Thứ Tư, 11 tháng 4, 2012

Nhật ký VƯƠNG-TRÍ-NHÀN

- VƯƠNG-TRÍ-NHÀN 
--Nhật ký 2012 ( III )

2-3
 HÃY TRỞ LẠI CHÍNH MÌNH
    Joe Ruelle là một người Canada đã thành thổ công trên đất Việt. Trong cuốn sách Ngược chiều vun vút được in tới lần thứ tư (2012),  tác giả viết rằng anh ta hơi buồn cười khi nghe dân ta già trẻ lớn bé chào họ lúc nào cũng hello.  Giá nói xin chào thì người nghe sẽ thú vị hơn so với lối “nhại” tiếng của họ đang thịnh hành.

    Tại sao Joe nói vậy? Tôi muốn cắt nghĩa bằng một chuyện cũ.
    Hồi còn chiến tranh Xuân Quỳnh có lần kể với tôi, trên cứ bảo cố làm thơ về bộ đội rồi đến các trận địa cao xạ bên mâm pháo đọc cho họ nghe; nhưng theo chị, chính ra bộ đội lại thích nhất là được nghe thơ tình và thơ về mẹ con vợ chồng bà cháu … Chứ họ chán ngấy thứ thơ mà các nhà thơ vẽ xanh vẽ đỏ về cuộc chiến đấu của họ -- đó là những bài thơ làm cho cấp trên chứ có phải cho họ đâu.
    Ta có thể hiểu ý muốn của người tự xưng là Dâu( từng nhận Tên tớ là Dâu ) là một cái gì rất tự nhiên.
     Thế còn phần người Việt. Có thể thấy gì qua việc dân mình thích Hello ?
    Chuyện này ai ở miền bắc trước 1975 mới rõ, hồi ấy chúng tôi không bao giờ được phép tiếp xúc với người nước ngoài, nhất là người châu Âu. Chỉ tỏ ra rằng mình có biết một vài tiếng Tây thôi cũng đã là một cách chuốc lấy tai vạ.
   Dĩ nhiên là chúng tôi ấm ức.
   Vì thế con người nơi đây hôm nay mới có cái sướng là tỏ ra mình cũng chịu chơi, cũng thạo cái của cấm kỵ đó.

3-3
BỆNH SỢ SỰ THẬT
     Báo SGTT 29-2-12 có bài viết ngắn cho biết việc xét lại lịch sử, hay gọi một cách ôn hoà hơn là nhìn lại lịch sử đang trở thành một hướng đi mới, đầy lôi cuốn với không ít nhà nghiên cứu. Nhưng nhà báo cũng nói ngay, không ít người đang băn khoăn: ứng xử ra sao trước xu hướng đang gây tranh cãi này?
     Kết hợp với một số tin khác, tôi thầm hiểu lâu nay đang có một tình trạng đóng băng chết cứng trong ngành sử. Nhiều kết luận đưa ra hôm qua nay đã biết là sai, nhưng các thế lực bám lấy cái sai đó mạnh quá, những người có thiện chí cảm thấy nắm tay mình bất lực trước những cửa lim khép kín, đành chỉ  thầm thì vụng trộm với nhau, vừa làm vừa sợ.
     Thả nào bài báo được đặt tên một cách lấp lửng bằng cách đưa ra câu hỏi Đọc lại lịch sử vượt qua nỗi sợ?
      Dẫu sao điều đáng ghi nhận nhất trong bài viết trên là cái nhận xét cho rằng ao ước xét lại đang trở thành một xu hướng đầy sức lôi cuốn nó làm nên một nét mới trong đời sống khoa học hiện nay.
     Nhân đây phải nói rằng cái cũ mạnh lắm, nó đã vào trong ta sâu sắc lắm, mọi nỗ lực thay đổi hẳn còn là trầy trật, cái cũ cứ đến với ta một cách tự nhiên theo đủ mọi nẻo lối.
       Ví dụ như  trên TTVH 19-2-12 , giày dép người Việt được Phan Cẩm Thượng mang ra khảo sát. Sau khi kể ra toàn những guốc gỗ và dép mo cau bài viết  kết lại như sau:
    “Thực chất thì trước thế kỷ 20, kiểu thức guốc dép và giày Việt Nam tương đối đơn giản, không so sánh được với thời hiện đại, nhưng chúng luôn là những tác phẩm thủ công tinh xảo.“ ( VTN gạch dưới ) 
   Giày dép không vô can, giày dép cũng là một phần của văn minh vật chất của văn hóa cộng đồng. Nên nhà nghiên cứu phải kết một câu mà tôi đoán là anh viết rất tự nhiên, đúng giọng của chúng ta những năm chẳng tiếp xúc với ai và luôn luôn nghĩ mình cái gì cũng tài cũng giỏi cỡ nhất thế giới!

 TIÊN ĐẺ RA TIỀN. TIỀN ĐẺ RA SỰ NGHIỆP
    Nhiều công việc nặng nhọc ở Hà Nội hiện nay được làm theo lối thay thế. Giả sử tôi đang có biên chế nhà nước chuyên quét rác, tôi bán lại công việc cho một người ngoài tỉnh nào đó, còn bản thân chạy chợ, lại chẳng hay hơn bao nhiêu.
     Có tiền tôi mua lấy cái bằng đại học, nộp cho cơ quan để được tăng lương. Thế là tiền đẻ ra tiền có đi đâu mà thiệt.

    Trong văn học nghệ thuật nghe đồn có chuyện vui vui như sau. Khi nhiều Hội văn nghệ địa phương thành lập không tìm được người quản lý xứng đáng,  phải lấy cán bộ đảng sang phụ trách. Mấy ông này không có chuyên môn, sợ anh em coi thường đành nghĩ ra một mẹo là thuê người viết cho mình một cuốn tiểu thuyết. Rồi lấy tiền cơ quan cho in. Rồi tự cho mình giải thưởng. Rồi lấy đó làm lý do xin làm thành viên của các Hội TW.
   
      Nhân đây thử bác lại cái câu Cái gì ít tiền không mua được, nhiều tiền không mua được thì rất nhiều tiền sẽ mua được : Một là con cái học hành ngoan ngoãn tử tế hai là vợ chồng hiểu biết và thương yêu nhau, ba là sự phát triển liên tục của nhiều thế hệ, của cả dòng họ -- cái đó thì không tiền nào mua nổi.


GHI VẶT   
   Nhiều ngõ nhỏ ở các làng cũ mới lên thành phố nay mọc san sát các ngôi nhà 4-5 tầng xây trên nền đất những ngôi nhà cấp 4 cũ. Cái cũ được tôn cao được bôi trát hiện đại nhưng vẫn luôn luôn gợi cho người ta nhớ cái hồn cốt nhếch nhác thảm hại.

    Ngoài sách phong thủy các cửa hàng sách dạo này thấy bày bán nhiều cuốn nói về cách đặt tên con xào xáo từ các loại hàng chợ TQ. Đến xứ mình, chúng còn thảm hại hơn một bậc,  ví dụ chỉ viết chữ Hán theo kiểu quốc ngữ, chứ không hề ghi chữ vuông bên cạnh. Lại là một ví dụ về một lối nông nổi học theo nước ngoài chỉ cốt để úm nhau, hơn là một nét văn hóa vốn có trong truyền thống như người ta tự nhận.
  
