- Sống chung với ô nhiễm
TTO - Sau khi xử lý hơn 1.400 cơ sở gây ô nhiễm môi trường phát hiện từ năm 2002, hiện nay toàn TP phát sinh thêm nhiều cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Cứ ba ngày, một hộ dân ở khu phố 4, P.Đông Hưng Thuận (Q.12, TP.HCM) lại gom được một túi nilông bụi từ các cơ sở dệt, nhuộm gần nhà thải ra bám lên sân thượng - Ảnh: Tiến Long
Theo thống kê chưa đầy đủ của Sở Tài nguyên và môi trường (TNMT) TP.HCM, toàn TP hiện có khoảng 460 cơ sở gây ô nhiễm môi trường, gần 40 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Các ngành nghề gây ô nhiễm tập trung như tẩy, nhuộm, hồ, in, dệt, giấy, chế biến thực phẩm, tái chế, mua bán chất phế thải...
Sống chung với khói bụi, mùi hôi thối
Tại Q.Bình Tân (TP.HCM) có rất nhiều cơ sở sản xuất nằm trong khu dân cư, người dân nhiều năm liền sống trong tiếng ồn, mùi hôi, bụi khói bẩn.
Trưa một ngày giữa tháng 5, tại hẻm 254 đường Gò Xoài (P.Bình Hưng Hòa A, Q.Bình Tân), tiếng máy móc từ các cơ sở sản xuất đồ dùng inox, xay hạt nhựa, dệt, nhuộm vải dội ra đường ầm ầm.
Xe tải, xe ba gác chở vật liệu ra vào không ngớt. Con hẻm 254 chỉ khoảng 100m nhưng có đến 10 cơ sở sản xuất. Lúc chúng tôi đến, một cơ sở nhuộm đổ đống vải phế liệu ngay lòng hẻm khiến xe cộ qua lại ách tắc. Một cơ sở nhuộm vải khác xả khói vàng, mùi hôi nồng nặc...
Ông V.B., một người dân ở đây, cho biết cư dân trong hẻm đã chịu đựng tiếng ồn, mùi hôi thuốc nhuộm ròng rã hơn chục năm nay. Hằng ngày, các cơ sở hoạt động từ 18g cho tới sáng hôm sau. Cao điểm xả khói vào 2-3g sáng, khói cuồn cuộn tràn vào nhà dân.
Tại một con hẻm trên đường Phạm Văn Giảng (P.Bình Hưng Hòa, Q.Bình Tân), cơ sở phế liệu của H.H.G. hằng ngày tạo tiếng ồn khiến người dân xung quanh bức xúc.
Phía sau cơ sở là hẻm 277, khu phố 5 (P.Bình Hưng Hòa) có khoảng 15 gia đình trực tiếp hứng chịu tiếng ồn. Bà N.T.H., người dân sống ở đây, cho biết khoảng bốn năm nay, ngày nào cơ sở này cũng làm từ 5g sáng đến 22g đêm.
Lúc hàng nhiều còn làm thâu đêm. Có hôm cơ sở còn đốt vỏ bánh xe, khói đen kịt. Khi dân phản ảnh, UBND phường có mời chủ cơ sở lên cam kết không làm ồn. Tuy nhiên được hai tuần lại tái diễn.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Ngô Xuân Thông, phó chủ tịch UBND P.Bình Hưng Hòa A, cho biết hiện nay phường có khoảng 500 cơ sở sản xuất ve chai; tái chế nhựa, phế liệu; sấy, ủi, in vải... xen cài trong khu dân cư.
Trong đó có 34 cơ sở có khả năng gây ô nhiễm, phường đã lên kế hoạch kiểm tra trong năm nay. Riêng vấn đề xử phạt, từ đầu năm 2015 đến nay, phường đã chuyển hồ sơ lên quận xử phạt 40 trường hợp vi phạm, thu về 170 triệu đồng, di dời 33 cơ sở ra khỏi khu dân cư.
Ngoài ra còn xử phạt 24 cơ sở gây ô nhiễm do người dân báo lên. Theo ông Thông, việc di dời cơ sở sản xuất trong khu dân cư gặp nhiều khó khăn.
Các khu công nghiệp thường từ chối các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm. Mặt khác, nhiều cơ sở sản xuất có trước khi hình thành khu dân cư, giờ rất khó buộc họ di dời.
15 năm chưa di dời được
Tại hẻm 13 Nguyễn Văn Quá, khu phố 4 (P.Đông Hưng Thuận, Q.12), hơn mười cơ sở nhuộm vải chạy máy sản xuất rầm rộ. Trời nắng nóng nhưng nhà dân phải đóng cửa kín mít.
Mọi lỗ thông gió đều dùng kính, giấy báo bịt kín. Bà N.T.L.Th., một người dân ở đây, kể tình trạng khói bụi ô nhiễm đã kéo dài 15 năm nay. Lúc trước cơ sở đốt bằng củi ít mùi hôi, giờ chuyển sang đốt bằng vỏ xe, mùi khét nồng nặc, nhà dân đầy bụi khói bám đen.
