Tội làm hư dân

- VƯƠNG-TRÍ-NHÀN 

     Đại Đường Tây vực ký của nhà sư Huyền Trang  từng được dịch ra tiếng Việt ( NXB Phương Đông, 2007). Trong thiên bút ký này, Đường Tăng ghi lại ấn tượng sau khi đi qua 138 nước  nằm giữa Trung Hoa và Ấn Độ ( có thời gộp chung là Tây vực).

   Đoạn tổng thuật về địa khu Tốt Lợi kể “Người Tốt Lợi  phong tục kiêu ngoa, chuyên môn lừa đảo, tham lam hám lợi, giữa cha con với nhau  cũng tính toán hơn  thua  chẳng cần người tốt  kẻ xấu, cứ  nhiều tiền là được quý trọng… Cư dân một nửa làm ruộng, một nửa chuyên đi trục lợi ”.

   Tôi ghi lại đoạn này bởi lẽ nó góp phần gạt đi trong đầu một phân vân khi nhận thức.

    Từ nhỏ bọn tôi đã được học rằng chỉ có các cá nhân xấu, chứ  nhân dân lao động nơi đâu cũng tốt. Hóa ra không phải vậy! Tùy hoàn cảnh mà con người biến đổi. Và là biến đổi trên diện rộng. Tục ngữ ta xưa cũng có câu “bạc như dân bất nhân như lính “. Đọc lại lịch sử thấy  nhận xét chua chát đó không hoàn toàn sai.

     Thế còn bây giờ ? Một lần, chập choạng tối, tôi đang đi trên đoạn đường gần ngã tư Hàng Chiếu – Đồng Xuân Hà Nội thì gặp mưa, đành tính chuyện lánh tạm vào một mái hiên. Bất ngờ nghe người ở trong nhà nói hắt  ra:

 -- Biến đi cho người ta còn bán hàng.

   Trời ơi! Con người đô thị bây giờ càn rỡ và bất nhân ngoài sức tưởng tượng !

     Ở các tỉnh xa,  các vùng kinh tế, thì sự hư hỏng lại mang sắc thái khác. Có lần trên một tờ báo, đọc thấy tin ở huyện Tam Nông Đồng Tháp nhiều người  lấn chiếm đất công rừng công, bất tuân  pháp luật.

      Lần khác xem ti vi, lại thấy dân một xã của Quảng Trạch Quảng Bình đua nhau chặt rừng phòng hộ ven biển bán cho tư thương, huyện xã đã tìm đủ cách ngăn chặn nhưng không nổi.

     Đủ chuyện đã xảy ra, dân ăn cướp, dân ăn cắp, dân ăn vạ, dân xà xẻo của công và tiếp tay cho kẻ xấu, dân làm hại lẫn nhau  … thiên hình vạn trạng không xếp loại được.

     Vấn đề còn lại chỉ là cắt nghĩa tại sao lại  xảy ra cái chuyện chẳng ai muốn đó ?

     Trở lại việc dân ở huyện Tam Nông Đồng Tháp nói trên. Đọc kỹ các bài viết liên quan thì thấy trước khi dân hư, có chuyện ông phó chủ tịch huyện phá rừng. Người dân chung quanh thấy ông cán bộ to hành xử như trên ( chặt tràm đào ao làm thành lãnh địa riêng ),  bảo nhau ùa vào làm bậy. 

    Đây cũng là diễn biến thấy ở nhiều nơi khác.

    Trong phần lớn trường hợp, tình trạng dân hư liên quan  tới hiện tượng nhức nhối là chuyện cán bộ kiếm chác vô nguyên tắc, tư lợi vô cảm, gộp chung là thoái hóa biến chất.

    Đáng lẽ phải gương mẫu tuân thủ pháp luật thì họ lại tự đặt mình cao hơn luật, phá luật để trục lợi.

      Trước mặt người dân lúc ấy, lý tưởng như bị xúc phạm. Người ta  không thể thờ ơ và dễ bảo mãi. Về mặt triết học có thể bảo con người bắt đầu rơi vào hư vô. Chúa đã chết rồi ! Ai muốn làm gì thì làm ! Bởi cảm thấy trên đời này không còn  cái gì là thiêng liêng, họ rơi vào liều lĩnh phá phách một cách hung hãn.

      Những cái xấu sẵn có mà bấy lâu họ kìm nén, được lúc vùng lên quẫy lộn.

      Tự cho phép  mình hư!

      Nhìn nhau để yên tâm mà hư!

     Khuyến khích nhau hư thêm, càng đông người hư càng thích!

      Sự bùng nổ lúc này là theo lối dây chuyền,  không gì có thể giữ con người lại nữa.

     Đó là phản ứng phổ biến sau cú hích của đám dân chi phụ mẫu (nói theo cách nói thẳng của ngày xưa) hoặc các vịcông bộc (theo cách nói dối trắng trợn của thời nay).