5-3
 NHẸ KIẾP NHÂN SINH   
      Dưới mắt người nước ngoài giao thông đi lại ở Hà Nội hiện ra khá thú vị.
      Nhà văn Carol Howland đã viết trong cuốn sách Những con rồng trên mái nhà - một năm ở Việt Nam: “Đi bộ ở Hà Nội 36 phố phường giống như len lỏi tìm đường đi trong một bát mì.’      

   Chris Anderson, một cựu phóng viên của CNNGO cảm nhận: Ồn ào, đông đúc và dễ lạc là điểm nổi bật dễ nhận thấy nhất của phố cổ Hà Nội. Vì thế, để khám phá, nên đi lang thang không mục đích. Không điểm đến, không lộ trình được vạch sẵn. Chỉ đơn giản rẽ trái, rẽ phải hay đi thẳng.

     Vẫn theo Chris Anderson, “không có con đường nào được gọi là “ít được đi lại” ở đây. Tất cả các tuyến phố đều tràn ngập xe máy, ô tô, xe đạp và người đi bộ. Đừng chỉ tập trung vào bước chân, hãy nhìn sang hai phía và tận hưởng khoảnh khắc bạn đứng ở giữa phố với hàng tá xe cộ vây quanh.”


    Từ chuyện giao thông thấy gợi ý về cả một triết lý sống. Đừng đặt cho mình mục đích gì hết. Hãy sống nhẹ nhõm, bằng lòng với mọi tình huống xảy ra, lấy sự quan sát sự đời làm vui, kết quả thế nào cũng chấp nhận. Tôi đóan nhiều người trong bụng cũng đồng tình với Chris Anderson và trong sự bươn bả hàng ngày thực ra vẫn sống bằng triết lý đó. Nếu không thì chịu sao nổi hở trời!


LÝ DO ĐỂ CẢ NHỮNG NGƯỜI TỬ TẾ
CŨNG TÁN THÀNH XÂM LƯỢC
     Lý do nào khiến cho người Pháp xâm lược VN cuối thế kỷ XIX? Lâu nay ta chỉ nghe nói đó là do  nhu cầu phát triển của chủ nghĩa tư bản Pháp. Nhà sử học  Philippe Devilles cũng đồng ý vậy, nhưng trong Lời nói đầu cuốn Người Pháp và người Annam bạn hay thù? ( bản dịch tiếng Việt của Ngô Văn Quỹ, NXB Tổng hợp TP HCM  2006) ông bảo rằng ở đây còn một lý do nữa.
     Đó là  người Pháp thấy quan lại Việt Nam đang bóc lột một cách bỉ ổi dân chúng của họ.
   “Dập tắt những cuộc truy bức tôn giáo, giải phóng một dân tộc khỏi những quan lại của họ , những điều này đủ để có thể  đốt cháy lên được sự phẫn nộ, huy động lên được những người có thiện chí ở Pháp “ (sđd tr 7)


6-3
 BƯỚC ĐI GIỮA BÓNG TỐI
   Tiểu thuyết Chú nhóc đen, tác giả Richard Wright,  Vũ Văn Kha tức Trần Dần dịch, bắt đầu bằng một câu đề từ lấy từ sách Job trong Kinh Thánh.
    Họ thấy bóng tối giữa ban ngày, và họ bước giữa ngọ, tựa hồ đấy là đêm
     Tôi nhớ tới câu nói ấy khi đọc các tin tức về những  tình hình làm ăn bê bối mọi mặt hiện nay.
     Cắt nghĩa các vụ vỡ nợ, lừa đảo, bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế cao cấp, cho rằng chúng “ điển hình cho sự thiếu minh bạch về đối tác làm ăn trong xã hội “.
       Ta đang bàn nhiều về tình trạng hư hỏng trong mối quan hệ nhà nước với người dân. Nhưng cả mối quan hệ giữa người dân với nhau, cái đó cũng đang bị tha hóa. Câu nói của nhà kinh tế gợi người ta nghĩ  tới một thứ bóng tối trong các mối quan hệ dân sự.
      Trong một mức độ nào đó,  có thể nói nay là lúc nhiều người chúng ta sống như lên đồng, như đánh bạc, sống mỏ mẫm, sống nặng về cầu may. Dám làm mọi việc nếu nó hứa hẹn ra tiền. Nhưng chẳng hiểu mọi chuyện đi đến đâu và trước mắt chẳng hiểu đối tác của mình là ai, có đáng tin cậy không.  
   Thế giới nửa người nửa ma. Ma dại đầy đường. Người lẫn với ma. Cái chữ ma này được Tô Hoài láy đi láy lại từ bài viết về Nguyễn Bính. Ông dùng để tả đám người làm văn chương thất tha thất thểu hồi tiền chiến. Nay thì chúng ta có thể mở rộng ra các lĩnh vực khác và cả không gian xã hội.
    Ca dao cũ: Đi đâu lả cả là cà—Như chim lạc tổ như ma lạc mồ.
    Thơ Nguyễn Duy: Người đi như xác chết trôi giữa đường.
    Thơ Văn Cao viết 1945: Kiếp người  tang tóc—Loạn lạc đòi nơi xương chất lên xương--Một nửa lang thang ma đói sa trường—Còn một nửa lang thang tìm khóai lạc
     Cần nói thêm là nếu ngày xưa, ma đói ma dại ma như những cái bóng nhợt nhạt thì ngày nay ma trở nên năng động, ma đầy dục vọng, những hồn ma  đang biến thành quỷ.

11-3
 GHI VẶT
     Một đại diện hãng Mercedes nói rằng sang VN tự nhiên ông ta thích tính chuyện làm riêng.
    
   Một phóng viên phương tây ca ngợi thay đổi ở Myanma – các thành phố rất sạch sẽ và con người thì  khá vui vẻ , mặc dù giá sinh hoạt có xu hướng tăng cao.
     Tôi khi xem TV, chỉ thích nhất là cảnh  đường phố Myanma không thấy một bóng xe máy nào mà chỉ toàn ô tô và người đi bộ.

TRÍ THỨC & PHẢN BIỆN
     Nhiều người cả quyết sứ mệnh của trí thức phải là phản biện. Tôi muốn vân vi nói rõ thêm một chút, ở đây phải có phân biệt. Đối với giới trí thức nói chung, đặt ra yêu cầu đó là hợp lý. Nhưng đối với từng người một thì chưa chắc.
     Cần nhớ trí thức là một tầng lớp xã hội, bao gồm nhiều người làm nhiều công việc khác nhau. Một số chuyên suy nghĩ về những vấn đề lâu dài trừu tượng, một số khác trên cơ sở những tìm tòi tổng quát của cả giới, tìm cách vận dụng các tri thức đó vào thực tế, tham gia hình thành quyết  sách cho xã hội, bao gồm  giáo dục hướng dẫn nhân dân và đối thoại về từng vấn đề cụ thể với nhà cầm quyền.
    Nếu hạng thứ nhất không có mặt thường trực thì ta cũng không nên trách họ.
     Phản biện là cần, nhưng đã đến lúc đòi hỏi nhau không chỉ à à lên tiếng đồng loạt là đủ. Mà phải tính kỹ chiến lược sách lược cụ thể, để ngày càng nâng cao chất lượng các phản biện đó. Việc này không thể tách rời tiềm năng sâu xa của giới trí thức nói chung.
       Khốn khổ một nỗi, xã hội Việt nam không chỉ thiếu người tham gia phản biện mà càng thiếu người chuẩn bị cho các phản biện đó hiệu quả. Suốt trường kỳ lịch sử-- cả lịch sử trung đại lẫn lịch sử hiện đại— sự phát triển cộng đồng chưa bao giờ cho phép hình thành một đội ngũ trí thức tầng tầng lớp lớp hùng hậu và đạt chuẩn mực như thấy ở mọi cộng đồng phát triển bình thường khác. Thiếu lớp trí thức đó, xã hội không nhận thức được chính mình, và nhân dân nữa  ,nhân dân không bao giờ trở thành nhân dân như chúng ta thường ca ngợi.
   
