Sự tụt hậu của Việt Nam: Nghèo nhưng vẫn tiêu hoang? (TGTT 1-12-15)
Giấc mơ bay trên bầu trời, làm chủ “chim sắt” khiến nhiều bạn trẻ và gia đình không ngần ngại bỏ hàng tỉ đồng sang Mỹ học phi công. Sau khi tốt nghiệp về nước, những điều khoản hợp đồng đào tạo bất ngờ phát sinh với số tiền quá lớn khiến các phi công tương lai đành chấp nhận thất nghiệp.
Trường bị đóng cửa
Đầu năm 2014, hãng hàng không Vietjet thông tin rộng rãi sẽ phối hợp với hãng chế tạo máy bay Airbus và Trung tâm huấn luyện phi công Ahart (California, Mỹ) để đào tạo phi công cho hãng. Thông tin ngay lập tức thu hút nhiều bạn trẻ. Nhiều người dù có công việc thu nhập ổn định nhưng cũng từ bỏ để tham gia khóa đào tạo của Vietjet.
Tháng 6.2014, Vietjet đã chọn 21 học viên (19 nam, 2 nữ) xuất sắc nhất trong số hàng trăm người thi tuyển để đưa đi Mỹ đào tạo. Vietjet cam kết sau khi tốt nghiệp khóa đào tạo (kéo dài ít nhất 12 tháng, tùy năng lực của mỗi người), học viên sẽ được hãng nhận vào làm ở vị trí cơ phó với mức lương cứng 2.000 USD, cộng thêm 1.500 - 2.000 USD tùy theo giờ bay. Tổng cộng mức thu nhập sẽ là 3.500 - 4.000 USD/tháng.
Đến năm 2035 mức độ thịnh vượng trung bình của người Việt Nam vẫn còn thua xa Đài Loan, Hàn Quốc và chỉ bằng gần một nửa của Nhật Bản và 1/3 so với Singapore vào thời điểm năm 2011.
Nhận định trên được đưa ra trên cơ sở so sánh về hai chỉ tiêu GDP/công nhân và GDP/nhân công nông nghiệp do Viện kinh tế Việt Nam thực hiện.
Theo đó, dù lấy năm 1970, 1980 hay năm 2000 của Việt Nam là năm cơ sở để so sánh, thì xuất phát điểm của Việt Nam cũng đều thấp hơn phần lớn các quốc gia khác. Điều đáng bàn là khoảng cách tuyệt đối về năng suất lao động của công nhân Việt Nam và các nước đều đang tăng nhanh, vì thế, cho dù năng suất lao động của Việt Nam có cao hơn những nước thuộc nhóm thu nhập cao thì khoảng cách thực tế về mức độ thịnh vượng quốc gia vẫn ngày một lớn hơn.
Thua xa thế giới về mức độ thịnh vượng của quốc gia
Tốn hàng tỉ đồng sang Mỹ học phi công nhưng khi tốt nghiệp về nước, các phi công tương lai lại chịu cảnh thất nghiệp, ngồi nhà suốt 4-5 tháng qua.Nhận định trên được đưa ra trên cơ sở so sánh về hai chỉ tiêu GDP/công nhân và GDP/nhân công nông nghiệp do Viện kinh tế Việt Nam thực hiện.
Theo đó, dù lấy năm 1970, 1980 hay năm 2000 của Việt Nam là năm cơ sở để so sánh, thì xuất phát điểm của Việt Nam cũng đều thấp hơn phần lớn các quốc gia khác. Điều đáng bàn là khoảng cách tuyệt đối về năng suất lao động của công nhân Việt Nam và các nước đều đang tăng nhanh, vì thế, cho dù năng suất lao động của Việt Nam có cao hơn những nước thuộc nhóm thu nhập cao thì khoảng cách thực tế về mức độ thịnh vượng quốc gia vẫn ngày một lớn hơn.
Thua xa thế giới về mức độ thịnh vượng của quốc gia
Sản xuất nông nghiệp được coi là một thế mạnh của Việt Nam, khi đây là nguồn sinh kế chính của phần lớn người dân trong nước. Cho dù trong bảng xếp hạng các quốc gia xuất khẩu gạo, cà phê, dệt may, thủy hải sản thì Việt Nam đều có vị trí nhất nhì, song nhìn vào chỉ tiêu năng suất lao động thì đây là điểm “thiếu sáng” theo đánh giá của TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam.