“Nhiều nhà không chịu nổi, phải bán nhà dời đi chỗ khác” - bà Th. cho hay. Trên sân thượng nhà bà N.T.B., khu phố 4 (P.Đông Hưng Thuận), bụi bẩn bám đen.
Bà B. đưa ra bịch nilông đựng đầy bụi đen mà bà quét gom trong ba ngày. Những hạt bụi đen to hơn hạt gạo. Bà B. cho biết có hôm khói xả ra dày đen như sương mù. Trẻ em sau giờ học bị nhốt trong nhà không dám cho ra đường chơi. Ăn cơm cũng mang khẩu trang.
“Dân khiếu nại hơn mười năm nay mà đến giờ chưa thấy di dời” - bà B. lắc đầu nói.
Cụm các cơ sở, công ty sản xuất kinh doanh gây ô nhiễm môi trường tại P.Đông Hưng Thuận được cấp phép kinh doanh từ năm 1997-2002. Trong giai đoạn này, TP có chủ trương di dời các cơ sở gây ô nhiễm ra ngoại thành và hình thành các cụm công nghiệp xen cài trong khu dân cư.
Khu phố 4, 5 của P.Đông Hưng Thuận được quy hoạch là một điểm cụm công nghiệp, lại thuận tiện đường vào trung tâm nên nhiều doanh nghiệp lựa chọn và được chính quyền chấp thuận.
Vài năm sau, người dân bức xúc vì các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nơi đây gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng với mùi hôi, khói, bụi, nước thải. Lúc đó chính quyền quận, TP... vào cuộc, khảo sát và quyết định phải ngưng loại hình cụm công nghiệp xen cài trong khu dân cư.
Sau đó UBND TP ban hành quyết định 200 (năm 2002) về các ngành nghề không cấp mới, điều chỉnh giấy phép kinh doanh trong khu dân cư tập trung.
Từ đó đến nay, các cơ quan chức năng đã tìm nhiều phương án để di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường của khu vực này khỏi khu dân cư nhưng đều bị các khu công nghiệp “chê”.
Đến tháng 3-2015, UBND TP mới tìm được điểm đến cho các cơ sở ô nhiễm này là Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 3. Tuy nhiên, khu công nghiệp này đang trong quá trình xây dựng nên các cơ sở ô nhiễm vẫn còn làm khổ người dân.
Ông Đặng Hải Bình, phó Phòng TNMT Q.12, cho biết thời điểm năm 2012, tại khu phố 4 và 5, P.Đông Hưng Thuận có 42 cơ sở hoạt động chủ yếu các ngành nghề dệt, nhuộm, đến nay một nửa số cơ sở đã tự di dời.
Kiên quyết với ô nhiễm
Theo Sở TNMT, qua hồ sơ thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng cung cấp, Sở TNMT đã lập danh mục 81 cơ sở gây ô nhiễm, trong đó có 39 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và 42 cơ sở gây ô nhiễm môi trường.
Theo kế hoạch của UBND TP xử lý các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, trong năm 2016-2017, các cơ quan chức năng sẽ bắt đầu xử lý, di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường dựa trên các danh mục đã rà soát.
Đối với các cơ sở gây ô nhiễm môi trường sẽ bị xử phạt, yêu cầu cải tạo các công trình xử lý ô nhiễm đạt tiêu chuẩn kỹ thuật. Trường hợp tái phạm sẽ bị đình chỉ hoạt động gây ô nhiễm từ 3-12 tháng và yêu cầu phải khắc phục hậu quả.
Đối với các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ngoài việc xử phạt còn bị buộc phải cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn.
Những cơ sở ô nhiễm thuộc các ngành nhuộm, xeo giấy, sản xuất kinh doanh hóa chất, in, tráng bao bì kim loại, những cơ sở ô nhiễm gần khu dân cư, trường học, bệnh viện thì bị buộc di dời để tìm vị trí phù hợp.
Cấm hoạt động đối với những đơn vị đã bị xử phạt đình chỉ hoạt động, sau khi hoạt động lại tái phạm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng...
Theo kế hoạch, 21 cơ sở gây ô nhiễm môi trường tại khu phố 4 và 5, P.Đông Hưng Thuận (Q.12) sẽ được giải quyết dứt điểm trong năm 2016.
Trong đó, 2 cơ sở tự chuyển đổi ngành nghề phù hợp quy hoạch của địa phương, 3 cơ sở tự tìm địa điểm và di dời, 16 cơ sở sẽ di dời vào Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 3.
Sau ngày 31-12-2016, nếu các cơ sở không thực hiện ngưng hoạt động hoặc không chấp hành di dời theo kế hoạch sẽ không được hỗ trợ, hưởng chính sách ưu đãi theo chương trình, đồng thời chịu sự kiểm tra, giám sát và xử lý theo quy định pháp luật.