DUYÊN NỢ NGÀN ĐỜI
 Trên T/c Đông Nam Á, một nhà nghiên cứu viết rằng một số sứ quân của thời Đinh Bộ Lĩnh là dân Tầu tràn sang từ thời bắc thuộc. Trong số các đạo quân tham gia vào việc đánh quân Nguyên có những đội quân của người Tầu, mang lá cờ Tống.
       Đọc kỹ sử cũ, sẽ thấy nhiều chi tiết cho biết đầu thế kỷ XV, cùng với các đạo quân của tướng nhả Minh Hoàng Phúc, nhiều người  dân chủ yếu là các vùng Hoa Nam cũng tràn sang; khi quân Minh rút về, họ vẫn ở lại.

    Năm ngoái, cuốn Thế lực khách trú và vấn đề di dân vào Nam Kỳ  của Đào Trinh Nhất đã được in ra, trong tuyển bài của tác giả, mạng Văn hóa Nghệ An đưa nhiều kỳ, vậy mà chả thấy dư luận nhắc nhở gi cả. Riêng tôi còn nhớ hồi in lần đầu, cuốn sách khiến những người Hoa Kiều cảm thấy việc làm ăn bị đe dọa. Họ bảo nhau góp tiền mua cho bằng hết và bằng cách đó vô hiệu hóa nó.
    Chuyện này do nhà văn Nguyễn Công Hoan kể trong Nhớ và ghi .
   
     Mấy câu mở đầu  cho một bài hát lúc nhỏ tôi thường nghe người trong gia đình hát
    Ngộ bên Tầu là ngộ mới sang
   Sang Nam Việt bán buôn làm giàu
    Một trong những bài văn của Nguyên Hồng học ở văn tuyển lớp 7 – cuối cấp II -- là bài Một người mẹ Trung Quốc. Nguyên văn nó có cái tên Người đàn bà Tầu. Trong truyện có đoạn Nguyên Hồng cho người đàn bà chạy lọa hô khẩu hiệu
    Đả đảo khủng pu Đả đảo khủng pu—Cung giần xiungti thóan che lai chiu xu xâu tao tơ thủng trư pa
    Đả đảo khủng bố -- Anh em công nhân đoàn kết lại cứu lấy đồng chí bị bắt

14-3
  SAI LẠC NGAY TỪ QUAN NIỆM
     Ở Hà Nội trước 1954, báo chí thường có mục gọi là Điều tra tiện và bất tiện. Ví dụ tôi muốn mở một cửa hàng, phải xin phép; chính quyền thông báo cho mọi người xem cửa hàng tôi mở có ảnh hưởng đến việc làm ăn của người khác hay không. Nghe nói bên Pháp người ta còn tính số lượng quán cà phê được mở tùy thuộc vào mật độ ở cái khu dân cư sở tại.   
      Ở Hà Nội trước 1965, việc nhập tịch rất khó khăn, nhiểu thanh niên Hà Nội lấy vợ nông thôn chết dở ở chỗ không được đưa về HN. Con đẻ ra cũng phải theo mẹ, làm khai sinh cho chúng nó xin mời về quê vợ mà làm.
     Chợt nhớ điều này khi thấy trên báo mọi người bàn từ chuyện kiểu nhà  chuyện mua ô tô chuyện nhập cư…Và người ta viện ra cái lý do tuyệt vời quyền được tự do của con người. Tự do mua bán. Tự do giao thông. Tự do cư trú
     Rồi tôi lại nhớ cái câu tục ngữ hơi thô: Thứ nhất quận công thứ nhi ỉa đồng.
     Anh K. bạn tôi bảo , một xã hội còn gán cho hai chữ tự do một nghĩa bát nháo như thế thì là sao tránh được hỗn loạn.
Dẫn từ  mạng Đông A
     Tiến trình dân chủ và tự do trong một nước tùy thuộc rất nhiều yếu tố xã hội, chứ không thể nhập cảng từ ngoài vào. Yếu tố chính là trình độ dân trí. Trong cuốn Bàn Về Tự Do (On Liberty, 1859), John Stuart Mill có viết: “Giáo dục phổ quát phải đi trước quyền công dân, đặc biệt là quyền bỏ phiếu phổ quát” và “Tự do chỉ có thể trở thành hiện thực trong một cộng đồng văn minh [sic]”…


MỘT GIAI ĐOẠN ĐOẠN VĂN HỌC KÉO DÀI ĐÃ BA MƯƠI NĂM
  Sau  khi đăng lại bài Dương Thu Hương, tôi muốn viết thêm về những nhà văn có đóng góp vào việc nhận thức xã hội VN hậu chiến. Ví dụ như Nguyễn Minh Châu. Các truyện ngắn Chợ tết, truyện vừa Cỏ lau…Rộng hơn một chút, tôi muốn nói về văn học Việt Nam 25 cuối thế kỷ XX với nghĩa, nó tiếp tục văn học những năm chiến tranh ra sao.
    Tiếp tục với nghĩa vừa vừa theo quán tính làm ăn kiểu cũ, vừa muốn thay đổi theo yêu cầu của hoàn cảnh.
     Nhưng rồi những cố gắng đó cứ lọt thỏm đi, chưa hiểu hiện đại thế nào mà đi đâu cũng thấy nói loạn cả lên về hậu hiện đại. Không khí sáng tác vừa chưa bao giờ thoát khỏi tình trạng hoang dại dân gian, vừa nhanh chóng úa héo thóai hóa.

KHỦNG BỐ TINH THẦN
    Trong những bài viết về Triều Tiên , một vài năm gần đây không chỉ sự đau khổ vật chất ăn đói mặc rách mà cả thói ngu dân bắt đầu bị tố cáo.
     Và tiến một bước nữa là sự khủng bố. Trả lời RFI , người phụ nữ trốn thoát khỏi Bắc Triều Tiên kể lại câu chuyện của cô trong cuốn tự truyện in ở Pháp: N.Korean Defector Tells Her Story in French Autobiography(Chosun). Cô Kim nói: “Ở Bắc Triều Tiên, ngay cả trẻ em ở trường tiểu học bị buộc phải xem hành quyết công cộng để họ truyền cảm giác sợ hãi trong các em”
  “ Bạn không thể có hy vọng hay ước mơ ở miền Bắc”. Cô Kim Eun-sun kết luận

17-3
     Đọc Rễ bèo chân sóng hồi ký của Vũ Bão. Viết kỹ. nhiều chi tiết giá trị. Nhưng theo tôi vẫn chưa ra hồi ký của một nhà văn, vì chưa thấy các vấn đề của đời sống văn nghệ qua số phận một người trong cuộc.

