cả nước, trong khi đó mưa vẫn to. Có nhà đục ống máng ra, lấy nước. Có lẽ nhà ấy nuôi lợn.

Sau bão, có thông báo: các khu phố cử một ngày có điện, lại một ngày mất điện (không kể hàng ngày cả thành phố cắt từ 5h sáng đến 6 giờ chiều).Thư viện Quốc gia vắng teo, vì không có điện. 5h30 chiều thư viện đóng cửa.

6/8

Những ngày cả nước “rồ” vì Phạm Tuân:

- Cho Phạm Tuân huân chương Hồ Chí Minh hạng nhất (tướng G. chỉ được hạng ba)

- Sẽ làm cho cả nhà cửa.

- Một cô phóng viên bảo Phạm Tuân, anh có thấy không, trong 35 năm từ sau cách mạng tới nay, tám ngày vừa qua là tám ngày vẻ vang nhất của dân tộc.

Tính kể. Đi tàu từ Sài gòn đến Vĩnh Linh, lúc nào cũng có người mời gọi mua hàng tiền trong túi cứ chực nhảy ra thôi. Còn từ Vĩnh Linh ra đây, không có gì để mua, không có ai mời mua, có tiền đi tìm mua cũng không nổi.

Tính bảo muốn biết nước mình ra sao, hãy đi tàu Thống Nhất một chuyến.

Ông Hạnh đi Liên xô về:

- Chưa bao giờ tình hữu nghị Việt xô gắn bó như hiện nay. Nhưng cũng chưa bao giờ giá trị người Việt Nam ở Liên xô hạ như hiện nay.

Ông Phương Lựu: Ta đi với Liên xô phải thôi. Nhưng vì đi đã muộn rồi, giá biết mà đi sớm hơn, cái tư thế sẽ đỡ hèn hơn.

Quốc (Viện Sử) : Chúng ta bây giờ già nhanh vì 3 lý do.1/ ăn uống kém 2/ không có thông tin (sự hỗn loạn .Trong xã hội ta, kẻ có kiến thức không phải là kẻ mở đường cho cuộc sống) 3/ không biết đối thoại (không thể giao tiếp với thế hệ trẻ)

Quân: cứ đà này, 5 năm nữa sẽ ra sao?

Đi hội thảo quốc tế về thanh niên. Trong khi ta còn nói nhiều về lẽ sống thì các nước khác nói nhiều về lối sống, ăn uống xe cộ quần bò áo phông…

Đại biểu Mỹ bảo: Những người quần loe, tóc dài bên tôi phần lớn tham gia chống chiến tranh ở Việt Nam. Đám đi lính lại cắt tóc ngắn.

Khủng hoảng của xã hội Thuỵ Điển là không có mơ ước.

Đăng: Lính ăn 5,2 lạng một ngày. Chỉ được hơn 2 lưng, có thằng kêu 2 lưng không làm gì được nữa. Không đủ sức đẩy pháo ra khỏi nhà. Cán bộ cũng cáo ốm. Có mấy chục con lợn, lính giết cả. Để , lấy gì mà nuôi. Nó lại ăn tranh của người mất.

Ngô Thảo đi tàu chợ từ Vinh ra Hà Nội 3 ngày 3 đêm. Vì không có dầu máy. Không ai chịu trách nhiệm hết.

Trên tàu, 70% dân Quỳnh Lưu đi buôn; có một cụ già cũng đi.

- Cụ ở nhà, còn đi làm gì nữa.

- Chủ nhiệm cũ đây. Giờ con làm chủ nhiệm, mẹ đi buôn.

Ở Vĩnh Linh, có phong trào rời làng ra bãi cát, để lấy đất trồng trọt.

Gia đình thương binh liệt sĩ ở thấp nhất; gia đình trung bình ở giữa; cán bộ đảng viên ở trên cùng.

Một ông xây hẳn nhà gạch lên.

Bây giờ, đói, dân bỏ về. Chỉ còn trơ cái xác nhà ông đảng viên kia. Vợ con cũng bỏ về nốt (chung quanh không có cây cối nước non gì hết). Ba ngày vợ bới cơm cho ăn một lần

Cơm ở Vĩnh Linh, tức là khoai.

Chi đoàn không giới thiệu con một đảng viên lên Đảng, vì 1/ nó là thằng tham ô, 2/ là phản động (đề ra nhiều chủ trương sai lầm)

Cả xã Vĩnh Thái (?) bảo nhau vào Minh Hải, Thanh Hải gì đấy làm ăn.

Công trường cầu Thăng Long cứ bỏ đấy, không làm nốt được. Vì không có cán bộ để làm. Cả công trường không có lấy một chỗ uống nước cho công nhân. Chỉ có một vài quán phe phẩy. Công nhân không có gì ăn. Chỉ có ăn cắp. Ăn cắp 10kg xi măng trở lên mới bị bắt. Mà ăn cắp 5kg mới đủ sống.

Vừa rồi Ty công an đã cho bắt mười mấy người. Đại loại, một tay chuyên môn mua quang sọt cho công trường, ăn cắp khoảng 20 vạn.

Tất cả các điều được ghi trong hiệp ước Việt xô không được thực hiện. Tại Liên xô chăng? Không, tại ta. Không chuyển gì về tổ chức cả.

Ông Hoàng Thế Dũng ở báo Quân đội hồi 63 bị bắt ra sao? Đang làm phó tổng biên tập thì bị xe chắn ngang đường. Bắt đi tù, sau đó 4 năm cho về cạo rỉ ở nhà máy xe đạp, 4 năm nữa cho về nông thôn.

Gần đây, có người đến bảo ông không làm sao cả. Tự do. 6 tháng mới được phục hồi. Người vợ đã bỏ đi lấy người khác, con đã ly tán cả. Bây giờ về Thư viện quân đội.

Chuẩn bị lấy mấy chục nghìn lương trung tá từ đó đến nay.

Ca vè dân gian

- Ăn rau muống, uống nước ao, nói chuyện tào lao, bay vào vũ trụ

- Bay vào vũ trụ làm chi

Sao không lo gạo lo mì cho dân

Bạn Yến, cậu D. lấy một nguời vợ hơn tuổi. Gia đình không bằng lòng. cứ lấy, tưởng sống độc lập được. Bây giờ vợ đẻ, cửa mình có mủ, dạ con có mủ, phải tiêm kháng sinh liều cao, người cứ cứng lại, hết sữa, con gửi về cho bà ngoại trông 17 đ một hộp sữa. Bình nhớ con mắt sưng húp. D. phờ phạc vì hầu vợ ngày nào cũng phải vào thay rửa cho vợ. Hạnh phúc và điêu tàn.

Báo cáo trong nội bộ:

- Từ đầu năm Hà Nội khoảng 80 vụ các cửa hàng lương thực ăn cắp.

- Phân bón tuồn ra ngoài

- Nhân dân cán bộ hoang mang, 80% đảng viên không làm công tác đảng, là công tác quần chúng. Hà Nội định giảm biên chế 20% không làm nổi.

Một chuyên gia về ngoại thương Liên Xô sang Việt Nam

- Ở đâu buôn lậu ghê nhất

- Madagasca ?

- Việt Nam buôn lậu khác các nước ra sao?

- Nước nào buôn lậu cũng sợ cảnh sát cả. Riêng Việt Nam buôn lậu không sợ cảnh sát.

Tính kể tôi đã thử buôn thuốc. Nghe nói thuốc cảm đắt lắm, trong kia đồng bạc một viên, ngoài này có một hào. Thế là mua một lọ, hơn trăm bạc. Vào kia, không ai mua cả. Hoá ra lỗ.

Ông Hồ Đắc Di bảo chúng ta đã thực sự tổ chức được một tình trạng vô tổ chức thật toàn vẹn.

Bà Ý Nhi:

- Con tôi 5 tuổi đã biết bảo: Hồi trước sướng, má nhỉ.

Sự kiện Ba Lan cuối tháng 7 đầu tháng 8. Bãi công, đòi những người cầm đầu Đảng & nhà nước phải dần dần từ chức hết, kể cả Bí thư thứ nhất. Không manh động, nên quân đội Liên xô không dám làm gì. Đưa ra 21 yêu sách thì 20 yêu sách rưỡi phải chấp nhận ngay từ đầu.

Bài của ông Kania, dịch in trên báo Nhân Dân ngày 17-9, mở đầu bằng những câu rất hay: Trong suốt cuộc đời theo Đảng của mình chưa bao giờ tôi thấy tình hình đất nước bi đát và phức tạp như thế này.

Kania có một nhận thức rõ ràng, chính xác -- dẫu sao, Đảng cũng chỉ là một bộ phận của dân tộc, Đảng không thể thông minh hơn dân tộc được.

Thựa ra, toàn bộ tình hình Ba Lan cũng buộc người ta phải đặt vấn đề như vậy. Bản thân hành động tháng 7 vừa rồi, chứng tỏ giai cấp công nhân không chịu nhận Đảng làm giới hạn. Giai cấp công nhân còn thông minh hơn Đảng nhiều.

Giai thoại

Việt Nam bị Liên hợp quốc đuổi. Nằn nì mãi, nó bắt phải khai lại lý lịch.

Họ và tên: An Nam, tức Việt Nam

- Nghề chuyên môn: đi ăn xin...

- Anh em: Cămpuchia và Lào nhưng đều vô nghề nghiệp

- Sở trường: đánh nhau

- Mức sống : thấp nhất thế giới.

... Nếu ở lại, xin tích cực đóng góp vào việc thảo nghị quyết.

Một tờ báo Pháp

Nước Việt Nam luôn luôn nói theo CNXH nhưng họ lại hành động như chủ nghĩa đế quốc và sống như chủ nghĩa phong kiến.

Sinh ra trong nghèo đói, hiện nay đất nước đó lại đang hấp hối trong nghèo đói.

Ông tổng thư ký Liên hợp quốc họp báo ở Paris sau chuyến đi Việt Nam

Ở đây, khi lương người nhân viên bình thường, không mua nổi 2kg thịt 1 tháng thì không thể bàn về nhân quyền được. Miền nam đó là một thuộc địa của Mỹ nhưng Hà Nội là một thành phố chuồng chim.

Nghề của tôi là đọc diễn văn và nhiều lúc tôi chán ngấy việc này. Nhưng ở Việt Nam, nhà cầm quyền được tiếng là kiên cường, không hề có việc gì khác, ngoài việc đọc diễn văn. Họ, trong lúc này, không biết lo cho dân họ việc gì cả. Trước đây ít ngày tôi từng phải tham gia một hội nghị chống di tản. Tôi không thích gì việc di tản. Nhưng đến Việt Nam lần này, tôi hiểu tại sao người ta di tản. Đó là cái cách duy nhất giúp cho người ta tồn tại.

Tôi hiểu 25 vạn người Việt Nam đi được nước Mỹ trợ giúp. Tôi muốn người Mỹ làm việc đón tiếp tốt hơn để những người khác có thể tiếp tục di tản.

2 tàu thuỷ chạy đường Quảng Ninh Hải Phòng trốn sang Hồng Kông. Thuỷ Thủ + công an thông đồng với nhau. Nhiều hành khách bất ngờ được di tản với giá vé 1,2đ

Trận bão số 6 - 1980 ở Thanh Hoá, 6 huyện bị lụt, nhà của mất 80%

Một cái cầu nhỏ, cầu Tào Xuyên bị nước đe doạ. Người ta phải cho cả một toa tàu chở đá đến để giữ cầu, rồi lại phải đục nhiều chỗ đường tàu thì nước mới thông nổi.