    Ta chưa có thói quen đánh giá bộ máy quan chức nên tưởng việc này là khó. Sự thực việc đánh giá này khá đơn giản. Muốn biết giới quan chức một địa phương ra sao, cứ xem dân ở đấy thì biết. Dân ngoan làm ăn tử tế tức là bộ máy làm việc tạm gọi là chấp nhận được, người ta còn tin. Còn dân hư, nhất định là những người quản lý họ có vấn đề,  không  tham nhũng thì cũng kém cỏi trong quản lý. Chỉ cần chịu tìm sẽ thấy ai có lỗi.

     Tòa án thường chỉ xét những tội cụ thể. Nhưng tôi tưởng tất cả các quan chức, một khi hư hỏng, ngoài hành vi phạm pháp, còn phải xét thêm một tội nữa: Tội ngấm ngầm thúc đẩy và dung túng dân làm bậy. Tội làm hư dân.

      Nhà xuất bản Tri thức từng cho in một cuốn sách thuộc loại kinh điển. Đó là cuốn Chính thể đại diện của John Stuard  Mill ( nguyên bản được viết từ năm 1861). Ở trang 82, tôi đọc được một câu đại ý như sau “ Người ta phán xét một chính thể  thông qua tác động của nó lên con người.  Cụ thể là có thể và nên xét xem  nó tạo nên những công dân như thế nào,  nó làm cho dân tốt lên hay xấu đi  ”. Đúng là có liên quan tới vấn đề chúng ta đang bàn. 

in lần đầu TBKTSG 15-5 2008,

in lại trong Những chấn thương tâm lý hiện đại 2009

Viết thêm 28-1-2013

     Muôn hình vạn trạng những đau khổ của người dân đang là câu chuyện đầu miệng ở xã hội VN hôm nay.

   Những đau khổ này không phải từ đâu mang lại, cũng không phải là tội của thực dân đế quốc như các tài liệu chính trị vẫn rao giảng. Mà tất cả bắt đầu từ chính chúng ta, trong đó có những nguyên nhân sâu xa từ sự hư hỏng sự tha hóa của con người nói chung mà chúng tôi đã đề cập  tới trong một số bài phiếm luận in gần đây.

    Mục đích bài viết bạn đọc vừa đọc ở trên là tìm hiểu trách nhiệm của những người quản lý xã hội trong việc làm hư dân.

    Người viết mới chỉ dừng lại ở tình trạng giới quan chức tham nhũng bất chấp luật lệ cho phép mình làm bậy, chính họ đầu têu cho người dân thường bắt chước theo.

    Trong thực tế, có thể thấy cách làm hư dân của bộ máy quan chức rất đa dạng. Cũng giống như việc cha mẹ quá chiều chuộng khiến con cái không nên người, chỉ cần nhà cầm quyền dễ dãi vô nguyên tắc bỏ mặc cho dân muốn làm gì thì làm  thì cái việc có vẻ nhân nghĩa này đã là nguồn gốc dẫn tới sự hư hỏng của đám đông. Họ sẽ  tùy tiện làm ăn gian dối, rồi lừa lọc nhau, ăn cắp ăn cướp của nhau, như chúng ta đang chứng kiến.

    Mở rộng ra, cần nghiên cứu sự hình thành tầng lớp quan chức trong lịch sử và văn hóa quản lý xã hội ở ta trước nay ra sao. 

     Ví dụ, cần  đi vào chi tiết  việc quản lý các làng xã xưa,  nơi đó bọn cường hào thao túng cuộc sống người dân và kìm hãm họ trong cảnh trì trệ.

     Hoặc là theo dõi sự vận hành của bộ máy quyền lực những thời gần với  xã hội hôm nay như xã hội thời Lê Trịnh ở Đàng Ngoài và các chúa Nguyễn ở Đàng Trong thế kỷ XVII- XVIII. Khi mà người ta làm kinh tế theo kinh nghiệm của những người chỉ quen chinh chiến và quản lý xã hội theo kiểu trại lính thì sự nghiêm túc chỉ là bề ngoài, bên trong là hỗn loạn thối nát.

   Chỗ khác của thế kỷ XVII-XVIII với chúng ta hôm nay một phần là các hoạt động văn học nghệ thuật.

   Thời đó văn học dùng để nói lên nỗi đau khổ của nhân dân. Nó vẫn là một thứ tự ý thức tỉnh táo.

   Còn văn chương ngày nay lại đang đi vào khuyến khích sự chơi bời hưởng lạc lười biếng gian dối, tức sự hư hỏng của người dân.

   Trong trường hợp này, trang sách viết ra không còn đóng vai giáo hóa như các nhà văn thường kỳ vọng, mà chính là  mắc vào cái tội chúng ta đang nói—tội làm hư dân.