    Giải thưởng Phan Chu Trinh nhấn lại tầm quan trọng của nghề dịch, nhất là dịch tác phẩm nghiên cứu triết học chính trị văn hóa  của các tác giả cổ điển.
     Lâu nay, ở Hà Nội chỉ thấy tôn vinh các nhà dịch thơ văn, tiểu thuyết. Và cũng chỉ tôn vinh vừa vừa thôi vì xã hội ta có coi đó là nghề sáng tạo đâu.
     Anh Vũ Đình Bình kể với tôi, ở mấy nước như Litva, Latvia , người ta quan niệm nước người ta chỉ có một nền văn học vừa phải, rất chú trọng việc dịch.
     Xã hội luôn nói thẳng với các ngòi bút định đi sang tác rằng có viết được cái gì hay đến mức thế giới người ta cũng phải nể thì các anh hãy viết. Bằng không, hãy học thật giỏi ngoại ngữ và đi dịch cho chúng tôi nhờ. Kết quả là Hội nhà văn các nước ấy , hội viên dịch đông hơn hẳn so với Hội viên các bộ môn sang tác.

19-3
 Bài của bà Phạm Chi Lan—không được chỉ đạo kinh tế theo lối đánh du kích
 Một gợi ýđể tiếp tục cái điều tôi hằng nghĩ—chúng ta làm kinh tế theo kiểu chiến tranh, do tư duy chiến tranh chỉ đạo.
 
 Hôm nay ngày khai mạc Hội sách TP HCM
Một lần, tôi thấy giới thiệu sách VN tặng Unesco mà xấu hổ. Toàn những cuốn sách mỏng mảnh èo uột và tôi đoán bên trong nội dung chẳng ra gì.

  Nhớ có lần thấy Olimpic London quảng cáo loại khách sạn một người tiện cho dân du lịch, trong khách sạn đó không quện bố trí có một thư viện mini đủ những sách đang được đọc nhiều.

  Năm ngoái có một hội sách ở Văn Miếu. Tôi đến muộn, chỉ thấy nói trước đó có phát không một số sách. Nhiều người xô nhau vào cướp.
   Tôi đoán họ cướp sách chả phải để đọc đâu. Mà chỉ để thỏa mãn cái ao ước được chiếm lấy một thứ gì đó bằng bạo lực.

 21-3
    Rất nhiều quảng cáo trên TV đưa ra hình ảnh con người cả già cả trẻ sung sướng hể hả mát lòng mát ruột khi được hưởng miếng ăn ngon hoặc mua được thứ đồ hàng hiệu đồ xịn.

 25-3
  NHÌN SÂU VÀO NƯỚC NGA
     Lý giải chế độ tân phong kiến ở Nga là tên bài viết của một nhà khoa học Nga viết trên báo Mỹ. Có mấy ý rất sâu:
-- Chế độ hôm nay sẽ chẳng phát triển giống nước nào. Nó chỉ là nó. Gọi nó là chế độ tân phong kiến vì nguyên tắc của nó rất đơn giản, dưới lo cống nạp và trên chấp nhận.
--  Hy vọng vào sự thay đổi của chế độ hôm nay là một điều hão huyền. Vì nó được sự đồng thuận của nhiều người, kể cả những người bị thua thiệt nhưng đã quá mệt mỏi trong quá khứ.
    Tham nhũng không phải là một lỗi hệ thống mà chỉ là nguyên tắc cơ bản của các hoạt động bình thường.
-- Bộ máy quan chức được tổ chức theo lối phi chuyên nghiệp hóa. Nó yếu kém một cách đột biến so với thời xô - viết.
   Nhưng do đó, nó lại đánh thức cái phần kém cỏi non nớt hoang dại vô văn hóa và rất tàn bạo vốn đầy rẫy trong mọi xó xỉnh của nước Nga. Nó thu hút được rất nhiều người trẻ tuổi đang khao khát một chỗ đứng dưới ánh mặt trời.
    Đám người hạ lưu đó dám làm tất cả những gì mà những người có tiền và có quyền đòi hỏi.  Họ lấp đầy bộ máy hành chính và bộ máy sức  mạnh.
    Ngày càng thắng thế và tự tin , họ tự trang bị cho mình đủ thứ danh hiệu giáo sư viện sĩ. Họ khiến cho những tầng lớp ưu tú ngày càng trở nên thiểu số ngày càng teo tóp bất lực. Mỗi năm có khoảng 40.000—45.000 chuyên gia trẻ tuổi có tài đổ ra nước ngoài. Hiện có khoảng 3.000.000 công dân Nga  sống ở các nước thuộc Liên minh châu Âu.

31-3
  Mạng Viet-studies có bài của Nguyễn Đình Chú viết về không khí đấu tố ở Đại học 1956-57 , trong đó tôi cảm thấy tin cậy hẳn lên khi ông Chú nhận là mình cũng bị cuốn theo cái loạn hồi ấy. Vốn là trợ lý của GS Thảo , vậy mà về sau có lần gặp TĐT trên cầu thang,  NĐC đã cúi mặt không chào.
     Mấy ai dám nhắc lại chuyện cũ với thái độ chân thành và sòng phẳng như vậy. Cái chữ mà NĐC dùng ở đây – một sự thật khốn nạn.
     
    Điều đáng nói khi nhớ lại những sự kiện như Cải cách ruộng đất, không chỉ là việc bao nhiêu người tốt có công lao bị giết; mà là bao nhiêu người còn sống -vốn rất tốt - sau sự kiện này cũng trở nên hư hỏng hèn mạt, tóm lại là lưu manh hóa. Còn sau chiến tranh, bao người có công tự cho phép mình bất chấp luật pháp chỉ lấy việc lo kiếm chác xoay xở cho bản thân và gia đình làm lẽ sống.


1-2 
TIẾP TỤC CÂU CHUYỆN NGƯỜI XƯA NGƯỜI NAY
    Cậu em tôi kể có người hỏi Lê Khanh, con gái Hà Nội xưa và nay khác nhau ra sao, nữ nghệ sĩ này trả lời như sau. Xưa con gái đẹp đi đường mà bị con trai trêu, chỉ cúi đầu che nón bỏ đi. Còn ngày nay bị con trai trêu là các nàng chửi giả ngay.

    Sinh thời anh Võ Huy Tâm kể với tôi là công nhân mỏ thời Tây không bao giờ ăn cắp vì ăn cắp lập tức bị đuổi việc. Còn ngày nay thế nào thì ta biết rồi.
    Thời bọn tôi đi học cũng có cóp bài của nhau, nhưng là bí quá phải cóp. Còn ngày nay học sinh chuẩn bị cóp ngay từ ở nhà. Và không cần che giấu. Sau các kỳ thi phao trắng sân trường.

    Nguyễn Hiến Lê có lần than phiền là người già thời nay khổ quá, nuôi dạy con trưởng thành về già lại còn phải lo cho chúng mãi.