Đột xuất kiểm tra xe ôtô Hà Nội - Hải Dương, khoảng 50 vé, thì 17 vé do nhà xe tuồn ra ngoài, bán lãi 15đ 1 vé

Trần NH được chia nhà. Do quen một người cùng làng, làm ở Sở nhà đất. Tết cả nhà mình đến bỏ bom nhà nó, Trần NH cắt nghĩa.

Ông Ma Văn Kháng đi nhà máy dệt Nam Định về kể :

1 vạn 3 công nhân, 1000 người ăn cắp. Ra cửa, khám nhau như thời Pháp.

Mỗi người chỉ lấy ngày 1 hay 2 con sợi cũng đủ chết.

Cái đau nhất là một chiến sĩ thi đua 7 năm liền, giờ ăn cắp.

Phải bù cho công nhân bằng cách bán vải bù cho họ, 5 đ độ 20 mét vải, ra họ bán ngoài.

Mới đầu chủ trương ai ăn cắp và nghỉ bừa, không được mua kiểu đó.

Sau họ chỉ đề nghị: tha cho người nghỉ bừa

Lý do vỡ trận như vậy

- Trả lương quá thấp. Vải làm ra, tiền lãi nhiều, lương chỉ đáng vài phần trăm y như thời Pháp.

Tỉnh đánh nhau. Bí thư Tỉnh ủy đi vào Lâm Đồng thăm khu kinh tế, mang theo 3 vạn đồng tiền mặt, vài tấn đường, rất nhiều giò, thịt. Phó bí thư đi viện, ở nhà, ban thường vụ tỉnh uỷ ăn cánh với nhau, cách chức một lúc 11 trưởng ti, gọi đến đàng hoàng bảo anh bàn giao (phe Ninh Bình đánh đổ phe Nam Hà); cả chủ tịch tỉnh, tay Soạn, mới lên 13 ngày, cũng phải đi Cămpuchia.

Thủ tướng Triệu Tử Dương: có thể phối hợp sự phát triển kinh tế với sự nghiêm khắc về chính trị, theo kiểu Đài Loan, Nam Triều Tiên.

10/10

Đâu cũng thấy tin đồn nhóm diễn viên Vân Khánh trốn đi nước ngoài. Họ lấy cớ đi biểu diễn, xuống Quảng Ninh rồi đi.

Trước đó, hai vợ chồng Vân Khánh giả vờ ly dị. Đến khoản chia gia tài, họ bảo: thôi, để bán đi, lấy tiền chia cho tiện.

Rút cục, họ giải quyết được việc đi khá dễ.

Nghe nói một sinh viên ta từ Liên xô đi tham dự cuộc thi toán quốc tế ở Anh trốn vào đại sứ quán Anh.

Có người thông cảm: Thôi ai được, may người ấy.

Một bài báo của Tây Đức về Việt Nam có cái tít nhỏ: Một dân tộc lêu lổng

Một bộ phim của Thuỵ Điển chiếu cho quốc hội hồi trước, đã có nhan đề Một dân tộc không thể cộng tác. Nay lại có một phim khác mang tên Một dân tộc không thể khôi phục.

Ông Lê Văn Lương, đến hội nghị mừng công của nhà máy sản xuất quạt.

- Các đồng chí có nói thiếu điện và thiếu nguyên vật liệu

Về điện, tôi không biết nói thế nào. Tất cả cười. Ông nghỉ một lúc. Còn về nguyên liệu, các đồng chí chịu khó chạy lấy.

Ma Văn Kháng bảo y như một ông nông dân

Những việc liên quan tới kỷ niệm Nguyễn Trãi

Ông VNG nói về Nguyễn Trãi, y như nói về Cụ Hồ. Đoạn nói Nguyễn Trãi là nhà văn hoá, chỉ gợi ra được một chuyện Nguyễn Trãi làm văn.

Chọn nhầm ảnh. Nhân viên đưa ra một ảnh hơi mờ. Ông Hoàng Tùng bảo bên Hà Nội mới nó có cái ảnh rõ lắm. Sang lấy về in. Hoá ra ảnh Phan Thanh Giản. Báo phải xin lỗi và gọi chệch là ảnh Dương Khuê.

Một tay tâm thần ở chợ Hôm, cầm dao chém đứt đầu đâu 5, 6 người, bị thương nhiều người khác. Hắn cầm dao đi qua nhiều phố. Cho nên người ta tưởng là có nhiều kẻ đi chém bậy, lại đổ đi lùng một hồi.

Béc linh gơ (ĐCS Ý -- TLTKDB)

(đại ý) Trường hợp Tiệp Khắc -- Liên xô bảo qua cơ hội thí nghiệm mở rộng dân chủ trong nội bộ các nước XHCN.

Trong chính trị, không có bản chất với hiện tượng gì.

Những điều gì chưa xảy ra thì sẽ xảy ra, đang xảy ra.

Từ nay ĐCS Ý rút bỏ danh từ chủ nghĩa Mác Lê. Đảng chỉ thừa nhận lý tưởng và truyền thống văn hoá bắt nguồn từ tư tưởng Mác -- Ăng ghen và được đổi mới nhờ các tư tưởng của Lê-nin

Cái có thể học ở Mỹ là cách làm ăn có hiệu quả, óc mạo hiểm, một khả năng học tập cực lớn.

Nước Mỹ tiến một bước dài trong việc không còn đơn thuần coi triết học như một khoa học nhân văn nữa.

Các nước cộng sản không chỉ là cộng sản. Đó là những quốc gia với những sự xung đột nhau về quyền lợi, những sự kình địch nhau, thù oán nhau, những cách đào tạo về ý thức hệ và những sự cuồng tín riêng

Giáo hoàng: “Hãy coi chừng nếu tiếp tục sản xuất vũ khí thì rồi cuối cùng, người ta sẽ đem dùng nó đấy”

Chuyện thất thu

- Thất thu ở khâu vận tải hành khách trong thành phố khoảng 30%

- Thất thu ở khâu nhà đất. Nhiều người không nộp tiền nhà. Từ khâu cho ở, đến khâu có hợp đồng, có khi hàng năm.

Đối đáp trên đường

- Chị làm em mải nhìn, đâm cả vào xe người ta đây này.

- Mày có mê mớ rau muống của tao thì có!

Một người vào nhà Hồng. Bố mẹ Hồng đi vắng. Anh ta chỉ đứng ngoài cửa.

- Thôi, cứ đứng đây cũng được. Vào cháu nó lại phải trông nhà, phiền ra.

Sự khốn khó của kiếp người

Cách đây mấy tháng, ở chợ Hôm có một vụ đốt nhà giết người. Hai người hàng xóm ở cùng nhau, cùng là dânphe. A đổ xăng ra nhà, đốt, cho B chết với cả chồng, con, 1 đứa con trong bụng = 4 người

Người ta ồn lên vì nỗi giết người.

Toà xử tử hình.

Nhưng tất cả người đi dự phiên toà xin phạt nhẹ hơn. Ai cũng thương khóc.

A. là một người con gái khoảng 20 tuổi. Người nông thôn, nhưng vì gia đình mẹ chết, bố đi lấy vợ, nên bỏ lên Hà Nội.

Lấy người chồng bây giờ là lấy lẽ. Chồng hiện thời đi cải tạo lao động ở đâu rất xa. Chị ta phải tần tảo nuôi mẹ chồng, nuôi con. Người rất tử tế

Trong khi đó, vẫn là tạm trú ở Hà Nội, vẫn không có hộ tịch.

Đối thủ của chị ta cũng trẻ như chị cũng dân phe phẩy. Nhưng mụ rất ác.

Mụ từng bắt chồng ngồi yên để đánh.

Gửi con ở nhà mẹ đẻ, có chút gì đó phải lôi về, mụ riếc móc: Phen này thì ngồi đấy mà há mồm.

Hai nhà đã chửi nhau đánh nhau nhiều phen. Trong phiển toà, A kể có những lần đánh nhau, mụ B cắn đứt đầu vú chị ta.Trông thấy, ai cũng rùng mình.

Bởi vậy, A nghĩ nếu không giết nó nó cũng giết mình chết.

Lúc A đi lùng mua xăng, một ý nghĩ loé ra. Đốt cho nó chết, rồi mình cũng đâm đầu vào đấy chết luôn thể.

Nhưng hỏi mãi, chẳng thấy đâu có bán xăng. May có một người đến phố Huế, đâu 2, 5 đ một lít.

A giục mẹ ẵm con đi, mọt mình ở nhà hành sự. Để thùng xăng cạnh cửa, giả vờ làm cháy cái gì đó, B chạy ra, ẩy cửa, xăng đổ tung toé. Lửa thiêu chết cả mấy người.

A thấy cái chết sợ quá bỏ trốn.

Sáng sớm, ra bến ô tô về quê, có mấy gã con trai tưởng ả là gái làm tiền trêu, ả bảo đừng có trêu tao, tao vừa đốt nhà thiêu chết người đây. Công an nghe tiếng bắt lại.

Ra toà, A chỉ bảo:

- Tôi xin nhận tội chết. Chỉ xin cho con tôi bú một lần cuối cùng.

Sao mà có hơi hướng Dostoievski quá. Xã hội xấu, đẩy người ta vào vòng tội ác. Trần Vũ Mai bảo chính người tốt người ta mới hay phẫn trước mọi việc bất công và sinh ra làm liều.

Thư kể:

-- Em ngày làm cho nhà nước tối thiểu 200, được lĩnh có 1,5 đ .Một ông khác tính làm ra vài vạn, được lĩnh có 2.000 (1năm). Tham ô ăn cắp kinh khủng. Có thằng thông đồng với bảo vệ, ngày mang ra hàng cân báo (nếu in báo). Hiện nay, thằng nào lấy đến 4 tờ cũng bị bắt. (Giá ngoài, như chị Yên mua, để nhuộm là 4 hào 1 tờ)

Đọc ở đâu đó "Tôn giáo là một nhân tố góp phần ổn định hoàn cảnh. Sự ổn định này tức là văn hoá".

************

-Nguồn: ---NHẬT KÝ 2012 (1)- VƯƠNG-TRÍ-NHÀN

2-1

HỦY DIỆT LẪN NHAU

-- Tại sao cà phê mình bán ra không đạt tiêu chuẩn quốc tế ?

-- Vì thường hái sớm quá

-- Tại sao các chủ sản xuất phải lo hái sớm?

-- Vì để đúng hạn thì dễ bị ăn cắp.

Dưới cái đầu đề Có phải người Việt đang muốn hủy diệt lẫn nhau? một bài trên mạng Lê Văn Út 11-10 -2011 kể ra các trò lừa đảo dân ta dùng với nhau hàng ngày kể cả việc dùng hóa chất tràn lan có có hại đến tính mệnh con người.

Tôi muốn bổ sung một tình trạng phổ biến hơn.

Người chế ra hàng hóa muốn chế phẩm của mình chóng hỏng để người ta phải mua hàng mới.

Thầy giáo muốn học sinh học kém để còn phải tìm đến nhà mình học thêm.

Dân làm tổ chức các cấp muốn các trường đại học chỉ đào tạo ra các sinh viên dốt nát để họ khi ra trường phải đến quỵ lụy chỗ mình xin bố trí việc.

Người cán bộ thuế mong người buôn bán khai man để còn phát hiện và nhân đó mang cái phần trốn thuế kia bắt phải nộp rồi cưa đôi, mỗi bên ăn một nửa.

…

SỰ TRỪNG PHẠT CỦA TRỜI ĐẤT

Sự bành trướng của cái ác nay đã đến mức độ không gì ngăn chặn nổi. Nhiều kẻ ác hiện nay hăm hở đi mãi vào con đường tội lỗi vì chúng thừa biết rằng xã hội chả còn kỷ cương gì nữa, tha hồ làm bậy; sự trừng trị đang là một khái niệm xa xỉ.