   Khi con người đau khổ thì còn có cách tổ chức đời sống để họ trở nên sung sướng. Nhưng khi con người đã hư hỏng mà lại không tự biết sự hư hỏng của mình thì thật hết đường cứu vãn.-Tội làm hư dân

-- Đề nghị sửa chống tham nhũng trong Hiến pháp (ĐV).- Cấm nhân viên mang quá 200.000 đến cơ quan (BRVT/VnMedia).

-Bán rẻ 260 ha rừng, Trưởng phòng Nông nghiệp bị bắtVNExpress

Do bán hàng trăm ha rừng với giá rẻ (2,3 triệu đồng một ha) nên Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn huyện Gio Linh (Quảng Trị) bị công an bắt khẩn cấp, khám xét nơi làm việc. 10h sáng 28/1, Cơ quan CSĐT huyện Gio Linh (Quảng Trị) đã ...
Bắt trưởng phòng nông nghiệp huyện Gio LinhThanh Niên
Bắt Trưởng phòng Nông nghiệp bán hàng trăm hectare rừng "rẻ ...Thể thao văn hóa
Bắt trưởng phòng NN-PTNT bán rừng rẻ hơn củi
(NLĐO) - Trưa 28-1, Cơ quan CSĐT (Công an huyện Gio Linh, Quảng Trị) đã bắt giữ ông Nguyễn Văn Thành - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) huyện Gio Linh, Trưởng Ban quản lý dự án 661 Nam Bến Hải - để điều tra về hành vi “vi phạm các quy định về quản lý rừng".

Bị bắt quả tang đánh bạc, quan quận bảo để lấy tiền ăn sáng
(NLĐO)- Bị công an bắt quả tang đang sát phạt nhau, 8 cán bộ là Phó Chánh văn phòng quận, Phó Bí thư Đảng uỷ phường, Phó Chủ tịch UBND phường... ở TP Hải Phòng bị kiểm điểm đánh "phỏm" ghi điểm để mời nhau ăn sáng.

Trưởng công an xã bị côn đồ truy sát
(NLĐO) - Khoảng 16 giờ 30 phút ngày 27-1, trong lúc đang nghỉ tại nhà riêng ở thôn Hồng Kỳ, xã Hải Ninh, huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa), ông Lê Vũ Hạnh (SN1972), Trưởng Công an xã Hải Ninh bất ngờ bị 2 tên côn đồ xông vào nhà riêng dùng mã tấu chém trọng thương.
- - Đại gia Thái Nguyên tử vong do bị sát hại? (VNN). – Đã bắt được hung thủ giết Giám đốc doanh nghiệp chè ở Thái Nguyên (GDVN).
- Bắt một đối tượng đưa người trốn ra nước ngoài (TN).
- Rọi X-quang…chiếc ô của giới công chức “cắp ô”  (DT).
Lộ đường dây xuất cảnh từ vụ Dương Chí Dũng
VTC
Lộ đường dây xuất cảnh từ vụ Dương Chí Dũng. 29/01/2013 07:01 | Pháp luật. Không chỉ làm giả giấy tờ giúp Dương Chí Dũng bỏ trốn, 2 nguyên công an xã còn tiếp tay cho nhiều đối tượng xuất ngoại. » Bắt Trung tá công an giúp Dương Chí Dũng bỏ trốn ...
Bắt kẻ tổ chức trốn ra nước ngoàiTiền Phong Online
Bắt một đối tượng đưa người trốn ra nước ngoàiThanh Niên
Bắt đối tượng tổ chức xuất cảnh trái phépTuổi Trẻ
Lao động -Báo Giáo dục Việt Nam -cand.com

--Học sinh lớp 10 bị đánh chết vì không chịu “chung” tiền
Tuổi Trẻ
TT - Ngày 28-1, tin từ Cơ quan cảnh sát điều tra Công an thị xã Phước Long (Bình Phước) cho hay đã bắt khẩn cấp tám đối tượng để điều tra làm rõ hành vi đánh chết em Nguyễn Phước Thành (16 tuổi), học sinh lớp 10CN3 Trường THPT Phước Long (Tuổi ...
Côn đồ hoành hành sân trườngLao động
Học sinh bị côn đồ đánh chếtThanh Niên
Điều tra cái chết của một học sinhDân Trí

- Có chỉ đạo, TPHCM liền dồn dập trấn áp tội phạm (Sống mới).  – Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: ‘Không thể để ra đường là sợ cướp giật’ (GDVN). - Hà Nội: Hàng chục côn đồ “quậy tưng”, đánh cụ bà 90 nhập viện (DT).  Trưởng công an xã bị chém dã man tại nhà riêng (GDVN).
- Can phạm chết trong nhà tạm giữ do bị đánh vỡ gan (TT).