    Đọc trong Kinh Lễ thấy người Trung quốc thời Thương Chu khuyên nhau chỉ chữa bệnh ở những thầy thuốc đã làm nghề y ba đời. Thấy người xưa sướng quá, người thời nay chúng tôi mấy ai dám tính chuyện lựa chọn kỹ như thế.

      Sau ngày 30-4 một ông anh họ tôi ở SG có bị đi cải tạo ít ngày rồi về ngay vì thời trước ông chỉ làm ít việc liên quan đến kinh tế. Cũng chẳng oán thoán gì nhiều, ông chỉ bảo nghĩ thương cho mấy ông quản giáo ở trại. Một là có trong tay một lực lượng rất giỏi giang mà chẳng biết dùng làm việc gì. Hai là lúc lên giảng bài cải huấn cho tù nhân, sao cứ vừa nói vừa sợ, chắc sợ mình nói sai với ý của cấp trên. Thành ra lúng túng ngượng nghịu đáng thương quá.

4-2
NHỮNG NỖI SỢ THÔNG THƯỜNG
     Nội dung bài Thời sự và suy nghĩ  báoTuổi trẻ  hôm 30-1 là một lời nhắn nhủ  Đừng để lễ hội thành nỗi sợ.
    Lâu nay báo chí thường chỉ nói tới những nỗi sợ có liên quan đến quyền lực nhất là bạo lực.
     Nay hóa ra trong đời sống còn vô số nỗi sợ thông thường khác, những nỗi sợ này có sắc thái trung tính nhưng cũng rất tiêu biểu cho thời đại.
      Buổi sáng sợ đi làm vì không dễ gì vượt qua sự chen chúc trên đường. Đến sở sợ gặp không khí chơi bời xả láng đến mức thấy mọi cố gắng bản thân thành vô nghĩa. Có việc gặp cơ quan công quyền sợ mọi sự hạch sách vô lý.
    Đang ngồi trong căn phòng khách sạn chợt thấy tiếng loa phường mắc trên cột điện chõ ngay vào cửa sổ, nghĩ sợ sao không cách gì thoát nổi của nợ này.
    Đi họp phụ huynh cho con chợt phát hiện cô giáo là người kém cỏi lại ham thành tích, sợ không biết cô còn dẫn con mình tới chỗ nào.
     Một người bạn già của tôi bảo rằng tuy ốm đau luôn đấy nhưng rất sợ phải đi khám bệnh vì thường gặp một ông bạn cũ tháng nào cũng vào khám cốt lấy ít thuốc hạng bét về bán đi thêm tiền tiêu vặt.
      Nhớ những nỗi sợ được diễn tả trong văn học. Đây là hai câu thơ của Nguyễn Duy, tả nỗi khổ thời bao cấp nghèo đói:
    Vợ chồng ngủ với nhau như vụng trộm
   Không nỗi sợ nào bằng nỗi sợ có con
    Đoạn cuối Chuyện kể năm hai ngàn của Bùi Ngọc Tấn có một chi tiết lạ. Nhân vật chính ở tù ra đến xin đi làm. Ông cán bộ nhà máy biết rằng anh này xưa nay vốn rất tốt, nên vui vẻ ký nhận ngay. Nhưng vừa ký xong thì một nỗi sợ mơ hồ cứ bám riết lấy ông. Ông cứ phải nói to lên ta không làm điều gì xấu cả.
    Chính thức mà nói, ai cũng biết người mãn hạn tù tức là trở về có mọi quyền công dân bình thường, ấy thế mà sao lớp người chúng tôi vẫn gờn gợn thế nào mỗi khi tiếp xúc với họ, chắc đó là thói quen mà chỉ con người miền Bắc trước 1975 mới có.   

6-2
  TÌM THƠ Ở ĐÂU?
     Ngày hội thơ. Các nhà thơ diễn thuyết toàn thấy nói về họ đã làm những câu thơ ấy trong hoàn cảnh nào, muốn gửi gấm điều gì. Sau buổi festival, nhiều người tham dự trở về lại chỉ nhớ mấy giá hầu đồng và màn múa phụ họa. Chỉ có thơ là thiếu, không biết xem kỹ thế nào chứ liếc qua tôi không tìm thấy câu nào bài nào đáng nhớ. 

     Trong  khi đó thì tôi lại tìm thấy những lý giải về thơ khá thú vị trong một bài viết về …bóng đá
     Những khoảng lặng luôn có nhiều giá trị. Một trong những giá trị quan trọng nhất của nó là sự chiêm nghiệm. Nói như nhà thơ gốc Serbia, Charles Simic (chủ nhân giải Pulitzer 1990), thì thơ ca chỉ là đứa con mồ côi của sự tĩnh lặng. “Ngôn từ không bao giờ tạo ra được những trải nghiệm như những gì ở giữa chúng”. Hoặc nói như Khổng Tử, thì sự tĩnh lặng là người bạn không bao giờ biết phản bội.

   
    Đăng kể chuyện trên đường phượt xuyên Việt, đến đoạn cửa khẩu Pờ y có qua Lào chơi, thấy bên ấy còn nguyên rừng nguyên thủy, trong khi ở mình,  loại rừng nguyên thủy này đã bị đốn sạch.

    Về chuyện rừng bị phá, có lần đọc trên mạng RFA Thực trạng rừng Việt Nam hiện nay ra sao?  thấy một cán bộ lâm nghiệp ta khi trả lời phỏng vấn nói gần đây, độ che phủ rừng  VN tuy có tăng lên xấp xỉ  40%, nhưng tỷ lệ rừng nguyên sinh chỉ ở mức khoảng 10% so với mức 50% của các nước trong khu vực.

     Còn một chuyện khác.
     Độ hai chục năm trước tôi đã nghe chuyện cùng con đường 9, cùng dùng tiền do nước ngoài tái trợ, cùng một công ty VN làm, nhưng đoạn đường bên Lào tốt hơn hẳn đoạn trên đất VN. Lý do là vì quan chức bên Lào yêu cầu thợ làm nghiêm chỉnh, còn quan chức VN nhận tiền hối lộ xong thì mặc, đường làm thế nào cũng xong. Cố nhiên tôi không cách gì kiểm tra lại được, nhưng sao tôi tin chắc đúng như vậy. Dạo này đổ đốn đến mức ai nói chuyện gì xấu là tôi tin ngay.


7-2
KẾT THÚC TRUYỆN TRẠNG
    Đọc các truyện cổ truyện trạng kể theo kiểu liên hoàn như Trạng Quỳnh Trạng Lợn Ba Giai Tú Xuất thường thấy kết thúc bỏ lửng. Các trạng không có tuổi già. Trạng Quỳnh chết vì bị vua đánh thuốc độc. Điều đó còn được ghi trong câu lục bát Trạng chết chúa cũng băng hà—Dưa gang đỏ đít thì cà đỏ trôn.
    Nhưng tôi ngờ cái chết sóng đôi này là biểu hiện một mong mỏi của dân đen bọn mình hơn là tình tiết có thể có thực.
    Chỉ riêng Trạng Lợn hơi khác. Cuối truyện nhân vật này trở về với gia đình. Bà vợ-- trong truyện gọi là Phu nhân Phấn Khanh – bảo là bây giờ trạng phải ở nhà dạy con để lo người kế nghiệp. Trạng trả lời đại ý mình biết gì đâu, thôi phu nhân cứ làm như khi trạng vắng nhà, và bỏ đi chu du các vùng lạ.
    Tức trạng cũng hiểu thành đạt do gặp may chứ mình chẳng tài cán gì. Một cách nghĩ xa lạ với nhiều người Việt hiện nay dù họ cũng phất lên theo kiểu trạng.
  