-Bụi độc khiến người Hà Nội đối mặt với “ngày tận thế”
Nồng độ bụi khí ở Hà Nội đang ngày càng tăng cao bám đuổi quyết liệt sau thành phố Bắc Kinh, Trung Quốc . Ô nhiễm bụi không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe con người còn gây ra các thiệt hại to lớn khác như giảm năng suất cây trồng, ảnh hưởng tới hệ sinh thái, làm mất mỹ quan cơ sở hạ tầng…
Sương khói phủ mờ bầu trời Hà Nội - thủ đô của Việt Nam vốn đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Bà Phạm Thúy Loan, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia, thuộc Bộ Xây dựng Hà Nội cho biết: “Nếu bạn tới thành phố vào ban ngày, mọi người đều phải đeo khẩu trang, và bạn cố gắng tìm cách bảo vệ mặt và cơ thể khỏi bụi”. Thành Nguyễn - chủ tiệm áo cưới chia sẻ: “Hiếm khi bạn thấy bầu trời xanh. Hàng ngày trên Facebook, mọi người lại đăng tải chỉ số ô nhiễm không khí ở Đại sứ quán Mỹ cho thấy tình trạng không khí ở Hà Nội đang rất xấu. Mọi người thật sự rất lo”.
Vào ngày 1/3, lúc 9 giờ sáng, Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội đã ghi nhận chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội ở mức 388 – mức độ cực kỳ độc hại. Mai Hoàng Nam, một nhân viên của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho hay “Với mức ô nhiễm như vậy thì mọi người không nên ra khỏi nhà. Nhưng ở Hà Nội, mọi người vẫn phải đi lại. Ngay cả khi đi xe máy, đôi khi họ cũng không đeo khẩu trang”.
Trong năm 2012, công ty phân tích ô nhiễm của Pháp ARIA Technologies đã xếp hạng Hà Nội là thành phố ô nhiễm nhất ở Đông Nam Á, và trong số những nơi có chất lượng không khí tệ nhất châu Á. Tuy nhiên các quan chức lại không muốn thừa nhận điều này. TS Hoàng Dương Tùng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường khẳng định Hà Nội không ô nhiễm nặng như Bắc Kinh. Chỉ số AQI cũng thay đổi trong ngày, tăng mạnh vào lúc cao điểm giao thông. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí là vấn đề tồn tại từ lâu ở Hà Nội.
Phương tiện giao thông bị cho là thủ phạm chính
Giao thông Hà Nội trong giờ cao điểm buổi sáng
Theo báo cáo của Trung tâm Quan trắc Môi trường của Việt Nam, 70% ô nhiễm không khí ở Hà Nội là do các dòng xe di chuyển không ngừng. Đây là vấn đề chỉ của khoảng 20 năm qua.
Tính đến giữa năm 1990, xe đạp vẫn là phương tiện giao thông chủ yếu tại Việt Nam. Tuy nhiên, khi nền kinh tế mở rộng với tốc độ nhanh nhất thế giới, xe đạp đã gần như hoàn toàn nhường chỗ cho xe máy.
Số liệu chính thức cho thấy rằng hiện nay có 5,3 triệu xe máy và 560 nghìn xe ôtô tại Hà Nội. Mỗi năm, con số này tăng 11% đối với xe máy, và 17% đối với ôtô. Ông Hoàng Dương Tùng nói “Hầu như mọi người đều có xe máy, trong khi phương tiện giao thông công cộng thì hạn chế và không phổ biến. Mọi người không có thói quen đi bộ. Người dân sử dụng xe máy thậm chí khi đi một quãng ngắn”. Đến năm 2020, sẽ có gần 1 triệu xe hơi và 7 triệu xe gắn máy đi lại trên đường phố thủ đô. Tuy nhiên, ngay cả trong ngày nghỉ lễ, khi số lượng xe lưu thông đã giảm đi đáng kể, chất lượng không khí Hà Nội vẫn ở mức báo động đỏ. Điều cho thấy nguồn khí bụi PM2,5, PM 10 vẫn tồn tại từ các hoạt động xây phá công trình xây dựng diễn ra liên tục tại thủ đô.
Ô nhiễm không khí đe dọa đối với sức khỏe
Trích dẫn số liệu thống kê từ các cơ quan y tế, ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia cho biết ô nhiễm không khí làm khoảng 44.000 người thiệt mạng ở Việt Nam mỗi năm.
Vấn đề ở thủ đô dường như tồi tệ hơn ở Thành phố Hồ Chí Minh - thành phố lớn nhất của Việt Nam. Theo thống kê từ bộ phận y tế của Bộ giao thông vận tải, Hà Nội có vấn đề về bệnh đường hô hấp nghiêm trọng hơn và cư dân thủ đô chi gấp đôi tiền cho chữa trị bệnh đường hô hấp hơn ở thành phố phía nam. Giáo sư Lê Huy Bá, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường thuộc Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh cho biết “Tình trạng tắc nghẽn giao thông thường xuyên và kéo dài cũng làm cho mức độ ô nhiễm không khí ngày càng tăng”.