Dữ liệu chỉ số phát triển thế giới (WDI) cho biết, năm 1990 bình quân một công nhân ngành nông nghiệp tạo ra giá trị gia tăng tương đương 266 USD (theo giá cố định năm 2005); đến năm 2000 tăng lên 355 USD và lên 476 USD vào năm 2013.
Mặc dù năng suất lao động ngành nông nghiệp đã tăng lên đều đặn trong 20 năm qua, nhưng việc so sánh tỷ lệ giữa giá trị gia tăng nông nghiệp/nhân công Việt Nam với một quốc gia và nhóm quốc gia khác lại cho thấy, nền nông nghiệp Việt Nam đang ngày càng tụt hậu.
Theo đó, năng suất lao động nông nghiệp Việt Nam chỉ tương đương 1% Singapore, bằng 1-4% của Nhật Bản, Hàn Quốc hay các nước OECD; bằng khoảng ½ của các nước thu nhập trung bình thấp. Đầu những năm 1990, năng suất lao động nông nghiệp Việt Nam tương đương 80% so với Trung Quốc, nhưng tỷ lệ này giảm bình quân mỗi năm 1 điểm phần trăm trong 3 thập niên qua.
Đặc biệt, khi so sánh về sức mạnh kinh tế tổng hợp của quốc gia khi lấy Trung Quốc làm cơ sở tham chiếu, cho thấy kinh tế Việt Nam ngày càng nhỏ so với nước này. Tại thời điểm bắt đầu đổi mới, quy mô GDP của Việt Nam tương đương 4,1% của Trung Quốc, tức là bằng 1/25.
Song tỷ lệ này không ngừng giảm xuống, đến năm 2013 chỉ còn 1,9%, vị thế của người Việt Nam vẫn không thay đổi, khi tỷ lệ của hai tiêu chí là bình quân đầu người của Việt Nam so với Trung Quốc thì đều đang giảm đi.
Một so sánh khác khi lấy dữ liệu GDP theo đầu tư hợp tác công tư (PPP) năm 2005 trong cơ sở dữ liệu tài khoản quốc gia (Penn World Teble). Với một giả định về kịch bản lạc quan nhất trong giai đoạn 2015 – 2020, Việt Nam sẽ tăng trưởng GDP/đầu người ở mức 6% và sau đó đạt bình quân 8% cho thời gian còn lại, thì đến năm 2035 mức độ thịnh vượng trung bình của người Việt Nam vẫn còn thua xa Đài Loan, Hàn Quốc, chỉ bằng gần một nửa của Nhật Bản và bằng 1/3 so với Singapore vào thời điểm năm 2011.
Mức độ chi tiêu đáng giật mình
Theo Viện Kinh tế Việt Nam, nếu coi những giả định trên là hợp lý thì tính từ năm 2015, Việt Nam phải mất lần lượt là 10, 12 và 17 năm nữa để vượt qua mức của Trung Quốc, Thái Lan và Malaysia đã đạt được ở năm 2011. Do đó, TS. Thiên cho rằng nếu trong hai thập kỷ tới, Việt Nam không có những yếu tố đột phá vượt trội thì sẽ không có gì thay đổi.
Trong khi GDP bình quân đầu người ở mức thấp, nền kinh tế tụt hậu ở ngay cả những lĩnh vực có thế mạnh là nông nghiệp và sức mạnh tổng hợp của quốc gia còn hạn chế, thì mức độ chi tiêu của người Việt lại đáng giật mình. Mặc dù ngân sách khó khăn, song mỗi năm vẫn chi ra tới gần 13.000 tỷ đồng để nuôi 40.000 xe ôtô công, chưa bao gồm xe tại các đơn vị vũ trang, doanh nghiệp Nhà nước.
Trước đó, trao đổi với chúng tôi đại biểu Bùi Đức Thụ (đoàn Lai Châu), Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho rằng việc chi nhiều cho xe công là nguyên nhân khiến cho tỷ lệ chi thường xuyên tăng cao, gây áp lực lớn cho chi ngân sách nhà nước. Do đó, cần có biện pháp tiết kiệm như khoán xe công, xử lý nghiêm việc sử dụng xe công không đúng mục đích hoặc cắt giảm các hoạt động lãng phí như hội nghị, khánh tiết…
Nhìn ở góc độ khác, tờ Straits Times dẫn theo báo cáo về tăng trưởng ngành công nghiệp ô tô ở khu vực Đông Nam Á, cho hay doanh số bán hàng tại Việt Nam năm 2014 là 37,6% và dự báo sẽ đạt 19,9% trong năm nay. Đây là mức cao hơn nhiều so với nhiều nước trong khu vực, khi Philippines đạt 29%, Indonesia đạt 6,6% và Malaysia chỉ có 1,9%.