HÔN QUÂN BẠO CHÚA  VÀ BỀ TÔI GIAN NỊNH
TRONG LỊCH SỬ
    Sách 100 danh nhân có ảnh hưởng đến lịch sử Trung quốc  (bản dịch của Nguyễn Văn Dương 2002) có lối phân loại nhân vật lịch sử khá kỹ. Chương I, dành cho các nhân vật ngoại hạng, như Khổng Tử Lão Tử Tần Thủy Hoàng Mao Trạch Đông. Chương II, các  vị đế vương các lãnh tụ vĩ đại.  Chương III, các nhà tư tưởng v.v…
    Lại thêm có phần phụ lục về 10 đại hôn quân bạo chúa và bề tôi gian nịnh, bao gồm vua Trụ, Tùy Dạng Đế, Từ Hy thái hậu, Tần Cối, Đổng Trác và Viên Thế Khải…
     Tôi đọc và thấy có lẽ phải làm thế mới gọi là làm sử.
    Lịch sử không phải chỉ là để nêu gương. Lịch sử là nói điều gì người nào đã có ảnh hưởng tới sự vận động của xã hội dân tộc thời đại. Có hiểu về những yếu tố  cả thuận cả nghịch này, mới hiểu quá khứ và định hướng thời đại.
    Tôi ước ao có người nào đó khi viết sử sẽ đi vào cuộc đời cả những bạo chúa và bề tôi gian nịnh trong lịch sử VN. Chắc chắn các nhân vật này ở VN khác nhiều so với những người cùng loại bên Trung quốc.

HỌC SỐNG TỪ NHỮNG TRANG VĂN   
 -- Tại sao nhiều bạn trẻ bây giờ không thể sống tốt?
    Trước câu hỏi đó, người ta nhắc đi nhắc lại rằng họ không được giáo dục. Nhưng thử nhìn vào các cuốn sách giáo khoa xem, cái tốt luôn được nói tới một cách tắc trách, chẳng có một nội dung cụ thể nào ngoài những công thức mơ hồ, nhạt nhẽo. Giáo dục của ta là thế.
     Chỗ riêng tư, một người bạn tâm sự với tôi sở dĩ anh có thể tốt được, theo anh tự nhận, chỉ vì đọc văn học khá rộng, ở đó anh thấy bao nhiêu con người với bao nhiêu cảnh ngộ và cách xử sự khác nhau.
     Cố nhiên thứ văn chương anh nói ở đây phải là thứ văn chương đích thực của nhân loại trong đó  nền văn chương tiền chiến ở ta là một ví dụ.

8-2
KHẢ NĂNG IM LẶNG
    Có một thứ năng lực mà người xưa hơn hẳn người nay, đó là khả năng cam chịu.
     Chắc có người nghĩ, nhấn mạnh khả năng cam chịu là làm hèn con người đi. Đâu có đơn giản thế. Khi biết là rơi vào tình cảnh bế tắc thì cam chịu là sáng suốt, cứ liều lĩnh làm bừa đi mới là ngu ngốc. Chính nhiều tôn giáo trong đó có Đạo Phật cũng đã dạy người ta cam chịu như là một sự chấp nhận. Im lặng và cam chịu ở đây đồng nghĩa với suy nghĩ, một nhân tố chuẩn bị cho một sự giải thoát đích thực.
   Trong các nhân vật trí thức nước mình, tôi thích nhất La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp ( 1723-1804). Khi Tây Sơn cần, ông ra giúp, lập Sùng chính viện lo đào tạo cơ bản bằng việc dịch sách chữ Hán ra chữ nôm. Nhưng khi Quang Trung mất, ông làm việc dưới triều Quang Toản ít ngày, rồi rút lui về quê. Gia Long cho mời cũng từ chối.

10-2
 ĐỒNG LOẠT XUỐNG CẤP
     Tin trên Tuổi trẻ - Hàng chục tuyến đường ở TP Huế đang xuống cấp nặng nề. Có những con đường không thể đi lại được nữa, nhất là vào lúc này, khi mưa dầm kéo dài cả tháng.

     Theo thống kê của Sở Giao thông vận tải Thừa Thiên - Huế, có gần 20 tuyến đường ở TP Huế đang đồng loạt xuống cấp nặng nề-- tác giả bài báo viết --   nhưng thực tế còn nhiều hơn con số đó.
     Đường xá ra sao tình hình chung như vậy. Cứ nát bươm cả lên. Chỗ nào hôm nay còn tốt tháng sau năm sau sẽ hỏng thôi, tránh sao nổi.
   Nhân đây phải thú nhận một sự bất lực của tôi. Đang định dẫn lạị môt nhận xét của Hemingway có liên quan đến xu hướng trên. Đại ý trong một lá thư viết về chiến tranh, Hemingway kể rằng cái chết lúc nào cũng chờ mọi người; ai chưa chết hôm nay thì tháng sau sẽ đến lượt. Ở ta bây giờ cũng thế, không chóng thì chầy, tai vạ sẽ đến với tất cả.
    Biết là dẫn ra sẽ rất đắc địa mà chịu không nhớ là cái ý trên nằm trong tác phẩm nào của Hemingway để chép ra cho chính xác.

11-2
THÂN THIỆN VỚI NGƯỜI NƯỚC NGOÀI ?
      Trên mạng Huffington Post, bên Mỹ một khách du lịch cho biết: Không ai muốn trở lại nơi mà họ cảm thấy bị đối xử tệ. Khi tôi ở Việt Nam, tôi đã liên tục làm phiền, bị bắt phải trả quá giá, bị móc túi và bị đối xử tệ. Tôi không bao giờ cảm thấy được chào đón ở đó.
     Tin này vừa đưa thì trên báo có ngay bài phản bác, chê người du lịch kia là nói không đúng sự thật chắc là dân không chuyên nghiệp(!)
     Những chuyện này tôi vẫn nghe thấy luôn, dân mình làm phiền nhau chặt chém nhau đủ kiểu và cũng dùng đủ mọi cách đó với người nước ngoài.
      Thế mà họ vừa nói ra mình đã phản pháo ầm ầm thế, liệu ai người ta còn muốn dây với mình nữa?
    Ta chỉ thích người ta nói những câu giả dối rồi trong bụng có chửi thầm cũng mặc. Đến nữa hay không là việc của họ, chỉ có yêu cầu họ không được nói điều không thích với người chưa đến. Chẳng phải đó là cách hiểu về sự thân thiện rất phổ biến trong chúng ta hôm nay?