Tắc nghẽn đáng báo động
Cảnh sát chỉ đạo giao thông trong thời gian cao điểm buổi sáng
Sự gia tăng nhanh chóng về số lượng xe đã vượt xa những nỗ lực của chính phủ để mở rộng và nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông của Hà Nội, khiến tình trạng tắc nghẽn thêm nghiêm trọng.
Vấn đề phức tạp nữa là Hà Nội có quá nhiều đường nhỏ, ngõ hẹp và ôtô khó đi qua được. Ông Thanh cựu kế hoạch đô thị Hà Nội cho hay “Sự phát triển xảy ra trong một thời gian dài trước đây. Các tuyến đường chỉ được thiết kế cho hai làn xe. Nhưng có rất nhiều người và xe, do đó thành phố không chỉ có thể cung cấp không gian như vậy vì chi phí bồi thường là siêu đắt”.
Các con đường mới đưa vào sử dụng sau vài năm thông xe cũng trở nên chật chội. Để bắt kịp nhịp độ tăng xe cộ đi lại, ước tính Hà Nội cần đầu tư tới 20 tỷ USD trong vòng 5 năm tới để mở rộng hơn nữa các mạng lưới đường xá.
Ngoài ra còn có kế hoạch khác trong các đường ống để giúp cải thiện chất lượng không khí, bao gồm cả việc thực hiện các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn cho cả ôtô và xe máy, cũng như một động thái để nhiên liệu sạch hơn.
Tình trạng sở hữu xe
Một biện pháp khác đã được thông qua trong tháng Giêng năm nay là thuế tiêu thụ đặc biệt lên tới gần 200%. Trớ trêu thay, một số nhà quan sát cho biết việc đẩy giá xe làm cho chúng hấp dẫn hơn để sở hữu.
Ông Thành nói “Trong những năm 1990, việc sở hữu một chiếc xe máy là một tài sản vô giá. Bạn có thể có một căn hộ với khoảng 30 đến 40 triệu đồng và chi phí xe máy chỉ là một chút ít hơn. Bây giờ, để có một chiếc xe, bạn phải trả 500 đến 600 triệu đồng và bạn cần số tiền gấp 2-3 lần để mua một căn hộ. Nhưng mọi người vẫn tiếp tục mua xe mới”.
Nam - người lái xe cho biết nhiều chủ xe “chỉ muốn thể hiện. Họ muốn chứng tỏ với những người khác rằng họ là thành công và có rất nhiều tiền”. Tuy nhiên, lại có một giải thích khác, đặc biệt là đối với các bậc cha mẹ có con nhỏ “Tôi không thích những chiếc xe ôtô lắm nhưng tôi cần xe để bảo vệ những đứa con của tôi. Tôi đưa chúng đến trường và tôi phải giữ cho chúng an toàn khỏi tai nạn giao thông và không khí bẩn”.
Giải pháp vận tải công cộng
Theo PGS Phạm Thúy Loan - Phó Viện trưởng, Viện Kiến trúc Quốc gia, không phải là để “làm đường giao thông tốt hơn” và “ưu tiên cho xe” mà thay vào đó, các nhà chức trách nên giữ tập trung vào việc phát triển giao thông công cộng. "Đầu tiên có thể là xe buýt (xe buýt nhanh) sau đó xe điện, tàu điện ngầm hoặc tàu điện ngầm”.
Đến bây giờ, xe buýt vẫn là hình thức duy nhất của giao thông công cộng ở Hà Nội, phục vụ ít ỏi 3-10% dân số. số lượng hành khách đang sụt giảm do thiếu đầu tư dịch vụ. Ông Mai Hoàng Nam cho hay “Nếu có giao thông công cộng tốt hơn, tôi sẽ chọn đi du lịch bằng phương tiện giao thông công cộng chứ không phải là đi du lịch bằng xe máy hoặc xe hơi”.
Dự án tàu điện ngầm được quy hoạch cho thủ đô được phối hợp và tài trợ bởi một số tổ chức như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á và Ngân hàng Đầu tư châu Âu. Tuy nhiên cho đến nay dự án vẫn chưa xong do tiến độ độ chậm, thời gian trì hoãn, tai nạn tử vong và chi phí quá mức từ nhà thầu Trung Quốc.