Đáng chú ý là nhu cầu xe hạng sang của Việt Nam rất lớn và có thể sẽ vượt qua Singapore, nước có tỷ lệ sử dụng xe sang lớn nhất, theo thông tin từ tờ Los Angeles Times, nếu vài năm trước, Mercedes và BMW còn thống trị thị trường xe sang Việt Nam, thì gần đây đã có thêm Rolls-Royce, Porsche, Audi, Lexus, Infiniti và Lamborghini đã tới Hà Nội. Lượng xe hơi bán tại Việt Nam đã tăng hơn gấp đôi trong 2 năm, từ 9.500 chiếc vào năm 2012 lên 21.700 chiếc năm 2014.
“Những chiếc Rolls-Royce nhập khẩu về Việt Nam có giá từ 979.000 USD cho đến 2,5 triệu USD, không ít phiên bản đặc biệt, mạ vàng thể hiện nhu cầu xa xỉ của dân Việt” – tờ này trích dẫn.
Người Việt Nam cũng khá mạnh tay chi ra nhiều tiền để xài đồ xa xỉ, khi Việt Nam đang trở thành kinh đô mới mà các nhãn hàng xa xỉ đặt chân đến. Hãng nghiên cứu Knight Frank trong báo cáo Wealth Report 2015 công bố, hàng xa xỉ tại Việt Nam đã và đang tăng trưởng mạnh mẽ. Các loại mặt hàng túi xách cao cấp như Hermes, Cartier, Louis Vuiton đều có mặt tại các trung tâm thương mại lớn, nhỏ tại TPHCM và Hà Nội…
Giấc mơ bay trên bầu trời, làm chủ “chim sắt” khiến nhiều bạn trẻ và gia đình không ngần ngại bỏ hàng tỉ đồng sang Mỹ học phi công. Sau khi tốt nghiệp về nước, những điều khoản hợp đồng đào tạo bất ngờ phát sinh với số tiền quá lớn khiến các phi công tương lai đành chấp nhận thất nghiệp.
Trường bị đóng cửa
Đầu năm 2014, hãng hàng không Vietjet thông tin rộng rãi sẽ phối hợp với hãng chế tạo máy bay Airbus và Trung tâm huấn luyện phi công Ahart (California, Mỹ) để đào tạo phi công cho hãng. Thông tin ngay lập tức thu hút nhiều bạn trẻ. Nhiều người dù có công việc thu nhập ổn định nhưng cũng từ bỏ để tham gia khóa đào tạo của Vietjet.
Tháng 6.2014, Vietjet đã chọn 21 học viên (19 nam, 2 nữ) xuất sắc nhất trong số hàng trăm người thi tuyển để đưa đi Mỹ đào tạo. Vietjet cam kết sau khi tốt nghiệp khóa đào tạo (kéo dài ít nhất 12 tháng, tùy năng lực của mỗi người), học viên sẽ được hãng nhận vào làm ở vị trí cơ phó với mức lương cứng 2.000 USD, cộng thêm 1.500 - 2.000 USD tùy theo giờ bay. Tổng cộng mức thu nhập sẽ là 3.500 - 4.000 USD/tháng.
Trước khi đưa học viên qua Mỹ học, Vietjet cử người sang kiểm tra trường Ahart nhưng cuối cùng trường này vẫn bị đóng cửa do có nhiều sai phạm - Ảnh do học viên cung cấp
Đổi lại, học viên phải tự túc chi phí học ở Mỹ để lấy các chứng chỉ phi công tư nhân (PPL) như bằng lái phi công thương mại (CPL), chứng chỉ năng định bay thiết bị (IR), chứng chỉ bay phối hợp tổ lái (MCC)… Vietjet dự kiến chi phí này tốn chừng 37.000 USD. Ngoài ra, học viên phải lo tiền ăn ở, chi phí sinh hoạt suốt thời gian ở Mỹ. Người nào không đủ tiền có thể vay thế chấp tại ngân hàng HDBank. Vietjet còn thu mỗi học viên 4.000 USD gọi là phí quản lý.
Theo lời học viên, tại buổi giới thiệu khóa đào tạo phi công, Vietjet hứa sau khi tốt nghiệp khóa đào tạo, hãng sẽ hỗ trợ học viên học chương trình chuyển loại phi công thương mại lên cơ phó máy bay A320.