Có cách gì để nói với bọn ác lúc này? Tôi nghĩ chỉ còn có cách lấy sự trừng phạt của trời đất ra để răn đe cho họ biết sợ. Nếu trở lại với văn học trong quá khứ, tôi muốn chúng ta cùng đọc lại những truyện như Báo oán của Nguyễn Tuân, nhất là, cũng tác giả này, truyện ngắn Thạch tín trong bụng một người mà tôi đã giới thiệu trênVăn nghệ mấy năm trước.

Để cảm nghe chất huyền vi của tạo hóa, không phải là cứ đuổi bắt những cái nhãn tiền mà trước hết hãy trở lại với cái phần thâm u trong quá khứ.

Có lần tôi nghe một người thạo tin trong giới quý tộc thời nay kể rằng gia đình mấy người có tội trong Cải cách ruộng đất nay cứ đến rằm tháng bảy “ xá tội vong linh “ thì con cái lo cầu cúng rất to.

Chắc là họ đã biết sợ. Cần phải làm lây truyền nỗi sợ lành mạnh đó.

3-1

CÁI ĐẸP, BIẾT TÌM ĐÂU?

Chiều 30-12-11, có việc đi qua Hồ Gươm, tôi đã nghi ngờ hội hoa năm nay. Cả dãy hoa được bảo vệ bằng những sợi dây ny lông sơ sài. Hàng cột tượng trưng cho những con người đầu đội nón thì thô thiển xiêu vẹo.

Hôm nay nghe NgVThành kể là các hàng hoa còn được lực lượng trật tự canh phòng cẩn thận. Bên những dãy hoa đẹp nhất có các chiến sĩ công an và cánh dân phòng khu phố đứng canh. Thành ra lớp trẻ thích ra lấy phố hoa làm nền phải lựa nhiều lắm trước khi chụp ảnh.

Nói vậy thôi chứ, Ng Văn Thành nói thêm, hoa bây giờ xấu lắm, hình như ban tổ chức không đủ tiền mua những giống hoa đẹp, hoa đẹp vào nhà các đại gia hết rồi. Tôi hùa theo, cũng có thể là thời nay lấy đâu ra người trồng hoa biết theo đuổi để tạo ra nhưng mẫu hoa đẹp.

4-1

BAO BÌ TRONG THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI

Sách Môi trường, ô nhiễm và hậu quả của Nxb Khoa học kỹ thuật 2001 có đoạn cho biết “Trên thế giới mỗi năm có 100 triệu tấn được sản xuất ra. Riêng ở châu Âu trong năm 1993, sản xuất 25 triệu tấn thì 10,5 triệu tức là 40% được dùng làm bao bì.

Trong kỷ nguyên các chất tổng hợp này, bao bì đóng vai kẻ chiến thắng vì nó trở thành quan trọng hơn sản phẩm được bao gói và kiểu dáng đã làm lu mờ nội dung. Trên thực tế thứ bao bì nhân tạo mà người ta thường vứt đi đó có thể xác định đặc tính thời đại chúng ta. Sự gia tăng các loại bao bì và những vật làm bằng chất dẻo – trước tiên là khía cạnh nhân tạo của chúng—đã làm thay đổi nhận thức về thực tại của con người hiện đại. Trong cái thế giới mà chất dẻo làm chủ, thực tại có vẻ dễ uốn hơn ít bền hơn và ngắn ngủi hơn. … Đồ vật bằng chất dẻo có vẻ giả dối, tất cả đều giống như cái xã hội đã sản xuất ra nó…”

NHÌN VÀO NHỮNG CÁI XE BUS

Tại sao người dân đô thị khó chịu với cái xe bus? Vì đô thị ở ta là đô thi trung cổ. Mà bus chỉ xuất hiện ở xã hội hiện đại. Ở các nước phát triển xe bus phải có đường riêng, các xe hoạt động theo kỷ cương.

Ở Việt Nam, bus chỉ có từng xe hoạt động riêng lẻ, tương tự cái ô tô con cái xe đạp, vận hành theo kiểu các phương tiện ấy. Tức là cũng giành đường cũng luồn lách. Mà lại nhân danh cái xác to xù để bắt nạt thiên hạ.

Trên xe lại cũng là một xã hội thu nhỏ với nghĩa một đám đông lộn xộn, mọi người không ai biết ai cả nên có làm gì cũng không sợ xấu hổ.

Các bài trên Tuổi trẻ gần đây hay nói tới việc xây dựng chính quyền đô thị. Tức là lâu nay chúng ta quản lý đô thị mà chả hiểu gì cả, cả hai khái niệm trong cụm từ đó, chính quyền và đô thị, chính người trong cuộc cũng đang còn quá lờ mờ, nếu không nói là ẩn giấu một quan niẹm quá cổ lỗ.

Theo Hermann Broch, con người hiện đại tương tự con người mộng du. Những con người ấy cảm thấy mình trống rống, không thoả mãn với mình, không thoả mãn với đời sống.

Đời sống hiện nay không làm cho người ta tin người ta có thực

6-1

CUỘC SỐNG TRÌNH DIẼN

Sắp tết trên TV có đưa một chương trình trong đó học sinh một trường cấp ba ngồi gói bánh chưng, gửi trẻ em nghèo miền núi. Mấy hôm sau lại có tin chỗ bánh ấy đã được đưa đến địa chỉ cần thiết.

Trình diễn lộ liễu đến thế thì có khác gì làm hàng giả.

Thế mà người ta đưa ra để làm bài học “ lá lành đùm lá rách” cho cả xã hội đấy!

Với trình độ xã hội mình hiện nay, thoạt đầu trình diễn là cần. Nhưng rồi coi sự trình diễn là đủ, lấy việc trình diễn thay cho việc cần làm, tức là mị dân, tự mình lừa mình và khuyến khích lớp trẻ cũng đi vào con đường hư hỏng.

7-1

(Dân Việt) - Tân Hoa xã ngày 4.1 cho biết, kể từ ngày 1.1.2012, 34 đài truyền hình vệ tinh ở Trung Quốc đã buộc phải cắt giảm 2/3 thời lượng các chương trình giải trí trên truyền hình.

Trước đó, tháng 10.2011, Chính phủ Trung Quốc đã lệnh cho Cục Quản lý nhà nước về phim ảnh, phát thanh và truyền hình (SARFT) cắt giảm từ 136 xuống còn 38 chương trình giải trí mỗi tuần.

Sau cái thời sống quá nghiệt ngã, con người ngày nay đương nhiên cần giải trí. Nhưng có vẻ như cả ở ta cũng vậy mà ở xứ Tầu cũng vậy con người đang đi quá trớn.

PHÁT HIỆN LẠI TẾT

Xem cung cách chuẩn bị hóa ra mô hình Tết chúng ta làm nhiều năm nay là một thứ tết của thời văn minh nông nghiệp.

Vào những ngày này tôi hay gặp những câu hỏi đại loại “ Ông có cảm thấy việc các gia đình trẻ hiện nay không gói bánh chưng là làm mất nhiều nét đẹp truyền thống “.

Tôi đã trả lời sức mấy mà con người ngày nay quay trở lại y nguyên quá khứ. Và tôi nghĩ thêm, giá đó là câu hỏi đặt ra với các vùng nông thôn đi một lẽ. Đằng này lại là chuyện của dân các đô thị.

Quá nặng về truyền thống như vậy thật ra là một cách chúng ta nhìn tương lai với con mắt ngần ngại. Chúng ta chẳng biết chúng ta ở đâu và sẽ ra sao trong mươi mười lăm năm tới.

TRUY TÌM TẬN GỐC

Hết chuyện khủng hoảng kinh tế, nay người ta nói sang khủng hoảng văn hóa, khủng hoảng mô hình xã hội. Và trên một bản tin, tôi đọc được cái ý nay là lúc có sự khủng hoảng về khả năng điều hành quốc gia.

Một cuộc khủng hoảng về khả năng điều hành quốc gia đang trùm phủ lên các chế độ dân chủ tiên tiến nhất thế giới. Chẳng phải tình cờ mà Mỹ, châu Âu, và Nhật Bản đang đồng thời trải qua một tình trạng suy sụp chính trị; tiến trình toàn cầu hóa đang mở ra một khoảng cách ngày càng lớn giữa những gì mà các khối cử tri đang đòi hỏi từ chính phủ của họ và những gì mà các chính phủ ấy có thể đáp ứng được. Sự so le giữa việc người dân ngày càng đòi hỏi một khả năng điều hành quốc gia tốt đẹp và việc chính phủ ngày càng bất lực trong việc cung ứng khả năng ấy là một trong những thử thách nghiêm trọng nhất của thế giới phương Tây hiện nay.

10-1

HÌNH ĐỒNG DẠNG

Chưa bao giờ nhiều người quan tâm tới tình hình Bắc Triều Tiên lại chăm chú như bây giờ. Lý do theo tôi là ở chỗ, những cái mà ở bên ấy được đẩy đến cùng đến mức cực đoan, thật ra ở ta cũng có, chỉ có điều nó nửa vời, nên ta chưa kịp nhận rõ và bằng lòng thỏa hiệp. Nên quan sát người cũng là cách để tự hiểu mình.

Một ví dụ, có lần tôi được nghe kể là khi một đoàn y tế nước ngoài đến địa phương nọ khám bệnh, người ta cũng đưa dân ra khám, và để cho dân nhận thuốc mà phái đoàn y tế nước ngoài người ta trao tặng. Nhưng khi đoàn đó về, người ta ra lệnh tịch thu tất cả thuốc vừa được phân phát cho dân, lý do là để ban bảo vệ sức khỏe phân phối cho cán bộ chủ chốt địa phương.

Ở Triều Tiên thì người ta bỏ đói dân, rồi lấy cớ đó để xin viện trợ.

So hai bên có khác là chỉ khác ở quy mô, chứ còn trong ruột thì y hệt.

12-1

LÀM ĂN KINH TẾ KIỂU CHIẾN TRANH

Sau chiến tranh, nhà nước phong kiến xưa cắt đất ban lộc cho các công thần. Nay tuy không nói thế, nhưng thực chất cũng là thế. Những người có công trong chiến tranh chia nhau quản lý các các lĩnh vực kinh tế khác nhau. Chẳng có định mức, chẳng biết lỗ lãi ra sao, lúc đầu hãy cứ làm ra được của cải đã quý. Dùng tiền nhà nước để học việc. Tự trong công việc rồi sẽ lần ra chính sách. Rồi người ta sẽ biến cái đơn vị kinh tế mà mình quản lý đó thành một thứ vương quốc riêng, mỗi anh hùng hùng cứ một phương. Khi đã mang cái hình thức của một sự trả ơn thì các doanh nghiệp quốc doanh được coi là con em trong nhà, sống chết nhà nước cũng phải bảo vệ. Làm ăn lỗ, lấy tiền công làm của riếng, bỏ công việc chính đi buôn … việc gì cũng tha. Bần cùng có phải mang ra xử thì cũng lấy cái cớ “ có công trong cách mạng ‘ lại xí xóa cho nhau tất.

NHỮNG TÌNH THÊ BI THẢM

Tục ngữ Đò nát đụng nhau—Chó cắn áo rách

Một truyện ngụ ngôn: gia đình nọ đi vay được ít gạo. Nhưng vì đói lâu quá, không ai còn ra hồn người nữa. Gạo mang về, củi lửa lâu ngày bòn mót không ra, cơm thổi lên dở sống dở khê. Các con tranh nhau ăn, rồi có đứa ăn tham quá đau bụng đau bão phát sinh. Tưởng chỉ cần đi vay đi mượn rồi sẽ ăn nên làm ra. Biết đâu có của vay được chưa chắc đã biết sử dụng.