Các chuyên gia môi trường đang cảnh báo về “không khí ngày tận thế” sắp xảy ra nếu chất lượng không khí tiếp tục xấu đi. Khi được hỏi những gì ông có thể làm như một người dân để giúp ngăn chặn vấn đề này, ông Nam cho biết: “Tôi không có lựa chọn nào khác hơn để nói rằng tôi bỏ cuộc. Chính phủ cần phải sẵn sàng để giảm ô nhiễm không khí và chấp nhận phát triển nền kinh tế chậm hơn. Nhưng tôi nghĩ rằng điều này sẽ không bao giờ xảy ra”. Nguyễn Huy Phùng - chủ sở hữu của một xưởng xe máy nói một cách ngắn gọn: “Đó là vấn đề của chính phủ chứ không phải của tôi”.-
TTO - Sau khi xử lý hơn 1.400 cơ sở gây ô nhiễm môi trường phát hiện từ năm 2002, hiện nay toàn TP phát sinh thêm nhiều cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Cứ ba ngày, một hộ dân ở khu phố 4, P.Đông Hưng Thuận (Q.12, TP.HCM) lại gom được một túi nilông bụi từ các cơ sở dệt, nhuộm gần nhà thải ra bám lên sân thượng - Ảnh: Tiến Long
Theo thống kê chưa đầy đủ của Sở Tài nguyên và môi trường (TNMT) TP.HCM, toàn TP hiện có khoảng 460 cơ sở gây ô nhiễm môi trường, gần 40 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Các ngành nghề gây ô nhiễm tập trung như tẩy, nhuộm, hồ, in, dệt, giấy, chế biến thực phẩm, tái chế, mua bán chất phế thải...
Sống chung với khói bụi, mùi hôi thối
Tại Q.Bình Tân (TP.HCM) có rất nhiều cơ sở sản xuất nằm trong khu dân cư, người dân nhiều năm liền sống trong tiếng ồn, mùi hôi, bụi khói bẩn.
Trưa một ngày giữa tháng 5, tại hẻm 254 đường Gò Xoài (P.Bình Hưng Hòa A, Q.Bình Tân), tiếng máy móc từ các cơ sở sản xuất đồ dùng inox, xay hạt nhựa, dệt, nhuộm vải dội ra đường ầm ầm.
Xe tải, xe ba gác chở vật liệu ra vào không ngớt. Con hẻm 254 chỉ khoảng 100m nhưng có đến 10 cơ sở sản xuất. Lúc chúng tôi đến, một cơ sở nhuộm đổ đống vải phế liệu ngay lòng hẻm khiến xe cộ qua lại ách tắc. Một cơ sở nhuộm vải khác xả khói vàng, mùi hôi nồng nặc...
Ông V.B., một người dân ở đây, cho biết cư dân trong hẻm đã chịu đựng tiếng ồn, mùi hôi thuốc nhuộm ròng rã hơn chục năm nay. Hằng ngày, các cơ sở hoạt động từ 18g cho tới sáng hôm sau. Cao điểm xả khói vào 2-3g sáng, khói cuồn cuộn tràn vào nhà dân.
Tại một con hẻm trên đường Phạm Văn Giảng (P.Bình Hưng Hòa, Q.Bình Tân), cơ sở phế liệu của H.H.G. hằng ngày tạo tiếng ồn khiến người dân xung quanh bức xúc.
Phía sau cơ sở là hẻm 277, khu phố 5 (P.Bình Hưng Hòa) có khoảng 15 gia đình trực tiếp hứng chịu tiếng ồn. Bà N.T.H., người dân sống ở đây, cho biết khoảng bốn năm nay, ngày nào cơ sở này cũng làm từ 5g sáng đến 22g đêm.
Lúc hàng nhiều còn làm thâu đêm. Có hôm cơ sở còn đốt vỏ bánh xe, khói đen kịt. Khi dân phản ảnh, UBND phường có mời chủ cơ sở lên cam kết không làm ồn. Tuy nhiên được hai tuần lại tái diễn.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Ngô Xuân Thông, phó chủ tịch UBND P.Bình Hưng Hòa A, cho biết hiện nay phường có khoảng 500 cơ sở sản xuất ve chai; tái chế nhựa, phế liệu; sấy, ủi, in vải... xen cài trong khu dân cư.
Trong đó có 34 cơ sở có khả năng gây ô nhiễm, phường đã lên kế hoạch kiểm tra trong năm nay. Riêng vấn đề xử phạt, từ đầu năm 2015 đến nay, phường đã chuyển hồ sơ lên quận xử phạt 40 trường hợp vi phạm, thu về 170 triệu đồng, di dời 33 cơ sở ra khỏi khu dân cư.
Ngoài ra còn xử phạt 24 cơ sở gây ô nhiễm do người dân báo lên. Theo ông Thông, việc di dời cơ sở sản xuất trong khu dân cư gặp nhiều khó khăn.
Các khu công nghiệp thường từ chối các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm. Mặt khác, nhiều cơ sở sản xuất có trước khi hình thành khu dân cư, giờ rất khó buộc họ di dời.
15 năm chưa di dời được
Tại hẻm 13 Nguyễn Văn Quá, khu phố 4 (P.Đông Hưng Thuận, Q.12), hơn mười cơ sở nhuộm vải chạy máy sản xuất rầm rộ. Trời nắng nóng nhưng nhà dân phải đóng cửa kín mít.
Mọi lỗ thông gió đều dùng kính, giấy báo bịt kín. Bà N.T.L.Th., một người dân ở đây, kể tình trạng khói bụi ô nhiễm đã kéo dài 15 năm nay. Lúc trước cơ sở đốt bằng củi ít mùi hôi, giờ chuyển sang đốt bằng vỏ xe, mùi khét nồng nặc, nhà dân đầy bụi khói bám đen.