Theo đó, Vietjet phối hợp với hãng Airbus đưa học viên học chuyển loại tại Toulouse (Pháp) với tổng kinh phí 35.000 USD, trong đó Airbus hỗ trợ 7.000 USD, học viên đóng 7.000 USD, 21.000 USD còn lại Vietjet cho vay sau đó trừ lương 500 USD/tháng.
Đợt đầu học viên đã đóng cho Vietjet 20.000 USD. Thậm chí khi sang trường Ahart dù điều kiện ăn ở không như mong đợi nhưng ai cũng hào hứng và tin tưởng vào tương lai. Lúc này ngoài việc đào tạo cho Vietjet, trường Ahart còn đào tạo khá đông học viên cho hãng Vietnam Airlines.
Tuy nhiên, học được một thời gian ngắn, các học viên phát hiện giấy phép huấn luyện đường bay của trường Ahart không được Cục Hàng không Việt Nam công nhận và sẽ hết hạn vào ngày 30.4.2014. Chưa kể học viên còn nhận được thông tin một thời gian nữa Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) sẽ niêm phong trường Ahart do trường này chuyển nhượng nhưng không tiến hành đổi chủ, nợ thuế, xăng dầu, tiền thuê sân bay, máy bay.
Chấp nhận thất nghiệp
Trước tình hình đó, nhiều học viên liên hệ với Vietjet nhưng không được phản hồi. Do không tin tưởng nên khi trường Ahart giục học viên đóng tiền đợt hai, không học viên nào đóng.
Cuối tháng 10.2014, Vietjet cử ông Chu Việt Cường (thành viên Hội đồng quản trị) sang làm việc với học viên. Tại đây, ông Cường thay mặt Vietjet thuyết phục các học viên đóng tiền, nếu có chuyện gì xảy ra hãng sẽ chịu trách nhiệm.
Phân nửa trong số 21 người chịu đóng thêm 10.000 USD, số còn lại không đóng. Sau khi ông Cường về, cuối tháng 10.2014, trường Ahart bị đóng cửa, niêm phong do những sai phạm kể trên.
Phí quản lý 4.000 USD mà Vietjet thu của mỗi học viên trong khóa đào tạo - Ảnh: Trung Hiếu chụp lại từ email học viên cung cấp
Lúc này học viên tiếp tục làm căng. Vietjet phải cử đại diện sang làm việc. Một phương án mới được đưa ra là học viên nào chưa đóng tiền đợt hai sẽ được giới thiệu sang trường mới để học.
Còn số học viên đã đóng tiền phải đến lần thứ ba, đại diện Vietjet cử người sang Mỹ mới có hướng giải quyết. Theo đó, Vietjet sẽ cho nhóm người này vay 10.000 USD trong vòng 5 năm để qua học lại từ đầu ở một trung tâm đào tạo bay khác.
Nhiều học viên cho hay chỉ với việc trường Ahart bị niêm phong, họ đã phải tốn gấp đôi chi phí theo học, thay vì 37.000 USD như dự tính ban đầu thì nay tốn hơn 74.000 USD. Chưa kể chi phí ăn ở, sinh hoạt ở Mỹ trung bình 1.000 USD/tháng/học viên cũng tăng lên do thời gian học bị kéo dài thêm.
“Thay vì tốn khoảng 50.000 USD cho 12 tháng học ở Mỹ thì nay muốn có đủ chứng chỉ tôi phải tốn gần 85.000 USD”, học viên D. tâm sự.
Điều đáng nói là trước khi cử học viên sang học, Vietjet đã cử người sang khảo sát trường Ahart nhưng không phát hiện ra sai phạm. Trong email của ông Đinh Việt Phương (người sang khảo sát trường Ahart) gửi cho lãnh đạo hãng khẳng định mọi tiêu chí về đào tạo của trường Ahart đều tốt. Được biết, chủ sở hữu trường Ahart là ông Trần Đức Thành.
Tháng 6.2015, sau khi hoàn tất chương trình học, các học viên liên hệ Vietjet thì ở đây yêu cầu học viên phải trải qua đào tạo bay (line training cost) và tiến hành chuyển loại phi công thương mại lên cơ phó A320 thì hãng mới ký hợp đồng.
Việc chuyển loại lên cơ phó A320 thay vì học ở Toulouse và được Vietjet hỗ trợ như lời hứa thì nay hãng lại giới thiệu học viên qua học ở Philippines hoặc Nga với giá 25.000 USD và không được bất kỳ sự hỗ trợ nào.