TẠI TA  HAY TẠI NGƯỜI ?
      Nhìn rộng hơn về mối quan hệ với nước ngoài. Một khách du lịch khác kể một giáo viên tiếng Anh tại Nha Trang cho anh ta biết người Việt được giảng dậy rằng tất cả các vấn đề mà người Việt gặp phải đều được đổ lỗi cho phương Tây, đặc biệt là người Pháp và người Mỹ. Nay người Việt hi vọng người phương Tây đến để tiêu tiền ở Việt Nam… do đó họ (người Việt) không chào đón tây ba lô (những người ít tiền).
    Nửa sau câu nói chỉ là chuyện nhỏ.
    Nhưng nửa đầu thì là chuyện lớn.
   Việc coi người phương Tây là nguyên nhân của mọi vấn đề mà người Việt  gặp phải là cách nghĩ của cả cộng đồng chứ không phải của riêng ai.
   Chẳng phải đó là lý do khiến chúng ta đồng tâm làm cuộc đổi dời lớn lao là đập vỡ xã hội cũ để dẫn tới tình trạng ngổn ngang hôm nay?

      Đỗ Mục (803-853) là một nhà thơ lớn đời Vãn Đường, nổi danh không kém gì Đỗ Phủ thời Thịnh Đường. Trong bài phú Cung A Phòng nói về sự hưng vong đời Tần Thủy Hoàng và  sáu nước thời Chiến quốc (Yên Triệu Hàn Ngụy Tề Sở) ông từng viết “Than ôi! kẻ diệt lục quốc không phải Tần mà là lục quốc. Kẻ diệt Tần chính là Tần không phải thiên hạ “. ( Theo bản dịch Cổ văn Trung quốc của Nguyễn Hiến Lê S. 1966 ).
  
      Có lẽ còn phải một thời gian nữa rồi dân ta mới đạt tới cách nghĩ  “tiên trách kỷ hậu trách nhân” như vậy. Nhiều người Trung quốc khi nhìn sự phát triển xã hội hiện đại cũng mắc bệnh này. Nhưng bệnh dân ta nặng hơn bệnh dân Tầu.  

19-2
 TIẾNG VIỆT LÀ THẾ NÀY Ư?

     Một bài báo hôm nay có tên Giết người man rợ. Tại sao tôi cứ thấy chương chướng khi đọc một cụm từ độc lập như vậy. Giá làm biên tập thì tôi phải sửa lại Một vụ giết người man rợ.

     Cũng tương tự, đọc một câu thơ Vĩnh biệt niềm đam mê chân mây Anh chỉ là chiếc áo ngủ điêu tàn tôi cứ ngờ ngợ. Điêu tàn vốn là hai chữ Hán ghép lại. Nhưng theo chỗ tôi tra ở các từ điển phổ thông Trung quốc thì từ ghép này bên ấy họ ít dùng. Còn ở VN, cuốnHán Việt từ điển của Nguyễn Văn Khôn in ở SG 1969  ghi điêu tàn là tan nát, sụp đổ tan tành.

      Từ điển tiếng Việt của Văn Tân ghi xơ xác tàn lụi

      Từ điển Nguyễn Bá Đạm ghi giảm sút đến mức gần như mai một

       Nếu vậy thì làm sao có thể  viết chiếc áo điêu tàn được nhỉ!

      Lại còn trường hợp tên cuốn sách Tại sao Việt Nam?  của L. A. Patti. Tôi hiểu rằng đây là dịch thẳng từ tiếng Anh Why Vietnam? sang. Nhưng bao giờ nghe thấy cái câu Tại sao Việt Nam? , tôi cũng tự hỏi không hiểu tác giả muốn nói ý gì. Tại sao những chuyện này lại xẩy ra ở VN? Tại sao chúng ta có mặt ở VN ? Chắc là bên Anh Mỹ, người ta hiểu ngay cái mạch ngầm đằng sau. Lẽ ra, người dịch phải làm hộ người đọc cái điểm đó.

      Trong tiếng Việt sau từ tại sao, không bao giờ được phép ghép chỉ một danh từ nào đó. Ví dụ không ai nói tại sao cái búa?  Mà phải nói tại sao cái búa hỏng ? không nói tại sao hòa bình ? mà phải nói tại sao hòa bình được lập lại?

 Trích trong bài Kissinger bàn về Trung Quốc: Ý chí Mao Trạch Đông

      Chương sách đầu tiên về Mao mở đầu như sau: “Ở vị trí người đứng đầu của triều đại mới, triều đại mà vào năm 1949 đã tràn từ nông thôn ra tiếp quản thành phố, sừng sững một người khổng lồ: Mao Trạch Đông. Độc đoán, ảnh hưởng bao trùm, tàn nhẫn và xa cách, vừa là nhà thơ vừa là chiến sĩ, vừa là người đưa ra chủ trương vừa là nhà phê bình, ông thống nhất toàn Trung Quốc và đưa cả đất nước này vào một hành trình gần như hủy diệt xã hội dân sự. Điều kỳ lạ là cho tới cuối hành trình, Trung Quốc đã trở thành một trong những siêu cường của thế giới.”

Trích từ  30 điều thú vị về Thailand
    Thường bạn không bắt gặp những người say bia rượu trên đường phố Thailand. Người Thái dường như không bao giờ uống say, và nếu bạn hơi lâng lâng, thì họ cư xử bình tĩnh và không gây ồn ào. Trạng thái bình thườngcủa người Thái say rượu – ngồi và cười.
    Ở đất nước này không chấp nhận nói chuyện to giọng. Và người hay cười không bị xem là kẻ ngốc nghếch, cườiđáp lời ở Thailand – đó là chuẩn mực. Chính bởi vậy Thailand được gọi là đất nước của nụ cười.
    Trong tiếng Thái không có từ “đói”.

20 -2
    NHÂN CHUYỆN TÁI CƠ CẤU,
   NHỚ NHỮNG BÀI HỌC HỒI CHIẾN TRANH
  Chuyện sửa xe đạp
 1/ Có hỏng gì thì  sửa ngay, càng để lâu càng khó sửa.
  2/ Khi một ổ bi đã hỏng  thay vào vài viên bi mới cũng vô ích.
  3/ Lốp nát thì xăm tốt cũng vứt đi, và ngược lại. Xích líp cũng quan hệ tương tự
  4/ Khi các trục đã nát, không thể vặn chặt quá. Tốt nhất là để nó hơi giơ, tức là hơi lỏng một chút. Vặn chặt quá sẽ vỡ nát cả trục.

  Chuyện bó chân
     Năm 1969 anh T. B. đang công tác ở chiến trường Tây nguyên thì được lệnh ra Hà Nội. Cùng ra với anh có cả chị và hai cháu. Một cháu đã lớn, tự đi được. Một cháu nhỏ phải ngồi trong ba lô, nên khi ra chân bị cong như hai nửa hình tròn, T. B. phải nhờ quân y đập chân ra để bó lại cho thẳng. Hồi trước 1975, với chúng tôi đó là một quyết định quá bạo, nhiều người tự nghĩ ở địa vị mình không dám làm. Nhưng thử nghĩ làm gì có cách nào khác.
    Khi biết tôi định liên hệ chuyện này với vấn đề thay đổi cải cách xã hội hôm nay, một bạn tôi là bác sĩ bảo:
 --Nhưng nên nhớ rằng lúc ấy sức khỏe bệnh nhân phải tốt lắm.
     Một bạn khác nghiên cứu xã hội học đế thêm.
--Tôi hiểu. Không phải thấy việc gì cần làm là cứ nhắm mắt làm. Có một câu danh ngôn đại ý nói người ta không nên tính phá đi một căn nhà khi không hình dung ra sẽ xây dựng lại ngôi nhà mới như thế nào và có đủ tiền không. Tôi cũng thấy thế, không nên ủng hộ lối hành động chỉ để chứng tỏ là mình có hành động. Ngồi yên là có tội. Nhưng cũng không được chữa theo kiểu bôi bác và kêu ầm lên sau sửa chữa mình rằng có một ngôi nhà “trên cả tuyệt vời”.       