Có phải nước Việt hậu chiến trên một số phương diện cũng có phần giống một xã hội như vậy.

13-1

SỨC SỐNG CỦA MÔ HÌNH VIỆT

Một lần đọc thấy cách tổ chức cộng đồng Việt ở một vùng nọ bên Đông Âu sao mà cũng y như một nước Việt thu nhỏ. Cũng một đám dân anh chị giỏi giang đứng ra băt mọi người sống theo những quy định của họ. Phải nộp lệ phí do họ quy định, việc sử dụng các món đóng góp ấy là quyền của họ, anh không được biết. Lơ mơ chống lại là họ cô lập mình luôn, trong một số trường hợp thuê cả chính quyền sở tại trị mình. Không biết có phổ biến không, nhưng có thể dự đoán là nơi nặng nơi nhẹ thôi chứ cái tinh thần của nó bàng bạc đó đây. Nghĩ thấy khiếp vía! Các cụ xưa bảo “Chạy trời không khỏi nắng”.

15-1

LƯƠNG TRI TỐI THIỂU

Chợt thấy buồn cười khi thấy trên TV có chương trình Nhà trường dạy trẻ thật thà.

Nhớ lại những bài đọc trong Quốc văn giáo khoa thư đọc hồi học tiểu học. Cũng có những bài người ta dạy trẻ phải thật thà thật nhưng các bài ấy chỉ nói một cách rất nhẹ nhàng vì người ta tin rằng đây là chuyện đương nhiên, cuộc sống luôn luôn dạy trẻ như vậy, thầy giáo chỉ nói thêm chút ít là đủ.

Còn trong thâm tâm người làm giáo dục thời nay cũng thừa biết rằng xã hội đang dạy trẻ gian dối, nên phải cố nói đi nói lại cho trẻ hiểu, mà trong bụng chưa chắc họ đã tin rằng bài học của mình được trẻ tiếp nhận. Lố bịch và phi tự nhiên là có nguyên nhân sâu xa như vậy.

NỤ CƯỜI LÊ VĂN LUYỆN

Trong vụ Lê Văn Luyện, nhiều báo nhắc tới cái chi tiết khi nghe tòa tuyên án, Lê Văn Luyện cười, dù không ai chụp được ảnh nụ cười ấy thế nào.

Tôi nghĩ ở địa vị cậu ta cũng không thể không cười được. Ờ, chỉ cần một mưc khai không có ai đồng phạm là … đã có người lo cho tất cả. Thoát nợ. Vào tù vài năm, rồi giảm án, rồi lại trở về với đời thường. Cả trời đất này cũng không thể làm gì được mình nữa. Đối tượng của tiếng cười Lê Văn Luyện ở đây là cả một xã hội dối trá và bất lực.

16-11

NGƯỜI XƯA NGƯỜI NAY

Một học sinh Hà Nội nhịn ăn sáng. Nhiều người cùng lúc kêu ầm lên rằng đấy lớp trẻ của chúng ta ngoan ngoãn và có chí học hành thế chứ.

Tôi nhớ tới các bạn cùng học với tôi hồi trước, anh Dương Đức Niệm buổi sáng đi quai búa chiều đi học, nghĩa là chỉ học bài buổi tối. Vậy mà vẫn học giỏi, sau học khoa Nga rồi ở lại dạy Đại học, về hưu với chức danh Phó giáo sư.

Loại người như anh Niệm lớp nào trường nào cũng có.

Hình như con người bây giờ không biết rằng xét trên phương diện vật chất mình sống trong những điều kiện dễ dàng hơn các thế hệ trước. Chỉ hơi tí là đã kêu khó. Từng người không dám đòi hỏi cao ở mình, người nọ không dám đòi hỏi cao ở người kia. Ngược lại tha hồ ban phát mọi lời hoa mỹ để khen tặng nhau. Khó người khó ta dễ người dễ ta, trong bụng đã tự nhủ như vậy. Lại cũng là một khía cạnh của sự suy thoái con người hôm nay chứ còn gì nữa?

Trong cuốn Gia giáo Trung quốc cổ, Cao Tự Thanh dịch, nxbTrẻ 2001, ở trang 11, có dẫn lại một câu trong thiên Đằng Văn Công thượng của sách Mạnh Tử:

Nguyên văn Bão thực noãn y, dật cư nhi vô giáo, tắc cận vu cầm thú

Nghĩa là Lo cho con cái cơm no áo ấm được nhàn nhã mà không dạy dỗ thì cũng gần như cầm thú.

TRÀ VIỆT NGƯỜI VIỆT

Hồi 1984, lên Tuyên Quang, tôi đã được một cán bộ nông nghiệp của nông trường chè cho biết chè VN có xuất sang Liên xô, nhưng chỉ để làm thứ chất độn thêm vào, chứ không bao giờ có mặt trên thị trường thế giới.

Nghe nói đến nay vẫn thế.

Trà sao người vậy. Khoa học xã hội thì không nói làm gì rồi, hãy nói các công trình nghiên cứu của dân ta bên khoa học kỹ thuật. Cũng có một số rất ít được đăng trên các tạp chí uy tín quốc tế, có ghi thêm là cộng tác với người nước ngoài. Nhưng nhìn kỹ vào, phần của mình chỉ là phụ.

18 -1

NHỮNG CHỦ ĐỀ NHÂN BẢN

Nhớ những số báo tết thời kỳ hòa bình 1954-64 là nhớ những bài thơ viết về những tình cảm riêng tư. Riêng tư không phải chỉ với nghĩa tình yêu mà còn tình cảm gia đình.

Cùng của Tế Hanh, Văn Nghệ Tết 1960 có bài Thăm con ở trại nhi đồng—Một ngày xuân đẹp nắng hồng thướt tha.

Đến 1961, lại có bài Cha ngồi ở giữa như cây ---- Hai con hai trái cành xây quả tròn …

Bây giờ đọc thì thấy thường quá. Nhưng hãy thử tưởng tượng cánh thiếu niên mới lớn lên những năm đó chỉ toàn học những bài kiểu “ Anh La Văn Cầu Anh Cầu ra trận – Giặc bắn cụt tay- Anh chặt phăng ngay”, thì thơ Tế Hanh vừa dẫn vẫn còn là một món lạ.

Về Xuân Diệu. Tôi bắt đầu yêu thơ tình của ông kể từ bài Tôi cầm mùi dạ lan hương – hai tay mang đến người thương cách trùng – Dạ lan thơm nức lạ lùng—Tưởng như đi mãi không cùng mùi hương cũng in trong Văn Nghệ1960. Từ đó yêu thêm cả tập Cầm tay cùng là các chùm nhỏ mà Xuân Diệu gửi vào các tập, Một khối hồng, Hai đợt sóng, Tôi giàu đôi mắt, Thanh ca….Tôi cho rằng mảng thơ này làm nên một chất lượng mới của thơ tình Xuân Diệu.

Trở lại với thơ về tình cảm gia đình, cha con mẹ con. Năm 1963, Xuân Diệu có bài Thơ tặng má, nói chuyện riêng mà nhiều người thấy gần gũi “Má ơi, má của con đã già yéu lắm—má là nguồn gốc của con—má là vạn Gò Bồi làng Tùng Giản—má là sông không cạn núi không mòn”

Hạn chế những đề tài nhân bản là đặc điểm đã làm cho văn học sau 1945 ở ta nghèo đi và không có sức lôi cuốn dài lâu.

VỀ PHẠM QUỲNH

Hồi trước đọc Thượng Chi văn tập đã thấy tác giả làm nó trong lúc vội vàng, không thể coi nó là phần tinh hoa của Nam Phong được. Có điều Nam Phong quá phong phú, may ra có cả một Hội nghiên cứu với trình độ nghiên cứu quốc tế ,và làm việc trong thời gian dài thì may ra mới khai thác hết di sản của Phạm Quỳnh.

Mấy ngày qua đọc lại cuốn sách Tiểu luận viết bằng tiếng Pháp của tác giả mới được in ở Nxb Trí thức. Lại thấy ngòi bút tiểu luận của Phạm Quỳnh ở đây đạt một trình độ cao hơn hẳn so với cái phần ông viết báo. Vấn đề ông nêu ra có sức khái quát hơn. Ngôn ngữ khoa học hiện đại hơn. Trích dẫn tốt hơn. Có cảm tưởng Phạm Quỳnh lúc đó đối diện với cả giới khoa học xã hội của Pháp, chứ ông không phải “hạ thế”, -- tức phải tự làm cho mình đơn giản hơn thực dụng hơn trình bày dễ hiểu hơn -- khi viết cho dân mình và các đồng nghiệp người mình.

Nhưng đây lại không phải là phần chính của ông Thượng Chi.

Trường hợp Pham Quỳnh cho thấy tình trạng chung của trí thức VN. Lực lượng quá mỏng. Không ai đi vào những vấn đề cơ bản, vì những đầu óc xuất sắc nhất đã phải để hết tâm lực lo các vấn đề trước mắt của xã hội và bị nó quần cho mệt lử.

Tình trạng này kéo dài đến mức định hình nên một quan niệm trí thức chi phối xã hội hôm nay. Đại khái nhiều người cho rằng trí thức tức là phải có mặt ngay trong các vấn đề thời sự. Ngoài ra người trí thức nào có vẻ lùi ra xa một chút, suy nghĩ về những vấn đề trừu tượng một chút, muốn tìm tới những khái quát bao quát chung …-- thường người ta phải đơn độc khi tồn tại kiểu vậy-- thì bị coi là trùm chăn, là xa lánh phong trào, xa lánh quần chúng.

25-1

Mùng 2 tết

Ấn tượng phố xá. Phải mưa bụi mới thật là thời tiết lý tưởng của Tết HN. Sáng nay chỉ giá rét, người đi lại lúc tôi ra đã lác đác và tôi cảm thấy bớt đi cái vị Tết lý tưởng

Lượn trên phố xá chỉ thấy ấn tượng với những ngôi nhà, những hàng cây.

Thoáng giật mình vì hình như mình sinh ra cái tính ngán người sợ người.

Nhìn các bức ảnh sáng mồng một trên mạng, thấy những cái nhà ẹp xuống, chỉ còn nổi lên những lá cờ. Các làng xóm các khu phố, chỗ nào cao nhất thì người ta treo cờ, cờ át đi tất cả. Dưới bóng cờ cuộc sống thế nào không biết, chỉ có cờ nổi lên là được rồi.

Một bài trên mạng, đi vào chủ đề Tết trong mắt người nước ngoài. Nhớ họ bảo hai điều. Một là sao cứ ép nhau uống rượu để rồi chả ai còn làm được công việc bình thường nữa. Hai là lợi dụng tết để nâng giá, khó hiểu quá.

27-1

CẦU CÚNG NGÀY TẾT

Các nhà sư Lào đi khất thực. Người đàn bà Lào kính cẩn nấu sôi để dâng cho các nhà sư. Đường phố Luăng Prabăng vắng vẻ chỉ thoáng một chút xao động rồi lại trở về với không khí Tất cả thanh đạm mà thiêng liếng.

Xem đoạn tin đó trên VTV1 sáng nay, tôi lại nhớ đến hình ảnh những đoàn người Việt đi trẩy hội. Sao trông người nào nét mặt cũng đầy dục vọng.

Vào những ngày này các phương tiện thông ấn thường bảo cầu cúng là nét đẹp văn hóa của người Việt. Nhưng tôi ngờ cái đó dành cho người Lào thì đúng hơn.