Ngoài số tiền trên, học viên còn bất ngờ nhận được văn bản do Giám đốc điều hành Vietjet Lưu Đức Khánh ký ngày 2.11 quy định chi phí chương trình huấn luyện bay trên máy bay A320. Chương trình huấn luyện bay này dành cho học viên đã có bằng lái phi công thương mại (CPL). Theo đó, phí đào đạo bay (line training cost) dành cho trường hợp học viên thuộc chương trình đào tạo phi công khóa 1 là 35.000 USD, sau khi được miễn giảm 10.000 USD. Học viên phải đóng toàn bộ số tiền trên trước khi đào tạo. Vietjet cho biết sẽ hỗ trợ học viên bằng cách cho vay ½ chi phí đào tạo, tương đương 17.500 USD và sẽ cấn trừ vào tiền lương tháng.
Trong thời gian đào tạo, học viên sẽ được nhận lương 200 USD/tháng.Sau khi hoàn thành đào tạo bay, học viên sẽ được Vietjet ký hợp đồng 3 năm. Thời gian đầu, người lao động chỉ nhận 75% mức lương của cơ phó người Việt lái máy bay A320 và sẽ nhận 100% lương khi đạt 500 giờ bay trở lên.
Trao đổi với PV Thanh Niên Online về quyết định trên, một học viên nói: “Sau khi quyết định này ban hành, tôi phải trả chi phí chuyển loại 25.000 USD cộng với chi phí line training 17.500 USD, sau khi được cho vay. Tổng cộng tôi phải bỏ ra 42.500 USD, chưa kể số tiền vay phải trả dần. Đây là số tiền không tưởng với gia đình tôi lúc này sau khi đã bỏ hơn 1,6 tỉ đồng sang Mỹ học và giờ đành thất nghiệp ở nhà”, anh D. buồn rầu nói.
Vietjet sẵn sàng giải quyết khúc mắc của học viên
Đó là khẳng định của ban giám đốc Vietjet gửi báo Thanh Niên sau khi nhận được phản ánh của học viên mà báo chuyển tới.
Về sự cố của trường Ahart, Vietjet cho biết đây là tình huống bất khả kháng và ngoài sự kiểm soát của Vietjet. Tại thời điểm trường Ahart bị đóng cửa, ngoài 21 học viên Vietjet còn có khoảng 80 học viên Việt Nam học ở đây.
Ngay sau khi sự cố xảy ra, Vietjet cử 4 đoàn sang hỗ trợ học viên. Đồng thời, hãng có thông báo hỗ trợ bằng cách cho học viên vay 10.000 USD để học tiếp. Vietjet cho hay hãng chỉ giới thiệu các cơ sở đào tạo bay, trong đó có Ahart để học viên lựa chọn. Do đó hãng không có ràng buộc về mặt pháp lý trong việc ký kết này.
Tốn hơn 3 tỉ đồng để làm cơ phó A320 của Vietjet
Anh D. - một học viên chương trình đào tạo phi công Vietjet - nhẩm tính sau khi xảy ra sự cố trường Ahart đóng cửa, anh D. phải tốn 74.000 USD (thay vì 37.000 USD như dự tính ban đầu) để lấy các chứng chỉ phi công tư nhân (PPL), rồi tốn thêm 12.000 USD cho 12 tháng học ở Mỹ.
Nay phải tốn thêm 25.000 USD chi phí chuyển loại, 35.000 USD chi phí đào tạo bay. Muốn lấy được bằng cơ phó A320, tổng cộng anh D. phải tốn khoảng 146.000 USD (hơn 3 tỉ đồng).
Theo Vietjet, tính đến hết tháng 11.2015, trong 21 học viên do hãng giới thiệu, có 8 học viên hoàn thành khóa huấn luyện phi công tại Mỹ, trong số này có 3 học viên hoàn thành chuyển loại A320 (Type Rating), 2 học viên đang hoàn tất thủ tục để hãng tiếp nhận. Số học viên còn lại dự kiến sẽ tốt nghiệp vào quý I/2016.
“Chúng tôi thấy rằng một số học viên gửi đơn thư mang tính chất đơn lẻ, không đại diện cho nhóm học viên trên. Với những người đang liên hệ với quý báo, chúng tôi đề nghị quý báo giới thiệu tới làm việc trực tiếp với hãng. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe để giải quyết mọi khúc mắc”, trích thư Vietjet trả lời báo Thanh Niên .