23-2

   Ở Hy Lạp, đôi chỗ dân bắt đầu có hình thức đổi công cho nhau, mà không dùng tiền.
   Ở Mỹ, bắt đầu có các cửa hàng trưng biển chuyên bán hàng Mỹ.
   Rút lại chỉ là nhân loại cảm thấy mình đã phát triển nhanh quá. Sự toàn cầu hóa -- sự hiện đại hóa --đã đến quá sớm.


  Có tin mấy thành phố như Nha Trang Hạ Long định phấn đấu để trở thành thành phố không có khói thuốc.
  Tôi định viết nghe mà thấy như chuyện tầm phào. Nhưng rồi đọc lại, hóa ra ở đây người ta có nói tới việc nhất định làm được đâu mà chỉ nói phấn đấu thôi, ai bắt vạ được. Cứ nói tướng lên là mình định thế này thế nọ. Không phải là ảo tưởng nữa mà là dối người và dối mình luôn thể. Có sao đâu?
   
    24-2

GHI VẶT
  Bên Nga săp bầu cử. Vừa thấy có những cuộc biểu tình phản đối thì lại có ngay những cuộc khác đông hơn vui vẻ hơn ủng hộ Putin. Do ông Putin tổ chức, cố nhiên. Một ông hiệu trưởng nói rằng ông được lệnh phải huy động các giáo viên tham gia, nếu không sẽ mất việc.
   Nay thì người ta có thể chế ra tất cả các thứ hàng giả, và thứ hàng giả chính trị ở cấp quốc gia như thế này đang phổ biến ở nhiều nước.

    Nhớ một lần họp báo, nhân có tin Putin đã có tới 40 tỉ đôla  gửi ngân hàng, một phóng viên phương Tây hỏi, nghe nói ngài giàu lắm phải không, thì được ngài tổng thống trả lời: Vâng tôi rất giầu, đó là giầu tình yêu của nhân dân Nga với tôi.

    Học sử ngoài đường được xem như một sáng kiến với nghĩa dưới tên phố danh nhân ghi thêm một đoạn về công tích danh nhân đó.
    Cái thứ sử mà chúng ta muốn mọi người biết chỉ là thứ kiến thức hời hợt và vu vơ như thế đó.
    Anh Tạ Ngọc Liễn bên Viện sử tôi quen từ hồi hay đi thư viện với nhau trước 1975 hôm nọ bảo thôi đành để việc viết sử VN cho người nước ngoài vậy.  

  25-12
  TRÌNH ĐỘ KHOA HỌC XÃ HỘI? Ở TA HÔM NAY
   Một tin ngắn trên bản tin VTV1—khoảng 80% (?) sinh viên Đại học khoa học xã hội nhân văn thuộc Đại học quốc gia HN không hiểu tại sao mình lại vào trường này và không biết sau này mình ra trường làm việc gì.
   Trước đó tờ SGTT có một đoạn tin nói rằng nhiều gia đình trẻ bây giờ gặp phải hội chứng trẻ thích nổi tiếng, thích cha mẹ trở thành đại gia. Sau đó báo phỏng vấn một tiến sĩ tâm lý học đề nghị giải thích hiện tượng đó và cho một lời khuyên.
    Câu trả lời của vị tiến sĩ rút lại chỉ là cái ý “cha mẹ hãy quan tâm tới con cái”

   Còn nhớ trong những năm chiến tranh, dân tạm gọi là lao động trí óc bọn tôi luôn được nghe cấp trên giảng đại ý là
 --về khoa học  tự nhiên ta có kém thế giới
 --còn về khoa học xã hội, ta có lý luận của ta, đạt trình độ tiên tiến của thế giới rồi, thiên hạ có  nước còn muốn cắp sách đến học ta nữa ấy chứ. 

27-2
  NÀO TA CÙNG TỰ SÁT  
      Cái tiêu đề này là của blog Nhị Linh, tôi mượn để nói thêm.
     Khi trả lời phỏng vấn một tờ báo Việt Nam, một chuyên gia giao thông người Nhật Bản nêu nhận xét rằng ông thấy người dân ở Hà Nội đi xe máy đúng theo kiểu tự sát.
     Có thể bảo “đâm đầu vào cõi chết” là tinh thần chi phối xã hội ta trên nhiều phương diện sống khác. Ít ra là trong mấy việc:
    1/ cách ta xả rác và hủy hoại môi trường
    2/ cách ta khai thác hầm mỏ, đất đai … và các di sản văn hóa để thu lợi
    3/ Cách ta dùng người và đào tạo lớp trẻ.
    Xin nói rõ ý thứ ba bằng chuyện bên ngành giáo dục. Sinh viên các trường sư phạm giờ đây khi ra trường dù là giỏi đến đâu cũng không được nhận vào biên chế ngay mà phải qua nhiều lần hợp đồng.
    Nói là để thử thách. Nhưng thực chất là để các nhà tổ chức hét tiền cống nạp đâu từ vài chục đến cả trăm triệu mỗi lần.
     Một phó giáo sư giáo dục học đã về hưu kể với tôi từ đây xảy ra hai tình thế, một là có nhiều cử nhân sư phạm mới ra trường không kiếm được tiền đành bỏ nghề; hai là những em có khả năng mang tiền nhà đi vay đi mượn để nộp thì sau này mặc sức cướp bóc học trò để hoàn vốn.
    Chuyện cướp bóc xảy ra ở nhiều ngành khác, nhưng đến giáo dục càng thấy đau lòng vì trong tay những thầy giáo như thế thì con em chúng ta còn làm sao mà nên người được.

-Theo:-
Nhật ký 2012 ( II )

- Về làng chuyên xuất khẩu... lồng chim (DV 3-3-12)
-Sao không xử hình sự?
Thanh Niên
Loạt bài Kinh hoàng heo siêu nạc đăng trên Thanh Niên, phản ánh tình trạng sử dụng chất cấm nhóm Beta Agonists trong nuôi heo, thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Từ phản ánh của phóng viên, dư luận không chỉ quan ngại vì đây là những chất độc ...Kinh Hoàng Heo Siêu NạcViệt Báo Daily Online
Chuộng thịt nạc, coi chừng hóa chất cực độc24 giờ - Thợ mổ đóng dấu thú y (TN).-- Thu giữ gần 3.000 kg thịt gà thối (TN). - Hơn ba tấn gà, heo “đột nhập” TP.HCM (PLTP).-- Nhìn cảnh này, không ai còn dám ăn miến (Infonet).
------
vào lúc
Nhãn:

Tổng số lượt xem trang