“Nhiều nhà không chịu nổi, phải bán nhà dời đi chỗ khác” - bà Th. cho hay. Trên sân thượng nhà bà N.T.B., khu phố 4 (P.Đông Hưng Thuận), bụi bẩn bám đen.
Bà B. đưa ra bịch nilông đựng đầy bụi đen mà bà quét gom trong ba ngày. Những hạt bụi đen to hơn hạt gạo. Bà B. cho biết có hôm khói xả ra dày đen như sương mù. Trẻ em sau giờ học bị nhốt trong nhà không dám cho ra đường chơi. Ăn cơm cũng mang khẩu trang.
“Dân khiếu nại hơn mười năm nay mà đến giờ chưa thấy di dời” - bà B. lắc đầu nói.
Cụm các cơ sở, công ty sản xuất kinh doanh gây ô nhiễm môi trường tại P.Đông Hưng Thuận được cấp phép kinh doanh từ năm 1997-2002. Trong giai đoạn này, TP có chủ trương di dời các cơ sở gây ô nhiễm ra ngoại thành và hình thành các cụm công nghiệp xen cài trong khu dân cư.
Khu phố 4, 5 của P.Đông Hưng Thuận được quy hoạch là một điểm cụm công nghiệp, lại thuận tiện đường vào trung tâm nên nhiều doanh nghiệp lựa chọn và được chính quyền chấp thuận.
Vài năm sau, người dân bức xúc vì các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nơi đây gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng với mùi hôi, khói, bụi, nước thải. Lúc đó chính quyền quận, TP... vào cuộc, khảo sát và quyết định phải ngưng loại hình cụm công nghiệp xen cài trong khu dân cư.
Sau đó UBND TP ban hành quyết định 200 (năm 2002) về các ngành nghề không cấp mới, điều chỉnh giấy phép kinh doanh trong khu dân cư tập trung.
Từ đó đến nay, các cơ quan chức năng đã tìm nhiều phương án để di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường của khu vực này khỏi khu dân cư nhưng đều bị các khu công nghiệp “chê”.
Đến tháng 3-2015, UBND TP mới tìm được điểm đến cho các cơ sở ô nhiễm này là Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 3. Tuy nhiên, khu công nghiệp này đang trong quá trình xây dựng nên các cơ sở ô nhiễm vẫn còn làm khổ người dân.
Ông Đặng Hải Bình, phó Phòng TNMT Q.12, cho biết thời điểm năm 2012, tại khu phố 4 và 5, P.Đông Hưng Thuận có 42 cơ sở hoạt động chủ yếu các ngành nghề dệt, nhuộm, đến nay một nửa số cơ sở đã tự di dời.
Kiên quyết với ô nhiễm
Theo Sở TNMT, qua hồ sơ thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng cung cấp, Sở TNMT đã lập danh mục 81 cơ sở gây ô nhiễm, trong đó có 39 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và 42 cơ sở gây ô nhiễm môi trường.
Theo kế hoạch của UBND TP xử lý các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, trong năm 2016-2017, các cơ quan chức năng sẽ bắt đầu xử lý, di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường dựa trên các danh mục đã rà soát.
Đối với các cơ sở gây ô nhiễm môi trường sẽ bị xử phạt, yêu cầu cải tạo các công trình xử lý ô nhiễm đạt tiêu chuẩn kỹ thuật. Trường hợp tái phạm sẽ bị đình chỉ hoạt động gây ô nhiễm từ 3-12 tháng và yêu cầu phải khắc phục hậu quả.
Đối với các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ngoài việc xử phạt còn bị buộc phải cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn.
Những cơ sở ô nhiễm thuộc các ngành nhuộm, xeo giấy, sản xuất kinh doanh hóa chất, in, tráng bao bì kim loại, những cơ sở ô nhiễm gần khu dân cư, trường học, bệnh viện thì bị buộc di dời để tìm vị trí phù hợp.
Cấm hoạt động đối với những đơn vị đã bị xử phạt đình chỉ hoạt động, sau khi hoạt động lại tái phạm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng...
Theo kế hoạch, 21 cơ sở gây ô nhiễm môi trường tại khu phố 4 và 5, P.Đông Hưng Thuận (Q.12) sẽ được giải quyết dứt điểm trong năm 2016.
Trong đó, 2 cơ sở tự chuyển đổi ngành nghề phù hợp quy hoạch của địa phương, 3 cơ sở tự tìm địa điểm và di dời, 16 cơ sở sẽ di dời vào Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 3.
Sau ngày 31-12-2016, nếu các cơ sở không thực hiện ngưng hoạt động hoặc không chấp hành di dời theo kế hoạch sẽ không được hỗ trợ, hưởng chính sách ưu đãi theo chương trình, đồng thời chịu sự kiểm tra, giám sát và xử lý theo quy định pháp luật.