Để làm rõ thêm vấn đề, PV Thanh Niên đã gặp 4 học viên đã hoàn tất chương trình học phi công ở Mỹ của Vietjet. Trong đó, đáng chú ý có học viên T. mới từ Mỹ về TP.HCM. Anh T. cho hay mình hoàn tất khóa đào tạo phi công vào tháng 8.2015 nhưng sau sự cố trường Ahart, chi phí tăng thêm, gia đình đủ tiền trả khiến anh phải ở lại Mỹ làm thêm để trang trải chi phí.
“Tôi đã tốn hơn 76.000 USD cho chi phí đào tạo chưa kể chi phí 18 tháng sinh sống bên Mỹ. Đến thời điểm này, để lo cho tôi đi học, gia đình đã phải vay gần 100.000 USD kể cả vay của người thân, thế chấp nhà ngân hàng lẫn 10.000 USD vay của Vietjet”, anh T. nói.
Trao đổi với PV Thanh Niên, các học viên cho hay vì tin khóa đào tạo này do Vietjet giới thiệu, tuyển chọn và cử người sang Ahart kiểm tra nên họ mới đóng tiền cho chủ Ahart. Trước khi qua học, do có thông tin trường Ahart sai phạm, nhiều học viên kiến nghị Vietjet gửi sang trường khác học nhưng không được đồng ý. Chưa kể Vietjet còn thu mỗi học viên 4.000 USD gọi là phí quản lý.
Bốn học viên này cho hay trước khi tham gia khóa đào tạo phi công, họ có công việc ổn định, lương cao 20-30 triệu đồng/tháng nhưng vì đam mê nghề phi công nên bỏ để theo học. Đến nay, do thông tin của nhà tuyển dụng không rõ ràng nên khi học xong, cầm chứng chỉ phi công về mà không sử dụng được vì hết tiền trang trải.
Đổi lại, học viên phải tự túc chi phí học ở Mỹ để lấy các chứng chỉ phi công tư nhân (PPL) như bằng lái phi công thương mại (CPL), chứng chỉ năng định bay thiết bị (IR), chứng chỉ bay phối hợp tổ lái (MCC)… Vietjet dự kiến chi phí này tốn chừng 37.000 USD. Ngoài ra, học viên phải lo tiền ăn ở, chi phí sinh hoạt suốt thời gian ở Mỹ. Người nào không đủ tiền có thể vay thế chấp tại ngân hàng HDBank. Vietjet còn thu mỗi học viên 4.000 USD gọi là phí quản lý.
Theo lời học viên, tại buổi giới thiệu khóa đào tạo phi công, Vietjet hứa sau khi tốt nghiệp khóa đào tạo, hãng sẽ hỗ trợ học viên học chương trình chuyển loại phi công thương mại lên cơ phó máy bay A320.
Theo đó, Vietjet phối hợp với hãng Airbus đưa học viên học chuyển loại tại Toulouse (Pháp) với tổng kinh phí 35.000 USD, trong đó Airbus hỗ trợ 7.000 USD, học viên đóng 7.000 USD, 21.000 USD còn lại Vietjet cho vay sau đó trừ lương 500 USD/tháng.
Đợt đầu học viên đã đóng cho Vietjet 20.000 USD. Thậm chí khi sang trường Ahart dù điều kiện ăn ở không như mong đợi nhưng ai cũng hào hứng và tin tưởng vào tương lai. Lúc này ngoài việc đào tạo cho Vietjet, trường Ahart còn đào tạo khá đông học viên cho hãng Vietnam Airlines.
Tuy nhiên, học được một thời gian ngắn, các học viên phát hiện giấy phép huấn luyện đường bay của trường Ahart không được Cục Hàng không Việt Nam công nhận và sẽ hết hạn vào ngày 30.4.2014. Chưa kể học viên còn nhận được thông tin một thời gian nữa Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) sẽ niêm phong trường Ahart do trường này chuyển nhượng nhưng không tiến hành đổi chủ, nợ thuế, xăng dầu, tiền thuê sân bay, máy bay.
Chấp nhận thất nghiệp
Trước tình hình đó, nhiều học viên liên hệ với Vietjet nhưng không được phản hồi. Do không tin tưởng nên khi trường Ahart giục học viên đóng tiền đợt hai, không học viên nào đóng.
Cuối tháng 10.2014, Vietjet cử ông Chu Việt Cường (thành viên Hội đồng quản trị) sang làm việc với học viên. Tại đây, ông Cường thay mặt Vietjet thuyết phục các học viên đóng tiền, nếu có chuyện gì xảy ra hãng sẽ chịu trách nhiệm.