Sau khi nhận ít thức ăn, mấy nhà sư Lào trở về. Một con đường và ngôi chùa hiện lên. Nhận ra mà tôi thấy nao lòng. Lâu nay tôi không còn được thấy cái khung cảnh thanh bình đó trên quê mình.

-Nhật ký 2011 (tuần XLVI – LII) VƯƠNG-TRÍ-NHÀN -20-11

THỬ TRẢ LỜI MỘT SỐ CÂU HỎI THỜI SỰ

-- Tại sao nhiều người quá tin vào những lời hứa hão để cho vay với lãi xuất cao ? Chỉ tại lòng tham ?

-- Không đủ. Lòng tham con người VN thời nay quái đản kỳ quặc hơn bất cứ thời nào. Thời đại đẩy họ tới cách nghĩ như vậy. Trước mắt họ bao nhiêu kẻ tự nhiên giàu lên đùng đùng, bao nhiêu vụ làm ăn nhảm nhí cuối cùng trót lọt. Họ không còn tin tính chính thường của sự phát triển.

Vả chăng, dân ta thường sống bằng tâm lý cầu may.

-- Tại sao nói ngọng ngày một tràn lan?

-- Vì cả xã hội chúng ta đang có một thái độ rất cẩu thả về ngôn ngữ. Vì các chuẩn mực của chúng ta không hình thành, và trước đó, một số thành phần của nó được hình thành một cách ngẫu nhiên tùy tiện. Tôi rất muốn viết một bài báo chứng minh rằng với tư cách một công cụ giao tiếp, thứ ngôn ngữ mà chúng ta đang dùng làm chậm lại sự phát triển xã hội.

Nói ngọng l/n chỉ là một dạng. Chúng ta đang ngọng đang cóng trong bao nhiêu chuyện khác. Trong khoa học có một danh từ gọi là entropy. Nó là sự hỗn loạn, là sự thoái hóa, là điểm chết.

22-11

ĐỒNG TIỀN VÀ XÃ HỘI HIỆN ĐẠI

D.I. Levin Sự hiện đại hóa theo kích thước của nhân loại là tên cuốn sách anh Sokolov mới gửi tôi, trong đó ngay trang đầu đã có một câu đầy hấp dẫn “ Đối với ngành nghiên cứu tâm lý xã hội không có một nhiệm vụ nào quan trọng và khó khăn hơn là cắt nghĩa bằng cách nào, con người của xã hội truyền thống lại trở thành những nhân cách của xã hội hiện đại”( nguyên là của hai tác giả Mỹ Inkeles và Smith, Levin chỉ dẫn lại)

Ở trang 100 của cuốn sách, tác giả lại trích một đoạn trên Tạp chí kinh tế Viễn Đông FEER 29-9- 1994, viết rằng “ một sự thay đổi khủng khiếp đã diễn ra trong lòng người dân Trung quốc. Tiền! Có thể nói chỉ riêng từ đó đã thâu tóm đầy đủ tâm trạng của người Tầu hiện đại”

24-11

SỰ VÔ CẢM THƯỜNG TRỰC

Từ dưới bãi một em nhỏ lên cầu Long Biên, cất tiếng chào khi tôi dắt xe từ cầu đi xuống. Lẽ ra tôi phải sung sướng vì gặp được một đứa trẻ ngoan mới phải. Sao lần này cứ thấy gờn gợn. Mãi mới nghĩ ra. Đứa trẻ chỉ chào lấy lệ. Em chẳng hề quan tâm tới tôi, chả đặt một thoáng tình cảm nào vào lời chào của em. Và có vẻ đó không phải là một đứa trẻ ngoan nữa, một ấn tượng bao trùm đọng lại trong tôi.

Mặc dù biết vậy, tôi vẫn không khỏi… tủi thân. Nhất là buồn cho một con người mà mình vừa gặp.

Muốn gọi đó là sự vô cảm.

Chung quanh mình đang có một sự vô cảm thường trực. Bận bịu quá, nhiều thứ thu hút quá, con người không còn những xúc cảm bình thường mà con người xưa nay thường trải nghiệm.

Dư luận đang nói nhiều tới sự vô cảm. Chủ yếu muốn kêu gọi lòng trắc ẩn, tức là thương xót cảm thông với những bất hạnh.

Nhưng tôi cho là lẽ ra chúng ta phải đặt tình cảm suy nghĩ vào những người quanh ta ở tất cả biểu hiện của nó.

Không chỉ vô cảm trước tai họa mà còn không được vô cảm trước các tài năng, trước vẻ đẹp, trước sự cao quý của con người. Cái đó càng thấy rõ là cần trong một xã hội bị thống trị bởi chủ nghĩa bình quân và tràn ngập những yếu tố thấp kém.

27-11

Sợ hãi và bóng tối nuôi dưỡng những kẻ tàn bạo.

Sai dốt là căn bệnh khó chữa nhất. Khôn vặt bao giờ cũng kèm theo khôn nhà dại chợ. Ngu dốt thông đồng với nô lệ và dã man.

Học là gì? Là từ con người hoang dã trở thành người làm chủ mình. Từ bản năng đi đến trí tuệ. Khổng Tử là người đầu tiên quan niệm về học như vậy.

Thời đại chúng ta cốt yếu là một thời đại bi thảm, bởi thế chúng ta từ chối cảm nhận nó một cách bi thảm. Cuộc đại biến động đã xảy ra, chúng ta ở giữa những đổ nát, chúng ta bắt đầu xây dựng những túp lều trú ngụ tạm bợ và dấy lên chút hy vọng nhỏ bé mới. Đó là một công việc khá nhọc nhằn. Bây giờ không có một con đường bằng phẳng nào dẫn tới tương lai, nhưng chúng ta sẽ đi vòng quanh hoặc bò qua những trở ngại. Chúng ta phải sống thây kệ bao nhiêu bầu trời đã sụp. (D.H.Lawrence, nhà văn Anh, 1885-1930 tác giả Người tình của Chatteley phu nhân)

30-11

GIỮA VÒNG VÂY

CỦA MỘT THỊ TRƯỜNG QUẢNG CÁO TÀN BẠO

Chị Đàm bạn tôi kể bữa cơm cũng như mọi nhà thường hay đồng thời xem tivi. Nhưng tay chị luôn phải cầm bộ điều khiển để hết tin là tắt tiếng ngay, một sự tự vệ tránh sự khó chịu mà quảng cáo mang lại.

Sao mà quảng cáo thời nay nhiều thế!

Chúng tôi là lớp người già, thường nhớ cái câu “hữu xạ tự nhiên hương’. Chắc là hàng kém hàng hỏng thì nhiều nên mới phải chi cho quảng cáo lớn đến thế, thấy sự lặp lại quá đáng của nhiều chương trình quảng cáo, chúng tôi thường tự nhủ.

Quảng cáo ồn. Quảng cáo nhạt. Quảng cáo theo lối của dân bán kem rao trên tầu điện trước 1954 ở Hà Nội. Quảng cáo vào nhà người ta theo lối của kẻ gian phi, cứ sắp đến những tin mà người ta chờ đợi – chẳng hạn các tin thời sự thế giới, hoặc mảng tin thể thao—buộc người ta đằng nào cũng phải nghe.

Và tôi cũng ngờ trong cái triết lý chi phối nhiều chương trình quảng cáo, ở cái lõi của nó, không khỏi chứa chất một chút triết lý lưu manh. Để bán được hàng, tôi có quyền nói quá lên so với sự thực. Che giấu mặt xấu, chỉ phô ra mặt tốt. Nói dối ít chút thôi, nhưng với niềm tin mọi dối trá đều thắng thế miễn là lặp đi lặp lại nhiều lần. Đó cũng là thứ triết lý vuốt ve nịnh bợ mà thực ra là khinh rẻ con người và sẵn sàng lấy thịt đè người, đẩy tới cùng thì thành triết lý của khủng bố và bạo lực.

4-12

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHÓAN

Kỳ dị Bàn về cái lĩnh vực mà tôi mù tịt này, một nhà chuyên môn bảo rằng nó, trong những ngày cuối năm 2011, đang bị méo mó, lệch lạc hay nói đúng hơn là “dị dạng”, không bộc lộ đúng bản chất ….

Xã hội thu nhỏ Có lần tôi nghe một người trong cuộc than thở, bây giờ tôi không còn biết tin ở ai nữa, không tin ở cơ quan quản lý mà cũng không tin ở những đồng nghiệp của mình.

NHÌN RA THẾ GIỚI

Gaddafi nhà chính trị. Ông tự coi mình là người lập ra chính phủ của quần chúng nhà nước quần chúng. Có kỹ năng thao túng đám đông. Sự cai trị của ông có đặc tính bảo trợ và kiểm soát chặt chẽ của nhà nước cảnh sát. Tệ nhất là việc lấy người dân Lybi làm vật thí nghiệm cho các lý thuyết xã hội. Cũng tiến hành cách mạng văn hoá, cấm doanh nghiệp tư nhân hoạt động và đốt sách báo không hợp. Lương công chúng thấp. Chỉ một bộ phận thượng lưu sống sung sướng.

Chất đồng bóng Một trong những nét đáng nhớ của nhà lãnh đạo Lybi vừa bị gạt bỏ này là tính đồng bóng. Nền chuyên chế thường đi kèm theo với cả thói đĩ bợm, nói chung là sự truỵ lạc.

Trở lại với VN trong quá khứ. Sách Xã hội Đại Việt của Lê Nguyễn thấy kể, theo lời lái buôn Poivrre, chúa Nguyễn Võ Vương Phúc Khoát cũng đỏng đảnh, thích tập trung phụ nữ các trấn về rồi cùng học thêu, học may với họ.

Về quan hệ giữa chúa và các quan chức đương thời, Poivrre viết ” chúa sống giữa một đám những tên ăn cắp đã chia sẻ với ông cái thi thể của một đất nước nghèo nàn.”

Khó lường Một đội bóng khó đánh bại là một đội bóng trở nên khó lường. Gaddafi là kẻ khó lường. Gaddafi người coi thường mọi nguyên tắc mà mọi người ở địa vị ông ta phải theo. Ông ta bảo "người dân ở bốn góc trời này đều yêu mến tôi".

Phát điên Dân Nga nói về Putin sau vụ bầu cử :"Chính phủ của ông ta tệ hại, tòa án là những con rối, những kẻ chuyên áp hình phạt thì khoác áo cảnh sát, các ủy ban bầu cử đã xếp sẵn kết quả và những người trong guồng máy của ông ta thì nắm giữ những vị trí quan trọng nhất, béo bở nhất - tất cả những thứ đó khiến chúng tôi phát điên!"

Sự tưởng tượng chỉ huy cuộc sống Nhà phê bình lịch sử Ian Ratchinski nhận định về cặp lãnh đạo nước Nga Putin-Medvedev: “Dù họ không ủng hộ tư tưởng cộng sản, nhưng hai ông vẫn quản lý đất nước theo kiểu chế độ Xô Viết, giống như các lãnh đạo Liên Xô cũ chỉ dựa trên các báo cáo ngụy tạo của cơ quan mật để ra quyết định. Họ luôn sống trong một thế giới tưởng tượng.”

7-12

GHI VẶT

Tờ Thể thao văn hoá có bài Mỹ cũng khủng hoảng giáo dục.

Người mình hôm nay rất thích những bài nói về cái xấu của thế giới. Họ cũng như mình. Họ còn tệ hơn mình nữa. Trong cơn tuyệt vọng, điều đó giống như một niềm an ủi.