-Bụi độc khiến người Hà Nội đối mặt với “ngày tận thế”
Nồng độ bụi khí ở Hà Nội đang ngày càng tăng cao bám đuổi quyết liệt sau thành phố Bắc Kinh, Trung Quốc . Ô nhiễm bụi không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe con người còn gây ra các thiệt hại to lớn khác như giảm năng suất cây trồng, ảnh hưởng tới hệ sinh thái, làm mất mỹ quan cơ sở hạ tầng…
Sương khói phủ mờ bầu trời Hà Nội - thủ đô của Việt Nam vốn đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Bà Phạm Thúy Loan, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia, thuộc Bộ Xây dựng Hà Nội cho biết: “Nếu bạn tới thành phố vào ban ngày, mọi người đều phải đeo khẩu trang, và bạn cố gắng tìm cách bảo vệ mặt và cơ thể khỏi bụi”. Thành Nguyễn - chủ tiệm áo cưới chia sẻ: “Hiếm khi bạn thấy bầu trời xanh. Hàng ngày trên Facebook, mọi người lại đăng tải chỉ số ô nhiễm không khí ở Đại sứ quán Mỹ cho thấy tình trạng không khí ở Hà Nội đang rất xấu. Mọi người thật sự rất lo”.
Vào ngày 1/3, lúc 9 giờ sáng, Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội đã ghi nhận chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội ở mức 388 – mức độ cực kỳ độc hại. Mai Hoàng Nam, một nhân viên của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho hay “Với mức ô nhiễm như vậy thì mọi người không nên ra khỏi nhà. Nhưng ở Hà Nội, mọi người vẫn phải đi lại. Ngay cả khi đi xe máy, đôi khi họ cũng không đeo khẩu trang”.
Trong năm 2012, công ty phân tích ô nhiễm của Pháp ARIA Technologies đã xếp hạng Hà Nội là thành phố ô nhiễm nhất ở Đông Nam Á, và trong số những nơi có chất lượng không khí tệ nhất châu Á. Tuy nhiên các quan chức lại không muốn thừa nhận điều này. TS Hoàng Dương Tùng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường khẳng định Hà Nội không ô nhiễm nặng như Bắc Kinh. Chỉ số AQI cũng thay đổi trong ngày, tăng mạnh vào lúc cao điểm giao thông. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí là vấn đề tồn tại từ lâu ở Hà Nội.
Phương tiện giao thông bị cho là thủ phạm chính
Giao thông Hà Nội trong giờ cao điểm buổi sáng
Theo báo cáo của Trung tâm Quan trắc Môi trường của Việt Nam, 70% ô nhiễm không khí ở Hà Nội là do các dòng xe di chuyển không ngừng. Đây là vấn đề chỉ của khoảng 20 năm qua.
Tính đến giữa năm 1990, xe đạp vẫn là phương tiện giao thông chủ yếu tại Việt Nam. Tuy nhiên, khi nền kinh tế mở rộng với tốc độ nhanh nhất thế giới, xe đạp đã gần như hoàn toàn nhường chỗ cho xe máy.
Số liệu chính thức cho thấy rằng hiện nay có 5,3 triệu xe máy và 560 nghìn xe ôtô tại Hà Nội. Mỗi năm, con số này tăng 11% đối với xe máy, và 17% đối với ôtô. Ông Hoàng Dương Tùng nói “Hầu như mọi người đều có xe máy, trong khi phương tiện giao thông công cộng thì hạn chế và không phổ biến. Mọi người không có thói quen đi bộ. Người dân sử dụng xe máy thậm chí khi đi một quãng ngắn”. Đến năm 2020, sẽ có gần 1 triệu xe hơi và 7 triệu xe gắn máy đi lại trên đường phố thủ đô. Tuy nhiên, ngay cả trong ngày nghỉ lễ, khi số lượng xe lưu thông đã giảm đi đáng kể, chất lượng không khí Hà Nội vẫn ở mức báo động đỏ. Điều cho thấy nguồn khí bụi PM2,5, PM 10 vẫn tồn tại từ các hoạt động xây phá công trình xây dựng diễn ra liên tục tại thủ đô.
Ô nhiễm không khí đe dọa đối với sức khỏe
Trích dẫn số liệu thống kê từ các cơ quan y tế, ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia cho biết ô nhiễm không khí làm khoảng 44.000 người thiệt mạng ở Việt Nam mỗi năm.
Vấn đề ở thủ đô dường như tồi tệ hơn ở Thành phố Hồ Chí Minh - thành phố lớn nhất của Việt Nam. Theo thống kê từ bộ phận y tế của Bộ giao thông vận tải, Hà Nội có vấn đề về bệnh đường hô hấp nghiêm trọng hơn và cư dân thủ đô chi gấp đôi tiền cho chữa trị bệnh đường hô hấp hơn ở thành phố phía nam. Giáo sư Lê Huy Bá, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường thuộc Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh cho biết “Tình trạng tắc nghẽn giao thông thường xuyên và kéo dài cũng làm cho mức độ ô nhiễm không khí ngày càng tăng”.