Phân nửa trong số 21 người chịu đóng thêm 10.000 USD, số còn lại không đóng. Sau khi ông Cường về, cuối tháng 10.2014, trường Ahart bị đóng cửa, niêm phong do những sai phạm kể trên.
Phí quản lý 4.000 USD mà Vietjet thu của mỗi học viên trong khóa đào tạo - Ảnh: Trung Hiếu chụp lại từ email học viên cung cấpLúc này học viên tiếp tục làm căng. Vietjet phải cử đại diện sang làm việc. Một phương án mới được đưa ra là học viên nào chưa đóng tiền đợt hai sẽ được giới thiệu sang trường mới để học.
Còn số học viên đã đóng tiền phải đến lần thứ ba, đại diện Vietjet cử người sang Mỹ mới có hướng giải quyết. Theo đó, Vietjet sẽ cho nhóm người này vay 10.000 USD trong vòng 5 năm để qua học lại từ đầu ở một trung tâm đào tạo bay khác.
Nhiều học viên cho hay chỉ với việc trường Ahart bị niêm phong, họ đã phải tốn gấp đôi chi phí theo học, thay vì 37.000 USD như dự tính ban đầu thì nay tốn hơn 74.000 USD. Chưa kể chi phí ăn ở, sinh hoạt ở Mỹ trung bình 1.000 USD/tháng/học viên cũng tăng lên do thời gian học bị kéo dài thêm.
“Thay vì tốn khoảng 50.000 USD cho 12 tháng học ở Mỹ thì nay muốn có đủ chứng chỉ tôi phải tốn gần 85.000 USD”, học viên D. tâm sự.
Điều đáng nói là trước khi cử học viên sang học, Vietjet đã cử người sang khảo sát trường Ahart nhưng không phát hiện ra sai phạm. Trong email của ông Đinh Việt Phương (người sang khảo sát trường Ahart) gửi cho lãnh đạo hãng khẳng định mọi tiêu chí về đào tạo của trường Ahart đều tốt. Được biết, chủ sở hữu trường Ahart là ông Trần Đức Thành.
Tháng 6.2015, sau khi hoàn tất chương trình học, các học viên liên hệ Vietjet thì ở đây yêu cầu học viên phải trải qua đào tạo bay (line training cost) và tiến hành chuyển loại phi công thương mại lên cơ phó A320 thì hãng mới ký hợp đồng.
Việc chuyển loại lên cơ phó A320 thay vì học ở Toulouse và được Vietjet hỗ trợ như lời hứa thì nay hãng lại giới thiệu học viên qua học ở Philippines hoặc Nga với giá 25.000 USD và không được bất kỳ sự hỗ trợ nào.
Ngoài số tiền trên, học viên còn bất ngờ nhận được văn bản do Giám đốc điều hành Vietjet Lưu Đức Khánh ký ngày 2.11 quy định chi phí chương trình huấn luyện bay trên máy bay A320. Chương trình huấn luyện bay này dành cho học viên đã có bằng lái phi công thương mại (CPL). Theo đó, phí đào đạo bay (line training cost) dành cho trường hợp học viên thuộc chương trình đào tạo phi công khóa 1 là 35.000 USD, sau khi được miễn giảm 10.000 USD. Học viên phải đóng toàn bộ số tiền trên trước khi đào tạo. Vietjet cho biết sẽ hỗ trợ học viên bằng cách cho vay ½ chi phí đào tạo, tương đương 17.500 USD và sẽ cấn trừ vào tiền lương tháng.
Trong thời gian đào tạo, học viên sẽ được nhận lương 200 USD/tháng.Sau khi hoàn thành đào tạo bay, học viên sẽ được Vietjet ký hợp đồng 3 năm. Thời gian đầu, người lao động chỉ nhận 75% mức lương của cơ phó người Việt lái máy bay A320 và sẽ nhận 100% lương khi đạt 500 giờ bay trở lên.
Trao đổi với PV Thanh Niên Online về quyết định trên, một học viên nói: “Sau khi quyết định này ban hành, tôi phải trả chi phí chuyển loại 25.000 USD cộng với chi phí line training 17.500 USD, sau khi được cho vay. Tổng cộng tôi phải bỏ ra 42.500 USD, chưa kể số tiền vay phải trả dần. Đây là số tiền không tưởng với gia đình tôi lúc này sau khi đã bỏ hơn 1,6 tỉ đồng sang Mỹ học và giờ đành thất nghiệp ở nhà”, anh D. buồn rầu nói.