Một nhà sử học tự hào mình đã dám nói là vua Gia Long thuỷ chiến giỏi. Việc tối thiểu, bây giờ được coi là việc ghê gớm, kỳ thế đấy.

Ý của bộ trưởng Lê Doãn Hợp hồi còn đương chức: không thể cho phép có báo chí tư nhân, vì dân trí thấp và nhà báo không chuyên nghiệp.

Nhưng nhớ lại sau 1945, tại sao có báo chí tư nhân? Lúc ấy khá hơn? Kết luận là xã hội chúng ta đã thụt lùi? Lỗi đó thuộc về ai ? Rồi sự thụt lùi còn đi đến đâu?

HẬU CHIẾN THỜI NAY – HẬU CHIẾN THỜI XƯA

Chiến tranh trong xã hội VN cũ gồm cả nội chiến lẫn chống ngoại xâm. Cả hai cùng khai thác sức người đến kiệt quệ.

Sau chiến tranh phần lớn lính tráng còn sống trở về cũng trong tình trạng thân tàn ma dại, giải ngũ chẳng qua là cam lòng sống chút ngày thừa. Cả một xã hội làng xã quằn quại giữa tàn lụi và tái sinh, thiếp đi đến hàng vài chục năm.

Thời nay, chiến tranh hiện đại càng bòn rút sức người đến khủng khiếp. Nhưng phần lớn các chiến binh khi trở về không cam chịu cảnh bị gạt ra rìa. Chúng ta đổ về các đô thị lấp đầy bộ máy nhà nước và bắt tay vào những công việc phức tạp của quá trình xây dựng xã hội hiện đại.

Về chuyên môn, ta gần như không được đào tạo. Nhưng cần gì ? Duy ý chí ư ? Ảo tưởng… Giá kể có ai nói vậy thì ta thừa sức cãi lại. Cái khát vọng làm lại cuộc sống thổi vào tai ta đủ thứ lý lẽ, mà lý lẽ quan trọng nhất là đã làm chiến tranh được thì làm gì cũng được.

Theo tôi đây là cái tâm thế đang đóng vai trò chi phối mọi người cả tôi cả anh cả nhiều người chúng ta. Nó là nguồn gốc của sự bừng bừng khí thế và những rạn vỡ hôm nay do chính chúng ta tạo ra.

Ngày xưa ta từng tự nhủ chỉ cần đất nước trong tay người mình thì chúng ta sẽ làm được tất cả.

Ngày nay nhiều người hầu như quên rằng đã có lúc bảo nhau lý lẽ theo kiểu ấy. Ta lảng tránh, không muốn bàn thêm thế nào là sai, thế nào là đúng. Chỉ còn hành động theo thói quen, hành động theo những định hướng có sẵn. Tai vạ làm sao thoát khỏi?

10--12

DI LỤY CHIẾN TRANH

PLTP đưa tin theo thống kê, bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh tại Việt Nam có tại tất cả các tỉnh, thành phố với hàng trăm chủng loại khác nhau.

Tổng diện tích bị ô nhiễm bom mìn lên tới 6,6 triệu ha, chiếm khoảng 20,12% diện tích cả nước. Ước tính để dọn sạch bom mìn, vật liệu nổ trên toàn quốc sẽ phải mất hàng trăm năm với kinh phí lên tới khoảng 10 tỉ USD.

Thế còn những di lụy trong cách nghĩ cách sống? Có thể ước tính ra sao?

Sau vụ Lê Văn Luyện cướp tiệm vàng, có tin ở Đà Nẵng có một nhóm gồm 7 người tuổi còn rất trẻ, lập blog, lấy tên là “Sống về đêm”, tự xưng là “đàn em của Lê Văn Luyện”. Chung tiền mỗi người từ 50.000 - 100.000 đồng để mua máy về chế tạo hung khí.

Khi giải thích chuyện này người ta có thiên hướng xem đó là do ảnh hưởng của phim hành động xã hội đen. Tôi công nhận cái đó có. Nhưng tôi còn nhớ tới những tấm gương chiến đấu trong chiến tranh mà người ta viết thành bài học ngày nay vẫn đem giảng ở nhà trường. Có khác nhau mấy đâu.

HIỆN ĐẠI HÓA THEO KIỂU CHÍN ÉP

Các loại bao bì ngày một bị lạm dụng. Theo tôi hiểu, ở nước ngoài, người ta cho phép sử dụng rộng rãi bởi vì loại người ta dùng là loại có thể tự hủy. Còn ở ta, cái công nghệ ấy chưa có. Sự hiện đại hóa nửa vời là sự hiện đại hóa có hại.

15-12

NHÀ VĂN VÀ CHIẾN TRANH

Chợt nhận ra rằng trong những năm chiến tranh nhà văn ở ta viết nhiều về chiến công chiến thắng chứ không viết về những thể nghiệm của mình trong cuộc sống hàng ngày thời chiến.

Vì cấp trên không hề yêu cầu ở ta các sáng tác đó, và báo chí lúc ấy cũng chẳng in các sáng tác đó.

Nhưng không in báo không có nghĩa là ta không viết. Mấy năm 1966-67, bom Mỹ đánh cả vào trung tâm Hà Nội. Xuân Quỳnh có bài thơ sau đây, nó ghi lại cái bồn chồn nơi tác giả giữa thời ly loạn.Theo tôi nhớ thì bài chưa in ở tập thơ nào của tác giả.

Điều không nói hôm nay

Chúng ta đi trên phố còn cháy dở

Im lặng dừng chân bên mảnh tường đã vỡ

Ngọn đèn chiến tranh thức đỏ đêm trường

Và tuổi thơ nát vụn dưới chân tường

Nghĩ gì anh anh không nói cùng em

Một tiếng thiêng liêng trước cuộc đời còn mất

Nếu không nói lúc này em biết

Điều ấy với em, anh chẳng nói bao giờ

Anh có thể gặp lại em trên đường phố Thủ đô

Hạnh phúc xanh dưới ngọn đèn bỡ ngỡ

Những nhà cao xóa đi nền gạch vỡ

Mặt người qua mang mỗi nét vui riêng

Điều hôm nay ta dẫu chưa quên

Nhưng đời khác mà lòng ta cũng khác

8/67

Bình Thuận -- Khai thác titan tàn phá bờ biển hơn chiến tranh.

Có một lần một người đã đùa bỡn đề nghị tai nạn giao thông nhiều quá, những nước có chiến tranh như bên Iraq Afganistan, hàng ngày người ta cũng không chết nhiều như mình, vậy thì phải tuyên bố tình trạng chiến tranh thôi.

19-12

MỘT SỐ PHƯƠNG DIỆN VĂN HÓA

-- Anh giải thích sao về điện ảnh ta hôm nay?

-- Ở nước nào điện ảnh cũng phải dựa vào văn học và sân khấu. Văn học và sân khấu ta thế này thì điện ảnh cục cựa sao nổi?

Ảo tưởng của một số anh em điện ảnh là có thể dựa vào kỹ thuật để vượt lên so với các ngành khác. Xin lỗi, ấu trĩ quá.

-- Điều kiện để có thể khôi phục lại một lễ hội ?

-- Nó phải có thật; tôi nói vậy, vì nhiều lễ hội xưa không có nay mới được người ta bịa ra để trục lợi. Khi đặt vấn đè khôi phục, nó phải được nghiên cứu nghiêm túc, đúng như nó có. Sự hiểu biết về một lễ hội không chỉ bao gồm việc người ta lâp một hồ sơ chân thực về chính nó. Mà còn phải biết chỉ ra mối quan hệ giữa lễ hội và cái không gian văn hóa chung quanh.

GHI VẶT

Chữ Hán dạy cho người ta điều gì? Ngang bằng số thắng sự cân bằng động những khoảng trống. Ở Trung Hoa, thư pháp không chỉ được coi là một nghệ thuật mà còn được đưa lên thành một văn hóa.

Tại sao sử học VN không phát triển? Một phần vì chúng ta không có một thứ văn tự hữu dụng, làm công cụ chuyển giao kiến thức giữa các thế hệ.

Cho đến ngày hôm nay, người Việt vẫn sống theo hàng ngang với trục đương đại hơn là sống với quá khứ với chiều dọc thời gian lịch sử.

Cuốn Nước Đại nam đối diện Pháp và Trung Hoa được in lại. Lời cảnh báo của Tsuboi: Năm 2012, với xã hội VN, là năm quyết định. Ông ta còn nói thêm, các bạn còn yếu tố văn hoá. Có đúng thế không?

Đang phổ biến thói chơi máy ảnh. Người Việt trẻ khao khát ghi lại từng giây phút đời sống của mình. Chỉ đối diện với mình là ngại. Sự phổ biến của máy ảnh càng làm lộ sự thiếu sót về tự nhận thức.

NHỮNG CÂU HỎI LẨN THẨN

Việc bia rượu chỉ cấm với những người tham gia giao thông. Còn nói chung thì tràn lan từ nông thôn tới đô thị và theo mức độ ngày một khủng khiếp hơn.

Tôi nhớ rằng các xã hội lành mạnh đều có hạn định về chuyện này. Nhưng ở ta thì đến bao giờ, bao giờ tìm ra một công thức hợp lý?

Quảng cáo bia đang chiếm bao nhiêu phần trăm thị trường quảng cáo?

Điện ảnh suy thoái. Âm nhạc khủng hoảng. Thế còn văn học thì sao?

Báo động sức khỏe công nhân Thời buổi giá cả đắt đỏ, suất cơm công nhân không chỉ teo tóp mà còn thiếu chất. Sau hai năm khảo sát 1.000 công nhân đang làm việc trên địa bàn TPHCM, có đến 30% số công nhân bị suy dinh dưỡng. Đối với lao động làm việc trong môi trường độc hại, gần 30% công nhân có sức khỏe từ kém tới rất kém.

Người Việt kéo dài tuổi thọ nhưng không khoẻ. 80% người già mắc từ hai thứ bệnh trở lên

Nhiều lúc, xem các chương trình quảng cáo VTV, coi chỉ muốn kêu lên, các ông bà hãy tha cho trẻ con, dạo này các ông bà lạm dụng hình ảnh trẻ quá nhiều đấy.

Một bài báo ít ai để ý: Báo động về nạn lôi kéo nhân dân trồng cần sa. Chuyện của Đà Nẵng.

20-12

Mấy năm nay tôi rất ngại đi dự các đám tang, nhất là các đám trong phạm vi của những người dính dáng đến bộ máy quan chức. Lý do là vì ở đó tôi cảm thấy không khí quan phương nặng nề quá. Người ta quân sự hóa nó, biến nó thành một thứ lễ nghi trang trọng giả dối. Xin giới thiệu đoàn đại biểu cơ quan do đồng chí … chức vụ… dẫn đầu.

Nhân đây muốn nói ta không nên trách trẻ khi thấy chúng không dừng lại trước cảnh các xe tang nối nhau trên đường. Tại sao? -- Bởi có mấy khi tang ma được tổ chức nghiêm túc đâu. Không vì người chết, mà người ta chỉ lấy đó làm dịp để tỏ thái độ với nhau, để móc ngoặc. Nhiều khi là một vụ làm ăn.

24-12

ĐIỀU PHẢI TÍNH KHI SUY NGHĨ TÁI CƠ CẤU

Sách Chế ước quyền lực Nhà nước của Nguyễn Đăng Dung Nxb Đà Nẵng ở tr. 404 có đoạn dẫn lại lời Thủ tướng Phan Văn Khải, nói tại Hội nghị Doanh nghiệp 10-2004, báo Thanh Niên ghi lại, trong số 15-10-2004.

Điều tôi canh cánh bên lòng là bộ máy hư hỏng.