Tắc nghẽn đáng báo động
Cảnh sát chỉ đạo giao thông trong thời gian cao điểm buổi sáng
Sự gia tăng nhanh chóng về số lượng xe đã vượt xa những nỗ lực của chính phủ để mở rộng và nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông của Hà Nội, khiến tình trạng tắc nghẽn thêm nghiêm trọng.
Vấn đề phức tạp nữa là Hà Nội có quá nhiều đường nhỏ, ngõ hẹp và ôtô khó đi qua được. Ông Thanh cựu kế hoạch đô thị Hà Nội cho hay “Sự phát triển xảy ra trong một thời gian dài trước đây. Các tuyến đường chỉ được thiết kế cho hai làn xe. Nhưng có rất nhiều người và xe, do đó thành phố không chỉ có thể cung cấp không gian như vậy vì chi phí bồi thường là siêu đắt”.
Các con đường mới đưa vào sử dụng sau vài năm thông xe cũng trở nên chật chội. Để bắt kịp nhịp độ tăng xe cộ đi lại, ước tính Hà Nội cần đầu tư tới 20 tỷ USD trong vòng 5 năm tới để mở rộng hơn nữa các mạng lưới đường xá.
Ngoài ra còn có kế hoạch khác trong các đường ống để giúp cải thiện chất lượng không khí, bao gồm cả việc thực hiện các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn cho cả ôtô và xe máy, cũng như một động thái để nhiên liệu sạch hơn.
Tình trạng sở hữu xe
Một biện pháp khác đã được thông qua trong tháng Giêng năm nay là thuế tiêu thụ đặc biệt lên tới gần 200%. Trớ trêu thay, một số nhà quan sát cho biết việc đẩy giá xe làm cho chúng hấp dẫn hơn để sở hữu.
Ông Thành nói “Trong những năm 1990, việc sở hữu một chiếc xe máy là một tài sản vô giá. Bạn có thể có một căn hộ với khoảng 30 đến 40 triệu đồng và chi phí xe máy chỉ là một chút ít hơn. Bây giờ, để có một chiếc xe, bạn phải trả 500 đến 600 triệu đồng và bạn cần số tiền gấp 2-3 lần để mua một căn hộ. Nhưng mọi người vẫn tiếp tục mua xe mới”.
Nam - người lái xe cho biết nhiều chủ xe “chỉ muốn thể hiện. Họ muốn chứng tỏ với những người khác rằng họ là thành công và có rất nhiều tiền”. Tuy nhiên, lại có một giải thích khác, đặc biệt là đối với các bậc cha mẹ có con nhỏ “Tôi không thích những chiếc xe ôtô lắm nhưng tôi cần xe để bảo vệ những đứa con của tôi. Tôi đưa chúng đến trường và tôi phải giữ cho chúng an toàn khỏi tai nạn giao thông và không khí bẩn”.
Giải pháp vận tải công cộng
Theo PGS Phạm Thúy Loan - Phó Viện trưởng, Viện Kiến trúc Quốc gia, không phải là để “làm đường giao thông tốt hơn” và “ưu tiên cho xe” mà thay vào đó, các nhà chức trách nên giữ tập trung vào việc phát triển giao thông công cộng. "Đầu tiên có thể là xe buýt (xe buýt nhanh) sau đó xe điện, tàu điện ngầm hoặc tàu điện ngầm”.
Đến bây giờ, xe buýt vẫn là hình thức duy nhất của giao thông công cộng ở Hà Nội, phục vụ ít ỏi 3-10% dân số. số lượng hành khách đang sụt giảm do thiếu đầu tư dịch vụ. Ông Mai Hoàng Nam cho hay “Nếu có giao thông công cộng tốt hơn, tôi sẽ chọn đi du lịch bằng phương tiện giao thông công cộng chứ không phải là đi du lịch bằng xe máy hoặc xe hơi”.
Dự án tàu điện ngầm được quy hoạch cho thủ đô được phối hợp và tài trợ bởi một số tổ chức như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á và Ngân hàng Đầu tư châu Âu. Tuy nhiên cho đến nay dự án vẫn chưa xong do tiến độ độ chậm, thời gian trì hoãn, tai nạn tử vong và chi phí quá mức từ nhà thầu Trung Quốc.
Các chuyên gia môi trường đang cảnh báo về “không khí ngày tận thế” sắp xảy ra nếu chất lượng không khí tiếp tục xấu đi. Khi được hỏi những gì ông có thể làm như một người dân để giúp ngăn chặn vấn đề này, ông Nam cho biết: “Tôi không có lựa chọn nào khác hơn để nói rằng tôi bỏ cuộc. Chính phủ cần phải sẵn sàng để giảm ô nhiễm không khí và chấp nhận phát triển nền kinh tế chậm hơn. Nhưng tôi nghĩ rằng điều này sẽ không bao giờ xảy ra”. Nguyễn Huy Phùng - chủ sở hữu của một xưởng xe máy nói một cách ngắn gọn: “Đó là vấn đề của chính phủ chứ không phải của tôi”.-