--Hà Nội: Côn đồ vào tận nhà đánh đập cụ 90 tuổi
Báo Đất Việt
(ĐVO) - Hàng chục đối tượng bặm trợn xông vào nhà chị Phúc đập phá, hành hung mọi người. Mẹ đẻ chị Phúc đã 90 tuổi sợ hãi trốn vào nhà vệ sinh cũng bị nhóm côn đồ đập vỡ cửa kính, lôi ra đánh.- Hà Nội: Côn đồ đập phá nhà dân khiến cụ già 90 tuổi nhập viện (GDVN).
Côn đồ xông vào nhà, đánh cụ già nhập việnVietNamNet
Nhóm côn đồ đánh 2 cụ già hơn 80 tuổiTin tức 24h
Côn đồ xông vào nhà hành hung, cướp tài sảnThanh Niên

- Đám tang công chức: Lại được viếng vòng hoa, rắc vàng mã (ĐV). - Tục rải vàng mã: Kiên trì sẽ bỏ được (PLTP).
- Ông Nguyễn Xuân Phúc và PMQ (Trần Nhương).- Không an cư, dân thành thủy tặc (DV). - Ngư dân ra biển kiếm tiền tết (DV).- Chủ tịch Nước gửi thư khen thành tựu y học VN (LĐ). – “Mốt” xuất ngoại chữa bệnh: Bao giờ bệnh nhân thực sự là ‘thượng đế’? (PT). - Việt Nam mất 2 tỷ USD/năm để xuất ngoại chữa bệnh (DV). - Không phải là chuyện 1 hay 2 tỉ USD (PLTP).- Đóng cửa bãi rác đầu nguồn suối Cam Ly (LĐ).- Bắt giữ 2,5 tạ nội tạng động vật bốc mùi hôi thối (TTXVN).

Khi lãnh đạo và trí thức cùng nhìn một hướng (TVN 27-1-13) -- Bài của GS Trần Văn Thọ
Dữ liệu lớn: Cơ hội và thách thức lớn (TS 25-1-13) -- Bài của GS Hồ Tú Bảo
Chó, mèo chạy rông, người chịu phạt (LĐ 28-1-13) -- Đồng chí X phải tốn tiền đấy!
Phó thủ tướng: 'Không thể để ra đường là sợ cướp giật' (VnEx 28-1-3)
Các Thứ trưởng bị xử lý thế nào sau sai phạm? (KT 28-1-13)
Hiểm nguy rình rập thợ Việt trên đất Lào (VNN 28-1-13)
Làm đám tang lại: Đám tang công chức: Lại được viếng vòng hoa, rắc vàng mã (ĐV 28-1-13) -- Gia đình người nào đã làm đám tang không có vòng hoa, vàng mã.. thì có thể quật mộ, làm lại đám tang?
 
Đọc Tro Tàn Rực Rỡ của Nguyễn Ngọc Tư (viet-studies 28-1-13)  -- Bài Khuất Đẩu ◄
Thủ tướng yêu cầu kiểm tra việc học sinh thiếu cơm (TP 28-1-13) -- Gọi Nguyễn Thiện Nhân (đang lùng gà lậu) về ngay để lo việc này
Giới trẻ 'nghèo' nhất tài sản gì? (TVN 28-1-13)
Trần Vàng Sao - Giọt nước trong lá sen (VHNA 27-1-13)
Hai nhà văn từ chối Bằng khen: Liệu có thực lòng? (PetroTimes 25-1-13)
Nhà văn Văn Chinh: Tôi có cảm giác "bị tóe bùn lây" (TTVH 28-1-13)
Phát biểu động trời: Gái bán dâm: 'Em chẳng kém gì Ngọc Trinh' (NĐT 28-1-13)  -- Cơ quan chủ quản của báo này là Hội Luật gia Việt Nam!
- Mẹ ung thư chạy xe ôm nuôi hai con ăn học trường Tây (DT).
- Vị sư nữ và mười cô con gái (DT). - Mơ ước của nhà nghèo (PNTP). - Cả làng trồng huỳnh đàn (TT).
- Để hỏi các bà xem sao (PT).
- Những điều cần biết khi đóng góp tài chánh từ thiện (Người Việt). - Giới trẻ ‘nghèo’ nhất tài sản gì? (TVN). - MÙA ONG LẤY MẬT BẠC HÀ (Thùy Linh).
- Ca cúm gia cầm thứ tư trong năm gây lo ngại tại Campuchia (VOA).

Võ Thuật và Võ Đạo Việt Nam, truyền thống và hiện tại
Việt Nam tự hào là một đất nước có nền võ thuật được hình thành và phát triển qua cả nghìn năm cùng với lịch sử dựng nước

Ngắm vẻ đẹp hoang dại của cá rồng "thuần khiết Việt Nam"