… Bây giờ các chính sách đã có nhiều tiến bộ, nhưng bên dưới vẫn còn nhiều tiêu cực. Ví dụ chính sách thuế đúng nhưng người thực hành thu không đúng, hành hạ người ta thì chính sách đó cũng mất tác dụng…

Đại diện Phòng thương mại Mỹ nói tham nhũng ở nước ta tràn lan, làm vô hiệu hóa bộ máy nhà nước có pháp quyền nhưng hóa ra lại vô pháp quyền …Ta cứ nói là lo cho dân, nhưng đâu cũng có tiêu cực thì người ta đâu có tin mình. Trong nhiều năm làm Thủ tướng tôi canh cánh một điều trong lòng và chắc là cả đến lúc nghỉ hưu , là bộ máy chúng ta hư hỏng, làm sao đẩy lùi được .

Nhìn lại hội nhập, một bài trên TBKTSG có cái tên: Một hội nhập buồn

Ea Sola nhận xét “Dân Đông Nam Á treo nền văn hoá truyền thống của mình - như con người treo tóc lên cây -- để phát triển kinh tế, theo kiểu phương Tây. Một dân tộc như thế không bao giờ thành ra phương Tây mà chỉ là tự sát”

NHÌN RA THẾ GIỚI

LHQ cấm nước giàu xuất khẩu rác phế thải ra nước nghèo

Xây dựng ở Philíppin -- những nhà ổ chuột bị đốt, để lấy đất thành thị xây cao ốc.

Thái Lan Trong lũ lụt, cấp dưới cũng không nghe lệnh Thủ tướng

Mianma chuyển sang dân chủ, tại sao ? Tôi nhớ những bài viết về xứ đó từ lúc đen tối nhất. Vẫn còn sinh viên. Còn đám công chức mẫn cán, rất giỏi tiếng Anh và không được tính chuyện làm thêm. Trong những buổi tiếp khách nước ngoài, các nhân vật hàng đầu của cái xứ gọi là chuyên chế này không cần phiên dịch. Đúng là hôm qua họ là các tướng lĩnh. Nhưng đó là những viên tướng trí thức.

Tóm lại họ còn văn hóa thứ thiệt. Còn văn hóa thì sẽ còn dân chủ. Xã hội không có nền tảng văn hóa thì có muốn cũng chỉ có dân chủ ở dạng đơn sơ, hình thức giả tạo.

Tổng Thống Obama trong bài phát biểu trước Quốc hội Úc 21-11-2011 nói: Lịch sử đứng về phía của các xã hội tự do, chính quyền tự do, kinh tế tự do, con người tự do. Lịch sử chứng minh rằng, qua quá trình lâu dài, dân chủ và phát triển kinh tế cùng nhau đồng hành. Và thịnh vượng mà không có tự do thì chỉ là một hình thức khác của sự nghèo khó.

- Cách mạng Ả rập chỉ là lật đổ cái chế độ chuyên chế và tham những

Nhưng sau đó là hỗn loạn đình đốn và cai trị kém. Và tiếp theo mùa xuân Ả rập lại là sự bắt đầu của mùa đông Ả rập

27- 12

NHỮNG CON SỐ

Một số doanh nghiệp phản ánh phải đào tạo lại 94% sinh viên mới ra trường.

Chỉ có 1% số công trình xây đựng được vận hành theo đúng tiến độ dự định.

Tiến ngoài sông kể cuối niên học trường con anh ta học ven chợ Bắc qua cũ có những lớp chỉ có hai học sinh.

Theo các chuyên gia: 1/3 trẻ em Việt Nam bị còi do thiếu nguồn dinh dưỡng từ sữa mẹ.

Chỉ có 1% các công trình xây dựng ở VN đạt tiến độ thi công. Còn 99% là chậm

Đêm Noel Hồ Gươm biến thành bãi rác và quán nhậu. Túi bóng, thức ăn thừa, vỏ chai bia, rượu, rác rến vứt bừa bãi và các bãi cỏ ở Hồ Gươm bị hàng nghìn người xéo nát.

Chồng làm đám tang cho vợ đang sống! Nhiều biểu hiện của ăn hóa thời nay là sự trở lại của phần lạc hậu trong văn hóa xưa.

28-12

SỰ KHỐN CÙNG CỦA CHẤT LƯỢNG

Cái giả đang trở thành một bộ phận của đời sống. Thí dụ đạo đức giả, bằng giả, học thuyết giả, hoa giả, người giả và hàng trăm thứ giả. Và giá trị của nó cũng tăng tiến Chả thế mà trong dân gian có câu: Giả thật hơn thật/Sai đúng hơn đúng ( câu này dẫn theo mạng Ng X Diện )

Có tin cả một số mặt hàng gốm Bát Tràng cũng là hàng từ Trung quốc chuyển sang, đóng dấu “ tinh hoa văn hóa Việt”. Và người Bát Tràng tự nguyện làm việc này.

Nguồn tin từ Tổng Cục Hải Quan Việt Nam VN cho biết 90% những loại hàng giả trên thị trường trong nước đều có xuất xứ từ Trung Quốc.

Theo số liệu của Interpol, Việt Nam có số lượng thuốc giả cao thứ nhì khu vực Đông Nam Á. Đây là những loại thuốc pha chế bằng bột mì hoặc dược chất thấp.

Ai mà chẳng ngại hàng giả?

Thế tại sao cái giả ấy vẫn ngự trị giữa đời sống hàng ngày của chúng ta, sự từ chối không bao giờ được đẩy tới cùng?

Chưa nói các mặt hàng cao cấp Tầu làm giả của Tây… Chỉ cần nhìn vào quần áo người dân Hà Nội đang mặc, con dao cái xẻng, cái bút, tập vở đồ đạc mọi người đang dùng, cái vốn ngôn từ mà cánh nhà báo thích khoe đưa ra nhằm gây ấn tượng…

Giữa bao nhiêu nguyên cớ khiến cho cái sự giả thắng thật này còn diễn biến triền miên, tôi nhận ra một lý do chủ yếu. Cái giả ngoại nhập ấy của họ còn tốt hơn rẻ hơn tiện dụng hơn và nói chung là thích hợp hơn cái thật người mình sản xuất mà mang bán cho nhau. Giãy giụa chỉ là một cách làm dáng. Chỉ còn có cách ngậm ngùi cho sự phát triển của xã hội mình, chứ trách ai bây giờ!

-- Phỏng vấn GS Cao Huy Thuần (Đại học Picardie – Pháp): Gửi một đồng xu (TTCT).-TTCT - “May mắn nhất cho văn hóa của ta, trong lĩnh vực đạo đức, là cả dân tộc cùng san sẻ một niềm tin căn bản: tin ở phúc đức” - GS Cao Huy Thuần (Đại học Picardie - Pháp) trò chuyện cùng TTCT trong câu chuyện mà Bàn tròn văn hóa (TTCT số 1, ngày 1-1-2012) đã mở ra.

>> Văn hóa - thay đổi bắt đầu từ những cá nhân

Giáo sư Cao Huy Thuần - Ảnh tư liệu

* Thưa giáo sư, vẫn là một câu hỏi cũ: nhìn vào đời sống văn hóa Việt Nam bây giờ, ông thấy điều gì là cái “được”, điều gì là cái “đáng lo ngại”?

Giáo sư Cao Huy Thuần: Tôi xin kể cô nghe một bài học của tôi lúc nhỏ trong Quốc văn giáo khoa thư lớp 3. Một người kia đến gặp một ông chủ xí nghiệp để xin làm việc. Ông chủ nói hãng không tuyển nhân viên nữa. Người kia ra về. Ông chủ nhìn theo. Đến giữa sân, người kia cúi xuống lượm một vật gì đấy, phủi bụi cẩn thận rồi bỏ vào túi. Đó là một đồng xu ai đánh rơi xuống đất. Ông chủ cho người kêu anh kia lại, tuyển dụng anh ta. Dưới mắt ông, một người biết quý một đồng xu như thế sẽ là một người biết kiếm ra tiền cho hãng ông.

Chuyện chỉ có thế nhưng tôi nhớ cả đời. Xét đoán ai, nhiều khi tôi thấy nhân cách của một người lộ ra nơi một cử chỉ vặt. Cũng như thế, nơi một chuyện vặt, nhiều khi tôi học được một bài hay. Bởi vậy, để trả lời câu hỏi của cô, tôi nhớ đến vài chuyện cũ...

Chuyện thứ nhất là giải thưởng “Sách hay” của Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh, lần đầu tiên được tổ chức vào đầu tháng 9-2011. Tôi chú ý chuyện này bởi vì đây là giải thưởng của người dân, không phải của Nhà nước. Giải Phan Châu Trinh làm tôi nghĩ đến các giải văn chương ở Pháp - sự kiện văn hóa lớn hằng năm - đều của người dân, như giải Goncourt, giải Renaudot, giải Médicis, giải Fémina và vô số giải khác đã làm xôn xao dư luận, khích lệ xuất bản, thúc đẩy sáng tác.

Phan Châu Trinh là sáng kiến mở đầu của những giải thưởng trong tương lai mà tôi ước mong cũng làm rộ lên sinh động văn hóa như thế. Một trong những người nhận giải năm rồi là ông già tám mươi Phạm Toàn, cặm cụi dưới đèn dịch quyển Nền dân trị Mỹ của Tocqueville, tác phẩm lớn của thế kỷ 19 mà không ai bước chân vào đại học Pháp không biết. Đóng góp ấy, người dân vinh danh là quá đúng.

Chuyện vặt thứ hai không được ai vinh danh cả, nhưng không người trí thức nào nghe nói đến mà không động lòng. Đó là chuyện nhà triết học Bùi Văn Nam Sơn âm thầm dạy triết không tiền cho bất cứ ai muốn học triết. Ban đầu anh mở lớp tại nhà riêng, nhưng sau đông người quá anh xin được tá túc trong một trường đại học. Trong một thế giới ồn ào, anh lẳng lặng làm ông đồ trao kiến thức. Chỉ riêng thái độ lặng yên khiêm tốn, đơn độc ấy thôi đã là một đặc tính văn hóa từ xưa còn sót lại, hiếm có. Một con én chỉ biết đưa thoi, mùa xuân có đến hay không, én không đặt vấn đề.

Chuyện vặt thứ ba, báo chí có đăng. Đó là cái “chòi sách” miễn phí của một nhóm sinh viên thiện nguyện, mở cửa vào mỗi sáng chủ nhật, giờ thể thao của dân Sài Gòn trong công viên Lê Văn Tám. Ban đầu “thư viện” ấy chỉ là một chiếu sách, do các em mang đến, bày ra dưới bóng mát của các cây cổ thụ, ai muốn đọc cứ lấy đọc. Dần dà khách đến đông, chiếu sách trở thành “chòi sách” thu hút đủ mọi lứa tuổi.

Giữa “chòi sách” trong công viên, lớp học của anh Sơn và quyển sách dịch của anh Phạm Toàn có một sợi dây liên hệ mật thiết mà Tocqueville đã phân tích rất kỹ trong xã hội Mỹ: đặc điểm của dân chủ ở Mỹ là sự tham gia tích cực và tự ý của dân chúng vào các hiệp hội dân sự. Trong đêm tối của dửng dưng, vô cảm, đó không phải chỉ là những hành động văn hóa, đó còn là những hành động đạo đức. Đó là những việc thiện.

* Còn cái “đáng lo ngại”, là vô cảm, dửng dưng, là ác?