Vietjet sẵn sàng giải quyết khúc mắc của học viên
Đó là khẳng định của ban giám đốc Vietjet gửi báo Thanh Niên sau khi nhận được phản ánh của học viên mà báo chuyển tới.
Về sự cố của trường Ahart, Vietjet cho biết đây là tình huống bất khả kháng và ngoài sự kiểm soát của Vietjet. Tại thời điểm trường Ahart bị đóng cửa, ngoài 21 học viên Vietjet còn có khoảng 80 học viên Việt Nam học ở đây.
Ngay sau khi sự cố xảy ra, Vietjet cử 4 đoàn sang hỗ trợ học viên. Đồng thời, hãng có thông báo hỗ trợ bằng cách cho học viên vay 10.000 USD để học tiếp. Vietjet cho hay hãng chỉ giới thiệu các cơ sở đào tạo bay, trong đó có Ahart để học viên lựa chọn. Do đó hãng không có ràng buộc về mặt pháp lý trong việc ký kết này.
Tốn hơn 3 tỉ đồng để làm cơ phó A320 của Vietjet
Anh D. - một học viên chương trình đào tạo phi công Vietjet - nhẩm tính sau khi xảy ra sự cố trường Ahart đóng cửa, anh D. phải tốn 74.000 USD (thay vì 37.000 USD như dự tính ban đầu) để lấy các chứng chỉ phi công tư nhân (PPL), rồi tốn thêm 12.000 USD cho 12 tháng học ở Mỹ.
Nay phải tốn thêm 25.000 USD chi phí chuyển loại, 35.000 USD chi phí đào tạo bay. Muốn lấy được bằng cơ phó A320, tổng cộng anh D. phải tốn khoảng 146.000 USD (hơn 3 tỉ đồng).
Theo Vietjet, tính đến hết tháng 11.2015, trong 21 học viên do hãng giới thiệu, có 8 học viên hoàn thành khóa huấn luyện phi công tại Mỹ, trong số này có 3 học viên hoàn thành chuyển loại A320 (Type Rating), 2 học viên đang hoàn tất thủ tục để hãng tiếp nhận. Số học viên còn lại dự kiến sẽ tốt nghiệp vào quý I/2016.
“Chúng tôi thấy rằng một số học viên gửi đơn thư mang tính chất đơn lẻ, không đại diện cho nhóm học viên trên. Với những người đang liên hệ với quý báo, chúng tôi đề nghị quý báo giới thiệu tới làm việc trực tiếp với hãng. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe để giải quyết mọi khúc mắc”, trích thư Vietjet trả lời báo Thanh Niên .
Để làm rõ thêm vấn đề, PV Thanh Niên đã gặp 4 học viên đã hoàn tất chương trình học phi công ở Mỹ của Vietjet. Trong đó, đáng chú ý có học viên T. mới từ Mỹ về TP.HCM. Anh T. cho hay mình hoàn tất khóa đào tạo phi công vào tháng 8.2015 nhưng sau sự cố trường Ahart, chi phí tăng thêm, gia đình đủ tiền trả khiến anh phải ở lại Mỹ làm thêm để trang trải chi phí.
“Tôi đã tốn hơn 76.000 USD cho chi phí đào tạo chưa kể chi phí 18 tháng sinh sống bên Mỹ. Đến thời điểm này, để lo cho tôi đi học, gia đình đã phải vay gần 100.000 USD kể cả vay của người thân, thế chấp nhà ngân hàng lẫn 10.000 USD vay của Vietjet”, anh T. nói.
Trao đổi với PV Thanh Niên, các học viên cho hay vì tin khóa đào tạo này do Vietjet giới thiệu, tuyển chọn và cử người sang Ahart kiểm tra nên họ mới đóng tiền cho chủ Ahart. Trước khi qua học, do có thông tin trường Ahart sai phạm, nhiều học viên kiến nghị Vietjet gửi sang trường khác học nhưng không được đồng ý. Chưa kể Vietjet còn thu mỗi học viên 4.000 USD gọi là phí quản lý.
Bốn học viên này cho hay trước khi tham gia khóa đào tạo phi công, họ có công việc ổn định, lương cao 20-30 triệu đồng/tháng nhưng vì đam mê nghề phi công nên bỏ để theo học. Đến nay, do thông tin của nhà tuyển dụng không rõ ràng nên khi học xong, cầm chứng chỉ phi công về mà không sử dụng được vì hết tiền trang trải.