- Cái “đáng lo ngại” mà ai cũng thấy hiện nay là cái ác đang diễn ra một cách thản nhiên, như thể đó không còn là cái ác nữa. Trước bất lực của xã hội, biết làm gì hơn là vô tư, hồn nhiên, trong trắng làm những hành động thiện? Thắp một cây diêm, thắp một ngọn nến. Để còn có người nhìn vào xã hội mà nói: không, xã hội này không phải chỉ là vô cảm, dửng dưng.

* Giáo sư có một quan niệm rất rộng về thiện ác. Vậy theo ông, thế nào là thiện, thế nào là ác?

- Tôi đố cô định nghĩa được thiện là gì, ác là gì, mà định nghĩa đó được mọi người chấp nhận. Tôi lấy một ví dụ thôi. Tôn giáo nào cũng nói không được giết người. Nhưng trên sự giống nhau đó, khác nhau còn sâu đậm hơn. Tại sao không được giết người? Tại sao giết người là ác? Huống hồ trên mỗi một chữ “giết” thôi đã khác nhau rồi. Phật giáo chẳng hạn, không nói “giết” mà nói “sát sanh”. Nghĩa là làm hại sự sống, bất cứ sự sống của sinh vật nào. Bởi vậy, tàn hại môi trường là đại sát sanh.

Phật giáo cũng không nói đó là một răn cấm, một mệnh lệnh đến từ một đấng thiêng liêng nào mà nói: Anh không làm hại sự sống thì chính anh cảm thấy nhẹ nhàng, chính anh dần dần mở rộng lòng thương, chính anh tạo ra nhân lành, nghiệp tốt.

Tôi san sẻ quan niệm đạo đức cho rằng nền tảng của đạo đức nằm ngay trong chính con người chứ không phải ở đâu bên ngoài, trên cao. Tôi trân trọng lời hứa không phải vì một nguyên tắc nào buộc tôi phải thế, mà vì tự tôi thấy như vậy là có ích, có lợi cho tôi và cho người khác, cho xã hội.

Căn bản của đạo đức nằm nơi hậu quả của hành động: một hành động đem đến niềm vui cho tôi, cho người khác là một hành động thiện. Ai học triết thì biết đó là quan niệm của trường phái Bentham, nổi tiếng từ thế kỷ 19 đến nay.

Tôi nghĩ các em sinh viên làm cái chòi văn hóa trong công viên không nghĩ gì đến thiện ác, tốt xấu. Các em làm là vì thấy có ích, có lợi, là vì việc làm đó đem đến hạnh phúc cho các em và hạnh phúc đó lan tỏa đến nhiều người khác. Chắc chắn đứng trong công viên, nhìn người ta đến đọc sách, các em thấy hạnh phúc trong lòng, hạnh phúc nơi mình và hạnh phúc nơi người.

Tiêu chuẩn của thiện là vậy. Và tôi san sẻ quan niệm ấy là vì tôi nghĩ nếu ai ai cũng thắp lên với các em một cây diêm, một ngọn nến thôi, bóng tối cũng bớt đen đi và cái ác cũng mất đi thiên đường vô cảm của nó. Nếu “tự thiên tử chí ư thứ dân”, ai cũng biết nghĩ đến hậu quả nơi hành động của mình, biết vui vì ích lợi chung, biết se lòng khi việc làm của mình gây tác hại thì ấy là thiện. Tôi nghĩ nên bắt đầu với quan niệm đạo đức như vậy.

* Thưa giáo sư, nếu chỉ nhìn vào những tin tức mà truyền thông đăng tải ngày này qua tháng khác thì dễ thấy cái ác rồi đổ lỗi cho cá nhân ác. Nhưng từ đâu mà con người bị tha hóa? Nhiều người cho rằng điều quan trọng trong giáo dục hiện nay là trang bị cho mỗi người bản lĩnh, nhận thức về cái ác, để gặp ác mà không thành ác. Để có được bản lĩnh này, chúng ta phải bắt đầu từ đâu?

- Phải bắt đầu từ mình thôi, không có cách nào khác. Tự mình cứu mình. Thông thường nơi con trẻ học luân lý, đạo đức là nhà trường. Nhưng nhà trường bây giờ có lúc không làm được chức năng giáo dục căn bản ấy. Vậy chức năng đó nằm ở đâu nữa ngoài gia đình? Gia đình vẫn là, luôn luôn là trụ cột của giáo dục. Câu hỏi đặt ra là gia đình có dạy đạo đức cho con trẻ được không? Dạy gì? Dạy thế nào? Tôi quả quyết: được!

Giáo dục tuyệt hảo nhất là giáo dục bằng chính bản thân mình, giáo dục bằng cách làm gương. Mình thế nào thì con mình thế ấy, không nhiều thì ít. Vậy mình phải thế nào? May mắn nhất cho văn hóa của ta, trong lĩnh vực đạo đức, là cả dân tộc cùng san sẻ một niềm tin căn bản: tin ở phúc đức. Trong tâm khảm của mỗi người Việt Nam, ai cũng nghe một tiếng nói nhỏ trong lòng: ăn ở thế nào cho có phúc đức. Không hẳn phúc đức cho mình: phúc đức cho con.

Tại sao ai cũng tin có thể để lại phúc đức cho con? Tại vì, cũng may mắn nữa cho đạo đức dân tộc, nhiều người tin có kiếp sau. Niềm tin ấy cũng là tự do: tự do lựa chọn hành động, tự do lựa chọn thiện ác, lựa chọn số phận của mình. Hãy triệt để sử dụng tự do đó mà dạy mình và dạy con nếu không muốn con mình làm nô lệ cho cái ác. Ai cứu con mình nữa đâu ngoài chính mình!

* Nhưng thưa giáo sư, nếu cá nhân có thể gây ảnh hưởng trên đạo đức xã hội thì xã hội cũng phải góp phần vào việc chặn đứng tha hóa cá nhân? Nếu cá nhân thắp diêm mà gió chướng trong xã hội cứ thổi tắt diêm thì đêm tối cứ mặc sức cười khà...

- Từ đầu tôi đã nói rất khó định nghĩa thế nào là thiện, thế nào là ác. Thông thường, hai nguồn gốc để từ đó rút ra tiêu chuẩn định nghĩa là phong hóa - tập tục và tôn giáo. Nhưng phong hóa cũng thay đổi với thời đại và tôn giáo thì chỉ liên quan đến tín đồ của mình thôi. Có một nguồn gốc thứ ba, ràng buộc mọi người: ấy là luật pháp.

Cứ hỏi một thanh niên ngày nay: làm thế nào phân biệt thiện và ác? Nếu cậu trả lời thế này thì xã hội còn may phước lắm: “thiện là điều gì được phép làm, ác là điều gì cấm làm”. “Được phép” và “cấm” là khái niệm về luật. Từ đó suy ra trong đầu cậu thanh niên “chính luật pháp quy định cái gì là thiện, cái gì là ác, và luật pháp là do xã hội đặt ra”.

Nếu luật pháp làm được vai trò đó trong xã hội ta thì bóng tối của cô cũng chưa chắc đã dám cười khà. Có điều là luật cũng có luật tốt luật xấu, luật công bằng, luật bất công, và hơn nữa có cả một trường phái học thuyết xem luật tự nhiên cao hơn luật của nhà nước. Rồi cũng có điều là xã hội ta đã biết trọng luật chưa? Nếu có người “tri pháp” mà chẳng “úy pháp” chút nào thì bóng tối nó cười cho, làm sao dạy con trẻ?

Cho nên tôi nhắc lại một lần nữa để cô thấy rằng chúng ta không rời thực tế đâu, chúng ta nói chuyện anh Bùi Văn Nam Sơn, nói chuyện ông già Phạm Toàn được giải thưởng sách hay, nói chuyện chiếc chiếu văn hóa trong công viên... Trong xã hội đó các nhân vật “hèn mọn” ấy có nói đâu, họ chỉ làm, làm được gì thì cứ làm, bỏ một hạt muối vào chum nước cô tưởng nước không mặn thêm sao? Không thực tế sao?

Trong tinh thần lạc quan đó, tôi có mong ước này xin gửi đến các thầy cô tiểu học mà tôi quý trọng nhất trên đời này vì đó là hình ảnh của cha tôi ngày xưa. Tại sao chúng ta, nghĩa là chính các thầy cô, không cùng nhau viết một sách giáo khoa dạy đạo đức làm người cho con trẻ từ 6-12 tuổi?

Hãy nhắm vào các tệ nạn trong xã hội hiện tại mà viết, viết sinh động, thiết thực, viết cho con trẻ học luân lý như học trò chơi, một thứ luân lý ứa ra từ trái tim, không phải là công thức, mệnh lệnh nhàm chán. Từ sách ấy, chúng ta hãy tự lấy trách nhiệm rút ra một bài giảng hằng ngày để nói chuyện năm, mười phút đầu buổi sáng với con em. Và hãy làm sao để sách ấy sẽ nằm trong mọi gia đình, để mọi phụ huynh đều có thể dạy con trẻ.

Cho tôi cái hạnh phúc gửi đến bạn đọc một đồng xu này.

Bất cứ nhà giáo dục nào cũng biết tuổi để dạy cho con trẻ những căn bản của luân lý, đạo đức là từ 6-12 tuổi. Trước tuổi ấy, ở mẫu giáo, trẻ con chỉ có thể lĩnh hội được vài phép tắc thông thường, chưa phải là luân lý vì chưa đủ ý thức để hiểu tại sao phải làm như vậy. Sau tuổi đó, khi trẻ đã lên trung học, thói quen đã thành thói quen, quá trễ để sửa chữa, để đặt nền móng đạo đức trong đầu. Vậy nhà trường dạy cho lớp tuổi từ 6-12 những giá trị căn bản gì?

Hãy dạy trẻ làm người cho ra người. Tôi thử kể một vài giá trị căn bản. Trước hết là lễ phép. Từ nhỏ, tôi đã nghe lải nhải “tiên học lễ hậu học văn”. Nhưng cụ thể lễ phép là gì? Biểu lộ qua hành động thế nào, ngôn ngữ ra sao? Làm sao dạy trẻ hiểu rằng lễ phép là trọng người và trọng mình? Vì trọng mình cho nên lễ phép không phải là khúm núm, xun xoe, gãi đầu gãi tai, cúi cổ và cúi cả cái lưng. Thế nào là lễ phép bắt nguồn từ trái tim và lễ phép bắt nguồn từ những công thức, lề thói xơ cứng? Nhường bước cho người già bắt nguồn từ đâu?

Sau đó tôn trọng kỷ luật của đời sống tập thể. Vì sao? Vì ích lợi cho mình và cho tập thể. Đến trường đúng giờ. Sắp hàng vào lớp. Học thuộc bài. Tập trung chú ý. Im lặng. Im lặng cả khi kéo một chiếc ghế, lúc nhỏ tôi học như vậy, bây giờ mới biết ở các thiền viện đó là cách thức nhấc một chiếc ghế lên. Mục đích là gì? Là tạo thành thói quen tốt để khi lớn lên thói quen ấy thành nếp, làm một cách tự nhiên. Tôi nghĩ 6 tuổi đã có thể hiểu được để dạy thế nào là danh dự, thế nào là phẩm giá, ngay cả trong trò chơi...

CẨM PHAN thực hiện-----

NHÂN QUYỀN VÀ TỰ DO

Thứ Bảy, 26 tháng 10, 2013

Nhật ký VƯƠNG-TRÍ-NHÀN: Chuyện đời sống 1980

7-1

(Dân Việt) - Tân Hoa xã ngày 4.1 cho biết, kể từ ngày 1.1.2012, 34 đài truyền hình vệ tinh ở Trung Quốc đã buộc phải cắt giảm 2/3 thời lượng các chương trình giải trí trên truyền hình.

Tổng số lượt xem trang